دیدار: نیوار محەمەد سەلیم:
قادر قەچاخ، بەرپرسێ لقا ١٧ یا پارتی دیموکراتی کوردستان د دیدارەکێ دا بۆ رۆژناما ئەڤرۆ ئاشکەرا کر کو ھەکە دەنگدان ل ناڤ شنگال ب تنێ بھێنە کرن و خەلکێ ناڤ کەمپان دەنگێ خۆ نەدەت، دانپێدانێ پێ ناکەین و دا زانین ژی ھندی حەشد ھەیە ئەو بوھوستەکێ ژ دەڤەرێن ماددێ ١٤٠ بەرنادەن. پەکەکە ژی ب پارتیەکا تیرۆرست ب ناڤ کر و دا زانین کو ئەو بۆ پرۆژێ ھەیڤا شیعی کار دکەن و گۆت: ئەو کچ و ژنێن یێن پەکەکێ برین پترن ژ یێن داعش برین
ئەڤرۆ: نھا رەوشا شنگال ب چ رەنگە؟
قادار قەچاخ‏: شنگال یا داگیرکریە ژ لایێ حەشدا شەعبی و پەکەکێ ڤە. ڤالاتیەکا ئەمنی و ئیداری یا ھەی، چو خزمەتگۆزاری بۆ ناھێتە ئەنجام دان، ل خالێن گۆمرکی یێن وێ دەڤەرێ ژمارەکا زۆر یا ھێزان یێ ل وێرێ. نھا ژبلی حەشدا شەعبی گەلەک ھێزێن دی یێن ل وێرێ ھەین، پەکەکە و ھندەک حزبێن خۆ فرۆش و ھندەک ئێزدیێن خۆ فرۆش. ئەو تڤەنگ یێ ب ملی ڤە دا بەرەڤانیێ ژ شنگال بکەن، بەلێ یێ ب وان تڤەنگان شنگال د فرۆشن و یا دھێتە ب عەرەبکرن. حوسێنی یێ دھێنە ئاڤاکرن. وێنێن سەرکردێن شیعان یێ دھێنە بەلاڤکرن. یێ عەرەبان ل گوندێن ئێزدیان بنەجە دکەن.
ل دەمێ خۆ دا قایمقام و جڤاتا شەرعی یا شنگال ڤەگەرن، پەکەکێ چەک کرە د سینگێ وان دا و رێ نەدایێ بچن، بەلێ نھا چ ب سەرێ خەلکێ شنگال و گۆند و خەلکێ وێ بھێت ئەو د رازی نە. ب تایبەت ئەو پارتێن خۆ فرۆش یێن وێرێ. ل ڤێ دووماھیێ ھێزێن حزبولا یا لوبنانی یێن ئیناینە وێرێ، دیسا عەسائیب ئەھلولحەق ژی چەکدارێن خۆ یێن ئیناینە وێرێ و یێ بنگەھێن ئاینی ل وێرێ چێ دکەن و عەرەبکرنێ ل دەڤەرێ دکەن. عەرەبکرن ژی ھەردەم ب رێیێن ئاینی ھاتیە کرن.
رێکەفتنا ھەڤپشکا د ناڤبەرا ھەرێمێ و بەغدا ب ناڤبەریا یو ئێنێ ئێک پێنگاڤ ژی نەھاتیە بجە ئینان، خرابتر یا لێ ھاتی و باش نەبوویە.
ئەڤرۆ: ئەگەرێ بجە نەئینانا ڤێ رێکەفتنێ چنە؟
قادار قەچاخ‏: ئەو بجە نائینن، حەشدا شەعبی رێ نادەت، ھەکە حوکمەتا عیراقێ پێ خۆش ژی بیت حەشد ناھێلیت. حوکمەتا عیراقێ ژی وێ ھێزێ بکار نائینیت بۆ وێ مەرەمێ. ھەر ژ سەردەمێ مەدحەت پاشای و ھەتا نھا بزاڤێن وێ چەندێ دھێنە کرن کو شنگال ژ کوردستانێ بھێتە دابڕین.
ئەڤرۆ: حوکمەتا عیراقێ نەشێت یان حەز ناکەت؟
قادار قەچاخ‏: نەخێر، نەشێت. نیەتا وێ ژی یا زەلال نینە، چونکو دەما رێکەفتن د ناڤبەرا ھەرسێ لایەنان دا ھاتیە کرن، پێدڤی بوو ھەرسێ لایەن د پشکدار بان د ب جھئینانێ دا، ئەوان گۆت نەخێر، ئەم ب تنێ دێ بجە ئینین. ئەوان ژی دو ھێزێن پۆلیسێن فیدرال ئینان کو ھەموو شیعە نە و ئەو بوون یێن دەڤەرا کەرکووک داگیرکری. ب تنێ بۆ وێ چەندێ بوو ل خالێن گۆمرکی ئەو ژی بۆ خۆ پارەکی وەربگرن. نھا ل گۆمرکێن وێرێ، ھێزێن حەشدا شەعبی و لەشکرێ عیراقێ و پۆلیسێن فیدرال و چەکدارێن پەکەکێ یێن تێدا و ڤێ دووماھیێ ھندەک ھێزێن حبزبولا یا لوبنانی و عەسائیب ئەھلولحەق یێن ھاتینە تێدا. ئەڤە ژبلی وان حزبێن ئێزدیان یێن خۆ فرۆش کو جەحشکێن وانن.
