ھەلبژارتنێن ھەرێما دونتیسک یا رۆژھەلاتێ ئوکرانیا برێڤە چوون و سەرۆک وەزیرێن وێ ھەرێمێ یێ ب ناڤێ ئەلیکساندر زاخارچینکو سەرکەڤتنا خوە راگەھاند، لێ ئەمریکا، ئورۆپا و نەتەوێن ھەڤگرتی ل ھژمارەکا دی یا وەلاتێن جیھانێ دیار کرن کو ئەو ھەلبژارتن د بن گەفێن روسیا دا ھاتینە کرن و ئەو دانپێدانێ ب وێ یەکێ ناکەن.
ئەڤرۆ، رێوار:
رێڤەبەرێ رێڤەبەریا ھونەرێ سینەمایێ ل دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر کو فلمێ کوردی یێ دەرھێنەر شەوکەت ئەمین کۆرکی یێ ب ناڤێ بیرەوەریێن ل سەر بەری نھۆ بەربژارێ خەلاتێ ئۆسکارا ئاسیایە ل وەلاتێ ئوستورالیا.
عادل عەبدولرەحمان گۆت: “ژ 70 وەلاتان فلمن د پشکدارن و ژ سەرجەمێ 450 فلمان ب تنێ پێنج فلم بۆ ئۆسکارێ ھاتینە ھەلبژارتن و فلمێ بیرەوەریێن ل سەر بەری ژی ئێک ژوان پێنج فلمایە”.
ھەروەسا ناڤھاتی گۆت: “ناڤەرۆکا ڤی فلمی ل دۆر وان کاودانایە یێن مللەتێ مەیێ کورد تێدا دەربازبووی و کارەساتێن ئەنفالا و زولما رژێما بەعس ل مللەتێ مە کری”.
د لایەکێ دی دا ناڤھاتی دبێژیت: “تشتێ ژ ھەموویان گرنگتر ئەو فلمێن بۆ ئۆسکارا ئاسیا دھێنە ھەلبژارتن ئێکسەر دھێنە بەربژارکرن بۆ ئۆسکارا جیھانی ل وەلاتێ ئەمریکا”.
ھەولێر، قائید میرۆ
ئەندامەکێ جڤاتا پارێزگەھا سلێمانیێ ل سەر پشکا پارتی دیارکر کو ل ھەمبەر وێ غەدرا ئێکەتی ل سنوورێ پارێزگەھا سلێمانیێ ل خەلکێ پارتی دکەت ل ناڤا فەرمانگەھێن حوکمەتێ، بڕیاردایە بۆ ھەلبژارتنا سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەھا سلێمانیێ و پارێزگەری دەنگی نەدەنە بەربژێرێن ئێکەتیێ و بدەنە بەربژێڕێ بزاڤا گۆڕان.
فازل رەئوف بۆ ئەڤرۆ گوت” ئەم ل جڤاتا سەرکردایەتیێ کۆمبووینە و گەھشتینە ڤێ باوەریێ ئەڤە چەند سالە لژێر بڕگەھێن رێککەفتنا ستراتیژی ئیکەتیێ غەدر ل خەلکێ پارتی کریە ل سنورێ سلێمانیێ، بۆ نموونە فەرمانبەرێ پارتی ھەیە ل فەرمانگەھێن حوکمەتێ، خالێن فەرمانبەریێ ھەنە، بەلێ ب ھەموو شێوەکی ھاتینە بێ بەھرکرن ژلایێ ئیدارەیا بن دەستێ ئێکەتیێ ڤە ، دەمێ خزمەتا فەرمانبەرێن پارتی دھێت ناھێنە خانەنشینکرن و پارچێن ئەردی بۆ خەلکێ پارتی نینن و پلێن وان ناھێنە بلندکرن، لەوما مە بڕیاردایە دەنگێ خوە نەدەینە بەربژێرێن ئێکەتیێ، ئەڤە ھەموو بووینە ئەگەر ل کۆمبوونا سەرکردایەتیا سلێمانیێ بڕیارێ بدەین ئیدی چاڤەڕێی ئێکەتیێ نەکەین و پتر گۆڕان ھاتیە پێش بۆ پارتی و دەلیڤەیە بۆمە ژی”.
