سەرۆك مەسعود بارزانی ل سەلاحەدین پێشوازی ل ستیڤن هیچن، بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ كر.
دیدارەكێدا باس ل رەوشا سیاسی و ئەمنی ل دەڤەرێ و ئیراقێ و دوماهی پێشهات و گوهۆڕینان و هەروەسا تێكگەهشتنا ئەرێنی د ناڤبەرا هەرێمێ و بەغدا هاتییە پێش ژ پێخەمەت چارەسەركرنا بنەڕەتییا كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا هەردو ئالییان دا هاتە كرن.
هەر د ئەوێ دیدارێدا باس ل رەوشا دەڤەرێن كێشە ل سەر یێن دەرڤەی ئیدارەیا هەرێمێ و ئەو ئاستەنگ و كێشەیێن ئەمنی و سیاسی كو ل ئەوان دەڤەران بۆ ئامنجیێن رەسەن یێن دەڤەرێ دروست دبن، هەردو ئالی د هەڤڕا بوون كو پێدڤییە رێچارەیەكا گونجای بۆ چارەسەركرنا ئەوان كێشەیان بهێتە دیتن.

سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی ل گەل ستڤین هیچن، بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ كۆمبوو و د دیدارەكێدا هەردو ئالییان دوپاتی ل بەردەوامییا دانوستاندنان بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن هەولێر – بەغدا ل سەر بنەمایێ دستووری كر. ل دۆر ئەڤێ چەندێ نێچیرڤان بارزانی دوپاتكر كو كلیلا سەقامگیرییا ئیراقێ، تێكگەهشتنا هەڤپشك یا هەولێرێ و بەغدایە بۆ چارەسەركرنا بنەڕەتییا كێشەیان و بجهئینانا دستووری. هەروەسا هەردو ئالی دهەڤڕا بوون ل سەر گرنگییا ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پەرلەمانێن كوردستانێ ب پشكدارییا هەموو ئالی و پێكهاتەیان د دەمەكێ گەنجایدا د ئەڤ سالەدا و بالیۆزێ بریتانیا بزاڤێن سەرۆكێ هەرێمێ ژ پێخەمەت ئەنجامدانا هەلبژارتنان بلند هەلسەنگاندن.

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، مەسرور بارزانی ل گەل ستپیڤن هیچن، بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ كۆمبوو و د دیدارەكێدا سەرەدنا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ یا ئەڤێ دوماهیێ بۆ بەغدا ب پێنگاڤەكا گرنگ هاتە هەژمارتن بۆ چارەسەركرنا كێشەیان ب تایبەت ماف و شایستەیێن دارایی یێن هەرێمێ، ب شێوەیەكێ بنەڕەتی ل سەر بنەمایێ دستووری وكارنامەیا حوكمەتا فیدرال. هەروەسا هەردو ئالییان گەنگەشە ل دۆر پڕۆژەیێ رێكا گەشەپێدانێ و گرێدانا وەلاتێن كەنداڤی ب رێكا هێلا ئاسنی یا ئیراقێ ب توركیا و وەلاتێن ئۆرۆپا كر و دوپاتی ل پێدڤییا پشكداربوون و دەربازبوونا وێ د هەرێمێ را و مفا وەرگرتنا هەموو پێكهاتە و دەڤەرێن ئیراقێ ژ ئەڤی پڕۆژەیێ ستراتیژی هاتە كرن.

