نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ دوهی دوشەمبی 27/11/2023 پەیامەك ل دۆر زڤڕینا شۆڕش ئیسماعیل بۆ كارێ خوە وەكو وەزیرێ پێشمەرگەی بەلاڤكر و تێدا ڕاگەهاند: پێنگاڤەكا گرنگە. هیڤیا سەركەفتنێ بۆ دخوازین و پشتەڤانیێ لێ دكەین.
دەقێ پەیاما سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ:
پێشوازیێ ل زڤڕینا بەڕێز شۆڕش ئیسماعیل، وەزیرێ كاروبارێن پێشمەرگەی بۆ سەر كار و ئەركێ خوە ل وەزارەتێ دكەین، پێنگاڤەكا دروست و گرنگە و دێ هاریكار بیت بۆ بڕێڤەچوونا باشتر یا پڕۆسەیا چاكسازیێ و یەكخستنا پێشمەرگەی، هیڤیا سەركەفتنێ بۆ دخوازین و پشتەڤانیێ لێ دكەین.
ڕەوشا هەرێما كوردستانێ و ئاستەنگێن ل ئیراقێ و دەڤەرێ ب گشتی وەسا دخوازن ئالیێن سیاسی، ب تایبەتی پارتی و ئێكەتی، ئێكڕێزیێ د ناڤبەرا خوە دا ب هێزتر بكەن و بگەهنە تێكگەهشتنەكا هەڤپشك بۆ نەهێلانا ناكۆكیان و چارەسەركرنا كێشەیان. ژ پێخەمەت ڤێ چەندێ ئەم ل سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ دێ د بزاڤێن بەردەوام دا بین.

شیرەتكارەكێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئاشكراكر، كەركووك ژئالیێ بەغدا ڤە بوویە سەربازگەهەك و لەشكر یێ حوكمی ل كەركووكێ دكەت، هەرچەندە ئەز باوەرناكەم كار ب ئەنجامێن هەلبژارتنان بهێتەكرن، بەلێ وەلاتیێن كورد ل دەڤەرێن كوردستانی ب تایبەتی ل كەركووكێ بۆ پاراستنا سەنگا كوردایەتیێ دێ پشكداریێ د پڕۆسەیا هەلبژارتنێن هەیڤا بهێت یا جڤاتا پارێزگەهان دا كەن.
ڕێبوار تالەبانی، شیرەتكارێ سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ ڕۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» ئیراق ب شێوەیەكێ گشتی یا پێگیر نینە ب دەستووری و نە كاری ب ڕێككەفتنان دكەت ونە كار ب دەستووری دكەت، پێدڤیە ئەم چاڤەڕێ بكەین كار ب ئەنجامێن هەلبژارتنان نەهێتەكرن ل ئیراقێ، ب تایبەتی ل پارێزگەهەكا وەكو كەركووكێ، چونكە ئیراق دەولەتەكە گەلەك باوەری ب سیستەمێ دیموكراتی و فیدڕالی و پڕۆسەیا هەلبژارتنان نینە، نوكە كەركووك و دەڤەرێن كوردستانی یێن دەرڤەی ئیدارەیا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د ڕەوشەكا نە ئاسایی دا دەرباز دبن و باژێڕەكێ وەكو كەركووكێ بوویە سەربازگە و نوكە لەشكەر یێ حوكمی ل كەركووكێ دكەت و دەستهەلات هەیە بۆ بڕێڤەبرنا پارێزگەها كەركووكێ، ئەڤە د دەمەكی دایە ب گوڕەی دەستوورێ ئیراقێ نابیت لەشكەر بچیتە دناڤا باژێڕان دا و بۆ مەرەمێن ترساندنا خەلكی لەشكەر بهێتە بكار ئینان، لەو ئەز باوەرناكەم ئیراق كار ب ئەنجامێن هەلبژارتنان بكەت، هەرێما كوردستانێ ڕێككەفتن دگەل حوكمەتا ئیراقێ هەیە و ١٣ خالێن وێ ڕێككەفتنێ تنێ گرێداینە ب ڕەوشا كەركووكێ و دەڤەرێن كوردستانی یێن سنورێ مادەیێ 140 ڤە، بەلێ هەتا نوكە چو خالێن ناڤا ڕێككەفتنێ نەهاتینە بجهئینان و بەغدا یا پێگیر نینە ب ڕێككەفتنێ، بەلێ وەكو عورفەك پڕۆسەیا هەلبژارتنان بۆ جڤاتێن پارێزگەهان هەر دێ هێتە ئەنجامدان و كەركووك ژی مینا پارێزگەهێن دی دێ پشكداری هەبیت د ئەڤێ پڕۆسەیێ دا، بڕیار بوو بەری ڕوودانێن ١٦ی ئۆكتۆبەرێ ڕەوشا كەركووكێ بهێتە ئاساییكرن و دەستوور بهێتە بجهئینان، مخابن نەكو ڕەوشا كەركووكێ نەهاتە ئاساییكرن بەرۆڤاژی گەلەك ئالۆزتر بوو».
ڕێبوار تالەبانی گوت ژی» ئەز ب باوەرم دێ دەنگدەرێن كورد ل كەركووكێ و دەڤەرێن كوردستانی ب شێوەیەكێ بەرچاڤ پشكداریێ د هەلبژارتنێن هەیڤا بهێت دا كەن، ژ بەر كو وەلاتیێن كورد ل دەڤەرێن كوردستانی زێدەتر كوردایەتیێ دكەن و ناخوازن خەلكێ دی حوكمی ل كوردان بكەت، مە ل ئەڤان دەڤەرێن كوردستانێ ئاریشەیا نەتەوەیی هەیە و وەلاتیێن كورد ژی بۆ پاراستنا سەنگا كوردان دێ چنە سەر سندۆقێن دەنگدانێ، ب دیتنا من پێدڤیە كوردان پشكداریەكا كارا هەبیت د هەلبژارتنان دا، چونكە دێ بیتە ئەگەرێ دیاربوونا ڕێژەیا كوردان ل ئەڤان دەڤەران و نابیت ئەو دەلیڤە ژ دەست كوردان بچیت، ژ بەر كو هەر چ نەهێتەكرن دێ ڕێژەیا كوردان دیاربیت ل هەمبەر نەتەوەیێن دی ئەڤە ژی خالەكا گەلەك گرنگە بۆ پاشەرڕۆژا وان دەڤەران و ڤەگەڕیانا كوردان».