فازلی گۆت ژی” مە داخوازکریە ئێک ژ پۆستێن پارێزگەھا سلێمانیێ ھەر ژ پارێزگەری بگرە ھەتا جێگر و قایمقامێ ناڤەندا سلێمانیێ دڤێت ئێک ژوان بۆ پارتی بیت، ھەتا دگەھیتە رێڤەبەر و رێڤەبەرێن ناحیان ، گورەی ئەنجامێن ھەلبژارتنان مە داخوازا پۆستێن ئیدارەیا سلێمانیێ کریە، ئەڤا ئێکەتی ل ھەمبەر خەلکێ پارتی دکەت ل سلێمانێ پارتی نەکریە، فەرمانبەرێن ئێکەتی ل ھەولێر و ئاکرێ و ھەموو دەڤەرێن دی دەواما خوە دکەن و ھەتا سەرۆکایەتیا جڤاتا وەزیران رێڤەبەرێ ئێکەتی ھەیە و ئێکەتیەتیا خوە دکەت، ھەکە چو بۆمە نەھێتەکرن دێ بینە ئۆپۆزسیۆن”.
ئەڤرۆ:
تیرۆرستێن داعش ژنێن مووسل و دەوروبەران نەچار دکەت ژ ھەڤژینێن خوە جودا ببن و پرۆسا ھەڤژینیێ ل گەل ئەندامێن وان پێک بینن.
نەوال حەمەد چالاکڤانا وارێ ژنان ل مووسل راگەھاند کو چەکدارێن داعش چەندین ژنێن جوان یێن نەچارکرین ژ زەلامێن خوە بھێنە بەردان، ھەروەسا نوکە دەست ب رەڤاندنا ژنان کریە بۆ وێ چەندێ زەلامێن وان تەلاق بدەن و دەستان ژێ بەردەنن دا کو بدەنە چەکدارێن خوە.
ئەڤرۆ، حکمەت زێوکی:
نوونەرێ سەرۆکێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ بۆ کاروبارێن دەربەدەر و ئاواران دیار کر کو ژ دەسپێکا ئالۆزیێن دەڤەرێ و گرتنا دەڤەرا شنگالێ ژ ئالیێ داعش ڤە، ھێزێن پێشمەرگەی شیاینە نێزیکی 234 وەلاتیێن ئێزدی ژ دەستێن داعش رازگار بکەن.
د. نوری عوسمان شنگالی نوونەرێ سەرۆکێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ بۆ کاروبارێن دەربەدەر و ئاواران دیار کر کو ئەو رزگارکری کچ و ژن و زەلام و دانعەمر و زارۆنە، ب ئاوایەکی 90 کەچ و ژنن و 55 زارۆنە و 89 گەنج و دانعەمرنن و گۆت “ئەڤە ھەمی ب دەستێن ھێزێن پێشمەرگەی ھاتینە رزگارکرن”.
د. نوری عوسمان شنگالی دیار ژی کر پشتی کو سەرۆکێ ھەرێمێ و حوکمەتا ھەرێمێ فەرمان دای کو بزاڤ بۆ رزگارکرنا کوردێن ئێزدی بھێتەکرن ئەو بەردەوامن ل سەر بزاڤێن خوە و گۆت “گەلەک ئالیێن ناڤخۆیی و دەرەکی ھاریکار بووین ھەتا ئەم شیاین ڤێ ژمارێ رزگار بکەین”.
دھێتە زانین کو ژ دەستپێکا ھەیڤا تەباخا بۆری چەکدارێن داعش شنگال و دەڤەرێن وێ خستینە بن کونترۆلا خوە و چەندین کریارێن نەمرۆڤی ھەمبەری کوردێن ئێزدی کرینە، بگرە ژ کوشتن و رەڤاندن و فرۆتنا کچان.
شێخان، بارزان مزووری:
رێڤەبەرێ پشکا ھاتنوچوونا قەزا شێخان بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر دوھی سپێدێ 2014.11.3 ل سەر رێکا سەرەکیا شێخان بۆ ناحیا ئەلقوش ل نێزیک دوریانا ئەلقوش د روودانەکا ترافیکێ دا سێ کەسێن ھەلەبجەیی جانێ خوە ژ دەست دان.