جڤاتا رۆحانییا ئێزدییان بزاڤێن هندەك ئالییان بۆ گوهۆڕینا ناسنامەیا ئێزدیان رەت دكەت و دوپاتیێ ل ئەوێ چەندێ دكەت ئێزدی پشكەكن ژ گەلێ كورد و داب و نەریتێن وان ل گەل كەلتوورێ گشتیێ كوردان د گونجیت.
دوهی شەمبیێ 8/6/2024، جڤاتا رۆحانییا ئێزدییان بەیاننامەیەك ل دۆر بزاڤا هەژمارەكا ئالییان بۆ گوهۆڕینا ناسنامەیا ئێزدییان ژ كورد بۆ نەتەوەیەكێ سەربخوە، ب رێكا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بەلاڤكر.
د بەیاننامەیا جڤاتا رۆحانییا ئێزدییان دا هاتییە» جڤاتا رۆحانییا ئێزدییان ب توندی بزاڤێن گوهۆڕینا ناسنامەیا ئێزدییان ژ كورد بۆ هەر نەتەوەیەكێ دی رەت دكەت. ئێزدی پشكەكا نە ڤەقەتیاینە ژ گەلێ كورد و ریشالێن دیرۆكی و رەوشەنبیری یێن وان ب هێز د ناڤ ئاخا كوردان دا یێن هاتینە چەسپاندن».
د بەیاننامەیێدا دوپاتی هاتییە كرن كو» ئایینێ ئێزدی ئایینەكێ كەڤنە و دیرۆكا وی بۆ هزاران سالان دزڤریت و پشكەكە ژ میراتێ كەڤن یێ گەلێ كورد. ئێزدی ب زمانێ كوردی د ئاخڤن، داب و نەریتێن ئەوان ژی ل گەل كەلتوورێ گشتیێ كوردی دا د گونجیت. ئێزدییان ب درێژییا چەرخان سەرەرای ئەو تەحەددایێن روو ب روویێ وان بووین، ناسنامەیا ئایینی و نەتەوەییا خوە یا پاراستی».
جڤاتا رۆحانییا ئێزدییان دوپاتی ل سەر پێدڤییا رێزگرتنێ ل ناسنامەیا كوردی یا ئێزدییان و بزاڤنەكرن بۆ گوهۆڕین و ساختەكرنا وی كر و دیاركر» پاراستنا ئەڤێ ناسنامەیێ مافەكێ سروشتییە و ئەركەكێ و پشكەكا نە ڤەقەتیایە ژ پاراستنا میراتێ كەلتووری و ئایینی یێ گەلێ ئێزدی و گەلێ كورد ب گشتی»

ئەندامەكا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: پێشتر ئەمریكا داخوازا چارەسەركرنا كێشەیا دۆسێیا پەترۆلێ د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێدا ژ محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ كربوو.
كاڤین شیخ سەعید، ئەنداما جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گوت» دەمێ محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ سەرەدانا واشنتۆن كری، ئەمریكا داخواز چارەسەركرنا كێشەیا دۆسێیا پەترۆلێ د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێدا كربوو».
كاڤینێ ئاماژە ب ئەوێ چەندێ ژی كر» دەمێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ سەرەدانا بەغدا كری و ل گەل هەموو ئالییان كۆمبووی، كو سەرەدنا وی یا ئەرێنی و باش بوو، رێككەفتن ل سەر هەموو دۆسێییان هاتبوو كرن، بەلێ دیارە كو دۆسێییا پەترۆلێ دۆسێییەكا سیاسییە، ژ بەر كو سودانی داخوازكرییە ئەو دۆسێییە بهێتە چارەسەركرن».
رۆهنكر ژی» هندەك وەزارەت ل ئیراقێ یێن هەین ناخوازن دۆسێییا پەترۆلێ بهێتە چارەسەركرن، هەروەسا هەرێما كوردستانێ هەموو پێگیریێن خوە یێن بجهئیناین، بڕیار ژی بوو حەفتییا بۆری كۆمبوونا وەزارەتا سامانێن سروشتی یا هەرێما كوردستانێ و وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ بهێتە ئەنجامدان، بەلێ داخوازكر بهێتە پاشئێخستن بۆ ئەڤێ حەفتیێ، بەلێ ب دیتنا من ل ئەڤێ حەفتیێ ژی ئەو كۆمبوون ناهێتە ئەنجامدان، چونكە پترییا وان دێ چنە وەلاتێ سعودیێ بۆ ئەنجامدانا فەرێزەیا حەجی».
ل رۆژا 28/5/2024 وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ د بەیاننامەیەكێدا داخواز ژ وەزارەتا سامانێن سروشتی ل هەرێما كوردستانێ و كۆمپانیێن كارا ل هەرێما كوردستانێ كربوو، ب لەز ل بەغدا ل گەل وان كۆمبیت.
وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ دوپاتی ل ئەوێ چەندێ كربوو، كۆمبوون ب ئارمانجا دانوستاندنێیە ل دۆر هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ، هەدەك دیاركربوو كو هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب گۆڕەی رێككەفتنێ دێ ب رێكا بەندەرێ جەیهان بیت.
ژ 25/3/2024 هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا بەندەرێ جەیهان یێ توركی هاتییە راگرتن، بەغدا و هەولێر و ئەنقەرە مژوولی دانوستاندنانە بۆ دوبارە هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ب رێكا ئەوی بەندەری، راگرتنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ ژی ژ بلی ئەوێ چەندێ زیان گەهاندییە بودجە و ژێرخانەیا ئابۆرییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ، هەڤدەم بوویە ئەگەرێ كێمبوونا نێزیكی نیڤ ملیۆن بەرمیلێن پەترۆلێ ل بازارێ وزەیا جیهانیدا