بەربژارێ هەژمار ل سەر لیستا 197 یا پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ هەلبژارتنێن جڤاتا پارێزگەها نەینەوا دیاركر، ئارمانجا مە ئەوە خزمەتا ئێزدیان ل جڤاتا پارێزگەها نەینەوا بكەین ژ بەر كو گەلەك دەڤەرێن ئێزدیان سەر ب پارێزگەها نەینەوا ڤە هەنە و پێدڤی خزمەتكرنێ‌ نە.
هێمن فەرەج خەیری بەگ، بەربژارێ هەژمار 50 ل سەر لیستا 197 یا پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ هەلبژارتنێن جڤاتا پارێزگەها نەینەوا ڕاگەهاند، مە باوەری ب خەلكێ‌ خوە هەیە كو ل ڕۆژا دەنگدانێ‌ بەربژارێن پارتی ولیستا 197 دێ‌ هەلبژێرن ژ بەر كو ئەڤ لیستە خزمەتا ئێزدیان دكەت و چەند بەربژارێن پارتی ب هێز بچنە د جڤاتا پارێزگەها نەینەوا دا ، دێ‌ پتر بەرگریێ ژ مافێن ئێزدیان كەن لەورا داخوازێ‌ ژ هەموو وەلاتیان دكەین ل ڕۆژا دەنگدانێ‌ بچنە سەر سندۆقێن دەنگدانێ‌ وبەربژار و لیستا پارتی دیموكراتی كوردستان هەلبژێرن چونكو دێ‌ پتر خزمەت هێتە كرن».
هێمنی پتر گوت» ب ڕێكا جڤاتا پارێزگەها نەینەوا دێ‌ كار كەین ئەو مەغدۆریا ل دەڤەرێن ئێزدیان هاتیە كرن نەهێلن ودەست ب خزمەتكرنا خەلكێ‌ خوە بكەین كو پتریا گوند و كۆمەلگەهێن ئێزدیان سەر ب پارێزگەها نەینەوا ڤە نە و پێدڤیە پارێزگەها نەینەوا سالانە گوژمەكێ‌ باش یێ پارەی تەرخان بكەت بۆ دەڤەرێن ئێزدیان و دێ‌ كاركەین ل دووڤ هەژمارا ئێزدیان پارە بۆ دەڤەرێن ئێزدیان بهێتە تەرخانكرن و پڕۆژە بهێنە بجهئێنان «.
ئاماژەكر» ل جڤاتا پارێزگەها نەینەوا دێ‌ كار ل سەر بجهئینانا مادەیێ‌ 140 یێ دەستورێ‌ ئیراقێ كەین كو ئەڤ مادەیێ‌ دەستوری چارەنڤیسێ‌ ئێزدیان ئێكلا دكەت و ئێزدی دخوازن سەر ب هەرێما كوردستانێ‌ ڤە بن هەروەكو ل ڕیفراندۆمێ‌ ئێزدیان دەنگ بۆ سەربخوەیا كوردستانێ‌ دای و ئەڤە بەلگەیە ئێزدی دخوازن سەر ب هەرێما كوردستانێ‌ ڤەبن داكو پتر خزمەتا هەموو دەڤەرێن ئێزدیان بهێتە كرن».