نەقیب بەدرخان محەمەد سەلیم رێڤەبەرێ پشکا ھاتنوچوونا قەزا شێخان دیار کر کو ئەو روودان ژ جورێ لێکدان بوو د ناڤبەرا ترۆمبێلەکا ژ جۆرێ بارھەلگر تانکەر مارسیدس و ترۆمبێلەکا ژ جۆرێ پیکاب سەنک یونک روو دا و د ئەنجام دا سێ گەنج ب ترۆمبێلا پیکاب سەنک یونک دا بوون دو ژ وانا جانێ خوە ژ دەست دا و ئێک بریندار بوو و پشتی بۆ نەخۆشخانا تەنگاڤیا دھۆک ھاتیە ڤەگوھاستن وی ژی ژی جانێ خوە ژ دەست دا و تەرمێن وان بۆ نوژداریا داد یا دھۆک ھاتنە رەوانەکرن.
ناڤبری ل دۆر ئەگەرێن روودانێ دیار کر کو ترۆمبێلا پیکاب سەنک یونک ژ شێخان دچوو بۆ ئەلقوش و کونترۆلێ ژ دەست دەرکەفتیە چوویە پێشیا ترۆمبێلا بارھەلگر و تووشی لێکدانێ بووینە و ترۆمبێلا بارھەلگر ژ دھۆکێ بۆ شێخان دھات و گۆت “ل دووڤ گۆوتنێن شوفێرێ بارھەلگر ژ نیشکەکێ ڤە ترۆمبێلا پیکاب ھاتە د رێکا وی دا”.
ل دووماھیێ خویا کر کو د ڤێ حەفتیێ دا پێنج روودانێن ھاتنوچوونێ ل سنوورێ پشکا ھاتنوچوونا شێخان روو داینە کو د ئەنجام دا سێ وەلاتیان د ئێک ترومبێل دا جانێ خوە ژ دەست داینە و ٦ وەلاتی ژی بریندار بووینە.
* وێنه ژ ئه‌رشيفى هاتيه وه‌رگرتن.
ئەو چو ئەگەرن وەل ژنێ دکەن کو ژ سەردەمێن بەری نوکە پتر تاوانێ دکەن؟ مافپەروەرەکی دیار کر، نھو ژن پتر یا پراکتیک بووی و پتر دەردکەڤیتە د ناڤ کۆمەلگەھێ دا و پتر کاردکەن، نە وەکو بەرێ ب تنێ خارن چێکرن و زارۆ ب خودانکرن بوو و کارێ جوتیاریێ و خودانکرنا پەزی بوو. ھەروەسا تایبەتمەندیەکا دی ل دەڤ ژنێ ھەیە، کو کێمتر ژ زەلامی توندوتیژیێ دکەت، ئەو فاکتەرێن ژنێ د پالدەنە کرنا تاوانێ بەھرا پتر کاودانێن دەروونی و کەسوکی و کێم گەھیا مێشکی و ھزری و کاودانێن ئابووری نە.
ئەڤرۆ، میرۆ دھۆکی:
مافپەروەر حەسەن عەبدولواحد دیار کر، ژن یا بەرنیاسە ب رەگەزێ نازک و جوان و خودان ھەست و سۆز، ھاتیە دەستنیشانکرن ببیتە دایک و پەروەردەکارا زارۆیان، لێ ئەو چیە وەل ژنێ دکەت بەر ب گونەھباریێ بچیت؟ ئەرێ ژ لایێ قانوونی ڤە جیاوازی د ناڤبەرا زەلامی و ژنێ دا د تاوانێ دا ھەیە؟ قانوون دیار دکەت کو چو جیاوازی نینە و ل سەر ھەردو رەگەزان دھێتە چەسپاندن.
