NO IORG
نووترين نووچه
نووترين نووچه

هه‌ولێر سولین سلێمان

چاڤدێره‌كێ سیاسی د دیداره‌كێدا بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) رادگه‌هینیت، ئیراقا پشتی سالا ٢٠٠٣ و هه‌تا نوكه‌ نه‌ ئه‌و وه‌لاته‌ یێ كو خه‌لكه‌كی خه‌ون ب ئازادیێ و سه‌ربه‌ستیێ و خوه‌شگوزه‌رانیێ پێڤه‌ ددیت، به‌لكو به‌روڤاژی رۆژ بۆ رۆژێ به‌ر ب خراپتر چو و شه‌ڕێ تیرۆرێ و شه‌ڕێ تایفی و شه‌ڕێ میلیشیاتا سه‌رهلدا و خه‌لك تووشی نه‌هامه‌تێن مه‌زن كر زێده‌باری شه‌رێ سیاسی و گه‌نده‌لیێ.

به‌درخان زاویته‌یی، شرۆڤه‌كارێ سیاسی، گوت“ خوه‌نیشادانێن نوكه‌ نه‌ خوه‌نیشادانن و خورسكن به‌لكو سیاسی و حزبینه‌ و بۆ مه‌ره‌مێن سیاسی دهێنه‌ بكارئینان و نیشادانا هێزێ یه‌ و ئیراق به‌ر چاره‌نڤیسه‌كێ نه‌دیار و خراب ڤه‌ بریه‌”.

خویاكر “ چاره‌سه‌ریا ره‌وش  و قه‌یرانێن ئیراقێ برێیا خوه‌نیشادانا نابیت به‌لكو یا فه‌ره‌ ئالیێن سیاسی پێكڤه‌ روینن و هه‌ڤدو قه‌بوول بكه‌ن و رێزێ ل ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان بگرن و لسه‌ر به‌رنامه‌كێ گشتگیر بۆ خزمه‌تكرن و ئاڤه‌دانكرنێ رێككه‌ڤن. هه‌روه‌سا دیاركر” هه‌تا نوكه‌ ئه‌ڤ چه‌نده‌ نه‌بویه‌ و ئالیێن سیاسی د به‌رهه‌ڤ نینن پێكڤه‌ روینن و دانپێدانێ ب ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان بكه‌ن به‌لكو به‌رده‌وام بزاڤێ دكه‌ن بۆ ژناڤبرنا هه‌ڤدوو”.

زێده‌تر گوت “ ل هه‌موو وه‌لاتان و ل گۆره‌ی قانوون و دستووری مافێ خوه‌نیشادانێ دایه‌ خه‌لكه‌كی كو داخوازا مافێن خوه‌ بكه‌ت و گازنده‌ و كێشێن خوه‌ بگه‌هینیته‌ ده‌ستهه‌لاتێ،  به‌لێ ل وه‌لاته‌كێ وه‌كو ئیراقێ كو هه‌تا نوكه‌ كار ب قانوونێن رژێما به‌عس دهێنه‌ كرن سه‌ره‌رای وێ چه‌ندێ كو دستووره‌ك هاتیه‌ دانان و ئه‌رك و ماف تێدا هاتینه‌ دیاركرن به‌لێ كار پێ ناهێته‌كرن و ده‌نگێ گه‌فا و شه‌ڕی ژ ده‌نگێ چاره‌سه‌ریێ و هه‌ڤدوو قبوولكرنَ بلندتره‌.

ئاماژه‌كر“ ئیراقێ دیرۆكه‌كا دوور و درێژ د كوده‌تایان دا هه‌یه‌ و نوكه‌ ژی هنده‌ك ئالیێن سیاسی بزاڤێن وان ئه‌ون كوده‌تایێ لسه‌ر ئالیێن دی بكه‌ن و دووباره‌ ده‌ستهه‌لاته‌كا ناڤه‌ندی و له‌شكری بگرنه‌ ده‌ست”.

ل دووماهیێ دیاركر” هه‌كه‌ ئه‌ڤ ئالۆزیه‌ بڤی ره‌نگی به‌رده‌وامبن دێ ئیراقێ به‌ر ب  شه‌ڕه‌كێ خویناوی به‌ن”.

