هندرین محه‌مه‌د سالح، سه‌رۆكێ كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتن و راپرسیارن ل هه‌رێما كوردستانێ كو ده‌مێ وێ یێ قانوونی ب سه‌رڤه‌چوویه‌، راگه‌هاند، ژ سالا 2019 و وێڤه‌ ئه‌م داخوازا چاره‌سه‌ریا كێشه‌یا ب سه‌رڤه‌چوونا ده‌مێ كۆمسیۆنێ ژ په‌رله‌مانی دكه‌ین، به‌لێ هه‌تا نوكه‌ نه‌كریه‌.

هندرینی گۆت ژی، ل سالا 2019 مه‌ نڤیساره‌ك بۆ په‌رله‌مانی بلندكر ل دۆر ب سه‌رڤه‌چوونا ده‌مێ كۆمسیۆنێ بۆ دیتنا چاره‌سه‌ریه‌كێ و پاشی نڤیساره‌كا دی مه‌ بلندكر و په‌رله‌مانی ئه‌م ئاگه‌هداركرین كو پشتی كاراكرنا ده‌سته‌یا مافێ مرۆڤی دێ كێشا كۆمسیۆنێ چاره‌سه‌ركه‌ین، به‌لێ ئه‌وژی نه‌هاته‌ كرن.

ئاماژه‌كر، پشتی نڤیسارا دوویێ ژی په‌رله‌مانی بۆمه‌ چ نه‌كر و پشتی ده‌رچوونا مه‌رسووما سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێمێ بۆ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان جاره‌كا دی مه‌ نڤیساره‌ك ئاراسته‌ی په‌رله‌مانی كر بۆ وێ چه‌ندێ كێشا ده‌مێ كۆمسیۆنێ چاره‌سه‌ربكه‌ت، به‌لێ نوكه‌ ژی هیچ نه‌كر و ئه‌م ژی نه‌شێین هیچ كاره‌كی بكه‌ین تاكو كێشا كۆمسیۆنێ نه‌هێته‌ ئێكلاكرن.

ئه‌ڤرۆ:

وه‌لاتیێن كورد ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ داخواز ژ هه‌ر دو جڤاتێن كوردی دكه‌ن كو جاره‌كا دی ده‌ست ب دانوستاندنان بكه‌ن و ئاریشێن هه‌ی د ناڤبه‌را خوه‌ دا چاره‌سه‌ر بكه‌ن، چونكو مه‌ترسیێن مه‌زن ل سه‌ر پاشه‌رۆژا رۆژئاڤایێ كوردستانێ هه‌نه‌ و دڤێت هێزێن كوردی ببنه‌ ئێك.

خه‌مگین حه‌مید چاڤدێرێ سیاسی یێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر كو مه‌ترسیێن گه‌له‌ك مه‌زن ل سه‌ر پاشه‌رۆژا كوردان ل سووریێ هه‌نه‌، توركیا دیسان بزاڤا هندێ دكه‌ت كو ده‌ست ب ئۆپه‌راسیۆنه‌كا نوو ل دژی رۆژئاڤایێ كوردستانێ بكه‌ت، بۆ هه‌ر كه‌سه‌كێ ژی ئاشكرایه‌ هه‌ر ده‌ڤه‌را كو ژ ئالیێ توركیا ڤه‌ هاتیه‌ داگیركرن ب ته‌مامی وێران بوویه‌ و نموونا هه‌ری به‌رچاڤ ژی باژێرێ عه‌فرینێ یه‌ كو نها رێژه‌یه‌كا گه‌له‌ك كێم كورد لێ ماینه‌ و رۆژانه‌ ژی چه‌كدارێن سه‌ر ب توركیا وه‌لاتیێن كورد دڕه‌ڤینن و ئه‌شكه‌نجه‌ دده‌ن و دكوژن و گۆت: (ئێدی ده‌م یێ هاتی كو هه‌ر دو جڤاتێن كوردی یێن رۆژئاڤایێ كوردستانێ ژ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن گه‌لێ كورد ل سووریێ ده‌ست ب قۆناغه‌كا نوو بكه‌ن، دڤێت هه‌ر دو جڤاتێن كوردی ب رێیا دانوستاندنان هه‌موو ئاریشێن د ناڤبه‌را خوه‌ دا چاره‌سه‌ر بكه‌ن، هه‌كه‌ ئه‌م كورد ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ بهێز نه‌بین دێ ژناڤ چین، نها ژی گه‌له‌ك پیلان ل دژی كوردان ل سووریێ دهێنه‌ گێران و دوور نینه‌ رژێما به‌شاری و توركیا رێككه‌فتنه‌كێ بكه‌ن و پێكڤه‌ ئێرشی رۆژئاڤایێ كوردستانێ بكه‌ن، ژ به‌ر هندێ ژی تنێ رێیا پاراستنا ده‌ستكه‌فتیێن كوردان ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ ئێكه‌تیا هه‌موو هێز و ئالیێن سیاسی یێن كوردستانی یه‌).

