NO IORG
نووترين نووچه

ئه‌میر ئه‌ترووشی

ماوه‌یێ‌ چه‌ند رۆژانه‌ توركیا ئۆپه‌راسیۆنه‌ك بۆ سه‌ر سنوورێن هه‌ردوو ده‌ڤه‌رێن سنووری یێن قه‌زا ئامێدیێ‌ بۆ سه‌ر گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ‌ ده‌ستپێكریه‌ و ب ناڤێ‌ ئۆپه‌راسیۆنا په‌نجا بریسیێ‌ ب ناڤكریه‌ و ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنا بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو ره‌وش گه‌له‌ك ئالۆز ببیت و شه‌ره‌كێ‌ به‌رده‌وام دناڤبه‌را سۆپایێ‌ توركیا و گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ‌ دا په‌یداببیت.

 

رزگار به‌شیر، ئێك ژ هاوولاتیێن ده‌ڤه‌را كانی ماسێ‌ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، ماوێ‌ چه‌ند رۆژانه‌ سۆپایێ‌ توركیا ب رێكا فرۆكه‌یێن له‌شكه‌ری و سه‌ربازان، ئۆپه‌راسیۆنه‌كا به‌رفره‌هـ ل سنوورێ‌ هه‌ردوو ده‌ڤه‌رێن كانی ماسێ‌ و باتیفا ده‌ستپێكریه‌ و ل گۆره‌ی زانیاریان ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنه‌ ب ناڤێ‌ ئۆپه‌راسیۆنا په‌نجا بریسیێ‌ هاتیه‌ بناڤكرن و ئه‌ڤ ئۆپه‌راسیۆنه‌ ژی بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو مه‌ترسیه‌كا مه‌زن ل سه‌ر گۆندێن هه‌ردوو ده‌ڤه‌ران په‌یدابوویه‌.

خویاژی كر كو د ماوێ‌ چه‌ند رۆژێن بۆری دا و هه‌تا نها دوو گۆندێن ده‌ڤه‌را كانی ماسێ‌ هاتینه‌ چۆلكرن و ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ شه‌ره‌ ب ڤی ره‌نگی یێ‌ به‌رده‌وام بیت، پێشبینی دهێته‌ كرن هژماره‌كا دی یا گۆندێن ئاڤه‌دان یێن ده‌ڤه‌رێ‌ بهێنه‌ چۆلكرن و گۆت ژی: بڕیاره‌ سۆپایێ‌ تۆركیا هنده‌ك بنگه‌هێن خوه‌ یێن له‌شكه‌ری ل سه‌ر گۆپیتكا چیایێن كانی ماسێ‌ و باتیفا دانیت، دا كو ب تمامی هه‌ردوو ده‌ڤه‌ران بێخیته‌ بن كۆنترۆلا خوه‌.

سه‌ربه‌ست ئاكره‌یی، رێڤه‌به‌رێ‌ ناحیا كانی ماسێ‌ بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر، د ماوێ‌ چه‌ند رۆژێن بۆری دا ئۆپه‌راسیونه‌كا توركی ب هێز بۆ سه‌ر گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ‌ بۆ سنوورێ‌ ناحیا كانی ماسێ‌ ڤه‌گرتیه‌ و ئه‌ڤه‌ ژی بوویه‌ ئه‌گه‌ر كو گۆندێ‌ (ئه‌دنێ‌) بهێته‌ چۆلكرن و مه‌ترسی ل سه‌ر هژماره‌كا زۆر یا گۆندێن دی ژی هه‌یه‌.

ل گۆره‌ی زانیاریێن ئه‌ڤرۆ، نوكه‌ تۆركیا كاردكه‌ت بۆ ڤه‌كرنا رێیه‌كا له‌شكه‌ری ژ لایێ باكوریڤه‌ ل گوندێ نزورێ، گوندێ نزورێ گونده‌كێ هه‌ڤسنوره‌ دگه‌ل كوردستانا باكور و ل سالا 1996 وه‌ره‌ یێ چۆلكرییه‌ و ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كه‌ له‌شكه‌رێ توركیا رێك ئینایه‌ گوندێ نزورێ و ب شێوه‌یێ له‌شكه‌ری سه‌ره‌دانا وی گوندی دكه‌ن.

 

هه‌ولێر، قائید میرۆ

رێڤه‌به‌ریا گشتیا ئاڤێ ل هه‌رێما كوردستانێ كار بۆ دوباره‌ رێكخستنا تۆڕێن ئاڤێ دكه‌ت و رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ئاڤێ ژی ئاماژه‌كر، ل سنورێ پارێزگه‌ها دهۆكێ پرۆسا رێكخستن و دانانا تۆڕێن ئاڤێ دێ هێنه‌ بجهئینان هه‌تا ئاڤ ب عه‌داله‌ت بگه‌هیته‌ وه‌لاتیان.

ئاری ئه‌حمه‌د، رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ئاڤێ ل هه‌رێما كوردستانێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت “هه‌تا نوكه‌ 63%ێ یا پشكدارێن ئاڤێ پیڤه‌رێن ئاڤێ گرێداینه‌ و پرۆسا گرێدانا پیڤه‌رێن ئاڤێ ژی یا به‌رده‌وامه‌، ل سه‌رانسه‌ری هه‌رێما كوردستانێ ژی مه‌ نێزیكی دو ملیۆن پشكدارێن ئاڤێ هه‌نه‌، ل گۆره‌ی قانوونێ پێدڤیه‌ هه‌موو پشكداره‌كێ ئاڤێ پیڤه‌ری گرێبده‌ت و به‌رۆڤاژی دێ سزایێن قانوونی بۆ هه‌بن، چونكو دانانا پیڤه‌ری پێنگاڤا ئێكێ یه‌ ژ بۆ رێگریكرن ل هه‌ده‌ردانا ئاڤێ، رۆژانه‌ تیمێن تایبه‌ت مژوولی دانانا پیڤه‌ران و دێ به‌رده‌وامی ژی هه‌تا ئێك مال یان پشكدار مابیت بۆ گرێدانا پیڤه‌ری.

رێڤه‌به‌رێ گشتیێ ئاڤێ دیار كر “بڕیاره‌ تۆڕێن ئاڤێ ل دهۆكێ بهێنه‌ رێكخستن و پرۆسا رێكخستنا تۆڕێن ئاڤێ و دانانا تۆڕێن ئاڤێ دێ چیته‌ د بیاڤێ بجهئینانێ دا، هه‌ر تاخه‌ك یان جهه‌كێ تۆڕێن ئاڤێ نه‌بن ئه‌ڤه‌ دێ ژلایێ فه‌رمانگه‌هێن حوكمه‌ت تۆڕێن ئاڤێ بۆ هێنه‌ دانان، هه‌روه‌سا نوكه‌ كار بۆ ته‌مامكرنا پڕۆژێ ستراتیژیا ئاڤا ئاكرێ دهێته‌كرن و هه‌تا نوكه‌ 58% پڕۆژه‌ هاتیه‌ بجهئینان، ئه‌و ژی پشتی سالا بۆری حوكمه‌تێ 18 ملیار دینار بۆ مه‌زاختی، نوكه‌ مه‌ داخوازا كوژمه‌كێ دی یێ پاره‌ی بۆ ئاڤا ئاكرێ كریه‌ بۆ ته‌مامكرنا پڕۆژێ ئاڤا ئاكرێ، كو ئاڤێ ل قه‌ندیل بۆ سه‌نته‌رێ قه‌زا ئاكرێ ڤه‌دگوهێزیت و ب ته‌مامبوونا ڤی پڕۆژه‌ی دێ ئاریشا ئاڤێ ل سه‌نته‌رێ قه‌زا ئاكرێ و گوندێن ده‌وروبه‌رێ ئاكرێ هێته‌ چاره‌سه‌ركرن.

ل دۆر بڕیارا به‌لافكرنا ئاڤێ ئاری ئه‌حمه‌د ئاشكرا كر “ژ به‌ر كو رێژه‌كا زۆرا ئاڤێ ژلایێ وه‌لاتیان ڤه‌ دهێته‌ بكارئینان و ئه‌و ئاڤه‌ ژی ب هه‌ڕوه‌ دچیت، مه‌ خواستیه‌ رێگریێ ل ڤێ دیاردێ بكه‌ین و ئاڤا ڤه‌خوارنێ ب ئێكسانی به‌لاڤبكه‌ین، پلانا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب چو شێوه‌یه‌كی ئاڤا 24 ده‌مژمێری نه‌مینیت، واته‌ نابیت ئاڤ 24 ده‌مژمێران بۆ چ تاخه‌كی بهێته‌ به‌ردان، به‌لكو هه‌ر رۆژه‌كێ نه‌ ئێكێ بۆ چه‌ند ده‌مژمێران ئاڤ بهێته‌ به‌ردان.