ئەندامەكێ بەرێ یێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ڕاگەهاند: بۆ چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ دا بڕیارا بەغدا ل دەف هندەك ئالیێن سیاسی یە، نەكو حوكمەتا ئیراقێ.
دانا جەزا، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ یێ بەرێ سەبارەت چارەسەركرنا كێشەیێن د ناڤبەرا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و حوكمەتا ئیراقێ گوت» ل بەغدا بڕیار ل دەف حوكمەتا ئیراقێ نینە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان، بەلكو بڕیار ل دەف ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی یە، ب تایبەتی ئەو بڕیارێن كو گرێدای بابەتێن ستراتیژی و گرنگ، ئەو ئالیێن سیاسی ل پشت پەردێ حوكمەتا ئیراقێ بڕێڤە دبەن و ئەوان كاریگەری ل سەر هەر پرسەكا گرێدای ب بڕیارێ بیت هەیە، لەوما پێدڤیە ژ ئەوان بپرسین كا نیاز هەیە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان یان نە؟».
گوت ژی» نەشێین بێژین ل بەغدا نیازەكا سەد ژ سەدێ هەیە بۆ چارەسەركرنا كێشەیان، لەوما هەر دەمەكی ل سەر چەند دۆسێیان بگەهینە ڕێككەفتنێ ئەو دۆسێیێن دی دمینن، ئەڤە هەم دروستكرنا فشارێ یە ل سەر هەرێما كوردستانێ و هەم ژی مژوولكرنا جادەیێ یە، هەروەسا دخوازن بێژن كو ل بەغدا ب مەركەزی بڕیارێ ددەن».
دانا جەزا ڕۆهنكر ژی» نوكە ئیراق مەیدانەكا بەرهەڤە بۆ وێ چەندێ ل وەلاتێن دەڤەرێ و نێڤدەولەتی كێشەیێن خوە بینن وێ مەیدانێ، ئەو بابەتێن ڕوو ب ڕوویێ هەرێما كوردستانێ دبن، پشكەك گرێداینە ب وێ چەندێ كو ناكۆكی و بۆچوونێن جودا هەنە ل سەر دەستووری، كێشە هەنە ل سەر دۆسێیان و تێكگەهشتن نینە بۆ بابەتێ فیدرالیەتێ ل ئیراقێ، هەڤدەم پەشێمان بوونەك هەیە ژ لایێ هندەك ئالیێن ئیراقی كو ب دیتنا وان پێدڤی ئیراق یا فیدرالی نەبا، بەلكو وەكو پێشتر مەركەزی با و هەرێما كوردستانێ وەكو پارێزگەهەكێ با، لەوما نوكە ڕێگریێ ل سوننەیان دكەن هەرێمەكا دی ل ئیراقێ دروست بكەن، هەروەسا دەتێوەردانەكا هەرێمی هەیە ل ئیراقێ كار بۆ بەرژەوەندیێن خوە دكەن، دبیت بزاڤێن هندەك ئالیان بۆ وێ چەندێ بیت هەرێما كوردستانێ لاواز بكەن یان ڕێگریێ ل گەشەكرنا وێ بگرن».
باس ل وێ چەندێ ژی كر» بابەتێ بودجەی و مووچەی مافە و نەدبوو بچیتە د ناڤ هەڤكێشەیێن سیاسی دا، پشكەك ئالیان مفادارن ژ كێشەیێن ئیراقێ، دخوازن بەردەوام كێشەیێن سیاسی و ئەمنی هەبن، ئەڤە بوویە ئەگەر بۆ وێ چەندێ هندەك ئالی گرۆپێن جودا جودا دروست بكەن».

دوهی سێشەمبی 21/11/2023 ل دوەمین ڕۆژا كۆڕبەندێ چاری یێ ئاشتیێ و ئاسایشا ڕۆژهەلاتا ناڤین (مێپس 2023)، دیدارا مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، ل پانێلا سییێ یا كۆڕبەندی، ل گەل مریەم موشیری، ڕۆژنامەڤانا ب ناڤودەنگا كەنالێ بی بی سی بڕێڤەچوو.

ئەڤا ل خوارێ پشكەكە ژ ئاخڤتن و بەرسڤێن مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یە:

-وەكو دزانین نوكە ئاستەنگ ل دەڤەرێ هەنە و پتریا وەلاتێن دەڤەرێ ژ شەڕێ ئیسرائیلێ و حەماسێ د دلتەنگن، هەوە چ هەیە بۆ ڤێ ڕەوشێ؟

مەسرور بارزانی: ئەم وەكو مللەتەكێ گەلەك شەڕ و نەهەماتی دیتین، دزانین شەڕ چەند یێ وێرانكەرە. لەوما ئەم دژی شەڕی نە، نابیت بۆ چارەسەریا كێشەیان پەنا بۆ شەڕی بهێتە برن. دڤێت ئەم پرسیارەكا دی بكەین. هەكە سەحكەینە ڕەوشا غەززە، ئایا ئەو خەلكێ ل وێرێ، نوكە ڕەوشا وان یا خوەشە، یان بەری 7 ئۆكتۆبەرێ؟ ب دیتنا من بەرسڤ گەلەك یا ڕۆهنە؟ خەلكێ سڤیل و بێتاوان باجەكا گەلەك گران ددەن. ئەم شەڕی شەرمزار دكەین. پێدڤیە چارەسەریەكا ئاشتیانە بۆ هەر ململانێیەكا هەبیت كو ل ڕۆژهەلاتا ناڤین هەی. گەلەك جهێ دلتەنگێ یە كو دبینین ململانێیەكا دەهان سالان یا پشت گوه هاڤێتیە تاكو گەهشتیە شەڕی. پێدڤیە ئەم چارەسەریان بۆ كێشەیان ببینین بەری بگەهینە ڕوو ب ڕووبوونا لەشكری. دەمێ شەڕ دەستپێدكەت، ناهیچتە زانین دێ كەنگی ب دوماهی هێت. بەلێ تشتەك هەیە دزانین كو قوربانی خەلكێ سڤیل و بێتاوانن. پێدڤیە خەلكێ سڤیل بهێتە پاراستن، ئەم هەموو د دلتەنگین بۆ بەرفرەهبوونا ڤی شەڕی.