ئه‌ڤرۆ:

چاڤدێرێن سیاسی ل توركیا دیار دكه‌ن كو د ره‌وشا نها دا رێژه‌یا ده‌نگێن ئاكپارتیێ و پارتا كۆماری گه‌له‌ك نێزیكی هه‌ڤدو بووینه‌ و د هه‌لبژارتنێن سه‌رۆك كۆماریێ‌ ل توركیا دا كورد پشته‌ڤانیێ ل كیژ به‌ربژاری بكه‌ن ئه‌و كه‌سه‌ دێ بیته‌ سه‌رۆك كۆمارێ توركیا، ئانكۆ كورد دێ پۆستێ سه‌رۆك كۆماریێ‌ ل توركیا ئێكلا كه‌ن.

چاڤدێرێن سیاسی ل توركیا و باكورێ كوردستانێ دیار دكه‌ن كو هه‌لبژارتنێن بهێت یێن توركیا دێ گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌ت بن و وه‌كو چو هه‌لبژارتنێن بۆری نابن، چونكی د چه‌ندین هه‌لبژارتنێن بۆری دا ژ به‌ر دو خالێن گرنگ ئاكپارتیێ شیا سه‌ركه‌فتی بیت، یا ئێكێ چو ئۆپۆزسیۆنه‌كا بهێز ل توركیا نه‌بوو و خالا دی ژی ژ به‌ر هه‌لوه‌ستێ ئاكپارتیێ سه‌باره‌ت ب پرسا كوردی و ده‌ستپێكرنا قۆناغا ئاشتیێ وێ پارتیێ شیا سه‌ركه‌ڤیت و د هه‌لبژارتنا هه‌ری دووماهیێ ژی ب پشته‌ڤانیا پارتا بزاڤا نه‌ته‌وه‌په‌رست و هه‌روه‌سا ژ به‌ر نه‌بوونا ئۆپۆزسیۆنه‌كا ئێكگرتی ئاكپارتی سه‌ركه‌فت لێ نها ره‌وش ب ته‌مامی هاتیه‌ گوهۆڕین.

چاڤدێرێن سیاسی دیار دكه‌ن كو نها ل توركیا ئۆپۆزسیۆنه‌كا بهێز یا هه‌ی و هه‌كه‌ نها هه‌لبژارتن بهێنه‌ كرن رێژه‌یا ده‌نگێن ئاكپارتیێ و ئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ گه‌له‌ك نێزیكی هه‌ڤدو نه‌، به‌ری نها پڕانیا كوردان ده‌نگێ خوه‌ ددانه‌ ئاكپارتیێ و ژ به‌ر پشته‌ڤانیا كوردان ژی ئاكپارتیێ شیا ب ساناهی هه‌لبژارتنان ئێكلا بكه‌ت و ببیته‌ سه‌ركه‌فتیا ئێكێ و ب تنێ حوكمه‌تێ ئاڤا بكه‌ت لێ نها ره‌وش وه‌سا نینه‌ و رێژه‌یه‌كا به‌رچاڤ ژ كوردان ئێدی ده‌نگێن خوه‌ ناده‌نه‌ ئه‌ردۆغانی و پارتا وی، ژ به‌ر هندێ ژی هه‌لبژارتنێن سالا بهێت یێن توركیا وه‌كو چو هه‌لبژارتنێن بۆری نابیت، چونكی راپرسیێن نها نیشا دده‌ن كو رێژه‌یا ده‌نگێن هه‌ر دو ئالیان گه‌له‌ك نێزیكی هه‌ڤدو نه‌، ژ به‌ر هندێ ژی كورد پشته‌ڤانیێ ل كیژ به‌ربژاری بكه‌ن ئه‌و دێ شێت بیته‌ سه‌رۆك كۆمارێ بهێت یێ توركیا، ئانكۆ ب كورتی كورد دێ پۆستێ سه‌رۆك كۆماریێ ئێكلا كه‌ن.