نه‌شه‌ت محه‌مه‌د چاڤدێرێ سیاسی كو خه‌لكێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ نه‌ و نها ل ئۆرۆپا دژیت دیار كر كو براستی ژی ئاریشا هه‌ری مه‌زن یا كوردان ل سووریێ و رۆژئاڤایێ كوردستانێ كورد بخوه‌ نه‌، چونكو ناكۆكیێن گه‌له‌ك مه‌زن د ناڤبه‌را هێزێن كوردی دا هه‌نه‌، ل ئالیێ دی توركیا و رژێما سووریێ ژی ده‌مه‌كه‌ ده‌ست ب كۆمبوونان كرینه‌ كا دێ چاوا شێن رێڤه‌به‌ریا كوردی ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ ژناڤ به‌ن، ب جهێ كو هه‌ر دو جڤاتێن كوردی پێكڤه‌ ده‌ست ب قۆناغه‌كا نوو بكه‌ن هه‌ر دو ئالی دژبه‌ریا ئێكتر دكه‌ن و گۆت: (ئاشكرایه‌ هه‌تا كورد ل سووریێ و رۆژئاڤایێ كوردستانێ نه‌بنه‌ ئێك دێ چاره‌نڤیسێ مه‌ هه‌ر ئه‌ڤه‌ بیت، مخابن گه‌له‌ك پیلان ل دژی رۆژئاڤایێ كوردستانێ دهێنه‌ گێران و هێزێن كوردی ژی هه‌تا نها نه‌شیاینه‌ ئاریشێن هه‌ی د ناڤبه‌را خوه‌ دا چاره‌سه‌ر بكه‌ن، نابیت كورد پشتا خوه‌ ب ئه‌مریكا گه‌رم بكه‌ن، ره‌وشا نها ل ئۆكرانیایێ ژی نیشا دده‌ت هه‌كه‌ تو به‌رگریێ ژ خوه‌ نه‌كه‌ی كه‌س بۆ ته‌ شه‌ری ناكه‌ت، ڤێجا دڤێت ئه‌م وه‌كو كورد وانان ژ دیرۆكا خوه‌ وه‌ربگرین و ژ بۆ پاراستنا خوه‌ هه‌موو ئاریشێن هه‌ی د ناڤبه‌را خوه‌ دا چاره‌سه‌ر بكه‌ین، چونكو براستی گه‌له‌ك مه‌ترسی ل سه‌ر رۆژئاڤایێ كوردستانێ هه‌نه‌).