ئەڤرۆ: بۆچی یو ئێن دووڤچوونا رێکەفتنێ ناکەت؟
قادار قەچاخ‏: نوونەرا یو ئێن چوو شنگال ژی، بەلێ جھێ داخێ یە نەھاتە بجھئینان و باوەر ژی ناکەم بھێتە بجھئینان، چونکو چو ھێز نینن وێ رێکەفتنێ بجە بینن. ئەم ل وێ باوەریێ نە کو ئەڤە ئەو پرا ھاریکاریێ یە یا د ناڤبەرا عیراق و وەلاتێن ھەڤسۆ بۆ دروستکرنا ھەیڤا شیعی.
ئەڤرۆ: سەرۆک وەزیرێن عیراقێ د پەیوەندیەکا تلەفۆنی دا ل گەل سۆپاسالاری لەشکرێ تورکیا راگەھاند کو ھەکە پێدڤی بکەت ئەو دشێن ب ھێزێ ئەزموونا پەکەکێ نەھێلن. وەزیرێ بەرگریا تورکیا ژی سەرەدانا بەغدا و ھەرێمێ کر؟
قادار قەچاخ‏: ئەز باوەر ناکەم. یا حوکمەتا عیراقێ و کازمی ب تنێ دەڤە. حوکمەتا عیراقێ ژی چو تورکیا، بەلێ چو نەھاتە کرن، ھەکە ئەڤە ب ڤی رەنگی بمینیت دبیت تورکیا پێنگاڤەکا ژ ڤی رەنگی ب ھاڤێژیت. پەکەکێ پێ خۆشە حەشدا شەعبی، لەشکرێ عیراقێ، تورکیا، ئیران ھەر جھەکێ ھەبیت تێدا بیت، ب تنێ د دەستێ ھەرێما کوردستانێ دا نەبیت.
ئەڤرۆ: ھەکە حوکمەتا عیراقێ یان ژی تورکیا شەر ل دژی پەکەکێ ل شنگال راگەھاند، دێ ھەلویستێ پارتی چ بیت؟
قادار قەچاخ‏: حوکمەتا ھەرێمێ چاڤەرێ یە رێکەفتن بھێتە بجھئینان. ئەو نەکارێ مەیە، پەکەکە ب مە نەھاتیە وێرێ، پەکەکە داگیرکەرە، نەشیایە گۆندەکی ل باکوور رزگار بکەت. مالا خۆ یا فرۆتی و یا ھاتی ب بێژیتە برایەکێ خۆ، مالا تە مالا منە. مالا وان یا وایە و یا مە یا مەیە، بلا مالەکێ بخۆ ئاڤا کەت دێ پیرۆزباھیا وێ ژی کەین و دیاریا ژی بۆ بەین، بەلێ یا ھاتی ل ھەرێما کوردستانێ کو شەرعیەتەکا قانوونی یا ھەی دژاتیا وێ دکەت.
ئەڤرۆ: ئێزدیان دەردەسەریێن مەزن دیتن دا خۆ رادەستێ داعش نەکەت ژ بەر بیروباوەرێن ئاینی، نھا ئەم یێ دبینین گەلەک ب ساناھی یێ سازشێ بۆ حەشدا شەعبی دکەن و یێ ب کەیفا خۆ حوسێنیاتان ئاڤا دکەن؟
قادار قەچاخ‏: بەلێ، ئەڤە یا ئەڤرۆ نینە، دەستپێکێ ب شیر و تیر و رۆما عەرەب و تورک و فارس ھاتن، پاشان ب توپ و تەیاران و کیمیا بارانی و نھا ژی ب ناڤێ داعش و حەشدا شەعبی ب تنێ ناڤی د گوھۆڕن چو جوداھی د ناڤبەرا وان دا نینە. زانایەکێ دینی دبێژیت: “عەرەب و تورک و فارسان ئاین یێ بخۆ کریە دەوار و مە ژی یێ کریە بار”. دینی دکەنە رێیەک بۆ گەھشتنا ئارمانجێن نەتەوی. ئەڤە ھەر یا وەسا بوویە. خالا کوردان یا لاواز ژی ئاینە. ھەر دەما ئاین ھات ئەو خۆ رادەست دکەن. ھندی کو ئاینە دبێژیت مرۆڤ ل سەر ئەرد و مال و ژنا خۆ بھێیە کوشتن شەھیدە، ئەڤە ب رێیا ھندەک رێبەرێن ئاینی و سەرۆک عەشیرەتان مەرەمێن خۆ یێن نەتەوی ل دەڤەرێ بجە دئینن. ئەڤێن ھاتین و دەڤەر داگیرکری و ھاتینە کوشتن مە یێن کرینە مەزار و ئەوێن ل سەر دەڤەرێ شەھید بووین و بەرەڤانی کرین مە یێن کرینە دوژمن.