-ب دیتنا تە دێ ئیراقێ ڕۆل هەبیت د چارەسەركرنا وێ كێشەیێ دا؟

مەسرور بارزانی: ب دیتنا من باشترین تشت كو ئیراق بكەت ئەوە خوە ژ وێ ململانێ دووربكەت، ئیراقێ پشكا خوە كێشە هەنە. هەكە ڕێكەك هەبیت كو هاریكاریێن مرۆڤایەتی بگەهینیت ئەو تشتەكێ باشە. مە ژی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ب ڕێكا دەزگەهێ خێرخوازی بزاڤكریە هاریكاریێن مرۆڤایەتی بگەهیننە وان كەسێن كو پێدڤی پێ هەی. مخابن هەتا نوكە ئەو دەلیڤە نەبوویە و دەستهەلاتدارێن وێری. ئیراق دشێ چ دەروازە نە ڤەكرینە تاكو هاریكاریان بگەهینین. ئیراق دشێت ناڤبەریا ئاشتیێ بكەت یان هاریكاریێن مرۆڤایەتی بگەهینیت، ئەڤە دێ كارەكێ باش بیت، بەلێ درووشم هاریكارێن وی خەلكی نابن كو وان پێدڤی ب دەرمان و خۆراكی و ئاسایشێ یە. درووشم د بێ مفانە و كریار د پێدڤی نە.

-ل دۆر ناكۆكیێن ناڤخوەیی، محەمەد حەلبووسی ژ كاری وی هاتە لادان وەكو سەرۆكێ جڤاتا نوونەران، ب دیتنا تە دێ ئاستەنگ زێدەتر بن؟

مەسرور بارزانی: ب دیتنا من دەم یێ شاش بوو، ئەز باسێ بڕیارێ ناكەم، بەلێ دەم بۆ ئیراقێ یێ باش نەبوو، چونكە گەلەك كێشەیێن جودا مە هەنە، هەموو ڕۆژهەلاتا ناڤین نوكە ڕوو ب ڕوویێ ڤێ قەیرانێ بووە، مە كێشەیێن دی هەنە كو پێدڤیە چارەسەر بكەین. ئەڤە قەیران و كێشەیەكا نە خوازراو بوو، نە دبوو ڕوو بدەت، هەكە ڕێكەك هەبا بۆ چارەسەركرنا ڤێ كێشەیێ، پێدڤی بوو ب كەنالێن جودا ئەڤ كێشەیە هاتبا چارەسەركرن، پێدڤی بوو جڤاتا نوونەران هاتبا ئاگەهداركرن و ئەو خوە بڕیارێ بدەت، بەلێ تە دەزگەهەك هەبیت ل سەر هەموو تشتەكی بیت، بڕیارەكا تاكلایەنە بدەت بێی هزركرن د ئەنجاما وێ دا كا دێ چ بیت؟ ڕەوش ب گشتی ل ئیراقێ یێ هاریكار نینە. ئەڤە كێشەیەكە كو مە دزڤرینیت بۆ پرەنسیپێن سەرەكی یێن هەڤپشكیێ د ئیراقێ دا. چەند پێكهاتەیەك یێن د ئیراقێ دا هەین. سوننە ئێك ژ وان پێكهاتەیانە كو پێدڤیە ڕێز لێ بهێتە گرتن و ڕێز ل نوونەرێن وان ژی بهێتە گرتن، هەر گوهۆڕینەكا بهێتە كرن، پێدڤیە ب ڕێكا كەنالێ خوە بهێتە كرن كو یێ قەبوولكری بیت ژ ئالیێ حوكمەتێ و ژ ئالیێ وی پێكهاتەی ژی ڤە.
بلا باسێ هەماهەنگیان بكەین ل دۆر ئاستەنگ و ناكۆكیێن دەڤەرێ، هندەك كەس كێشەیان د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ دبینن ل دۆر دۆسێیا پەترۆلێ، تو چ دبێژی؟