ھەر ئاریشەکا د ناڤ خێزانێ دا پەیدا دبیت، زەلام دبێژن ژن گونەھبارە و ھەموو دەمان ژی د ھزرا زەلامی دا ژن یا گونەھبارە و ب تایبەت د ناڤ جڤاکێن پاشکەفتی دا ئەڤ ھزرە ل سەر ژنێ ھەیە. وەکو کەلتوورەکی د ناڤ جڤاکی دا لێ ھاتیە کو ژن د ھەموو تاوانان دا یا پشکدارە یان ژی ژن گەلەک تاوانان دکەت، یا دروست ئەوە زەلام گەلەک پتر ژ ژنێ تاوانان دکەت و ئەو تاوانێن ژن ژی دکەت، ھەر زەلامە ئەگەر یان پالدەرە بۆ وێ کو بەر ب تاوانێ بچیت.
ھەروەسا مافپەروەری دیار کر: ل دووڤ ئەو ڤەکۆلینێن د وارێ قانونی دا ھاتینە کرن، جیاوازی د ناڤبەرا ژن و زەلامی دا ب تنێ د ھژمارێ دا ھەیە، ژ بەر کو ژن گەلەک کێمتر ژ زەلامی تاوانێ دکەت، لێنیرینێن فسیولوجی دبێژن، سەروبەرێ لەشێ ژنێ وەلێ دکەت کێم تاوانان بکەن، ھەستەکێ سوزداری یێ بھێز یێ ھەی، نەخاسمە د دایکینیێ دا. دیسا خودانکرنا زارۆیان وەلێ دکەت کو ژ تاوانان دوور بکەڤیت. تیۆرا تێکەلیێ دبێژیت: زەلامی رۆلەکێ مەزن د ناڤ جڤاکی دا ھەیە بەروڤاژی ژنێ، ئەڤ چەندە ژی وەل زەلامی دکەت کو پتری ژنێ تاوانێ بکەت.
چاڤدێرێ جڤاکی تێلی سالح ئاشکرا کر کو زەلامە دبیتە ئەگەر ژن بەر ب تاوانێ بچیت و بەرتیلان وەربگریت و زەلام ب ھەموو رێیان ژی وێ ب دەلیڤە دبینیت و گونەھێن خوە دئێخیتە ستوویێ وان و گۆت: ھەتا نوکە دەستھەلاتا مە جڤاکی و عەشیرەتگەریە پتر ژ قانوونی و د ھەر د جڤاکەکی دا ھەکە قانوون سەروەر نەبیت و بریار یا جڤاکی و عەشیرەتێ بیت، دێ کاریگەریەکا مەزن ل سەر ژنێ ھەبیت.
ھەر ل دور ئەگەران حەسەن ئاماژە دا خالا نەزانین و نە تێگەھشتنا ژنێ، واتە ھێشتا مێشک و ھزرا وێ تەمام نەبوویە، ھەروەسا فاکتەرێ ھەژاریێ و کێم دەرامتیێ کارتێکرنەکا گەلەک مەزن ل سەر ژنێ ھەیە بۆ ئەنجامدانا تاوانێ، یان ژی د ناڤ خێزانەکا بێ رەوشت و بێ باوەر و بێدەھمەنی دا مەزن بیت.
تێلی موسا نە ڤەشارت کو رێژەیا بەردانا ژن و مێران بەر ب زێدەبوونێ یە، بێکو ڤەکۆلین بھێنە کرن کا ژن یان زەلام پتر داخوازا بەرادنێ دکەن، ھەما ب تنێ دێ بێژین ھندە ژن ھاتینە بەردان.
ئەڤرۆ، رەوان نھێلی:
رێڤەبەرێ گشتی یێ کاروبارێن ئێزدیان ل وەزارەتا ئەوقاف و کاروبارێن ئاینی یا حکومەتا ھەرێما کوردستانێ خێری بۆزانی بۆ ئەڤرۆ دیارکر کو ئەو حەز دکەن گەنجێن ئێزدی یێن نوکە ئاوارە بووین ل دەڤەرێن کوردستانی، مل ب ملێ پێشمەرگەی چەکی ھلگرن و پشکداریێ د ئازادکرنا دەڤەرێن خوە دا بکەن.
لێ خێری بۆزانی ئاماژە ب وێ یەکێ کر کو ئاریشە ئەوە ئەڤ گەنجە ھەر ئێک یێ ل جھەکی کو ئێک ژ ئاستەنگانە و گۆت” ھەتا نوکە چو پێنگاڤێن وەسا نەھاتینە ھاڤێتن کو مرۆڤ پێ بئاخڤیت”.