زێده‌تر گۆت: مه‌ره‌م ژ ڤێ بڕیارێ ئه‌ڤه‌ هه‌م رێگری ل هه‌ده‌ر دانا ئاڤێ بهێته‌گرتن، هه‌م ژی ئاڤ بۆ ڤان جهان ژی بچیت یێن ئاریشا نه‌بوونا ئاڤێ هه‌ی، چونكو حوكمه‌ت سالانه‌ پاره‌یه‌كێ زۆر بۆ به‌رهه‌مئینانا ئاڤا پاقژ د مه‌زێخیت و مخابن هنده‌ك وه‌لاتی ژی ئابوورێ د ئاڤێ دا ناكه‌ن، هه‌تا زۆر به‌ردانا ئاڤێ كاریگه‌ری هه‌یه‌ ل سه‌ر كریا ئاڤێ و وه‌لاتی ب خوه‌ گازندا دكه‌ن پاره‌یه‌كێ زۆر بۆ كریا ئاڤێ دهێت ئه‌ڤه‌ ژی ئه‌گه‌ر ئه‌ڤه‌ ئاڤ ل هنده‌ك ده‌ڤه‌ران یا زۆره‌ و ئابورێ تێدا ناكه‌ن، له‌وڕا ژی هه‌یڤانه‌ كریه‌كا زۆر دكه‌ڤیته‌ ل سه‌ر وه‌لاتیان.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

چار هه‌یڤ بۆ ژڤانێ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت یێن عیراقێ ماینه‌ و لایه‌نێن عیراقی ژی مژوولی به‌رهه‌ڤیانه‌ بۆ وان هه‌لبژارتنان ، به‌رپرسه‌كێ ده‌زگه‌هێ هه‌لبژارتنێن پارتی دیموكراتی كوردستان ژی دبێژیت، هه‌لبژارتنێن ڤێجارێ نابنه‌ ئه‌گه‌رێ گۆهۆرینێن به‌رچاف د پرۆسا سیاسی یا عیراقێ دا.

هاوار محه‌مه‌د، به‌رپرسێ پشكا قانوونی ل ده‌زگه‌هێ هه‌لبژارتنێن پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” پێشبینی دهێته‌ كرن هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت یێن جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ نه‌بنه‌ ئه‌گه‌رێ گوهۆرینێن به‌رچاف د پرۆسا سیاسی یا عیراقێ دا، چونكه‌ هه‌مان ئه‌و سیاسی و حزبێن نوكه‌ دناڤا ده‌ستهه‌لاتا عیراقێ دا، دێ جاره‌كادی پێگه‌هێ خوه‌ گرن و ده‌نگێن وه‌لاتیێن عیراقی ب ده‌ستڤه‌ ئینن، هه‌رچه‌نده‌ قانوونا هه‌لبژارتنێن عیراقێ یا هاتیه‌ گۆهۆرین، به‌لێ هه‌ر هه‌مان حزبێن نوكه‌ دێ ل رێزا به‌راهیێ بن، تنێ دهێته‌ چاڤه‌رێكرن هنده‌ك گوهۆرینێن گه‌له‌ك ساده‌ هه‌بن ئه‌وژی ب ئه‌گه‌رێ قانوونا نوكه‌ یا هه‌لبژارتنان، لێ كارڤه‌دانێن ستراتیژی و گوهۆرینێن به‌رچاف د مه‌یدانا سیاسی یا عیراقی دا په‌یدا نابن”.

هاواری زێده‌تر گۆت” بایكۆتا هه‌لبژارتنان كاره‌كێ باش نینه‌، چونكه‌ مه‌ دیت ل سالێن ده‌ستپێكێ یێن پشتی پرۆسا ئازادیا عیراقێ، پێكهاتا عه‌ره‌بێن سوننه‌ بایكۆتا پرۆسا هه‌لبژارتنێن عیراقێ كر و د ئه‌نجامدا هاتنه‌ پشتگو هاڤێتن و دوورخستن ژ پرۆسا سیاسی و ده‌ستهه‌لاتێ و هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی كاریگه‌ریا بایكۆتا سالا ٢٠٠٥ێ یا ل سه‌ر عه‌ره‌بێن سوننه‌ مای، ئانكو بایكۆتا هه‌لبژارتنان بۆ چ لایه‌نه‌كێ سیاسی چاره‌سه‌ر نینه‌، ب تایبه‌تی هنده‌ك لایه‌نێن عیراقی یێن هه‌ین كو ل ده‌ستپێكێ ب شاشی ڤه‌ ل قانوونا هه‌لبژارتنان گه‌هشتبوون، چونكه‌ قانوونا هه‌لبژارتنێن عیراقێ ب دیتنا مه‌ زێده‌تر د به‌رژه‌وه‌ندیا لایه‌نێن مه‌زن یێن عیراقێ دایه‌، نه‌كو كه‌سێن سه‌ربخوه‌ و هنده‌ك گرۆپ و لایه‌نێن بچووك، راسته‌ كۆمه‌كا گه‌نجێن عیراقی نوكه‌ خوه‌ به‌ربژار كریه‌ ب شێوه‌یێ سه‌ربخوه‌، به‌لێ هژمارا وان ده‌مێ ده‌رچوونێ چ كاریگه‌ری ل سه‌ر پرۆسا سیاسی نابیت و رۆله‌كێ كاریگه‌ر و به‌رچاڤ ژی نابیت “.

ل دۆر به‌رهه‌ڤیێن پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ هه‌لبژارتنان، هاوار محه‌مه‌د ئاماژه‌ كر” ب گۆره‌ی پلان و پێنگاڤێن كۆمسیۆنا بلند یا هه‌لبژارتنان ل عیراقێ، پارتی ژی به‌رهه‌ڤیان بۆ هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت یێن عیراقێ دكه‌ت، پارتی ٥٥ به‌ربژار پێشكه‌شی كۆمسیۆنێ كرینه‌ و د قۆناغا بهێت دا، دێ پارتی به‌ربژارێن خوه‌ ل سه‌ر بازنه‌یێن هه‌لبژارتنان به‌لاڤ كه‌ت و پارتی حزبه‌كا رێكخستیه‌ و ته‌كتیكا خوه‌ یا هه‌ی بۆ دانان و به‌لاڤكرنا به‌ربژار و ده‌نگده‌رێن خوه‌، له‌ورا ئه‌م ب باوه‌رین كو لایه‌نێن دی یێن كوردستانێ و عیراقێ نه‌شێن وه‌كو پارتی پلانا خوه‌ دارێژن، ژ به‌ر كو پارتی خودان جه‌ماوه‌ر و پێگه‌هێ خوه‌ یێ تایبه‌ته‌ و دشێت  ب شاره‌زایێ كار بۆ ب ده‌ستڤه‌ ئینانا زۆرترین كۆرسیان بكه‌ت”.

هاوار محه‌مه‌د ئاشكراكر” هه‌ر ژ ده‌ستپێكێ پارتی پێشنیاز كربوو لایه‌نێن كوردستانی ل هه‌رێما كوردستانێ و ده‌ڤه‌رێن كوردستانی یێن سنورێ مادێ ١٤٠ ب ئێك لیست پشكداریێ د هه‌لبژارتنێن جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ دا بكه‌ن، ئه‌ڤه‌ ژی بۆ دیاركرنا پێگه‌هێ كوردان ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانی، چونكه‌ هه‌لبژارتنێن ئه‌ڤ ساله‌ دێ مینا ریفراندۆمه‌كێ بیت بۆ ده‌ڤه‌رێن ده‌رڤه‌ی ئیدارا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، هه‌موو بزاڤێن پارتی ل سه‌ر ئاستێ سه‌ركردایه‌تی و پێشنیازا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ  ئه‌وبوون كورد هه‌ڤپه‌یمانیه‌كێ دروست بكه‌ن بۆ هه‌لبژارتنێن داهاتی، به‌لێ مخابن نه‌گه‌هشتینه‌ چو ئه‌نجامه‌كی، لێ ئه‌ڤه‌ دوماهی ده‌لیڤه‌ نینه‌ و پشتی هه‌لبژارتنان كورد دشێن دچاچوڤێ ئێك فراكسیۆن دا ل جڤاتا نوونه‌رێن عیراقی یا داهاتی كار بۆ ب ده‌ستڤه‌ ئینانا مافێن گه‌لێ خوه‌ بكه‌ن، ب تایبه‌تی ژی ل ده‌ڤه‌رێن كوردستانی یێن دكه‌ڤنه‌ سنورێ مادێ ١٤٠ یێ دستورێ عیراقێ”.