مەسرور بارزانی: ئەڤە كێشەیەكە كو بۆ چەند سالێن بەری نوكە دزڤریت. ململانێیا بەغدا و هەولێرێ ل سەر پەترۆلێ ژ ئەگەرێ وێ چەندێ یە كو دەستوور وەكو هاتیە نڤیسین بجهنەهاتیە. كوردستانێ چەند ماف یێن د دەستووری دا هەین كو مخابن هاتینە پشت گوه هاڤێتن. ئەو ماف ژی مافێن دەرئێنان و بەرهەمئێنان و فرۆتنا پەترۆلێ یە. مخابن چەند سال بوون ململانێ و كێشە د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا هەبوون. پرسیارا سەرەكی ئەوە كو گەلەك یا ڕۆهنە، ئایا ئەم وەلاتەكێ فیدرالی نە، یان بەغدا وەلاتەكێ ناڤەندگەریە؟ ئەڤەیە كێشەیا سەرەكی. ب دیتنا مە پێدڤی د وەلاتێ فیدرالی دا دەستهەلات بهیچنە بەلاڤكرن و دەستهەلات ب دەڤەران بهێتە دان وەكو د دەستووری دا باس لێ هاتیە كرن. مخابن عەقلیەتەك ل بەغدا هەیە ( ئەز نابێژم هەموو) كو قورخكارە و دخوازیت هەموو تشتەك ل سەنتەری بهێتە كۆنترۆلكرن. ئەڤەیە جوداهی. هەكە ب هووری سەحكەیە كێشەیا پەترۆلێ ژی، ئەم دبینین كو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو تشتەك كریە ژ یا پێدڤی و دەستووری داخوازكری، مە هەموو ئەركێن خوە بجهئیناینە، بەلێ هیچ دەمەكی مە مافێ خوە وەرنەگرتیە وەكو ئەوا د دەستووری دا ئاماژە پێ هاتیە دان. كوردستان یا پێگیرە ب دەستووری و مە كاركریە ل گەل حوكمەتا فیدرالی ل سەر پەترۆلێ و پرەنسیپێن بەرهەمئینانێ و فرۆتنا پەترۆلێ، بەلێ مخابن مە ئەو پشتەڤانیا كو مە پێدڤی پێ هەی ژ دەزگەهێن فیدرالی نە گەهشتیە مە. تاكو ب ڕۆهنی ب ئاخڤم، مە گرێبەست ل گەل كۆمپانیێن نێڤدەولەتی یێن بوارێ پەترۆلێ هەنە، ئەڤ گرێبەستە د قانوونی و بەركارن. ب پشتڕاستی ڤە ئەم ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڕێزێ ل وان گرێبەستان دگرین. بەلێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ تێچوو هەیە. ئەو كۆمپانیێن وەبەرئێنان د بوارێ پەترۆلێ دا كری. وەكو بەغدا نینە، كومپانیان ل ڤێرێ وەبەرئێنان كریە، بەلێ ل بەغدا وەسا نینە. بودجەیا وەبەرئێنانێ و تێچوویا وێ ب پشتڕاستی ڤە ل گەل گرێبەستێن ئەوان جودایە. بهایەك هەیە دبێژنێ بهایێ تێچوویێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ، مخابن بەغدا باس ل هەژمارەكێ دكەت ب ڕاستی واقعی نینە. شەش دۆلار دانایە بۆ تێچوویا هەر بەرمیلەكێ پەترۆلێ كو دهێتە دەرئینان، هندەك بیر هەنە بۆ نموونە ل گەیارە، تێچوویێ بەرهەمئینانا ئێك بەرمیلا پەترۆلێ 34 دۆلارن. دبیت ل بیرەكا دی شەش دۆلار بیت، بەلێ جوداهی ژ جهەكی بۆ جهەكێ دی هەیە ! دەمێ ئەم دبێژینێ، ئەو دبێژن ئەڤە تێكرایا وێ یە، چونكە ل پشكەكا دی یا وەلاتی ئێم دۆلار تێ دچیت. ڕاستە بەغدا ژی ڕاست دبێژیت، بەلێ پرسیار ئەوە، دەمێ بەغدا پارەیێ تێچوویێ ڤێ بەرمیلا پەترۆلێ ددەت بۆ هەر بیرەكا پەترۆلێ، ئایا شەش دۆلاران ددەتە هەر كۆمپانیەكێ یان ژی 34 دۆلار ل ڤێرێ و دۆلارەك ل وێراهە؟ مخابن هەتا نوكە تێچوویێ پەترۆلێ ل هەرێما كوردستانێ دیارنەكریە و نزانن چەندە. لەوما دڤی حالەتی دا گەلەك یا گرنگە و مە دانوستاندن ل گەل بەغدا كریە، چونكە حوكمەتا هەرێما كوردستانێ خودانا وان ڕێككەفتنایە كو ل گەل كۆمپانیێن پەترۆلێ كرین، ئەڤە ماغەكە كو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەی و ب هیچ شێوەیەكی دەست ژێ بەرنادەین. لەوما ل گەل حوكمەتا ل بەغدا مە ئاخڤتیە، ئەم دشێین ل گەل كۆمپانیێن پەترۆلێ كار بكەین و بزانین تێچوویێ پەترۆلێ چەندە؟ كو ئەڤە تمام بوو، وی دەمی هنارتنا پەترۆلێ دێ ب ساناهی بیت، چونكە ب گۆڕەی بەرهەمی هنارتن نابیت. دەمێ مە بەرهەمئینان هەبیت دێ چینە قۆناغا داهاتی، ئەوژی هنارتنا پەترۆلێ یە بۆ توركیا.

-ئەم هەموو دبینین كو ئەڤ ئاستەنگێن ئابۆری یێن هەین، ئایا هوون د بەرهەڤن دەست ب بەرهەمئێنانێ بكەن؟

مەسرور بارزانی: ئەم ل وەزارەتا سامانێن سروشتی ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ئەڤرۆ د بەرهەڤین، بەلێ تەپە ل مەیدانا بەغدایە، ئایا ئەو دێ تێچوویێ بەرهەمئینانا پەترۆلێ ژ ئالیێ كۆمپانیان ل هەرێما كوردستانێ دەن؟ هەكە بشێین ئەو دێ دەست ب بەرهەمئینانێ كەن و ئەم ژی وەكو حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دێ بەرگریێ ژ مافێن خوە یێن دەستووری كەین و ب پشتڕاستی ڤە دێ بەرگریێ ژ وان كۆمپانیان كەین كو باوەری ب مە هەبووە و وەبەرئێنانێ ل هەرێما كوردستانێ دكەن. دەمێ ڕێز ل ئەڤان ڕێككەفتنان هاتە كرن و حوكمەتا فیدرالی پارەیێ ئەوان كۆمپانیان دا، ب پشتڕاستی ڤە پەترۆل هەیە بۆ هنارتنێ. مە شاند هەیە سەرەدانا بەغدا كریە، ل حەفتیا بۆری ژ بەغدا هاتینە هەرێما كوردستانێ، مە كۆمبوونەكا باش ل گەل وەزارەتا پەترۆلا ئیراقێ كریە، چەند جاران ل گەل سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ژی كۆمبووینە و وی ژی تێگەهشتنەكا باش هەیە و وەزارەتێ ژی تێگەهشتنەكا باش هەیە، لەوما هیڤیدارم ب شێوەیەكی ژ شێوەیان بگەهینە ڕێككەفتنەكێ كو بشێین دەست ب بەرهەمئینانێ و هنارتنێ بكەین بەلێ نزانم كەنگی.