چاڤدێرێن سیاسی دیار ژی دكه‌ن كو هه‌كه‌ هه‌ده‌په‌ پشته‌ڤانیێ ل به‌ربژارێ ئۆپۆزسیۆنێ بكه‌ت و ل هه‌مبه‌ر دا ئه‌و ژی هنده‌ك سۆزدان ل دۆر مافێن كوردان بده‌ن و بجه بینن ئه‌و یه‌ك دێ بۆ كوردان گه‌له‌ك باش بیت، چونكی نابیت بێی مه‌رج كورد پشته‌ڤانیێ ل چو به‌ربژاره‌كی بكه‌ن و ل ئالیێ دی هه‌كه‌ هه‌ده‌په‌ وه‌كو هه‌ڤپه‌یمانیه‌كا جودا پشكداریێ د هه‌لبژارتنان دا بكه‌ت ئه‌و یه‌ك بۆ كوردان باش نابیت، چونكی هه‌ڤپه‌یمانیا هه‌ده‌پێ دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ پارچه‌بوونا ده‌نگێن كوردان و ره‌نگه‌ ئه‌و یه‌ك هه‌ری زێده‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا ئاكپارتیێ دا بیت، چونكی ده‌مێ ده‌نگێن كوردان پارچه‌ بن وی ده‌می دێ رۆلێ كوردان كێمتر لێ هێت، لێ هه‌ر چاوا بیت ره‌وشا نها نیشا دده‌ت كو دێ كورد پۆستێ سه‌رۆك كۆماریێ د سالا بهێت دا ئێكلا كه‌ن.

ئه‌ڤرۆ:

د. عه‌لی ته‌ته‌ر، پارێزگارێ دهۆكێ دوهی 29/8/2022 ل كوچكا مێهڤانداریان پێشوازی ل دایڤید هوند قونسلێ گشتی یێ وه‌لاتێ بریتانیا ل هه‌رێما كوردستانێ و شاندێ د گه‌ل دا كر و د هه‌ڤدیتنه‌كێ دا به‌حسێ په‌یوه‌ندیێن دو قولی د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و ده‌وله‌تا بریتانیا دا و ره‌وشا پارێزگه‌هێ ژ روویێ ئێمناهی و ئاڤه‌دانیێ و ره‌وشا ئاواره‌ و په‌نابه‌ران و كارتێكرنا دیاردا هشكه‌سالیێ ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێ ب گشتی هاته‌ كرن.

پارێزگارێ دهۆكێ چه‌ندین رۆهنكرن دانه‌ سه‌ر ره‌وشا ئاواره‌ و په‌نابه‌ران و ئه‌و گڤاشتنا وان ئێخستیه‌ سه‌ر هه‌موو بیاڤێن خزمه‌تگوزاری ل پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ و داخواز ژ بریتانیا و جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی كر كو گڤاشتنان بێخنه‌ سه‌ر حكومه‌تا ئیراقێ، كو رێككه‌فتنا شنگالێ بهێته‌ بجهئینان و ئارامیا شنگالێ بهێته‌ به‌رقراركرن و خزمه‌تگوزاری بهێنه‌ دابینكرن و هێزێن چه‌كدار بهێنه‌ دووركرن و ئیدارا شه‌رعی ڤه‌گه‌ڕیت، داكو ببیته‌ ئه‌گه‌ر ئاواره‌ ب حه‌زا خوه‌ ڤه‌گه‌ڕنه‌ سه‌ر جه و وارێن خوه‌”.

قونسلێ بریتانیا ژی خوشحالیا خوه‌ ل هه‌مبه‌ر ئه‌و هاریكاریێن حكومه‌تا هه‌رێمێ و پارێزگه‌ها دهۆكێ پێشكێشی ئاواره‌ و په‌نابه‌ران دكه‌ن ده‌ربڕی و دیار كر، ئه‌و دێ بۆچوونێن پارێزگارێ دهۆكێ ل دۆر هه‌موو بابه‌تێن هه‌ڤدیتنێ گه‌هینیته‌ لایه‌نێن په‌یوه‌ندیدار، داكو یا پێدڤی بهێته‌ ئه‌نجامدان.

ئه‌ڤرۆ:

سه‌رۆكێ‌ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ‌ بڕیار دا 20 ملیار دینار بۆ كه‌رتێ‌ په‌روه‌ردێ‌ بهێنه‌ مه‌زاختن، ب مه‌ره‌ما دابینكرنا پێدڤیێن ناڤه‌ندێن خواندنێ‌.

مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ بڕیار دا 20 ملیار دینار بۆ دابینكرنا پێدڤیێن ناڤه‌ندێن خواندنێ ل پارێزگه‌هـ و ئیداره‌یێن سه‌ربخوه‌ یێن هه‌رێما كوردستانێ و خواندنا كوردی ل كه‌ركووكێ بهێنه‌ دابینكرن.