به‌غدا وه‌كو پارێزگه‌ دنێریته‌ هه‌رێما كوردستانێ

ئه‌ندامه‌كێ خۆلا پێشتر یا په‌رله‌مانێ كوردستانێ راگه‌هاند، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئێك ستراتیژیا دانوستاندنێ ل گه‌ل حوكمه‌تا عیراقێ یا هه‌ی و به‌غدا ژی وه‌كو پارێزگه‌ دنێریته‌ هه‌رێما كوردستانێ.

عه‌بدولسه‌لاك به‌رواری، كه‌سایه‌تیێ ئه‌كادیمی و ئه‌ندامێ پێشتر یێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ره‌شنڤیسێ پرۆژه‌ قانوونه‌كێ به‌رهه‌ڤكریه‌ بۆ چاوانیا رێكخستنا په‌یوه‌ندیا دارایی یا هه‌رێم و پارێزگه‌هێن عیراقێ ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرالی ، بۆ وێ چه‌ندێ سالانه‌ دانوستاندنێن ل سه‌ر بودجه‌ی نه‌ هند ده‌م پێ بچیت، نه‌ هند ژی ب نه‌ دروستی بهێته‌ بجهئینان.

به‌رواری دبێژیت” شه‌ش حه‌فت بودجا دبینین، شه‌ش حه‌فت سالێن دانوستاندنێ دبینین، ئه‌نجام ژی ل وان هه‌موو سالان دبیت چار پێنج هه‌یڤ هاتبنه‌ هنارتن، ئه‌وژی ب نیڤی، له‌وما لۆژیك ئه‌وه‌ ژمه‌ دهێته‌ خواستن بزانین كێشه‌ ل كیرێ یه‌؟ ئایا رێیه‌كا دی یا جودا هه‌یه‌ ژ وێ رێیا ئه‌م ره‌فتارێ ل گه‌ل كێشێن دكه‌ین؟”.

ب دیتنا عه‌بدولسه‌لام به‌رواری” حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌موو سالان ب ئێك شێواز ره‌فتار ل كه‌ل وی بابه‌تی كریه‌، پرسیار ئه‌وه‌ ئایا دشیان دایه‌ شێوازه‌كی دی تاقی بكه‌ین؟”.

خویاكر ژی” كێشا بودجه‌ی بۆ چه‌ند هۆكاران دزڤریت ژ وان پتریا په‌رله‌مانتار و ده‌سته‌ بژێرێن عیراقی باوه‌ری ب هزرا فیدرالیه‌تێ نینه‌، به‌رده‌وام وه‌كو هه‌ر پارێزگه‌هه‌كێ ل هه‌رێما كوردستانێ د نێرن، ناكۆكیا د ناڤبه‌را به‌غدا و هه‌رێما كوردستانێ دا ل سه‌ر ب رێڤه‌برنا دۆسێیا په‌ترۆلێ، ئه‌وژی گرێدایه‌ وه‌كو مه‌رج ب بودجه‌ی ڤه‌”.

سه‌باره‌ت پرسا بودجه‌ی ژی دبێژیت” په‌ترۆل هژماره‌، ئه‌و په‌ترۆله‌ چاوان دهێته‌ ب رێڤه‌برن و كی ده‌ردكه‌ت و كی دفرۆشیت، بابه‌ته‌كێ دی یه‌ و پێدڤیه‌ ل جهه‌كێ دی بهێته‌ چاره‌سه‌ركرن، به‌لێ دناڤ بودجه‌ی داه ژمار دهێت، به‌سرا ژی په‌ترۆلێ به‌رهه‌م دئینیت و هه‌رێما كوردستانێ ژی په‌ترۆلێ به‌رهه‌م دئینیت، به‌لێ هیچ مه‌رجه‌ك بۆ به‌سرا نه‌هاتیه‌ دانان بێژیت هه‌كه‌ هندێ راده‌ست نه‌كه‌ت، دێ بودجه‌ ژێ هێته‌ برین”.

ل دۆر چاره‌سه‌ركرنا وێ گرفتێ ب رێیا وێ ره‌شنڤیسا پرۆژه‌ قانوونا وی به‌رهه‌ڤكری، ناڤبری نموونان ل دۆر ئه‌زموونا ده‌وله‌تێن فیدرالی دئینیت كو هژماره‌كا هه‌رێمان ب خوه‌ڤه‌ دگرن و دبێژیت” سالانه‌ به‌ری به‌رهه‌ڤكرنا پرۆژه‌ قانوونا بودجه‌ی، ل هه‌یڤا (9) كۆنگره‌ك بهێته‌ سازكرن، وه‌زاره‌تا پلاندانانێ و دارایی ل گه‌ل هه‌رێمان روونیت، هه‌رێم ژی بودجێن خوه‌ به‌رهه‌ڤ بكه‌ن، ئه‌و هه‌رێمێن د زه‌نگین داهاته‌كی دانن ب گۆره‌ی ریّا ئاكنجیێن خوه‌، ئه‌و هه‌رێما زه‌نگین و داهاتێ وێ زێده‌تره‌، ژ پشكا خوه‌ بده‌ت وان پارێزگا یان هه‌رێمێن كو داهاتێ وان كێمتره‌ ژ وی داهاتێ وان ب خوه‌ پێدڤی پێ هه‌ی”.

ل دووڤ گۆتنا ڤی ئه‌ندامێ پێشتر یێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ” هه‌موو پارێزگه‌هێن عیراقێ دێ پێ خوه‌ش بیت ب قانوون ئه‌ڤ بابه‌ته‌ بهێته‌ رێكخستن، ل سالا 2003 ژبه‌ر گه‌نده‌لیێ و نه‌زانینێ و عه‌قلیه‌تا به‌رێ، وه‌لێهاتبوو د ناڤبه‌را 40% هه‌تاكو 60% و هنده‌ك جاران ژی 70% نه‌دهاته‌ مه‌زاختن، ل سه‌رێ هه‌یڤێ  دزڤری بۆ عیراقێ، ئه‌ڤه‌ كێشه‌ك، پاره‌ ب هژمار بۆ پارێزگه‌هان هاتیه‌ مه‌زاختن و نه‌زڤریه‌، به‌لێ چ لێهاتیه‌، كه‌س ناچیت بپرسیت كو ب ملیاران دۆلارانه‌، هه‌كه‌ ئه‌و پاره‌ نه‌هێنه‌ زڤراندن، به‌لكو وبۆ پارێزگه‌هێ بمینن د سندووقه‌كا تایبه‌ت دا بۆ باشتركرنا ژێرخانا پارێزگه‌هێ و پێشكێشكرنا خزمه‌تێن گشتی”.

ئاژانسا بلۆمبیرگ یا نووچه‌یان راگه‌هاند كو به‌رپرسێن ئێكه‌تیا ئورۆپا نامه‌كا فه‌رمی كو ژ چه‌ند خالان پێك دهێت بۆ ئه‌مریكا هنارتینه‌ و تێدا داخواز ژ ئه‌مریكا كرینه‌ كو ژ بۆ شه‌رێ ل دژی روسیا، چاره‌سه‌ركرنا پرسێن ئێمناهیێ و ئالۆزیێن دی یێن ل جیهانێ هاریكاریا هه‌ڤدو بكه‌ن، ژ به‌ر هندێ ژی نها به‌رپرسێن ئورۆپا چاڤه‌رێی به‌رسڤا ئه‌مریكا نه‌.

