ئه‌ڤرۆ نيوز:

خوارنا شەکرێ ب زێدەیی مرۆڤی تووشی گەلەک نەخۆشیان دکەت و ھەر خوارنەکێ ژی رێژەیەکا  شەکرێ دناڤدا ھەیە و باشترە مرۆڤ بزانیت، شەکر ژی وەکو جگارەیان زیانێ دگەھینیت و مایتێکرنێ ل کوئەندامێ بەرگریا لەشی دکەت.پیربوونا ب لەز ل دێمێ مرۆڤی پەیدادکەت و مرۆڤ زوو دوەستیێت و ھەست ب دامابوونێ دکەت. پێدڤیە مرۆڤ بزانیت ئەو نەخۆشیێن ژ شەکرێ پەیدادبن کێمتر نینن ژ نەخرشیێن کو ژ روینی و خوێ و جگارەیان پەیدادبن.

ئەڤرۆ، بەرپەرێ ساخلەمیێ:

• دڤێت بزانی چەند شەکر د خوارنێ دا ھەیە

راستە خەلک گەلەک بەحسێ زیانێن جگارەیان و خوێ دکەت، بەلێ شەکرێ ژی گەلەک مەترسی ل سەر گیانێ مرۆڤی ھەنە و ھەتا نوکە ب دروستی نەھاتیە زانین کا رۆژانە مرۆڤی پێدڤی ب چەند شەکرێ ھەیە، بەلێ یا درۆست ئەوە مرۆڤ پتر ژ 25-200 کالوریان رۆژانە نەخوت و بلا مرۆڤ بزانیت ئەو خوارنا دخوت یان ل بازاری دکریت کا چەند شەکر دناڤدا ھەیە.

• شەکر دبیتە ئەگەرێ کورەبوونێ

زێدە خوارنا شەکرێ دبیتە ئەگەرێ قەلەویێ و گەلەک ئاریشەیێن ساخلەمیێ ژی ژێ پەیدادبن و نەدوورە ببیتە ئەگەرێ پەنجەشێرێ و نەخوشیا شەکرێ  و نەخوشیێن دلی و کورەبوون و زوو مرنا مرۆڤی ژی و خواست کو وەلاتی گەلەک ل دووڤ ریکلامێن کومپانیێن شەکرێ نەچن، ژبەرکو مەترسیا شەکرێ ژی وەکو یا جگارەیانە و باشترە ریکلامێن تشتێ شەکر دناڤدا بھێنە قەدەغەکرن.

• ئیدمان ژ شەکرێ پەیدادبیت

شەکر کێمی و زێدەیێ دئێخیتە رێژا شەکرا خوینێ دا و ئەڤە دبیتە ئەگەرێ تێکچوونا مەزاجێ مرۆڤی و گێژبوون و سەرئێشان ژێ پەیدادبن و ئەڤە مرۆڤی پال ددەن بۆ زێدەتر خوارنا شەکر ئانکو ئیدمان ژێ پەیدادبیت و ل دەمێ مرۆڤ شەکرێ دخوت بۆ دەمەکێ کێم ھەست ب باشبوونێ دکەت و پشتی دەمەکی دێ برسی بیت و ژلایەکێ دیتر ڤە ئەو کەسێن کێم شەکرێ دخون پتر دلینی ل دەڤ ھەیە و ھێزەکا مەزنتر ھەیە.

• کارتێکرنێ ل بەرگریا لەشی دکەت

ل دووڤ وان ڤەکولینێن ھاتینە کرن دیاردبیت کو ھندی مرۆڤ پتر شەکرێ بخوت، دێ پتر تووشی قەلەویێ و نەخوشیا شەکرێ و نەخوشیێن دلی دبیت و ھەتا پەنجەشێر ژی ژێ پەیدادبیت و ھەروەسان کارتێکرنێ ل کوئەندامێ بەرگریا لەشی دکەت و ئەڤەژی دبیتە ئەگەر کو مرۆڤ پتر تووشی نەخوشیێن بەکتری و ڤایروسی ببیت.