پەیڤدارا كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ راگەهاند: بۆ پشكداریكرنێ د هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێدا، كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ ل ڤێ حەفتیێ دێ دەرگەهێ خوە تۆماركرنێ بۆ هەڤپیەمانی و پارت و بەربژاران بۆ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ ڤەكەت.
جومانە غەلای، پەیڤدارا كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ گوت» كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ژ 8/6/2024 هەتا 13/6/2024، دێ دەرگەهێ تۆماركرنێ بۆ هەڤپەیمانی، پارتێن سیاسی، بەربژارێن سەربخوە و بەربژارێن ئالیێن سیاسی ڤەكەت، هەر ئالی و كەسێ خواستا پشكداریێ د هەلبژارتنێن 2024 یێن پەرلەمانێ كوردستانێ هەبیت، دشێت د ئەوێ دەمیدا سەرەدانا نڤیسینگەهێن كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ بكەن ل پارێزگەهان بۆ خوە تۆماركرنێ».
كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ بۆ بڕێڤەبرنا هەلبژارتنێن خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ رۆژا 5/9/2024 پێشنیازكرییە بۆ ئەنجامدانا هەلبژارتنان و ب نڤیسارەكا فەرمی ژی ئەو پێشنیاز ئاراستەی سەرۆكایەتییا هەرێما كوردستانێ كرییە.
پێشتر پڕۆسەیا تۆمارا بایۆمەتری و پەنجەمۆرا دەنگدەران ل بنگەهێن كۆمسیۆنا هەلبژارتنان ل هەرێما كوردستانێ هەتا 2/6/2024 هاتبوو درێژكرن.

هەلبژارتنێن پەرلەمانێ ئێکەتیا ئۆرۆپا دهێنە کرن، ل ٢٧ وەلاتێن ئێکەتیا ئۆرۆپا چەند هزار کەسان خوە بۆ ئەندامەتیا پەرلەمانی بەربژار کرینە، هەڤڕکی ل سەر ٧٢٠ کورسیان دهێنە کرن، ب هزاران وەلاتیێن کورد ل وەلاتێن ئۆرۆپا دژین و ژ بۆ هەلبژارتنێن ڤێجارێ ژی ٧ کوردان ل سێ وەلاتێن ئێکەتیا ئۆرۆپا خوە بۆ پەرلەمانی بەربژار کرینە.
٥ ژن و ٢ زەلامان ئانکۆ ب گشتی ٧ کوردان خوە بۆ پەرلەمانێ ئێکەتیا ئۆرۆپا بەربژار کرینە، هەلبژارتن ل رۆژێن ٦ هەتا ٩ ڤێ مەهێ دهێنە کرن و ل هەر ئێک ژ وەلاتێن دانیمارک، سوید و ئەلمانیا ٧ وەلاتیێن کورد خوە بەربژار کرینە.
چاڤدێرێن سیاسی ژی دیار دکەن، هەکە کوردێن ل ئۆرۆپا دەنگێ خوە بدەنە بەربژارێن کورد دێ شێن چەند کەسان رەوانەی پەرلەمانێ ئۆرۆپا بکەن، چووینا وەلاتیێن کورد وەکو پەرلەمانتار ل پەرلەمانێ ئۆرۆپا ژ بۆ کوردێن ل ئۆرۆپا و ب گشتی ژی ژ بۆ پرسا کوردی گەلەک گرنگە و دڤێت دەنگدەرێن کورد یێن ل ئۆرۆپا ڤێ راستیێ باش بزانن.