هه‌مان ئاژانسێ ئه‌و یه‌ك ژی دیار كریه‌ كو روسیا بوویه‌ مه‌ترسیه‌كا گه‌له‌ك مه‌زن بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن ئورۆپا و بێگومان هه‌موو وه‌لاتێن ئه‌ندامێن ناتۆ ژ بزاڤێن روسیا دلگرانن و ئه‌و یه‌ك ژی بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هندێ كو به‌رپرسێن ئێكه‌تیا ئورۆپا هزر د هندێ دا بكه‌ن كو ل گه‌ل ئه‌مریكا به‌ره‌یه‌كێ نوو ئاڤا بكه‌ن دا بشێن رێگریێ ل زێده‌گاڤیێن روسیا بكه‌ن، لێ هه‌تا نها دیار نینه‌ كا دێ هه‌لویستێ ئه‌مریكا ل هه‌مبه‌ر داخوازیا وه‌لاتێن ئێكه‌تیا ئورۆپا چ بیت؟ چونكو دبیت ئیدارا بایدن ژی هنده‌ك داخوازی ژ ئورۆپا هه‌بن.

چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دكه‌ن كو هه‌لویستێ توند یێ روسیا ل دژی ئوكرانیا و ده‌ستێوه‌ردانێن روسیا د كاروبارێن هنده‌ك وه‌لاتێن ئورۆپا دا وه‌سا كریه‌ كو ئێدی وه‌لاتێن ئورۆپا پێكڤه‌ هزر د هندێ دا بكه‌ن كو ل دژی روسیا راوه‌ستن، چونكو به‌ری نها تنێ ئه‌لمانیا و فره‌نسا هه‌لویستێ خوه‌ دیار كربوون لێ نها پرانیا وه‌لاتێن ئێكه‌تیا ئورۆپا ژ هه‌لویستێ روسیا دلگرانن و وه‌كو مه‌ترسی ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ دبینن، ژ به‌ر هندێ ژی ره‌نگه‌ مه‌ترسیا روسیا وه‌سا بكه‌ت كو ئه‌مریكا و وه‌لاتێن ئێكه‌تیا ئورۆپا پتر ژ جاران ل دژی روسیا پێكڤه‌ كار بكه‌ن.

له‌زگین جوقی:

سه‌رۆكێ‌ باژێرڤانیا ناحیا سنوونێ‌ به‌حسێ‌ نه‌بوونا پشته‌ڤانێی بۆ ئه‌نجامدانا پرۆژه‌یێن خزمه‌تگوزاری و زڤرینا خه‌لكێ‌ بۆ سنوونێ‌ دكه‌ت و دبێژت 100 ملیار دینار پێدڤی نه‌ هه‌تا هه‌موو جادده‌ دهێنه‌ چێكرن. هه‌روه‌سا به‌حسی زێده‌گاڤیان دكه‌ت و دبێژت: هه‌ر ژ 100 خانیان 20 خانی زێده‌گاڤی نه‌.

جه‌میل سفوكا سه‌رۆكێ‌ باژێرڤانیا ناحیا سنوونێ‌ دیاركر مه‌زنترین باژێرڤانی ل مووسل ناحیا سنوونێ‌ یه‌ پشتی تله‌عفه‌ر سنۆره‌كی زۆرێ‌ به‌رفره‌ه مه‌ هه‌یه‌ و پشته‌ڤانی ل ئاستێ‌ پێدڤی نینه‌، سه‌نته‌رێ‌ ناحیا سنوونێ‌ د گه‌ل شه‌ش كۆمه‌لگه‌هان سه‌ر ب باژێرڤانیا سنوونێ‌ ڤه‌نه‌، ل سه‌رانسه‌ری مووسل ژبلی تله‌عفه‌ر مه‌زنترین باژێرڤانی دهێته‌ هژمارتن به‌ری جینوسایدا شنگال روو بده‌ت 140 هزار كه‌س د چارچووڤێ‌ سنورێ‌ باژێرڤانیا سنوونێ‌ دا ژیان.

یشتی جینوسایدا شنگال ژی هه‌تا ئه‌ڤرۆ دوورین 100 هزار كه‌سان زڤرینه‌ سنوونێ‌ هه‌موو ب هیڤیا باژێرڤانیا سنوونێ‌ ڤه‌نه‌ ئه‌و ژی وه‌كو پێدڤی هاریكاری و پشته‌ڤانی بۆ باژێرڤانیێ‌ نینه‌ هه‌تا ئه‌م بشێین ب باشی خزمه‌تا خه‌لكێ‌ خۆ بكه‌ن ئه‌و خه‌لكێ‌ زڤرینه‌ سنوونێ‌ هه‌موو نه‌ خه‌لكێ‌ سنوونی نه‌، به‌لكو گه‌له‌ك ژ خه‌لكێ‌ قوبیله‌تێ‌ شنگال ل ناڤ سه‌نته‌رێ‌ سنوونێ‌ دا هاتینه‌ ئاكنجیكرن.

جه‌میل سفوكا ، گۆت: سال،ا 2019ێ‌ كوژمێ‌ یتر ژ دو ملیار دیناران بۆ باژێرڤانیا سنوونێ‌ هاتینه‌ ته‌رخانكرن ژ لایێ‌ به‌غدا ڤه‌ و ل سالا 2020ێ‌ ژی كوژمێ‌ پتر ژ سێ‌ ملیار دیناران هاتینه‌ ته‌رخانكرن بۆ چێكرنا جادده‌یێن سنوونێ‌ ئه‌ڤ كوژمێ‌ پاره‌یی زۆر یێ‌ كێمه‌ هه‌مبه‌ر وێ‌ جینوسایدا ب سه‌رێ‌ خه‌لكێ‌ شنگال دا هاتی ب هزاره‌ها كیلۆمه‌ترێن جاددا و خزمه‌تگوزاری هاتینه‌ تێكدان و خرابكرن به‌ری جینوسایدا شنگال ژی روو بده‌ت گه‌له‌ك كۆمه‌لگه‌ه ل سنوونێ‌ هه‌بوون سالێن حه‌فتیان رێیێن وان هاتبوونه‌ چێكرن هه‌موو ژ كار كه‌فتینه‌ له‌ورا ژی مه‌ پێدڤی ب پتر ژ 100 ملیار دیناران هه‌یه‌ هه‌تا ب تنێ‌ بشێین جادده‌یان هه‌موویان چێكه‌ین و خۆش كه‌ین. ئه‌و هاریكاریا بۆ باژێرڤانیا سنوونێ‌ دهێته‌ كرن گه‌له‌ك یا كێمه‌، ئه‌م نه‌شێن وه‌كو پێدڤی خزمه‌تا خه‌لكێ‌ خۆ یێ زڤرینه‌ سنوونێ‌ پێ‌ بكه‌ین”.

سه‌رۆكێ‌ باژێرڤانیا ناحیا سنوونێ‌ ئه‌و ژی ئاشكه‌را كر كو ل سنورێ‌ ناحیا سنوونێ‌ ژ قه‌زایه‌كێ‌ مه‌زنتره‌ د هه‌مبه‌ر دا ژی وه‌كو پێدڤی هاریكاریا مه‌ ناهێته‌ كرن. گه‌له‌ك جاران مه‌ قه‌ستا ئیدارا پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وا كریه‌ بۆ وێ‌ چه‌ندێ‌ پشته‌ڤانیا سنوونێ‌ بكه‌ن بۆ ئه‌نجامدانا پرۆژان لێ‌ وه‌كو پێدڤی پشته‌ڤانیا باژێرڤانیا سنوونێ‌ نه‌هاتیه‌ كرن، له‌ورا ژی مه‌ ژی نه‌شیایه‌ خه‌لكێ‌ خۆ رازی بكه‌ن ژ به‌ر چێكرنا پرۆژه‌یان.

جه‌میل سفوكا، زێده‌تر گۆت: “ب تنێ‌ ل ئێك كۆمه‌لگه‌ها سه‌ر ب سنوونێ‌ ڤه‌ سێ‌ هزار و 500 خێزان تێدا دژین نوكه‌ ل كۆمه‌لگه‌ها بۆرك گه‌له‌ك خه‌لك زڤرینه‌ سه‌ر جهێن خۆ هه‌تا پێنچ هزار خێزانان زڤرینه‌ ناڤ سه‌نته‌رێ‌ ناحیا سنوونێ‌ دا ژبلی كۆمه‌لگه‌هێن دێ‌ یێن سه‌ر ب سنوونێ‌ ڤه‌. گه‌له‌ك خه‌لك زڤرینه‌، د هه‌مبه‌ر دا پشته‌ڤانی و هه‌ڤكاریا مه‌ ناهێته‌ كرن وه‌كو پێدڤی ب هیچ شێوه‌یه‌كێ‌ وه‌كو مه‌زناتیا كاره‌ساتا ب سه‌رێ‌ مه‌ هاتی هاریكاریا مه‌ ناهێته‌ كرن.