د نڤیساره‌كێ‌ دا كو ئیمزا ئالان حه‌مه‌ سه‌عید، وه‌زیرێ‌ په‌روه‌ردێ‌ ل سه‌ره‌ و ل رۆژا 28/8/2022 ده‌ركه‌فتیه‌، تێدا دیار كریه‌ كو ئه‌و پێدڤیه‌ ب تنێ‌ دێ‌ بۆ ناڤه‌ندێن خواندنێ‌ بن، نه‌ك دیوانێن په‌روه‌ردان.

زاخۆ، عه‌لی حاجی:

به‌رپرسا پشكا ئه‌ندازیاری ل رێڤه‌به‌ریا گه‌شتوگوزارا زاخۆ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، بازارێ كه‌ڤنێ‌ زاخۆ دێ بیته‌ جهه‌كێ شوونواری و گه‌شتوگوزاری و د ده‌مه‌كێ نێزیك دا ده‌ست ب جهئینانا وی پڕۆژه‌یی دێ‌ هێته‌ كرن.

مه‌یان خدر، به‌رپرسا پشكا ئه‌ندازیاری ل رێڤه‌به‌ریا گه‌شتوگوزارا زاخۆ گۆت: “د به‌رده‌وامیا گرنگیپێدان ب كه‌رتێ گه‌شتوگوزاری ل زاخۆ و ل دوویڤ راسپارده‌یێن گوهدار شێخۆ، سه‌رپه‌رشتێ ئیداره‌یا سه‌ربخوه‌ یا زاخۆ، بازارێ‌ كه‌ڤنێ‌ زاخۆ ب شێوه‌یه‌كێ رێكوپێك و ل دووڤ رێنمایێن شوونواری دێ‌ هێته‌ نووژه‌نكرن و ژ مه‌ترسیا هه‌ڕفینێ ژی دێ‌ هێته‌ رزگاركرن، د ده‌مه‌كێ نێزیك دا ده‌ست بجهئینانا وی پڕۆژه‌ی دێ‌ هێته‌ كرن ب نووژه‌نكرنا وی پڕۆژه‌یی ژی زاخۆ دێ ڤه‌ژه‌نه‌كا باش یا گه‌شتوگوزاری ب خوه‌ڤه‌ بینیت، دیسا چه‌ندین پێشنیار ژی هه‌نه‌، كو پشتی پڕۆژه‌ ب دووماهی دهێت د ناڤ وی بازاری دا تشتێن فولكلۆری بهێنه‌ دروستكرن و فرۆتن”.

مه‌یان خانێ‌ گۆتژی: “زێده‌باری وی پڕۆژه‌یی ژی نوكه‌ كار ل سه‌ر پێنج سكرێن نقۆم ل سه‌ر خابیرێ زاخۆ به‌رده‌وامه‌ و هه‌تا نوكه‌ ژی 30% كار تێدا هاتیه‌ كرن، دیسا كار ل سه‌ر نووژه‌نكرنا كورنیشێ ده‌وروبه‌رێن پرا ده‌لال ژی به‌رده‌وامه‌ و 10% كار تێدا هاتیه‌ كرن، كو د وی كورنیشی ژی دا هه‌ژماره‌كا پارك و كه‌سكاتی و جهێن هاتنوچوونا په‌یاده‌ و جهێن بهێنڤه‌دانێ هه‌نه‌”.

ئه‌ڤرۆ:

ده‌سته‌یا گشتی یا گه‌شتوگوزارێ‌ ل هه‌رێما كوردستانێ‌ جهێن  گه‌شتیاری نه‌چار دكه‌ت، كو پێگیریێ‌ ب زمانێ كوردی بكه‌ن و دیار كریه‌، هه‌ر جهه‌كێ‌ پێگیریێ‌ ب زمانێ‌ كوردی نه‌كه‌ت، مۆهله‌تا وی دێ‌ هێته‌ هه‌لوه‌شاندن.

ل دووڤ فه‌رمانه‌كا كارگێڕی یا ده‌سته‌یا گشتی یا گه‌شتوگوزارێ ل هه‌رێمێ‌، كو ئیمزا ئه‌مه‌ل جه‌لال، سه‌رۆكا ده‌سته‌یێ‌ ل سه‌ره‌، هه‌موو هۆتێل و مۆتێل و كافێ‌ و خوارنگه‌ه و ئه‌و جهێن گه‌شتیاری یێن خزمه‌تگوزاریێن گه‌شتیاری تێدا دهێنه‌ پێشكێشكرن، پێگیر دكه‌ت، كو زمانێ كوردی بكه‌نه‌ زمانه‌كێ سه‌ره‌كی و یێ‌ ئێكێ‌ بۆ لیستا پێشكێشكرنا خوارنان و تابلۆیێن ناڤێن بازرگانی یێن جهێن خوه‌، پاشی دشێن هه‌ر زمانه‌كێ‌ دی یێ‌ بیانی ژی بكاربینن، بۆ جهئینانا ڤێ‌ بڕیارێ‌ ژی ب تنێ‌ 15 رۆژ هاتینه‌ دیاركرن.