سه‌رۆكێ لژنا پێشمه‌رگه‌ ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ، رێڤینگ هروری، راگه‌هاند، پرۆژێ پێشنیازا پێشمه‌رگێن دێرین دێ هێته‌ به‌رهه‌ڤكرن و تێدا چه‌ندین ماف بۆ پێشمه‌رگێن دێرین هاتینه‌ دیاركرن و چه‌ندین خالێن دی ژی پێدڤیه‌ بهێنه‌ زێده‌كرن ژوان دیاركرنا رۆژا پێشمه‌رگه‌ی و پێدانا میدالیا بۆ هه‌موو پێشمه‌رگه‌یان.

گۆت ژی” پرۆژێ پێشنیازا پێشمه‌رگێن ئیلوون و گۆلانێ و دێرین ل به‌رده‌ستێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ دایه‌، به‌لێ هه‌ر پرۆژه‌ قانوونه‌كا ره‌هه‌ندێن دارایی هه‌بیت، پێدڤی ب رازیبوونا حوكمه‌تێ یه‌ چونكه‌ نابیت پرۆژه‌ قانوونه‌ك بهێته‌ ده‌ركرن و ژ روویێ پشته‌ڤانیا دارایی ڤه‌ دشیانێن حوكمه‌تێ دا نه‌بیت، به‌لێ ب دیتنا من هه‌كه‌ ئه‌ڤ پرۆژه‌ پێشنیازه‌ بچیته‌ دبوارێ كاركرنێ دا بارگرانیێ بۆ حوكمه‌تێ دروست ناكه‌ت”.

هروری دیاركر” ئه‌ڤ پرۆژه‌ پێشنیازه‌ ب رێیا فراكسیۆنان هاتیه‌ ئاراسته‌كرن بۆ ئالیێن سیاسی، ب تایبه‌تی پێدڤی ب پشته‌ڤانیا پارتی و ئێكه‌تی هه‌یه‌ ژبه‌ركو پتریا پێشمه‌رگێن دێرین سه‌ر ب وان هه‌ردو ئالیان ڤه‌نه‌”.

ئاماژه‌كر” پرۆژێ ناڤبری گاڤه‌كا باشه‌ و ب گۆره‌ی وی چه‌ندین مه‌رج هاتینه‌ دیاركرن بۆ ده‌ستنیشانكرنا پێشمه‌رگێ دێرین كو ئه‌و ناسناڤه‌ ژ سالا 1961 ده‌ست پێ دكه‌ت تاكو ئادارا 1991 كو هه‌ر كه‌سه‌ك سێ سالان دناڤبه‌را وان سالان دا بێ دابرین پێشمه‌رگه‌ بیت ب پێشمه‌رگێ دێرین دێ هێته‌ هه‌ژمارتن”.

له‌شكرێ ئیراقێ ل سنوورێ ناحیا سنوونێ ل قه‌زا شنگالێ، هه‌وه‌كا لێگه‌ریان و پشكنینێ ده‌ست پێكریه‌ بۆ سه‌ر وان مالێن گۆمانا ڤه‌شارتنا چه‌كی لێ دهێته‌ كرن و لایه‌نگرێن PKK بن.

ل دووماهیا سالا 2017، PKK ب تمامی ده‌ست ب سه‌ر وێ ده‌ڤه‌رێ دا گرتبوو و ل ده‌مێن بۆری چه‌ندین كێشه‌ دروستكرینه‌، ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژی وه‌كریه‌ كو له‌شكرێ ئیراقێ نوكه‌ هزر د وێ چه‌ندێ دا بكه‌ت خوه‌ ژ چه‌كدارێن PKK ل وی سنوورێ رزگار بكه‌ت.

ئازرین شنگالی چالاكڤانێ مه‌ده‌نی دیاركر، له‌شكرێ ئیراقێ هه‌ر ژ ئێڤاریا شه‌مبیێ ده‌ست ب هه‌وه‌كا به‌رفرهه‌ كریه‌ بۆ وان گوندێن ژ روویێ ئیداری ڤه‌ سه‌ر ب ناحیا سنوونێ ڤه‌ و دكه‌ڤنه‌ سه‌ر سنوورێ رۆژئاڤایێ كوردستانێ، كو PKK پشكه‌ك ژێ كونترۆلكریه‌.