-كەنگی حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دێ شێت ئابۆرێ خوە هەمەجۆر بكەت؟

مەسرور بارزانی: ئەڤە یا گرنگە، كوردستانێ ئاخەكا باش هەیە، مە گەلەك دەڤەر هەنە كو دشێین كاری تێدا بكەین و ئابۆرێ خوە هەمەجۆر بكەین، ژێدەرێن داهاتی زێدەتر بكەین. ل دەستپێكا ڤێ كابینەیێ من بزاڤكریە ڤی كاری بكەم. بەلێ مە پەترۆل هەیە كو دشێین بهنێرین و مفای ژێ وەرگرین، بەلێ ئەو داهاتێ كو ژ سێكتەرەكێ بدەستمە دكەڤیت، دشێین د سێكتەرێن دی دا وەبەرئێنانێ تێدا بكەین و ژ سێكتەرێن دی دا دێ داهاتێ مە باشتر كەت. من گەلەك ب جدی كار ل سەر سێكتەرێن گەشتوگوزارێ و چاندنێ دا كریە و هزر د وێ چەندێ ژی دا دكەین د پەروەردێ و ساخلەمیێ ژی دا كار بكەین. هەر ژ دەستپێكا ڤێ كابینەیێ كو كۆڤید هات، بهایێ پەترۆلێ هاتە خار، بودجەیا مە ل بەغدا هاتە بڕین، بەلێ ئەم شیاین سەربكەڤین، چونكە مە چەند كارەك ئەنجامدان، ژوان مە پەیوەندیێن باش ل گەل كەرتێ تایبەت دروستكرن، دەلیڤەیێن گەلەك باش مە دانە كەرتێ تایبەت تاكو هەماهەنگیێ بكەن و كاری ل گەل حوكمەتێ بكەن بۆ وێ چەندێ ئابۆر بەردەوام بیت و شكەستنێ نەئینیت. د هەمان دەمدا مە بزاڤكر د چارچۆڤەیێ چاكسازیێ دا مەزاختیێن حوكمەتێ كێم بكەین. ئەڤێ چەندێ دەم بۆ دڤیا تاكو ئەنجامێن وان كاران ببینین كو ژ دەستپێكا ڤێ كابینەیێ مە دەستپێكری، بەلێ نوكە دبینین مفایێن وێ چەندێ دیاربوون. هنارتنا بەرهەمێن مە یێن ناڤخوەیی یێن چاندنێ بۆ كەنداڤی و ئۆرۆپا دەستپێكریە، ئەڤە جوتیاران هانددەت بۆ وێ چەندێ بەر ب زەڤیێن خوە بچن و دەست ب كاری بكەن، دبینین بەرهەمێن وان یێن چاندنێ زێدەبووینە و داهات ژی زێدەبوویە. لەوما دێ هەموو كارەكێ كەین تاكو داهاتێ خوە هەمەجۆر بكەین، ئەڤە پشكەكە ژ چاكسازیێن مە. دخوازم بێژم شۆڕەش ژ ڤەگوهاستنا كوردستانێ بۆ قۆناغەكا باشتر ،چونكە ئەڤە تنێ باسێ هەمەجۆركرنا ئابۆری نینە، بەلكو ئەڤە ب دیجیتالكرنا سیستەمێ مەیە و خزمەتگوزاریان ل ڤێ كابینەیێ.

-زێدەتر بێژە من سەبارەت ب سیستەمێ بانكی وەكو دزانین هەوە سیستەمێ دیجیتالی دامەزراندیە؟

مەسرور بارزانی: مخابن نەكو تنێ ل هەرێما كوردستانێ، بەلكو ل هەموو ئیراقێ ژی، ئابۆری پشتبەستن ب كاش كریە، ئابۆرەكێ پشت بەستنێ ب كاش بكەت، یێ سنووردارە و نەشێی گەلەك گەشێ پێ بدەی. ئەو سیستەمێ مە ل هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ ژی هەی، مخابن گەلەك چالاك نەبوون و ب شێوەیەكێ ستاندار نەبوون. ئەوا مە بزاڤكری ل هەرێما كوردستانێ ئەنجام بدەین، ژ وانا ژێرخانەیەكێ دانین كو پێدڤیە بۆ وەلاتیان، چونكە د كابینەكا من دا وەلاتی سەنتەرێ حوكمەت و كابینەیا منە و دێ هەموو خزمەتگوزاریەكێ دابین كەین بۆ وێ چەندێ پشتڕاست بین ژ وێ چەندێ وەلاتی پتریا مفای ژێ وەرگرن، لەوما پێدڤیە ئەڤان خزمەتگوزاریان بۆ وەلاتیان د بەردەست بن. ئانكو بانك پێدڤیە و دڤێت حوكمەت پشتەڤانیا وان بكەت و ڕێكاریان بۆ دابنیت و مافێن وان بهێنە پاراستن. بەلێ د هەمان دەم دا وەلاتی ژی چاڤ ل وێ چەندێ یە حوكمەت بپارێزیت و مفایێ زۆر ژێ نەهێتە وەرگرتن. ئانكو حوكمەت ب شێوەیەكێ ئۆتۆماتیكی دڤێت گەشەیەكا بەردەوام ب دووڤ خوە دا بینیت. دەمێ ئەم داخواز ژ بانكان دكەین قەران ب وەلاتیان بدەن، بۆ وێ چەندێ بشێن خانی و ترۆمبێلان بكڕن.