بۆزانی بەحسێ ھندەک بزاڤێن دی کر کو وان وەک کەسایەتی ھاڤێتی نە و گۆت” ئەم شیاین ھندەک گەنجان بگەھیننە ئێک بۆ خرڤەکرنا وان وێنە و گرتەیێن ڤیدیۆیی یێن دەمێ داعش ھاتیە د شنگالێ دا و ئەڤ خەلکە رەڤی و ھندەک چووینە چیایێ شنگالێ و ھندەک ژی ھاتینە ھەرێما کوردستانێ، لژنەکا خوەبەخش یا ٣٨ کەسی ھاتبوو پێکئینان و کارەکێ باش کر و نوکە ئەم یێ بزاڤێ ل گەل ھندەک گەنجان دکەین کو رێکخراوێن ngo بۆ ڤەکەین”.
خێری بۆزانی ب گرنگ زانی کو د ڤێ قۆناغێ دا، سەنتەرێن رەوشەنبیری و فەرھەنگخانە ب رۆلێ خوە راببنن و ڤان گەنجێن نوکە ئاوارە ل ھەرێمێ بئێخنە د کاران دا و گۆت” مە ب سەدان سەنتەرێن رەوشەنبیری و فەرھەنگخانە یێن ھەین، بلا رۆژەکێ ژ رۆژان خێرەک ژ وان ژی چێببیت و خوە بگەھیننە گەنجێن ئێزدی و پتر نێزیکی خوە بکەن و کارێن باش پێ بدەنە کرن”.
رێڤەبەرێ گشتی یێ کاروبارێن ئێزدیان ئاماژە ب وێ یەکێ کر کو ھێزەکا کوردێن ئێزدی بۆ رزگارکرنا دەڤەرێن ئێزدی د دەستێ داعش دا، ھاتیە پێکئینان و گۆت” ب فەرمانا سەرۆک بارزانی و وەزارەتا پێشمەرگەی، خەلکەکێ ئێزدی یێ خوەبەخش یێ ھەی و پەیوەندی ب ڤێ ھێزێ کریە “.
گۆت ژی” ئەم ل گەل ھندێینە کو گەنجێن ئێزدی یێن شیانێن ھلگرتنا چەکی ھەبن، مل ب ملی پێشمەرگەی بەرگریێ ژ ئاخا خوە بکەن و پشکداریێ د شەڕێ رزگارکرنا دەڤەرێن خوە دا بکەن کو ب باوەرم دێ پتر خوە سەلمینن”.
ل دۆر کوچکرنا گەنجێن ئێزدی بۆ ژ دەرڤەی وەلاتی گۆت” کوچکرن تشتەکێ شەرعی یە، بەلێ نە چارەسەریە، دڤێت باوەری بۆ ڤان گەنجان بھێتە چێکرن کو دێ دەڤەرێن وان ھێنە رزگارکرن و جارەکادی دشێن ڤەگەرنە سەر ئەردێ خوە و باشترە ئەڤ گەنجە ببنە لەشکر و پەیوەندیێ ب جەنگاوەرێن ئێزدی بکەن بۆ رزگارکرنا دەڤەرێن خوە کو ل دووڤ پێزانینێن مە، گەلەک گەنج چووینە دەرڤەی وەلاتی”.
سەبارەت وێ یەکێ کانێ پەیڤا ڤێ دووماھیێ یا میرێ ئێزدیان چ کارتێکرنا خوە ھەبوویە، خەیری بۆزانی گۆت” ھەر تشتەکێ بھێتە کرن، کارتێکرنا خوە یا ھەی، چ یا نەرێنی یان ئەرێنێ بیت، چێ دبیت کارتێکرن ل ھندەکا کربیت و ل ھندەکا نەکربیت، بەلێ ئەم نزانین رێژا کارتێکرنا وێ چەندە”.