گۆت ژی، له‌شكرێ ئیراقێ د وێ هه‌وێ دا لیسته‌ك ل ده‌ف هه‌یه‌ كو ناڤێن وان كه‌سان تێدایه‌ كو لایه‌نگرێن PKK نه‌، هه‌روه‌سا ل چوونا وان مالان پشكنینێ دكه‌ن بۆ دیتنا چه‌كێ بێ مۆله‌ت كو گومانا ڤه‌شارتنا وێ لێ دهێته‌.

ئه‌ڤرۆ:

فه‌رمانداره‌كێ هێزێن سووریا دیموكرات راگه‌هاند كو وان داخواز ژ ئه‌مریكا كرینه‌ رێگریێ ل ئێرشێن فرۆكێن بێ فرۆكه‌ڤان یێ توركیا بۆ سه‌ر رۆژئاڤایێ كوردستانێ و باكورێ سووریێ بكه‌ت، چونكو ده‌مه‌كه‌ توركیا به‌رده‌وام ئێرشی وه‌لاتیێن سڤیل ل وان ده‌ڤه‌ران دكه‌ت.

فه‌رمانداره‌كێ هێزێن سووریا دیموكرات كو ناڤێ وی نه‌هاتیه‌ ئاشكرا كرن بۆ كه‌نالێن راگه‌هاندنێ یێ رێڤه‌به‌ریا خوه‌سه‌ر دیار كریه‌ كو ده‌مه‌كه‌ توركیا ب رێیا فرۆكێن بێ فرۆكه‌ڤان و درۆنان ئێرشی ده‌ڤه‌رێن ل ژێر كۆنترۆلا وان دكه‌ت و د ئه‌نجاما ئێرشێن توركیا دا به‌رده‌وام وه‌لاتیێن سڤیل دبنه‌ قوربانی و به‌ری سێ رۆژان ژی ژ ئه‌نجاما ئێرشا فرۆكێن توركیا ل نێزیكی قامشلۆ وه‌لاتیه‌ك هاتیه‌ كوشتن و هه‌روه‌سا دو كه‌س ژی بریندار بووینه‌ و ژ به‌ر هندی ژی وان داخواز ژ ئه‌مریكا كرینه‌ كو رێگریێ ل ئێرشێن ئه‌سمانی یێن توركیا بكه‌ت.

هه‌مان فه‌رمانداری ئه‌و یه‌ك ژی دیار كریه‌ كو به‌ری نها د كۆمبوونا شاندێ وان و شاندێ ئه‌مریكی دا فه‌رمانداره‌كێ ئه‌مریكا بۆ وان دیار كریه‌ كو وان داخواز ژ توركیا كرینه‌ ئاگربه‌ستێ بنپێ نه‌كه‌ت و هه‌كه‌ توركیا ل سه‌ر ئێرشێن خوه‌ به‌رده‌وام بیت ئه‌مریكا دێ ب فه‌رمی داخواز ژ توركیا بكه‌ت كو ئێرشێن خوه‌ بده‌ته‌ راگرتن.

چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دكه‌ن كو توركیا خوه‌ بۆ ئۆپه‌راسیۆنه‌كا نوو ل دژی په‌كه‌كێ به‌رهه‌ڤ دكه‌ت و هه‌روه‌سا توركیا دڤێت ب رێیا درۆنان ئێرشی رۆژئاڤایێ كوردستانێ و باكورێ سووریێ ژی بكه‌ت و ژ به‌ر هندێ ژی هه‌سه‌دێ داخواز ژ ئه‌مریكا كریه‌ كو ئاسته‌نگیان ل هه‌مبه‌ر ئێرشێن توركیا دروست بكه‌ت، لێ هه‌تا نها ئه‌مریكا ب فه‌رمی ل هه‌مبه‌ر ئێرشێن ڤێ دووماهیێ یێن توركیا چو داخۆیانیه‌ك فه‌رمی به‌لاڤ نه‌كریه‌.