نیشانێن پیربوونا زوو ژی پتر ل دەڤ وان کەسان دیاردبن یێن زێدە شەکرێ دخون و ئەگەر مرۆڤی زێدە شەکر مەزاخت دێ بیتە ئەگەرێ ھشکبوونا پیستی و ھەتا ھندەک جورێن شەکرێ دچنە دناڤ دەمارێن خوینێ دا و ھەتا کارتێکرنێ ل مەتاتیا پیستی ژی دکەت و ھندی شەکر دناڤ خوینێ دا زێدەببیت، ئەڤ زیانە ژی پتر لێ دھێن.

• زارۆیێن کێم شەکرێ دخوون لقۆتابخانێ سەرکەفتی ترن

دەربارەی کارتێکرنا شەکرێ ل سەر رەفتارێن زارۆکان ژی  ھەموو زانا دگەل وێ چەندێ نە کو ئەو زارۆکێ گەلەک شەکرێ دخوت پتر ژ یێن دی بزاڤا نەسروشتی دکەن و ئەو زاروکێن شەکرێ کێم دخون زیرەکترن ل قوتابخانێ ب رێژا 15% و پتر ژی ژ زاروکێن گەلەک شەکرێ دخون و ھەر ژ زاروکینیێ پێدڤی یە زارۆیان فێر بکەین کو گەلەک شەکرێ و تشتێ شرین ب کارنەئینن.

* 12 کارتێکرنێن سەرەکی ھەنە

-           کوئەندامێ بەرگریێ بێ ھێز دکەت.

-           مرۆڤ زووکا تورە دبیت و ھەست ب خەموکیێ و ترسێ و دوژمنکاریێ و بێ ئارامیێ دکەت.

-           زارۆک بزاڤەکا زێدەتر دکەت و نەشێت گەلەک ھزر د تشتی دا بکەت و ئاستێ خواندنا وی کێم دبیت.

-           چاڤان کێم دکەت و دبیتە ئەگەرێ ئێشانا سەری.

-           رێژا تووشبوونێ ب نەخوشیێن پەنجەشێرێ و ب تایبەت پەنجەشێرا مەمکی و پروستاتان زێدە دکەت.

-           ترشاتیێ د لەشیدا پەیدادکەت و بێھنەکا نەخوش ژ لەشی دھێت.

-           قەبزبوونێ پەیدادکەت و ئەوژی دبیتە ئەگەرێ باوەسیرێ.

-           مرۆڤی زوو پیر دکەت و ھزرێن مرۆڤی ژناڤ دبەت و دێم تێک دچیت و ئەکزیما ژی پتر پەیدادبیت.

-           ناھێلیت لەش کالسیومی ب مێژیت و ئەڤە دبیتە ئەگەرێ پێتیبوونا ھەستیان و کرمیبوونا ددانان.

-           نەخوشیێن دلی و جەگەرێ بەنکریاسی و رەبویێ و پەنجەشێرا سەھان زێدە دکەت.

-           ل دەڤ ژنان ژی دبیتە ئەگەرێ زێدەکرنا ئێشانێن زکی ددەمێ عادەیا ھەیڤانەدا.

-           فشارا خوینێ بلند دکەت و دبیتە ئەگەرێ کێمبوونا ئوکسجینی د مێشکی دا و ھەودانێن گشتی ژی زێدەدکەت.

ئەڤرۆ، بەرپەرێ ساخلەمیێ:

تووشبویێن خەموکیێ چ گرنگیێ ب خۆ نادەن، لەورا دەمێ نشتەرگەریەک بۆ دھێتە کرن ھێشتا دەروونێ وان تێک دچیت و ئەڤە کارتێکرنێ ل سلامەتیا وان دکەت، ھندەک ڤەکولینێن نوو ل سەر وان نەخۆشان ھاتنە کرن ئەوێن ئاریشەیێن دەروونی ھەین و نشتەرگەری بۆ ھاتینە ئەنجامدان.