دیسا د وێ‌ فه‌رمانێ‌ دا هه‌موو رێڤه‌به‌ریێن گشتی و لژنێن تایبه‌ت و هاتینه‌ راسپاردن بۆ بجهئینانا ڤێ‌ بڕیارێ‌، دیسا سزایێ‌ سه‌رپێچیكاران ژی دێ‌ هێته‌ تۆماركرن، كو ژ دائێخستنا جهێ‌ وان بۆ ده‌مێ‌ سێ‌ رۆژان ده‌ستپێ دكه‌ت، هه‌كه‌ دووباره‌ ژی ببیت بۆ ده‌مێ‌ حه‌فت رۆژان دێ‌ هێته‌ دائێخستن یان ژی مۆهله‌تا كاركرنا وی جهێ‌ گه‌شتیاری دێ‌ هێته‌ هه‌لوه‌شاندن.

 

ب هه‌لكه‌فتا سالیادا قوربانیێن تاوانا ئه‌نفالێن به‌هدینان، سه‌رۆك بارزانی په‌یامه‌ك به‌لاڤكر و راگه‌هاند، گه‌لێ كورد چ جاران زمانێ زۆرداریێ و تاوانێ قبوول ناكه‌ت.

ده‌قێ په‌یاما سه‌رۆك مه‌سعود بارزانی، ب هه‌لكه‌فتا ده‌ربازبوونا 34 سالان ل سه‌ر تاوانا ئه‌نفالێن به‌هدینان :

 

ل 25 ئاب 1988 هه‌تا شه‌شێ ئیلۆنا 1988 ل درێژیا زنجیره‌ تاوانێن رژێما ئیراقێ ل دژی خه‌لكێ كوردستانێ، پشكه‌كا مه‌زن ژ ده‌ڤه‌ر و گوندێن به‌هدینان كه‌فتنه‌ به‌ر هه‌وا نه‌ مرۆڤانه‌ یا كیمیابارانكرن و گده‌سته‌سه‌ركرن و كوشتن و ڤه‌گوهاستن و ئه‌نفالكرنا وه‌لاتیێن بێ تاوان ژ ئالیێ هێزێن رژێما وی سه‌رده‌می یا ئیراقێ، ژ ئه‌نجامێ وێ تاوانا نه‌ مرۆڤانه‌ ب هزاران وه‌لاتیێن كوردستانێ شه‌هید و بێ سه‌روشوین و ئاواره‌ بوون و ب سه‌دان گوند هاتنه‌ خرابكرن.

مه‌به‌ستا رژێمێ ژ وێ ره‌فتارا شوڤینی و ئه‌و تاوانه‌ مه‌زن گوهۆرینا دیموگرافیا كوردستانێ و شكاندنا ئیرادا گه‌لێ كوردستانێ ب رێیا چه‌كێ و سته‌مكاریێ بوو. به‌لێ ئیرادا گه‌لێ كوردستانێ بۆ مانێ و ئازادیخوازیێ سه‌ركه‌فت و دوژمن و نه‌یار و تاوانبار كه‌فتنه‌ د زبلدانا دیرۆكێدا.

ب هه‌لكه‌فتا 34 سالیا تاوانا ئه‌نفالێن به‌هدینان سلاڤان بۆ گیانێ پاقژێ شه‌هیدێن كومكۆژیا كوردێن فه‌یلی و ئه‌نفالێن به‌هدینان و گه‌رمیان و بارزان و هه‌موو شه‌هیدێن رێیا ئازادیا كوردستانێ دهنێرین. د ڤێ هه‌لكه‌فتا دلته‌زیندا رادگه‌هینین كو گه‌لێ مه‌ چ جاران زمانێ زۆرداریێ و تاوانێ قبوول ناكه‌ت و پێدڤیه‌ ده‌وله‌تا ئیراقێ ژی قه‌ره‌بوویا هه‌موو وان تاوان و سته‌مكاریان بده‌ت كو دژی ملله‌تێ مه‌ هاتینه‌ ئه‌نجامدان.

سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی،  ل سالیادا 34 یا ئه‌نفالێن به‌هدینان په‌یامه‌ك به‌لاڤكر وتێدا داخوازدكه‌ت هه‌موو بزاڤه‌ك بۆ ب جینوسایدنیاسینا ئه‌نفالان ل سه‌ر ئاستێ نێڤده‌وله‌تی بهێته‌ دان، دبێژیت ژی، تاكه‌ گه‌ره‌نتیا پاراستنا مافێن دستووری و ده‌ستكه‌فتان ئێكرێزیا ئالیێن سیاسی یه‌.

ده‌قێ په‌یاما نێچیرڤان بارزانی ب هه‌لكه‌فتا ئه‌نفالێن به‌هدینان دا:

ل ڤان رۆژان هه‌لكه‌فتا 34 سالیا تاوانا ئه‌نفالێن به‌هدینان ساخ دكه‌ین كو وه‌كو دووماهی قۆناغا ئه‌نفالان ل 25 ئاب هه‌تا 6 ئیلۆنا 1988 له‌شكرێ وی ده‌می یێ ئیراقێ دژی پێكهاتێن جودا جودا یێن خه‌لكێ به‌هدینان ئه‌نجامدای. سه‌رێ رێز بۆ گیانێ پاقژێ شه‌هیدان دچه‌مینین و ب شكۆڤه‌ بیرئینانا وان دكه‌ین، سلاڤ و رێز بۆ خێزان و كه‌سوكارێن وان دهنێرین.

تاوانا ئه‌نفالێ كو هه‌ر ژ گه‌میان هه‌تا دووماهی قوناغ ل به‌هدینان (182) هزار وه‌لاتیێن بێتاوانێن كوردستانێ تێدا بوونه‌ قوربانی وهاتنه‌ شه‌هیدكرن، وه‌كو دادگه‌ها بلند یا تاوان ل ئیراقێ دانپێدان پێ كری، جینۆساید و تاوانا شه‌ری و تاوانا دژی مرۆڤایه‌تیێ یه‌، له‌وما پێدڤیه‌ هه‌ر چ زوویه‌ حوكمه‌تا فیدرالی یا ئیراقی قه‌ره‌بوویا كه‌سوكارێن قوربانیان بكه‌ت. ل هه‌رێما كوردستانێ ژی پێدڤیه‌ خزمه‌تا زێده‌تر یا كه‌سوكارێن قوربانیان بهێته‌ كرن و ل گه‌ل ب دوگیومێنتكرنا واتانێ، هه‌موو بزاڤه‌ك بهێته‌ كرن بۆ وێ چه‌ندێ ل سه‌ر ئاستێ نێڤده‌وله‌تی وه‌كو جینۆساید بهێته‌ نیاسین.

ب ڤێ هه‌لكه‌فتێ دووپاتیێ ل ئێكرێزیا ئالیێن سیاسی و پێكهاته‌یێن هه‌رێما كوردستانێ دكه‌ین كو تاكه‌ گه‌ره‌نتیا پاراستنا مافێن دستووری و ده‌ستكه‌فتێن هه‌رێما كوردستانێ و پاشه‌رۆژه‌كا باشتر یا نڤشیێن مه‌یه‌، هه‌ر ئه‌وژی دێ رێگر بیت ل دووباره‌بوونا وان تاوانێن ب درێژیا دیرۆكێ دژی پێكهاته‌یان و ئاخ و ئاڤ و هه‌وا و شروشت و ژینگه‌ها كوردستانێ هاتینه‌ كرن.

بیرئینانا شه‌هیدان به‌رده‌وام یا بلند و شكۆدار بیت، سوپاس و رێز و پێزانین بۆ جوامێریا خه‌لكێ هه‌ولێرێ و به‌حركێ و ده‌وروبه‌رێن وان كو ل كه‌مپا ب زۆر یا جێژنیكان د هاوارا لێقه‌ومایێن به‌هدینان چووین و هاریكاریا وان كری. میهره‌بانی ومرۆڤپه‌روه‌ریا وان چ جاران ناهێته‌ بیركرن.

سه‌رۆكێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ، مه‌سرور بارزانی، ب هه‌لكه‌فتا 34 سالیادا تاوانێن ئه‌نفالێن به‌هدینان په‌یامه‌ك به‌لاڤكر و تێدا راگه‌هاند، پێدڤیه‌ ئه‌و مێشكێ ل پشت وێ تاوانێ بووی، نه‌مینیت.