ل گۆر باوه‌ریا چاڤدێرێن سیاسی هه‌تا كو هه‌ر دو جڤاتێن كوردی یێن رۆژئاڤایێ كوردستانێ ئاریشێن د ناڤبه‌را خوه‌ دا چاره‌سه‌ر نه‌كه‌ن و پێكڤه‌ د ئاستێ نێڤده‌وله‌تی و هه‌رێمی دا ده‌ست ب بزاڤێن دبلۆماسی بۆ پشته‌ڤانیێ ل رۆژئاڤایێ نه‌كه‌ن دێ ئێرشێن توركیا ژی به‌رده‌وام بن، چونكو توركیا دبێژیت هه‌موو هێزێن كو نها ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ نه‌ سه‌ر ب په‌كه‌كێ نه‌ و په‌كه‌كه‌ ژی هه‌رده‌م بۆ وێ مه‌ترسیێ یه‌ و توركیا ب مافێ خوه‌ یێ ره‌وا دزانیت كو به‌رده‌وام ئێرشی رۆژئاڤایێ كوردستانێ بكه‌ت.

ئه‌و یه‌ك د ده‌مه‌كێ دایه‌ كو پشتی ئێرشا چه‌كدارێن داعشێ یا ل سه‌ر زیندانا حه‌سه‌كێ وه‌زاره‌تا به‌رگریێ یا ئه‌مریكا ژی دیار كربوو كو ئه‌و دێ بۆ ده‌مه‌كێ درێژ ل سووریێ مینن، چونكو مه‌ترسیا داعشێ ل سه‌ر باكورێ سووریێ هه‌یه‌ و ئه‌مریكا ژی دێ ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ هه‌ڤپه‌یمانێن خوه‌ ل سووریێ پارێزیت، چاڤدێرێن سیاسی ژی دبێژن مانا ئه‌مریكا ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ بۆ پاراستنا كوردان گه‌له‌ك گرنگه‌.

ب هه‌لكه‌فتا هاتنا هه‌یڤا ره‌مه‌زانا پیرۆز سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی په‌یامه‌ك به‌لاڤكر و تێدا دبێژیت، ب هه‌لكه‌فتا هاتنا هه‌یڤا ره‌مه‌زانێ پیرۆزباهیێ ل هه‌موو موسلمانێن كوردستانێ و ئیراقێ و جیهانێ دكه‌م. ژ خودێ مه‌زن دخوازم نڤێژ و رۆژی و لاڤایێن هه‌موویان قه‌بوول بكه‌ت و هاتنا ڤێ هه‌یڤا پیرۆز ببیته‌ جهێ خێر و به‌ره‌كه‌تا هه‌موو ئالیه‌كی.

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی ب هه‌لكه‌فتا هاتنا هه‌یڤا ره‌مه‌زانێ د په‌یامه‌كێ دا راگه‌هاند، هاتنا هه‌یڤا ره‌مه‌زانا پیرۆز ل هه‌موو موسلمانان ل كوردستانێ، ئیراقێ و جیهانێ پیرۆز دكه‌م، هیڤیدارم ئه‌ڤ هه‌یڤا پیرۆز خێرێ و خوه‌شیێ و به‌خته‌وه‌ریێ دگه‌ل خوه‌ دا بینیت و ئاشتیێ و سه‌قامگیریێ ب سه‌ر مرۆڤایه‌تیێ دا بینیت. هه‌روه‌سا دبێژیت بلا ئه‌م هه‌موو رامان و وانێن ب رۆژیبوونێ و هه‌یڤا ره‌مه‌زانێ، بكه‌ینه‌ هێڤینێ ته‌باییێ و لێبۆرینێ و به‌رجه‌سته‌كرنا بهایێن مرۆڤایه‌تیێ و ئاشته‌واییێ.