-بانك دێ وێ چەندێ كەن؟

مەسرور بارزانی: بەلێ نوكە مە پڕۆژەیەك دەستپێكریە ب ناڤێ (هەژمارا من) كو ئارمانجا مە هەتا دوماهیا سالا 202، هیڤیدارم كو زێدەتر ژ ئێك ملیۆن فەرمانبەرێن حوكمەتێ بهێنە دناڤ وی پرۆگرامی دا و بهێنە تۆماركرن. من دڤێت بۆ خەلكێ دهۆكێ و سلێمانیێ بێژم كو ل ڤێ مەهێ ل دهۆكێ و سلێمانیێ ژی دێ دەستپێكەت. ئەم دێ هەموو فەرمانبەرێن حوكمەتێ ئێخینە د ناڤ ڤی پرۆگرامی دا، كەرتێ تایبەت ژی ب هەمان شێوە دێ هێتە دناڤ پرۆگرامی دا ب كاركرن ل گەل بانكان. دەنگوباسێ خوەش ئەوە كو هەر بانكەكا بهێتە دناڤ ڤی پرۆگرامی دا، گەلەك بلەز دێ بیتە مەزنترین بانك ل ڤی وەلاتی، دێ مفایەكێ باش ژی كەن و وەلاتی ژی دێ قازانج كەن، ب پشتڕاستی ڤە دێ مە ژێرخانەیەك هەبیت. مە نوكە هزار (ئەی تی ئێم) ل هەرێما كوردستانێ داناینە و 40 هزار جه مە داناینە بۆ پێدانا پارەی، خەلك ژی كو ژ دەرڤە دهێن دشێن مفای ژێ ببینن و كرێدت كارتێن خوە بكاربینن ل شوونا وێ چەندێ كاش بكاربینن.
-دا باسێ گەندەلیێ بكەین، هندەك كەسان چاڤ ل وێ چەندێ یە بەرەو پێشڤەچوون د ڕوو ب ڕووبوونا گەندەلیێ دا هەبیت، هوون بۆ ئەڤێ چەندێ دێ چ كەن؟
مەسرور بارزانی: شێوازێ من بۆ ڕوو ب ڕووبوونا گەندەلیێ، ڕاگرتنا وێ یە، پێدڤیە سیستەمەك هەبیت كو خەلكێ گەندەل نەشێت مفای ژێ ببینیت، دەمێ تە سیستەمەكێ شەفاف هەبیت، گەلەك ب باشی كار بكەت، ئەڤە ب دیاركری مە بابەتێ ب دیجیتالكرنا خزمەتگوزاریێن حوكمەتێ و پێدانا پارەی بۆ وێ چەندێ یە كو هەموو تشتەك دێ شەفاف بیت ودێ گەلەك ب زەحمەت بیت كو خەلكەك بشێت گەندەلیێ ئەنجام بدەت. پێدڤیە تاك ژی بەرپرسیار بن ل بەرامبەر كارێن خراب. مە دەستپێكریە، گەندەلێ تنێ ئەو نینە كو خەلك فێلان ل تە بكەت و پارەیان ل تە ببەت. ب هەدەركرنا دەمی ژی گەندەلی یە، دەمێ فەرمانبەرەكێ حوكمەتێ پارە پێ هاتە دان بۆ وێ چەندێ خزمەتێ بكەت، بەلێ ڕوونشتیە و هیچ نەكەت، ئەڤە ژی گەندەلی یە. مە ل دەسپتێكا ڤێ كابینەیێ دەستپێكریە، ئەڤە پڕۆسەیەك نینە ڕۆژا پاشتر ئەنجام هەبیت، هندەك دەم بۆ دڤێت، بەلێ ئەم یێن ل سەر ڕێكا ڕاست.

-گوهۆڕینێن سەقای كاریگەری ل سەر خەلكی هەبوو، ب تایبەتی كێم ئاڤیێ، هوون چ دبێژن؟

مەسرور بارزانی: ئەم د دلتەنگین، نە ژ بەر كێم ئاڤیێ ب تنێ، ڕاستە ئاڤ فاكتەرێ سەرەكی یە، مە پلان هەیە كو بەنداڤێن مەزن دروست بكەین بۆ وێ چەندێ ئاڤێ ڕابگرین و ب شێوەیەكێ باشتر نفای ژێ وەربگرین ل وەرزێن جودا، ئێدارەدانەكا باش یا ژێدەرێن ئاڤی ئێكە ژ پلانێن مە و كاری ل سەر دكەین. ب هەمان شێوە غاز كو ژ بیرێن پەترۆلێ دهێتە دەرڤە، مە ل هەرێما كوردستانێ ئەو كار كریە كو مە غاز كریە كارەب، وەزارەتا سامانێن سروشتی دبێژیت كۆمپانییچن بەرهەمئینانا پەترۆلێ ژ وێ غازا دهێتە دەرڤە، جارەكادی بێخنە ژێر ئەرد تاكو بكەنە كارەبا، ئەڤە كارێ مە ب تنێ نینە، بەلكو بەرپرسیارەتیەكا گشتگیرە ژ ئالیێ جڤاكێ نێڤدەولەتی ڤە..