ده‌قێ په‌یاما مه‌سرور بارزانی ب هه‌لكه‌فتا 34 سالیادا ئه‌نفالێن به‌هدینان:

د هه‌موێن ئه‌نفالێن به‌هدینان دا، كو دووماهی هه‌وێن ئه‌نفالان بوون، رژێما ئیراقێ، وه‌كو هه‌موو ده‌ڤه‌رێن دی یێن كوردستانێ، تاوانه‌كا دی یا هۆڤانه‌ به‌رامبه‌ر خه‌لكێ ده‌ڤه‌را به‌هدینان ئه‌نجامدا و د ئه‌نجامێ وێ هه‌وێ دا كو چه‌كێ قه‌ده‌غه‌كری تێدا هاته‌ بكارئینان، ب هزاران كه‌س هاتنه‌ شه‌هید و بێسه‌روشوین كرن و ب ده‌هان هزار كه‌سان ژی ئاواره‌ و ده‌ربه‌ده‌ر بوون و ب سه‌دان گوند ژی هاتنه‌ وێران كرن.

د سالڤه‌گه‌را 34 یا ڤێ تاوانا درندانه‌دا، ب رێز و شكۆڤه‌ بیرئینانا قوربانیێن ئه‌نفالێن به‌هدینان دكه‌ین و جاره‌كا دی ژی دووپات دكه‌ین، كو پێدڤیه‌ حوكمه‌تا ئیراقێ ب گۆره‌ی دستووری، زیاندار و كه‌سوكارێن قوربانیێن هه‌وێن ئه‌نفالان و تاوانێن رژێما بۆری یا ئیراقێ، ب شێوه‌یه‌كێ شایسته‌، قه‌ره‌بوو بكه‌ تكه‌ مافه‌كێ ره‌وایێ خه‌لكێ سته‌ملێكریه‌ كوردستانێ یه‌.

پێدڤیه‌ ئه‌و مێشكێ كو ل پشت ئه‌نجامدانا ڤان كاره‌سات و تاوانان، نه‌مینیت و ریگری ل دووباره‌بوونا وان كۆمكۆژیان بهێته‌ كرن.

ئه‌ڤرۆ:

دسالیادا 34 یا هه‌وێن ئه‌نفالێن به‌هدینان، وه‌زاره‌تا كاروبارێن شه‌هید و ئه‌نفالكریان به‌یاننامه‌ك به‌لاڤكر و تێدا دبێژیت، ل سه‌ر بزاڤێن خوه‌ بۆ ب جینۆسایدنیاسینا تاوانێن ئه‌نفالان، كور ژێما به‌عس دژی گه‌لێ كورد ئه‌نجامدابوون، دێ د به‌رده‌وام بین.

ده‌قێ به‌یانناما وه‌زاره‌تا شه‌هید و ئه‌نفالكریان:

به‌ری 34 سالان  و ل رێكه‌فتی ( 25 ئابا سالا 1988 ) ڕژێما به‌عسا گور به‌ گورا ئیراقێ ل درێژه‌دانا  پروسه‌یا درندانه‌ ب ناڤێ ئه‌نفالێن ره‌ش و دووماهیا قۆناغا حه‌فتێ ژ  به‌رنامه‌یێ هاتیه‌ داڕێژتن ژ تاوانێن قڕكرن و جینۆسایدكرنا گه‌لێ كوردستانێ ، ده‌ستێ ڕه‌شێ تاوانێ گه‌هانده‌ ده‌ڤه‌را به‌هدینان و قۆناغا هه‌شتێ ژ وێ تاوانا مه‌ترسیدار ل سنورێ به‌هدینانا  خه‌باتكه‌ر ئه‌نجام دا.

قۆناغا دووماهیێ ژ ئه‌نفالا ن بوو كو دهێته‌ هه‌ژمارتن ‌ئێك ژ دڕنده‌ترین كریارێن رژێما به‌عس  وتــاكو رۆژا ٦ێ ئیلونا سالا ١٩٨٨ به‌رده‌وام بوویه‌  و رژێما ناڤبری  ژ هیچ گونه‌هه‌كا قڕكرنا ئافره‌ت وزه‌لام  و زارۆیان ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان  خوه‌ نه‌دایه‌ پاش وئه‌وێن ماین ژی هاتینه‌ ڤه‌گوهاستن بۆ ده‌شت و بیابانان ل باشوورێ ئیراقێ ب ساخی وب كۆم بن ئاخ كرن.