د روونشتنەکێ دا د گەل سەرپەرشتێ فروکەڤانێن عیراقێ نوونەریٍَ سەرۆکێ حوکمەتێ بۆ کاروبارێن ئاواران بەحسێ لاوازیا رەوانەکرنا ھاریکاریان کر بۆ چیایێ شنگالی کر و داخازکر کو ب شێوەیەرکێ لەزتر ھاریکاری بۆ چیایێ شنگالێ بھێنە رەوانەکرن.
د. نوری عوسمان نوونەرێ سەرۆکێ حوکمەتێ بۆ کاروبارێن ئاواران د گەل عەمیدێ فروکەڤانی ئەحمەد ئەلساعدی سەرپەرشتێ وان فروکەێن ھاریکاریا دگەھیننە چیایێ شنگالێ کۆمبوو.
د. نوری عوسمان راگەھاند د وێ روونشتنێ دا بەحسێ وان ھاریکاریا ھاتە کرن ئەوێن برێیا فروکان بۆ چیایێ شنگالێ دھێنە رەوانەکرن.
عوسمان زێدەتر گۆت: “پتر ژ مەھەکێ یە و پشتی ئەو رێیا ل روژئاڤارا د چوو چیایێ شنگالێ ھاتیە گرتن، ھەموو رێ ل چیایێ شنگالێ ھاتینە گرتن، ب تنێ ب رێیا فروکان کەرەستێن خارنێ و ھاریکاری دگەھنە وان خەلکێ ماینە ل چیای”.
ناڤبری گۆتژی: “خارن و جادر و سەرجەم کەلوپەل د ئاماردەنە، بەلێ ژ بەر کو فروکە ژ جورێ بچیکن، نەشێن رێژێن مەزن ببەن، لەورا مە داخاز کر کو ب شێوەیەکێ ب لەزتر ھاریکاری بۆ چیایێ شنگالێ بھێنە رەوانەرکرن”.
ل دووڤ ئاماران نوکە نێزیکی ١٠ ھزار کەس ژ کوردێن ئێزیدی و پێشمەرگە ل چیایێ شنگال ماینە.
ئەڤرۆنیۆز:
دوھی د کونگەرەیەکێ رۆژنامەڤانی دا بەرپرسێ دەستەیا کارگێریا مەکتەبا سیاسیا ئێکەتیێ بۆ ئێکلاکرنا پۆستێ پارێزگارێ سلێمانیێ سێ پێشنیار ئێخستنە بەر دەستێ تەڤگەرا گۆڕان کو ئێک ژ پێشنیارا ئەو بوو کو ئێکەتی یا رازی یە دو سالێن ئێکێ یێن پارێزگارێ سلێمانیێ بۆ گۆڕان بن، لێ ب مەرجەکی کو گۆڕان بەربژارێ خو بۆ پارێزگارێ سلێمانیێ کو (ھەڤال ئەبوبەکر) ب گوھۆرِیت.
د بەرسڤا ڤێ پێنشیارا ئێکەتیێ دا، عەلی حەمە سالح پەرلەمانتارێ گۆڕان ل پەرلەمانێ کوردستانێ د پۆستەکێ فێسبوکێ دا کو د پەیجێ دا خو دا بەلاڤکریە گۆت: (ژ پێناڤی رێزگرتنێ ل وان دەنگێن کو بەربژاری ب دەستڤە ئیناین، نابیت تەڤگەرا گۆڕان ھزر د گوھۆڕینا بەربژارێ پارێزگارێ سلێمانیێ دا بکەت و ئەڤە خزمەتکرنا دیموکراسیەتێ یە و رێزگرتنە ژ ئیرادا خەلکی).
مەلا بەختیار دو پێشنیارێن دی ژی بۆ ئێکلاکرنا پۆستێ پارێزگارێ سلێمانی کربوون کو ئێک ژ وان ئەو بوو کەسەکێ سەربەخو بۆ پۆستێ پارێزگارێ سلێمانیێ بھێتە دەستنیشانکرن و یا دی ژی کو دو سالێن ئێکێ یێن پۆستێ پارێزگارێ سلێمانیێ بۆ ئێکەتیێ بن و دو سالێن دووڤ دا گۆڕان کێ بۆ وی پۆستی بەربژار بکەت ئێكەتی نابیتە رێگر.
نيشاندان