رێڤه‌به‌رێ‌ ناحیا سنونێ‌ ئه‌و ژی نه‌ڤه‌شارت و كو هه‌ر جهه‌كێ‌ ئه‌و بچنه‌ تێدا ئه‌و داخوازا پرۆژان دكه‌ن و گۆت: “گه‌له‌ك جاران مه‌ داخواز ژ رێكخراوان ژی كریه‌ لێ‌ وه‌كو پێدڤی هێشتا هاریكاریا مه‌ نه‌هاتیه‌ كرن، راستی ژی خزمه‌تگوزاری دكێمن نه‌ ل گۆری داخوازیا خه‌لكێ‌ مه‌نه‌. هه‌كه‌ خزمه‌تگوزاری نه‌بن خه‌لكێ‌ مه‌ یێ‌ د ناڤ كه‌مپان دا نه‌شێن بزڤرن”.

سه‌رۆكێ‌ باژێرڤانیا ناحیا سنوونێ‌ ئاماژه‌ دا وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی كو هه‌كه‌ ئاڤ و كاره‌ب و جادده‌ نه‌بن خه‌لك نه‌شێن ڤه‌گه‌رن. راستی ژی ئه‌م وه‌كو باژێرڤانی هه‌موو هه‌ولا دده‌ین جادده‌یان چێكه‌ین چونكه‌ جادده‌ د باش نینن دكه‌ڤنن و هاتینه‌ تێكدان و خرابكرن گه‌له‌ك ژێده‌رێن ئاڤێ‌ هاتینه‌ تێكدان خه‌لكی پێدڤی پێ‌ هه‌یه‌ 35% ژێرخانه‌یا ئابۆری ب تایبه‌تی ژی پرۆژه‌یێن خزمه‌تگوزاری هاتینه‌ تێكدان و خرابكرن ئاریشه‌ نه‌ د وێ‌ چه‌ندێ‌ دایه‌ ب تنێ‌ پرۆژه‌یێن داعش خرابكرین بهێنه‌ چێكرن، به‌لكو هنده‌ك پرۆژه‌ نه‌خاسمه‌ ژی جادده‌ هه‌بوون سالێن حه‌فتیان هاتبوونه‌ چێكرن نوكه‌ ئه‌و ژی پێدڤی سه‌خبیری و چێكرنی هه‌نه‌، له‌ورا ئه‌م دبێژین كوژمه‌كێ‌ زۆر یێ‌ پاره‌یی بۆ سنوونێ‌ پێدڤیه‌ هه‌تا بشێین ب تنێ‌ جادده‌یان چێكه‌ن.

ناڤبری ئه‌و ژی ئاشكه‌را كر كو كه‌س پشته‌ڤانیا مه‌ ناكه‌ت هه‌تا نوونه‌رێن خه‌لكێ‌ شنگال ژی نه‌شیاینه‌ وه‌كو پێدڤی پشته‌ڤانیێ‌ بكه‌ن,

ئه‌م گریدایێ‌ حكومه‌تا ئیراقێ‌ ینه‌ و پێدڤیه‌ به‌غدا پشته‌ڤانی و هه‌ڤكاریا مه‌ بكه‌ت راستی ژی ئه‌و كاره‌سات مالوێرانیا گه‌هشتیه‌ خه‌لكێ‌ مه‌ هه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی به‌غدا ل دووڤ داخوازیێن خه‌لكێ‌ مه‌ نه‌هاتیه‌ و پرۆژه‌ چێنه‌كرینه‌، له‌ورا ژی بێ‌ هیڤیه‌ك مه‌زن ل ده‌ڤ خه‌لكێ‌ چێبوویه‌ ژ ناڤ كه‌مپان نازڤرن.

سفوكا، خۆیا ژی كر كو ژ به‌ر نه‌بوونا پشته‌ڤانیێ‌ مه‌ نه‌شیایه‌ كونترۆلێ‌ ل سه‌ر هه‌موو سنورێ‌ سنوونێ‌ بكه‌ین هه‌تا بۆ پاقژیێ‌ ژی، چونكو سنوره‌كێ‌ مه‌زن د ده‌ستێ‌ مه‌ دایه‌ و هاریكاریی نینه‌، دێ‌ چاوان شێین وه‌كو پێدڤی خزمه‌تا خه‌لكێ‌ خۆ كه‌ین؟

د ئالیه‌كێ‌ دی دا ژی ناڤهاتی گۆت: “هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا ئیراقێ‌ ئاریشا ئاڤا ڤه‌خۆارنێ‌ ل سنوونێ‌ چاره‌سه‌ر نه‌كریه‌ ب تانكه‌ران ئاڤ بۆ خه‌لكی دهێته‌ دابینكرن هنده‌ك كۆمه‌لگه‌ه هه‌نه‌ ئێك تانكه‌رێ‌ ئاڤێ‌ هه‌یه‌ ب تنێ‌ ل باژێرڤانیا سنوونێ‌ ئێك تانكه‌ر هه‌یه‌ خه‌لك گه‌له‌ك داخوازێ‌ ژ مه‌ دكه‌ن بۆ دابینكرنا ئاڤا ڤه‌خۆارنێ‌ ب تانكه‌رێ‌ باژێرڤانیێ‌ ئه‌م ئاڤی بۆ خه‌لكێ‌ خۆ دبه‌ین.

ته‌كه‌ز كر كو گۆندێن ناحیا سنوونێ‌ هه‌موو ژ ده‌رڤه‌یی سنورێ‌ باژێرڤانیا سنونێ‌ نه‌ ئه‌م نه‌شێین بچینه‌ گوندان كار بكه‌ین ب تنێ‌ شه‌ش كۆمه‌لگه‌ه هه‌نه‌ سه‌ر ب سنوونێ‌ ڤه‌، ئه‌م تێدا كار دكه‌ین هه‌كه‌ پشته‌ڤانی هه‌بیت.

جه‌میل سفوكا ئه‌و یه‌ك ژی خۆیا كر كو هه‌تا هه‌موو جادده‌ بهێنه‌ چێكرن 100 ملیار دینار ژی تێرا مه‌ ناكه‌ن هه‌تا جادده‌یان چێكه‌ن چونكو جادده‌ نینن پرانیا وان ژ كار كه‌فتینه‌ گه‌له‌ك تاخ هه‌نه‌ هێشتا جادده‌ نینن هنده‌ك جاددا پتر ژ 35 كیلۆمه‌تران پێدڤی ب چێكرنێ‌ هه‌یه‌.

سه‌رۆكێ‌ باژێرڤانیا ناحیا سنوونێ‌ دیار كر هه‌تا ئه‌ڤرۆكه‌ هێشتا هه‌موو خانیێن وه‌لاتیان نه‌هاتینه‌ تاپۆكرن گه‌له‌ك جاران حكومه‌تا ئیراقێ‌ دبێژیت دێ‌ ل دووڤ تاپۆیێ‌ خه‌لكێ‌ زه‌رمه‌ند قه‌ره‌بوو كه‌ین ئه‌ڤه‌ دێ‌ زیانه‌كا مه‌زن گه‌هینیته‌ خه‌لكێ‌ سنوونێ‌ چونكه‌ پرانیا خانیێن وه‌لاتیان نه‌ تاپۆ كرینه‌ مه‌ زۆر هه‌ولدان كرینه‌ خانی بهێنه‌ تاپۆكرن هه‌تا ئه‌ڤرۆكه‌ ژی گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیان تاپۆ ب خانیێ‌ خۆ نینه‌ هه‌ر ژ سالا 1975ێ‌ وه‌ره‌ ئه‌ڤ ئاریشا تاپۆ نه‌كرنا خانیان ل سنوونێ‌ هه‌یه‌ هه‌تا ئه‌ڤرۆكه‌ ژی هێشتا نه‌هاتینه‌ چاره‌سه‌ركرن.