دیده‌ڤانێن دیرۆكێ دزانن د ئه‌نفالا به‌هدینان دا جودا ژ گۆرێن بكۆم ب ده‌هان هزار مرۆڤێن بێ گونه‌هـ هاتنه‌ بێسه‌رو شوین كرن، ب ده‌هان گوند و ئاڤاهی هه‌رفاندن و كیمیا بارانكرن ل چ جهان ده‌رفه‌تێن ژیانێ بۆ كه‌سه‌كێ نه‌هێلان وب نه‌چاری ئه‌وێن ماین ژی به‌ر ب كۆمه‌ڵگه‌هێن زۆره‌ملی ل سنوورێ هه‌ولێر و ده‌وروبه‌رێن وێ هاتنه‌ ڤه‌گوهاستن و سیاسه‌تا قركرنا  گه‌لێ مه‌ ژ ئالیێ رژێمێ ڤه‌ ل ده‌ڤه‌رێ ب دووماهی نه‌هات، به‌لكو ڤێجارێ ب جۆره‌كێ دیتر سیاسه‌تا برسیكرنێ ‌ و قركرنا گه‌لێ مه‌ ل كۆمه‌ڵگه‌ها زۆره‌ملی دا به‌رده‌وام بوو.

د ڤێ جینۆسایدێ دا چو جوداهی د ناڤبه‌را  پێكهاته‌یێن ڕه‌سه‌نێن كۆمه‌ڵگه‌هێ دا نه‌كر و رژێما به‌عسا ژ ناڤچویی هه‌موو  پێكهاته‌ و ئایین و زانایێن ئایینی كرنه‌ ئارمانج و تاوانه‌كا بێ وێنه‌ د دیرۆكا مروڤایه‌تیێ دا ئه‌نجامدا .

د ڤێ بیره‌وه‌ریێ دا دهێته‌ بیرا هه‌موویان كو دادگه‌ها بلند یا تاوانان ل ئیراقێ پشتی ٦٠ روونشتنێن دادگه‌هێ لسه‌ر كه‌یسێن ئه‌نفالێ دووماهی جار لسه‌ر بنه‌مایێن  سه‌رجه‌م بڕگه‌ و ماده‌یێن قانوونی یێن دادگه‌هێ و گوتنێن دیده‌ڤانان و ل ژێر روناهیا ڕێككه‌فتنامه‌ و په‌یماننامێن نێڤده‌وله‌تی یێن په‌یوه‌ندیدار گه‌هشتنه‌ وێ باوه‌ڕه‌یێ كو پروسه‌‌یێن هه‌وا ب ناڤێ ‌(ئه‌نفال) جینۆسایده‌. ژ به‌ر وێ چه‌ندێ هه‌موو پڕۆسه‌‌ ب جینۆسایدێ هاته‌ نیاسین و سزایێن قانوونی ب سه‌ر ئه‌نجامده‌ران هاتنه‌ سه‌پاندن.

ل بیروه‌ریا ڤێ كاره‌ساتێ دا و ل ده‌مه‌‌كێ دا داخوازێ ژ جڤاكێ نێڤده‌ولله‌تی د كه‌ین ب ئه‌ركێ خوه‌ یێ  مروڤایه‌تیێ رابن و د وی ده‌می دا داخوازێ ژ حوكمه‌تا ئیراقا فیدڕالی  دكه‌ین كو ب ئه‌ركێ خوه‌ یێ قانوونی و دستووری رابیت ژبۆ قه‌ره‌بووكرنا هه‌موو زیاندارێن ده‌ستێ رژێما به‌رێ ژ چوارچۆڤێ ماده‌یێ ١٣٢ی دستوورێ ئیراقێ  و گه‌ره‌نتیا دووباره‌نه‌بوونا تاوانێن ب ڤی ره‌نگی .

وه‌زاره‌تا كاروبارێن شه‌هیدان وئه‌نفالكریان دێ د بزاڤێن خوه‌دا  به‌رده‌وام بیت ژبۆ جینۆساید ناساندنا ‌تاوانێن ئه‌نفالێ ژ ئالیێ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی ڤه‌، هه‌روه‌سا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ پێگیریا خوه‌ ژبۆ خزمه‌تكرنا ‌پتر بۆ كه‌سوكارێن شه‌هیدان و ئه‌نفالكریان دووپات د كه‌ته‌ ڤه‌.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com