ئەڤرۆ: خەلکێ شنگال دژی داعش دەڤەر بجە ھێلا و د رازی نەبوون، بەلێ بۆ حەشدێ د رازی نە؟
قادار قەچاخ‏: ھندەک د رازی نە، نە ھەموو ل ھەموو جھان ژی خۆ فرۆش یێن ھەین و ل کەرکووک ژی ھەبوون و ل ھەموو جھان ژی یێن ھەین. جەحشکاتی یە، بەلێ ل بن پەردا حزبەکێ ڤی کاری دکەن.
ئەڤرۆ: نھا ل خانەسۆرێ پەکەکە یا ب رێیا قوتابخانان کار ل سەر مێشکێ گەنجان دکەت، ھەوە پێزانین ل سەر ڤی بابەتی ھەنە؟
قادار قەچاخ‏: قوتابخانا ڤەکەن بۆ ھندێ یە، پەیڤێن نھا ب گوھۆڕن و بیروباوەرێن خۆ بکەنە د سەرێ گەنجان دا و ھزرێن وان ب گوھۆڕن.
ئەڤرۆ: نێزیکی ٢٨ ھزار کەسان دێ بێ بار بن ژ ھەلبژارتنان ژ بەر کو بایۆمەتری ل دھۆکێ یا کری و پلێتا ئاھێن خوارنێ یێ ل نەینەوا؟
قادار قەچاخ‏: بایومەتری یا بەردەوامە و سێ پشکێن وێ یێن ھاتینە کرن و ھەلبژارتن ھاتنە پاش ئێخستن، بایومەتری نابیتە ئاریشەکا مەزن. بەلێ وان وەسا زانی کو رێکەفتن یا ھاتیە کرن و خەلک دێ ڤەگەریتە شنگال، بەلێ ئەڤە چێ نەبوو دڤێت ل کەمپان سندوقێن دەنگان بدانن چونکو ٧٥ ھەتا ٨٠% خەلکێ مە ئەوە یێ ل کەمپان. ئەوان چو رێیێن دی نینن دڤێت بدانن.
ئەڤرۆ: رێبوار تەلەبانی سەرۆکێ شەرعی یێ جڤاتا پارێزگەھا کەرکووک دبێژیت ھەلبژارتنێن ل دەڤەرێن ماددێ ١٤٠ د شەرعی نابن؟
قادار قەچاخ‏: دڤێت د ھشیار بین چونکو یا وان پێ چێ ببیت دێ کەن، جارا دژی سندوقێن مە سۆتن دا ئەوێن وان دڤێت ب دەرکەڤن و بێژن ئەڤە نوونەرێن مە ل وان دەڤەران دەرکەفتن و خەلکی ئەم دڤێین و ئەوا وان بڤێت بکەن.
ئەڤرۆ: ھەکە ھەلبژارتن د ڤان کاودانان دا ل شنگال بھێنە کرن، ھوون دێ دانپێدانێ پێ کەن؟
قادار قەچاخ‏: ھەکە دەنگدان ل ناڤ شنگال ب تنێ بھێنە کرن و خەلکێ ناڤ کەمپان دەنگێ خۆ نەدەت، دانپێدانێ پێ ناکەین، بەلێ ھەکە ل ھەردو جھان بھێتە کرن درستە و دێ دانپێدانێ پێ کەین.
ئەڤرۆ: ژڤانەک ھاتیە دیارکرن، پارتی ڤەگەریتە شنگال؟
قادار قەچاخ‏: ھەکە رێکەفتن ھاتە بجھئینان و حەشد و پەکەکە دەرکەفتن و شنگال ب سنورێن خۆ ڤە کەفتە دەست پێشمەرگەی و پۆلیسێن فیدرال یێوێن دێ ژ خەلکێ کەمپان ھێنە دامەزراندن، پارتی دێ ڤەگەریت. ھەکەر ژی بجە نەھێت ئەم ناچینە بن ئالایێ حەشدێ و پەکەکێ. دێ د بەردەوام بین ھەتا بجە بھێت چونکو ٩٦% ژ خەلکێ شنگال و دەڤەرێن وێ دەنگێ دایی ل گەل ھەرێما کوردستانێ بن.