ڤەکولینان دیارکر کو سێتکا نەخۆشان پشتی نشتەرگەریێ تووشی حالەتێن دەروونی دبن، بەلێ دێ چ قەومیت ھەکە کەسەک ژلایێ دەروونی یێ دروست نەبیت و نشتەرگەریەک بۆ بھێت کرن؟ئەرێ دەلیڤا ساخلەمبوونا وان گیرۆ دبیت یان حالەتێ وان کارتێکرنا خۆ ھەیە؟

ل سەنتەرێ باژێرێ ئەیوا یێ کاروبارێن پزیشکی، ڤەکولەر رابوون ب شروڤەکرنا ھندەک داتایێن تایبەت ب کومەکا نەخۆشان کو پێکھاتی بوون ژ 35 هزار 539 نەخۆشان ل باژێرێن جودا جودا یێن ئەمریکا، پشتی کو نشتەرگەری بۆ ھاتینە کرن و ھاتینە رەوانەکرن بۆ پشکا چاڤدێریا چر، وەسان دیاربوو کو چارێکەک ژوان بەری ھێنگی ئاریشەیێن دەروونی ھەبووینە.

و پشکنینێن دەستنیشانکرنێ دیارکر کو 16% ژوان تووشی خەموکیێ بووینە، و 18% گازندە ژ فشارا دەروونی ھەبوینە و 7% تووشی ئالوزیێ و 2% گێولێ وان تێک دچوو و 2% ھزرا وان تێکچبوو.

نەخۆش پشتی نشتەرگەریێ:

بۆ ڤەکولەران دیاربوو کو ھندەک نەخۆشان پتر ژ تەنگەزاریەکێ ھەبوویە و رێژا 97% ژ زەلامێن کو ڤەکولینێ ژێ گرتی ژیێ وان 65 سالبوون، بەلێ ئەوێن پتر ژ تەنگەزاریەکێ ددیت ئەو چار سالا ژوان بچووکتر بوون، سەرەرای کو ئەو ژنوو چبوونە د قوناغا پیریێ دا، بەلێ رێژا مرنا وان گەھشتە 15% دناڤ نەخۆشخانان دا و پتر ژ 21% دماوێ ھەیڤا ئێکێ پشتی نشتەرگەریێ گیانێ خۆ ژدەست ددان.

تەنگەزاریێن دەروونی:

پتریا روودانێن مرنێ دناڤ نەخۆشێن تووشبویێن خەموکیێ دا پەیدابوون، رێژا مرنا وان پشتی بوورینا ھەیڤەکێ ژ نشتەرگەریێ گەھشتە ٢٣% و ل دەف نەخۆشێن ئالوزیێ گەھشتە 25%، بەلێ تەنگەزاریێن دی یێن دەروونی، گەلەک مەترسی ل سەر ژیانا نەخۆشی نەبوو، سەبارەت مرنا نەخۆشێن خەموکیێ و ئالوزیێ پتر ژ کەسێن دی ڤەکولەران ھندەک ئەگەر ھەلبژارتن ژ وانژی:

1-         پتریا نەخۆشێن خەموکیێ گرنگیێ ب خۆ نادەن، لەورا ئەنجامدانا نشتەرگەریەکێ بۆ وان پتر رەوشا وان یا دەروونی تێک دچیت و ئەڤە ساخلەمبوونا وان ب زەحمەت دئێخیت.

2-         نەبوونا خزمەتێن ساخلەمیێ ل ھندەک نەخوشخانەیان و کێمیا پێزانینێن کارمەندێن وان نەخۆشی پال ددەن کو تووشی ئاریشەیێن دەروونی ببیت و زووکا ساخلەم نەبیت.

3-         پتریا جاران نەخۆشێن خەموکیێ و ئالوزیێ حەز ناکەن بچنە لایێ نوشداری ژبەر تێکچوونا گێولێ وان و ھەتا رەوشا وان یا ساخلەمیێ گەلەک تێک نەچیت ئەو ناچنە نەخوشخانێ ژی، لەورا لەشێ وان و ساخلەمیا وان پتر پێتی دبیت و شیانێن لەشێ وان بۆ نشتەرگەریان بێھێز دبن.