جه‌میل سفوكا زێده‌تر گۆت: ل سه‌رده‌مێ‌ حوكمه‌تا ژناڤچوویا ئیراقێ‌ خانیێن وه‌لاتیان نه‌دهاتنه‌ تاپۆكرن هنده‌ك خێزان هه‌بوون پێنچ یان شه‌ش برا بوون ده‌مێ‌ ژیانا هه‌ڤژینیێ‌ پێك دئینان نه‌چاربووینه‌ بۆ خۆ خانیا ئاڤا بكه‌ن چونكو هه‌كه‌ حوكمه‌ت خانی و ئه‌ردی بۆ وه‌لاتیان دابین نه‌كه‌ت دێ‌ خه‌لك خانیا زێده‌گاڤ ئاڤا كه‌ن، ئه‌ڤ ئاریشه‌ ل سنوونێ‌ گه‌له‌ك هه‌یه‌ د سه‌ر ڤی چه‌ندی را ژی خزمه‌تگوزاری ژی نینن نوكه‌ پتر 20% خانیێن وه‌لاتیان زێده‌گاڤی نه‌.

سه‌رۆكێ‌ باژێرڤانیا ناحیا سنوونێ‌ گۆت: ژ سالا 2017ێ‌ وه‌ره‌ كار دهێته‌ كرن خانیێن خه‌لكێ‌ ل سنوونێ‌ بهێنه‌ تاپۆكرن هه‌تا نوكه‌ ژی نه‌هاتینه‌ تاپۆكرن، لێ‌ كار یێ‌ هاتیه‌ كرن خانی ژی یێن هاتینه‌ هژمار كرن بۆ وێ‌ چه‌ندێ‌ بزانن چه‌ند خانی هه‌نه‌، لێ‌ كار ل سه‌ر بهایی راوه‌ستا پشتی ئه‌و ژی هاتیه‌ چاره‌سه‌ركرن هێشتا نه‌هاتینه‌ تاپۆكرن نوكه‌ به‌رهه‌ڤكرینه‌ 400 مه‌ترین ئه‌ردی ب 115 هزار دیناران بۆ وه‌لاتیان بهێنه‌ تاپۆكرن هه‌ر مه‌ترا ئه‌ردێ‌ دێ‌ ب 250 دیناران هێته‌ تاپۆكرن.

جه‌میل سفوكا ئاماژه‌ دا وێ‌ یه‌كێ‌ ژی كو هنده‌ك خانی هه‌نه‌ ل سالێن شێستان ل سنوونێ‌ هاتینه‌ ئاڤاكرن ئه‌و ژی نه‌ تاپۆكرینه‌ هه‌كه‌ حوكمه‌ت بڕیارێ‌ بده‌ت هه‌موو خانیێن زێده‌گاڤی خراب بكه‌ت راستی  ئه‌ڤه‌ دێ‌ ئاریشه‌كا مه‌زن ل سنوونێ‌ دروست كه‌ت چونكو گه‌له‌ك خانی د نه‌ تاپۆكرینه‌ ل ڤێ‌ دووماهیی ژی خانی هاتینه‌ ئاڤاكرن نه‌ تاپۆكرینه‌ له‌ورا ژی ئه‌م ل سه‌ر كار دكه‌ین خانی نه‌هێنه‌ خرابكرن هه‌موو بهێنه‌ تاپۆكرن ب تایبه‌تی ژی یێن سالا 1975ێ‌ ئه‌و خانیێن ڤێ‌ دووماهیێ‌ ژی جارێ‌ چو بۆ نینه‌ هه‌ر ژ 100 خانیان 20 خانیی زێَده‌گاڤیی نه‌.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

بریاره‌ ئه‌ڤرۆ رۆژا ئێك شه‌مبی شانده‌كێ هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا به‌غدا بكه‌ت و په‌رله‌مانتاره‌كێ كورد ژی ل به‌غدا ئاشكراكر، هه‌ردو حوكمه‌تێن هه‌رێمێ و به‌غدا لدۆر قانوونا بودجه‌ی دێ پێگیربن، چونكه‌ ژبلی بجهئینانا وێ قانوونێ، چ چاره‌سه‌ریێن دی نینن و تنێ هوورده‌كاری ماینه‌ بۆ هنارتنا پشكا هه‌رێما كوردستانێژ بودجه‌ی.

د. جوتیار عادل، په‌یڤدارێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ یێن عێراقی راگه‌هاند، ئه‌ڤرۆ رۆژا ئێك شه‌مبی دێ شانده‌كێ هه‌رێما كوردستانێ سه‌ره‌دانا به‌غدا كه‌ت، كو مه‌ره‌م ژ ڤێ سه‌ره‌دانێ بۆ پتر لێك تێگه‌هشتنێ یه‌ د ناڤبه‌را هه‌ردولا و هنارتنا پشكا بودجێ هه‌رێما كوردستانێ ژلایێ به‌غداڤه‌، چونكه‌ ب گۆره‌ی رێكه‌فتنا هاتیه‌كرن، هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا فیدرال پشكا هه‌رێما كوردستانێ نه‌ هنارتیه‌ و حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ژی یا رژده‌ ل سه‌ر پێگیربوونا خوه‌ لدۆر بجهئینانا قانوونا بودجێ گشتیێ عیراقێ ووێ رێكه‌فتنا به‌ری نوكه‌ لسه‌ر بودجه‌ی هاتیه‌كرن.

دانا شه‌هید جه‌زا، ئه‌ندامێ جڤاتا نوونه‌رێن عیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گۆت” هه‌تا نوكه‌ حوكمه‌تا عیراقێ كار ب قانوونا بودجه‌ی نه‌كریه‌، چونكه‌ پێدڤی ب ده‌ركرنا رێنما و هورده‌كاریان هه‌یه‌، له‌ورا ل رۆژێن بهێت دێ ده‌ست ب رێكارێن به‌لافكرنا بودجێ عیراقێ هێته‌كرن و پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژی دێ هێته‌ ئێكلاكرن، له‌ورا ژی بریاره‌ شانده‌كێ هه‌رێما كوردستانێ ل دۆر هوورده‌كاریێن ناڤا ماده‌یێن ١١ و ١٢ یێن قانوونا بودجه‌ی دانوستاندنان دگه‌ل به‌غدا بگه‌ت، هه‌تا بزانین دێ چه‌وا هه‌ردولا پێگیربن و پشكا هه‌رێما كوردستانێ هێته‌ هنارتن، كو ئه‌ز باوه‌رم به‌غدا دێ هه‌ر پشكا هه‌رێمێ هنێریت، به‌لێ هێشتا دیار نینه‌ دێ چه‌ند بیت، چونكه‌ پارێ داهاتێ په‌ترۆلێ و داهاتێ ناڤخوه‌ دێ هێته‌ لێبرین و چه‌ند دمینیت دێ هێته‌ هنارتن، هه‌تا یێن پێنج هه‌یڤێن بۆری ژی دێ چاره‌سه‌ری بۆ هێته‌كرن و هێته‌ هنارتن.

دانای ئاماژه‌كر” ژبلی ڤێ رێكه‌فتنا هاتیه‌كرن چ چاره‌سه‌ریێن دی نینن، له‌ورا ئه‌ز یێ گه‌شبینم دێ پشتی سه‌ره‌دانا شاندێ هه‌رێما كوردستانێ رێكه‌فتن هێته‌ بجهئینان، هه‌تا دوماهیا ئه‌ڤ ساله‌ ژی دێ كار ب قانوونا بودجه‌ی هێته‌كرن، چونكه‌ ئه‌و قانوون بۆ ساله‌كێ یه‌ هه‌ر ژ ده‌ستپێكا هه‌یڤا ئێك هه‌تا دوماهیا هه‌یڤا 12، تنێ بۆ هنارتنا پاره‌ی هنده‌ك هوورده‌كاری هه‌نه‌ ژلایێ تیمێن شاره‌زا بهێنه‌ دیاركرن، دیاره‌ هه‌ردولا ژی به‌رهه‌ڤی ژی بۆ وان هوورده‌كاریان یێن كرین”.