دوهی سێشەمبی 4/6/2024، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، پێشوازی ل پراشانت پیسێ، بالیۆزێ هندستانێ ل ئیراقێ كر.
ب گۆڕەی بەیاننامەیەكا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، د دیدارەكێدا پێشڤەبرنا پەیوەندیێن دناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و هندستانێدا، هاتە گەنگەشەكرن.
د بەیاننامەیێدا هاتییە» بالیۆزێ هندستانێ بەرهەڤییا وەلاتێ خوە بۆ پێشڤەبرنا پەیوەندیێن دو ئالی ب تایبەتی دبوارێن لێكگوهارتنا بازرگانی و ساخلەمی و خواندنێ و وزێ و تەكنەلۆژیێدا دەربری و ئاماژە كر بۆ ئەڤێ مەبەستێ نوكە شاندەكێ بازرگانی ل هەرێما كوردستانێیە».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ خواستا هەرێمێ بۆ ب هێزكرنا پەیوەندییان ل گەل هندستانێ دوپاتكر.

جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: سەرەدانا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا د دەمێ خوە دا بوو و هەر ئەوێ سەرەدانێ ژی كاریگەری ل سەر پەسەندكرنا بودجەی هەبوو.
شاخەوان عەبدوللا، جێگرێ سەرۆكێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گۆت » بابەتێ بودجەیا 2024 هەر ژ دەستپێكێ هاتە جڤاتا نوونەران، گەلەك دەنگێن نەرازیبوونێ ل سەر پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ پەیدابوون كو هاتییە زێدەكرن، هەرچەندە بابەت ب وی شێوەی نەبوو، بەلكو هەموو بودجەیا ئیراقێ هاتبوو زێدەكرن.
گۆت ژی» ژ بەر كو هەموو بودجەیا ئیراقێ هاتبوو زێدەكرن، دڤێت ئۆتۆماتیكی ژی پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ زێدە ببیت، بەلێ بزاڤ دهاتە كرن كو شێوەیەكێ وەسا بهێتە دروستكرن، بۆ ئەوێ چەندێ دەستێ خوە ببنە ماف و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ».
شاخەوانی رۆهنكر ژی» ئارمانجا وان ئەو بوو كو ئەوی پارەی بۆ پارێزگەهان ڤەگوهێزن، بەلێ چاوان ڤەگوهێزن؟ وان دخواست ژ پشكا هەرێما كوردستانێ ڤەگوهێزن، ژ سندووقا گەشەپێدانێ و وەزارەتا بازرگانی ڤەگوهێزن، بەلێ بزاڤێن وان سەرنەگرت، ل سەر بابەتێ بودجەیا هەرێما كوردستانێ هەر ژ دەستپێكێ مە ل گەل وان ئاخڤت كو رێكێ نادەین دەستێ خوە ببەنە پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ».
خویاكر ژی» سەرەدانا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا گەلەك یا گرنگ بوو، ژبەر كو ئەو سەرەدان ل دەمێ گەنگەشەیا لژنەیا دارایی ل جڤاتا نوونەران ل سەر خشتەیێ بودجەی هاتە ئەنجامدان، هەر كەسێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژ نێزیك بنیاسیت، دزانیت چەند شارەزاییەكا باش د بوارێ دارایی و پەترۆلێدا یا هەی، هەر دەمێ ل گەل ئالییان دانوستاندنێ دكەت، ب داتا و هەژمار باس ل چەوساندنا مافێن كوردان دكەت، وەكر كو هەموو ئالی تێبگەهن كو ئەو یێ غەدرەكێ ل هەرێما كوردستانێ دكەن».

سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راگەهاند: حوكمەتا ئیراقێ یا پێگیرە بەری جەژنێ مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ بهنێریت.
د. ڤیان سەبری، سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ گۆت » پیرۆزباهیێ ل خەلكێ كوردستانێ دكەین ب هەلكەفتا دەنگدانێ ل سەر خشتەیێن بودجەی، هەموو مافێن خەلكێ كوردستانێ هاتنە بدەستڤەئینان ب بزاڤێن مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل گەل محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و سەرەدانا ئالیێن سیاسی ل بەغدا».
گۆت ژی» 211 ترلیۆن و 900 ملیار دینار بۆ هەموو ئیراقێ هاتنە تەرخانكرن، ژ ئەوی گۆژمەیێ پارەی ژی 20 ترلیۆن و 910 ملیار دینار بۆ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كو نێزیكی 11 ترلیۆن و 600 ملیۆن دینار بۆ مووچەیێن فەرمانبەران و چاڤدێرییا جڤاكییە كو پێدڤییە مەهانە 960 ملیار دینار بۆ مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ و چاڤدێرییا جڤاكی ژی بیت».
د. ڤیانێ خویاكر ژی» ب ئەڤێ چەندێ حوكمەتا ئیراقێ یا پێگیرە ب هنارتنا مووچەی و شایستەیێن دارایی یێن خەلكێ كوردستانێ و رێككەفتنێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا د كۆنكریتی نە».
سەرۆكا فراكسیۆنا پارتی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ئاشكراكر» پارەیێ قەرەبووكرنا فەرمانبەران ل ئیراقێ چار ترلیۆن و 200 ملیار دینار زێدە بوون، چاڤدێرییا جڤاكی ژی دو ترلیۆن زێدەبوون كو دێ هەرێما كوردستانێ ژ ڤەگریت».
ئاماژەكر» قەرەبووكرنا فەرمانبەران 9 ترلیۆن و 556 ملیار دینار بۆ هاتینە تەرخانكرن، بۆ پێدڤیێن خزمەتگوزاری دو ترلیۆن و 900 ملیار دینار، بۆ دانا قەران 61 ملیار دینار، چاڤدێرییا جڤاكی دو ترلیۆن و 20 ملیار دینار، 16 هەتا 17 ترلیۆن دینار پێدڤییە بگەهنە هەرێما كوردستانێ، بەلێ ئەوا گرنگ مەهانە مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ هاتنە گرەنتیكرن كو مەهانە 960 ملیار دینارن».
د. ڤیان سەبری دیاركر، وەكو فراكسیۆنێن كوردستانی دێ چاڤدێرییا بجهئینانا قانوونا بودجەی كەن، ل سەر حوكمەتا ئیراقێ ئەوە یا پێگیر بیت بۆ یەقامگیرییا ئابۆری و سیاسی».
رۆهنكر ژی» سەرەدانا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا ژ پێخەمەت گرەنتیكرنا مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێمێ بوو كو هاتە بدەستڤەئینان».
سەبارەت بەلاڤكرنا مووچەی بەری جەژنا قوربانی، گۆت » هەماهەنگییەكا باش د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقێدا یا هەی، لەوما حوكمەتا ئیراقێ یا پێگیرە مووچەیان بەری جەژنێ بهنێریت».
ل روونشتنا رۆژا 3/6/2024 یا جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ بۆ دەنگدانێ ل سەر خشتەیێن بودجەیا 2024 یا فیدرالی كۆمبوو و ب بەرهەڤبوونا 199 پەرلەمانتاران هاتە پەسەندكرن، كو ئێك ژ بڕگەیێن وی دەستەبەركرنا مووچەیێن مووچەخۆرێن هەرێما كوردستانێ و جوداكرنا وان ژ خەرجیێن راستەقینە (ئینفاقا فعلی).
پشكا هەرێما كوردستانێ ب هەردو خەرجیێن بكاربرن و وەبەرئێنان دگەهیتە 20 ترلیۆن و 910 ملیار و 911 هزار دیناران. خەرجیێن بكاربرنێ 14 نرلیۆن و 840 ملیۆن و 223 هزار دینارن ژ ئەوی گۆژمەی 11 نرلیۆن و 580 ملیار دینار بۆ مووچەیێن هەرێما كوردستانێ هاتینە دانان و ب ئەڤی شێوەی مەهانە 965 ملیار دینار بۆ ئەڤی بواری دێ هێنە هنارتن».