ئەڤرۆ: ھزر ل ھندێ ناھێتە کرن د ڤێ قووناغێ دا شنگال ببیتە ئیدارا سەربەخۆ یان پارێزگەھەک؟
قادار قەچاخ‏: ب رەنگەکی ببیتە پارێزگەھەک سەر ب ھەرێما کوردستانآ ڤە بیت. مە پێ باشە یان شنگال ببیتە ئیدارەکا سەربەخۆ یان پارێزگەھەک، بەلێ سەر ب ھەرێما کوردستانێ ڤە بیت، ھندی رێکەفتن نەھێتە بجھئینان پشتەڤانیا چو کارێن ژ ڤی رەنگی ناکەین.
ئەڤرۆ: نھا ھوون ل لقا ١٧ یا شنگال چ بۆ وەلاتیان دکەن؟
قادار قەچاخ‏: ئەم سەرەدانا ھەر ١٣ کەمپێن ئاواران دکەین و خزمەتا وان سێ ھزار کچێن رزگار بوویی دکەین و ھاریکاری و خزمەتا ھەر کەسەکی دکەین کو سەرەدانا مە دکەت و پێدڤی ب مە دبن.
ئەڤرۆ: ژمارەکا زۆر یا کچ و ژنێن ئێزدی د ناڤ رێزێن پەکەکێ دا وەکو چەکدار شەری پێ دکەن؟
قادار قەچاخ‏: بەلێ، ئەڤێن پەکەکێ برین پترن ژ ئەوێن داعش برین، یێن داعش برین، ئەم شیاینە ھندەکان بینینە ڤە و ھندەک یێن شەھید بووین و ھندەک ژی د بەرزە نە، بەلێ ئەڤێن پەکەکێ برین چوون و ناڤەگەرنە ڤە ئەو چوون و کەس نزانیت چ لێ ھاتن، وان چ ژ دەستێ داعش رزگار نەکرینە، بەلێ ئەڤێن رەڤین و رزگار بووین و ھاتین وان دیتین یێن برین ل گەل ژی ھندەک یێن ژ ناڤ شنگال برین و ھەموویان د بەن بۆ مەرەما خۆ بکار دئینن و شەری پێ دکەن.
ئەڤرۆ: تو دبێژی بۆچی پەکەکە ڤی تشتی دکەت؟
قادار قەچاخ‏: پەکەکە دژی کوردینی یێ یە، کوردی د سەرێ وان دا نینە. تیرۆرستن. دووری قانوونێ کار دکەن. یێن بووینە ئەگەر ل باکوور دژی ئاڤاکرنا ھەر پارتەکا کوردی نە و ل رۆژھەلات ژی پەژەکە چێکر دا کو خەباتا چەکداری نەھێتە کرن و ل رۆژئاڤا ژی دیسا چو پارتەک نەھێلا و رەوش ئالۆز کر و ل ڤێرە ژی یا ژێ بھێت یا کری، ئەوا نەکری نەشیایە بکەت.
ئەڤرۆ: تو دبێژی بۆچی پەکەکێ و حەشدێ فوکسا خۆ دانایە سەر دەڤەرا شنگال؟
قادار قەچاخ‏: ژ بەر ھەیڤا شیعی یە، دڤێت ئیرانی و سوریا بگەھینیتە ئێک بۆ وێ چەندێ یە ھەکە شەر ناڤبەرا ئیران و ئسرائیل و ئەمریکا چێبوو بشێت ل وێرێ ھێرش بکەنە سەر ئسرائیل. بۆ ئیرانێ باشترە ھێزێن نێزیکی وان و سەر ب وان ڤە ل وێرێ بن ژ ھێزەکا دی.
ئەڤرۆ: تو پاشەرۆژا دەڤەرا شنگال چاوان دبینی؟
قادار قەچاخ‏: ھندی حەشد ھەبیت شنگال ئارام نابیت و دێ رەوش وەسا بیت، ھەتا حەشەد نەمینیت، چونکو نھا شیعە و شیعە یێ د ھەڤرکیێ دا و شیعە و سونە یێ د ھەڤرکیێ دا. ھندی حەشد ھەیە ئەو بوھوستەکێ ژ دەڤەرێن ماددێ ١٤٠ بەرنادەن.
ئەڤرۆ: ھەکە ل دووماھیێ تە بڤێت تشتەکی بێژی؟
قادار قەچاخ‏: دێ د بەردەوام بین ھەتا دستوورێ عیراقێ دھێتە بجھئینان و شنگال رزگار ببیت و ڤەگەرینە شنگال و خزمەتا دەڤەرێ بکەین.