زنار تۆڤی:

ژ ئه‌نجامێ شه‌ر و ئالۆزیێن د ناڤبه‌را له‌شكرێ توركی و گه‌ریلایێن په‌كه‌كێ دا ل سه‌ر ئاخا هه‌رێما كوردستانێ، هژماره‌كا گوندێن سنۆری یێن هاتینه‌ چۆلكرن و نوكه‌ ژی ئه‌و شه‌ر و ئالۆزی د به‌رده‌وامن و رۆژانه‌ ئه‌و گوندێن سنۆری ژ ئالیێ تۆپخانه‌ و فرۆكێن توركی ڤه‌ دهێنه‌ تۆپبارانكرن، سه‌رۆكێ لژنا پێشمه‌رگه‌ی ژی ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ راگه‌هاند، هه‌ر جهه‌كێ له‌شكرێ توركی بچیتێ، دێ دارێن وێ ده‌ڤه‌رێ بریت و سوژیت، پاشی دێ ل گه‌ل كۆمپانیێن توركی و وان جاشێن ل گه‌ل له‌شكرێ توركی هاتین رێككه‌ڤن، كو هه‌ردو پێكڤه‌ وان داران دبرن و به‌ر ب وه‌لاتی توركیا دبه‌ن، ئه‌و وان داران بۆ ره‌ژیێ و كارگه‌هێن چێكرنا كاغه‌ز و كارتۆنان و پێدڤیێن دیتر بكار دئینن.

رێڤنك هرۆری ، ئه‌ندامێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان، گۆت” ئه‌ڤه‌ ده‌مێ چه‌ندین سالانه‌ ململانه‌كا دژوار د ناڤبه‌را په‌كه‌كێ و له‌شكرێ توركیا دا ل ده‌ڤه‌رێن سنۆری یێن هه‌رێما كوردستانێ یا هه‌ی، دیسان ئه‌ڤه‌ چه‌ند ساله‌ توركیا ده‌ست ب پرۆسه‌كێ كریه‌ و ب به‌هانه‌یا چه‌كدارێن په‌كه‌كێ دڤێت ژیانێ ل ده‌ڤه‌رێن سنوری نه‌هێلیت، هه‌روه‌سا هه‌ر گاڤا له‌شكرێ توركی ده‌ڤه‌ره‌كێ تۆپباران دكه‌ت، یان ده‌مێ ده‌ڤه‌ره‌كێ ژ ئه‌نجامێ بۆمبه‌بارانا فرۆكان دسوژیت، یان ده‌مێ سه‌ربازگه‌هه‌كا نوو ل ده‌ڤه‌ره‌كێ دروست دكه‌ت، ئه‌و هه‌موو وان دارێن دكه‌ڤنه‌ درێیا وێ سه‌ربازگه‌هێ دا، ب شه‌فه‌ل و ئالیه‌تێن دیتر دبرن و وان داران به‌ر ب وه‌لاتێ توركیا دبه‌ن، ئه‌و وان داران بۆ ره‌ژیێ و دیسان بۆ سۆتنێ و كارگه‌هێن چێكرنا كاغه‌زان بكار دئینن”.

رێڤنگ هرۆری، سه‌رۆكێ لژنا پێشمه‌رگه‌ی ل په‌رله‌مانێ كوردستانێ گوت ژی” هه‌ر جهێ له‌شكرێ توركی بچیتێ، گه‌له‌ك زیانێ دگه‌هینیته‌ دارستانێن وێ ده‌ڤه‌رێ و هه‌ر تشتێ بكه‌ڤیته‌ د رێیا وان دا ژ ناڤ دبه‌ن و دسۆژن، د هه‌مان ده‌مدا، له‌شكرێ وان و كۆمپانیێن وان ل گه‌ل وان جاشێن دگه‌لدا دا رێككه‌فتینه‌، كو بۆ خوه‌ داروبارێ گوندێن سنوری یێن كوردستانێ ببرن و ڤی كارێ نه‌ مرۆڤایه‌تی ئه‌نجام بده‌ن، هه‌روه‌سا ئه‌و جاشێن ل گه‌ل له‌شكرێ توركی هاتین، هه‌ڤسوزێن وانه‌ و هه‌ر تشتێ ده‌وله‌تا توركیا دڤێت بۆ دكه‌ن، له‌وما نوكه‌ هه‌ر جهێ وان كونترۆلكری، ب ره‌نگه‌كێ درندانه‌ ژینگه‌ه و سرۆشتێ وی ده‌ڤه‌رێ ب ته‌مامی ژناڤبریه‌، ب تایبه‌تی ژی ل سنۆرێ ده‌ڤه‌رێن باتیفا و كانی ماسێ، د هه‌مان ده‌مدا، رۆژانه‌ تۆپباران و بۆمبه‌بارانا له‌شكرێ توركی بۆ سه‌ر گوندێن سنۆری د به‌رده‌وامن و ڤێ چه‌ندێ ترس و دودلی ل ده‌ف خه‌لكێ وان ده‌ڤه‌ران په‌یدا كریه‌، ژبه‌ر وان شه‌ر و ئالۆزیان ژی هه‌تا نوكه‌ هژماره‌كا گوندان هاتینه‌ چۆلكرن، هه‌روه‌سا توركیا د هه‌ر هێرشكه‌كا زه‌مینی و ئاسمانی دا، زیانێن گه‌له‌ك مه‌زن دگه‌هینیته‌ خه‌لكێ وان گوندان و ب سه‌دان دونه‌مێن دارستانێ و چه‌روانێ په‌زی و دیسان و ره‌ز و زه‌ڤیێن وه‌لاتیان دسوژیت و زیانێ دگه‌هینیتێ”.

له‌زگین جوقی

وه‌كیلێ‌ میرێ‌ ئێزدیان راگه‌هاند، هه‌تا 500 ره‌ڤاندیێن ئێزدی  هیشتا نه‌هاتینه‌ رزگاركرن كو گه‌له‌ك ژ وان دناڤ خێزانێن داعش دا ل كه‌مپا (هولێ‌)  لوه‌لاتی سووریێ  ماینه‌ نۆكه‌ ژی خێزانێن داعش ژ وێ كه‌مپێ بۆ كه‌مپه‌كا ل باشوورێ مووسلێ دهێنه‌ زڤراندن، خه‌لكێ‌ مه‌ یێ‌ ئێزدی ب تایبه‌تی ژی خه‌لك شنگالێ، ژبه‌ر ڤی كاری، باوه‌ری ب حوكمه‌تا عێراقی نه‌مایه‌.

جه‌هوه‌ر عه‌لی به‌گ، وه‌كیلێ‌ میرێ‌ ئێزدیان بۆ كاروبارێن په‌ێوه‌ندیان گۆت” ئێزدی چاڤه‌رێ بوون كچ وژن وزارۆكێن ئێزدیان یێن د ناڤ كه‌مپا (هولێ‌) دا كو دبن زۆرداریا خێزانێن داعش دا نه‌، بهێنه‌ رزگاركرن كو هه‌تا 500 كه‌سێن ره‌ڤاندیێن ئێزدی دناڤ خێزانێن داعش دا ل وێ كه‌مپێ ل وه‌لاتێ سووریێ هه‌نه‌، مخابن حوكمه‌تا عێراقی چ پێنگاڤ بۆ رزگاركرنا وان نه‌هاڤێتینه‌ ول  شوونا ره‌ڤاندیێن ئێزدی رزگار بكه‌ت، خێزانێن داعش ژ كه‌مپا (هولێ‌) بۆ كه‌مپا (جدعه‌) ل باشوورێ مووسلێ ڤه‌گوهاستن، ڤێ‌ چه‌ندێ‌ ژی ئێزدی گه‌له‌ك دلگران كرینه‌، چونكو هێشتا خه‌لكێ‌ مه‌ دبن زۆرداریا خێزانێن داعش دا ماینه‌ ونه‌هاتینه‌ رزگاركرن”.

جه‌هوه‌ری گۆت ژی”ئه‌م  ب توندی زڤرینا خێزانێن داعش ژ سووریێ بۆ مووسلێ ره‌ت دكه‌ین و شه‌رمه‌زار دكه‌ین ونابیت داعش وپاشیمایێن داعش بهێنه‌ زڤراندن ونه‌هێنه‌ دادگه‌هكرن، ژ به‌ر كو هێشتا هزاره‌ها ره‌ڤاندیێن ئێزدی دناڤ خێزانێن داعش دا ماینه‌ ونه‌هاتینه‌ رزگاركرن”.

ژلایێ خوه‌ڤه‌، بیریڤان سه‌لیم شه‌مۆ، جێگرا سه‌رۆكێ‌ جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دیاركر” حوكمه‌تا عێراقی خوه‌ ب به‌رپرس نابینیت بۆ پاراستنا ژیانا خه‌لكێ‌ شنگالێ ول شوونا حوكمه‌تا عێراقی رێگریێ‌ ل زڤرینا خێزانێن داعش بكه‌ت، مخابن پشته‌ڤانیێ‌ ل زڤرینا وان دكه‌ت و ئه‌ڤه‌ مه‌ترسیێ ل سه‌ر خه‌لكێ‌ شنگالێ دروست دكه‌ت”.

جێگرا سه‌رۆكێ‌ جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ راگه‌زێده‌تر گۆت” ئێزدی دو دل بووینه‌ بۆ زڤرینا شنگالێ ژبه‌ر زڤرینا خێزانێن داعش، چونكه‌ خه‌لكێ‌ مه‌ یێ‌ ئێزدی گه‌له‌ك سته‌م وزۆرداری یێن ل سه‌ر ده‌ستێن تیرۆرستێن داعشێ دیتین وزڤرینا خێزانێن داعش دێ‌ بیته‌ ئه‌گه‌ر دووباره‌ داعش كارێن خوه‌ یێن تیرۆرستێ‌ ئه‌نجام بده‌ت، چونكه‌ هیشتا مه‌ترسیا داعشێ یا به‌رده‌وامه‌ “.

خویاكر” زڤرینا خێزانێن داعش هانده‌ره‌كه‌ كو جاره‌كا دی تیرۆرستێن داعشێ ده‌ست بكارێن خوه‌ یێن هوڤانه‌ بكه‌ن وئه‌ڤه‌ مه‌ترسیه‌كا مه‌زن ل سه‌ر خه‌لكێ‌ شنگالێ دروست دكه‌ت، ئه‌ز د وێ‌ باوه‌ریێ دامه‌ ژی ژبه‌ر زڤرینا خێزانێن داعش، ئاوارێن شنگالێ نه‌شێن ڤه‌گه‌رنه‌ سه‌ر جهێن خوه‌”.

ئاشكه‌را كر”دگه‌ل زڤرینا خێزانێن داعش جاره‌كادی برینێن خه‌لكێ‌ شنگالێ نوو بوونه‌ ڤه‌ وترس دناڤ خه‌لكێ‌ مه‌ دا چێبوویه‌”.

ئه‌ندامه‌كێ په‌رله‌مانێ توركیا راگه‌هاند كو توركیا شیایه‌ هه‌تا نها مفایه‌كا باش ژ ئالۆزیێن د ناڤبه‌را روسیا و ناتۆ دا وه‌ربگریت لێ ده‌مه‌كه‌ په‌یوه‌ندیێن روسیا و توركیا ئالۆز بووینه‌ و روسیا گه‌له‌ك كارتێن ب هێز ل دژی توركیا د ده‌ستان دا هه‌نه‌.

هشیار ئۆزسۆی ئه‌ندامێ په‌رله‌مانێ توركیا سه‌ر ب فراكسیۆنا هه‌ده‌پێ ل په‌رله‌مانێ توركیا به‌حسێ ئالۆزیێن ڤێ دووماهیێ یێن د ناڤبه‌را توركیا و روسیا دا كر و راگه‌هاند كو ده‌مه‌كه‌ توركیا به‌حسێ مافێ خه‌لكێ تاتارستانێ و هه‌روه‌سا هه‌رێما قرمێ دكه‌ت و ئه‌و یه‌ك ژی بۆ ئه‌گه‌رێ هندێ كو هه‌م وه‌زیرێ ده‌رڤه‌ یێ روسیا و هه‌م ژی وه‌زاره‌تا به‌ره‌ڤانیێ یا وی وه‌لاتی ب توندی هۆشداریێ بده‌نه‌ توركیا و هه‌تا ب ره‌نگه‌كێ نه‌راسته‌وخوه‌ سیرگێی لاڤرۆڤ به‌حسێ هندێ كر كو ل توركیا پرسا كوردی هه‌یه‌ و ئه‌و دشێن وی بابه‌تی ل دژی توركیا بكار بینن و گۆت: (توركیا هه‌تا نها شیایه‌ مفایه‌كا باش ژ ئالۆزیێن د ناڤبه‌را روسیا و ناتۆ دا وه‌ربگریت، لێ پشتی كو ئیدارا جۆ بایدن ب فه‌رمی ده‌ست ب كارێ خوه‌ كر ئێدی ئه‌و سه‌رده‌م نه‌ما، چونكو جۆ بایدن و ئیدارا نوو یا ئه‌مریكا رێ ناده‌ن توركیا ژ ئالیه‌كێ وه‌كو ئه‌ندامه‌كا ناتۆ كار بكه‌ت و ل ئالیێ دی ب چه‌كێ روسی ببیته‌ مه‌ترسی بۆ ئه‌مریكا و ئه‌ندامێن ناتۆ، ژ به‌ر هندێ ژی نها توركیا گه‌له‌ك ته‌نگاڤ بوویه‌ و دڤێت بریارا خوه‌ بده‌ت).

ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو روسیا دشێت هه‌موو هێزێن توركیا ژ سووریێ‌ ده‌رخینیت و هه‌روه‌سا روسیا دشێت وه‌سا بكه‌ت كو توركیا نه‌چار بیت هێزێن خوه‌ ژ لیبیا ژی ده‌رخینیت، دیاره‌ روسیا ب ره‌نگه‌كێ نه‌راسته‌وخوه‌ به‌حسێ بابه‌تێ كوردان ژی كریه‌، چونكو روسیا ژی وه‌كو گه‌له‌ك وه‌لاتێن دی دشێت پرسێن ناڤخوه‌یی یێن توركیا ب تایبه‌تی ژی پرسا كوردی ل دژی توركیا بكار بینیت و گۆت: (ب كورتی دیاره‌ روسیا گه‌له‌ك كارتێن ب هێز د ده‌ستان دا هه‌نه‌ كو دشێت ل دژی توركیا بكار بینیت و د هه‌مان ده‌می دا توركیا ئه‌و هێز و شیان نینن كو بشێت ل دژی روسیا راوه‌ستیت، ژ به‌ر هندێ ژی توركیا د ماوه‌یێ چه‌ند رۆژێن بۆری دا گۆتارا خوه‌ یا ل دژی روسیا سه‌باره‌ت ب مافێ خه‌لكێ تاتار و هه‌رێما قرمێ نه‌رم كریه‌).

ئه‌ندامێ په‌رله‌مانێ توركیا ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو سیسته‌مێ مۆشه‌كی یێ روسیا ژی ئێكه‌ ژ كارتێن دی یێن ب هێز ل دژی توركیا، چونكو روسیا هه‌ر ده‌مێ بڤێت دشێت وی سیسته‌می بده‌ته‌ راگرتن و نه‌هێلیت كار بكه‌ت، توركیا ژی باش دزانیت، د راستی دا نها به‌رپرسێن توركیا دخوازن بابه‌تێ موشه‌كێن روسیا وه‌كو كارته‌كێ ل دژی ئه‌مریكا و وه‌لاتێن دی یێن ئه‌ندامێ ناتۆ بكار بینن و وان نه‌چار بكه‌ن كو سیسته‌مێ به‌ره‌ڤانیێ یێ پێشكه‌فتی بده‌نه‌ توركیا، لێ ئێدی باوه‌ریا وان وه‌لاتان ب توركیا نه‌مایه‌ و گۆت: (توركیا نها پتر ژ هه‌ر ده‌مه‌كێ د ناڤبه‌را روسیا و ناتۆ ل گه‌ل ئه‌مریكا دا ته‌نگاڤ بوویه‌ و دڤێت ئه‌ردۆگان بریارا خوه‌ یا دووماهیێ بده‌ت، چونكو ئێدی نه‌شێت وه‌كو جاران مفای ژ ناكۆكیێن د ناڤبه‌را روسیا و ناتۆ دا وه‌ربگریت).

ئه‌و یه‌ك د ده‌مه‌كێ دایه‌ كو حه‌فتیا بۆری سیرگێی لاڤرۆڤ وه‌زیرێ ده‌رڤه‌ یێ روسیا ب ره‌نگه‌كێ ئاشكرا هۆشداری دا توركیا كو ده‌ستێوه‌ردانێ د كاروبارێن ناڤخوه‌یی یێ روسیا دا نه‌كه‌ت، چونكو روسیا ژی دشێت گه‌له‌ك كارتان ل دژی توركیا بكار بینیت.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com