وەزیرەکێ بەرێ یێ ئاکپارتیێ دیار دکەت، نها پەیوەندیێن تورکیا د بیاڤێن ئابووری و بازرگانی دا ل گەل هەرێما کوردستانێ گەلەک باشن و تورکیا گرنگیەکا مەزن ددەتە هەرێما کوردستانێ، لێ دڤێت د بیاڤێ سیاسی دا ژی پەیوەندیێن هەر دو ئالیان باشتر و بهێزتر ببن.

مەهدی ئەکەر وەزیرێ بەرێ یێ حوکمەتا ئاکپارتیێ راگەهاند، نها د بیاڤێن ئابووری و بازرگانی دا پەیوەندیێن هەرێما کوردستانێ و تورکیا گەلەک باشن، هەرێما کوردستانێ بۆ تورکیا گەلەک گرنگە و تورکیا هەتا نها پەیوەندیێن باش ل گەل هەرێما کوردستانێ هەبووینە، لێ دڤێت د بیاڤێ سیاسی دا ژی پەیوەندیێن هەرێما کوردستانێ و تورکیا باشتر ببن و گۆت: (وەکو تورکیا وان دڤێت هەولێر و بەغدا ئاریشێن هەی د ناڤبەرا خوە دا چارەسەر بکەن، ئەو یەک بۆ تورکیا ژی گرنگە، چونکی ئاریشێن نها د ناڤبەرا هەولێر و بەغدایێ دا کاریگەریا خوە ل سەر پەیوەندیێن وان ل گەل تورکیا ژی کریە، بابەتێ هنارتنا پەترۆلا هەرێما کوردستانێ ژی نها بوویە ئاریشەکا مەزن، تورکیا پێ باشە هەر دو ئالی ئانکۆ هەولێر و بەغدا دەست ب قۆناغەکا نوو بکەن، ئەو یەک ژ بۆ ئارامیا ئیراقێ ب گشتی ژی دێ یا باش بیت).
ناڤهاتی ئەو یەک ژی دیار کر، د سەردەمێ دەستهەلاتا ئاکپارتیێ دا پەیوەندیێن تورکیا و هەرێما کوردستانێ گەلەک باش بووینە، لێ دڤێت هێشتا ژی باشتر ببن، ئەو یەک ژ بۆ هەر دو ئالیان گرنگە و گۆت: ( باشبوونا پەیوەندیێن هەرێما کوردستانێ و تورکیا ژ بۆ هەر دو ئالیان و هەروەسا بۆ دەڤەرێ ژی گرنگە، چونکی هەر دو ئالی پێدڤی هەڤدو نە و د چەند سالێن بۆری دا د بیاڤێ بازرگانی دا پێشڤەچوونێن باش د ناڤبەرا هەر دو ئالیان دا دروست بووینە و ئەو یەک دشێت د پاشەرۆژێ دا باشتر ژی ببیت).
ئەو یەک د دەمەکێ دایە کو بەری نها هژمارەک ژ چاڤدێرێن سیاسی ل تورکیا و باکورێ کوردستانێ ئاماژە ب هندێ کربوون دڤێت دەستهەلاتا نها یا تورکیا سیاسەتا خوە ل هەمبەر کوردان و هەرێما کوردستانێ بگوهۆڕیت، دەستهەلاتا نها یا تورکیا نەشێت ب رێیا سەربازی و شەری پرسا کوردی چارەسەر بکەت، بەلکو دڤێت ژ بۆ چارەسەرکرنا پرسا کوردی ل تورکیا دەست ب قۆناغەکا نوو بهێتە کرن، ژ بۆ ڤێ یەکێ دڤێت تورکیا پەیوەندیێن خوە یێن سیاسی ل گەل هەرێما کوردستانێ باشتر بکەت، چونکی نها پەیوەندیێن سیاسی یێن د ناڤبەرا هەولێر و ئەنقەرە دا گەلەک د باش نینن، هەروەسا تورکیا دشێت ژ بۆ چارەسەرکرنا پرسێن نها د ناڤبەرا هەولێر و بەغدایێ دا ژی رۆلەکا ئەرێنی بگێریت، ئەو یەک ژ بۆ تورکیا ژی دێ ئەنجامێن خوە یێن باش هەبن.

ب بەرهەڤبوونا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و هەژمارەكا مەزن ژ كەسایەتیێن سیاسی و ڤەكۆلەر و ئەكادیمیێن ناڤدارێن هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ و ڕۆژهەلاتا ناڤین و ئۆرۆپا و باكوورێ ئەمریكا، كۆڕبەندا ئاشتیێ و ئاسایشا ڕۆژهەلاتا ناڤین (MEPS) سەر ب زانكۆیا ئەمریكی كوردستان ل دهۆكێ‌ دوهی دەست ب كارێن خوە كر و بۆ دەمێ دو ڕۆژان دێ بەردەوام بیت.
ل دەستپێكا كۆڕبەندێ، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ دەستەیا ئەمیندارێن زانكۆیا ئەمریكی كوردستان و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پەیڤەك پێشكێشكر و د پشكەكا وێ پەیڤێ دا دیاركر» پێدڤیە د بەرهەڤ بین بۆ دانپێدانێ ب وێ چەندێ كو هندەك ژ وان كێشەیێن دێ ل ڤێرێ دانوستاندن ل سەرهێتە كرن، ل سەر مە هەموویان مەترسینە.
سەرۆكێ حوكمەتێ‌ ئاماژە ژی كر كو نوكە نە دەمێ خوە ڤەدزینێ یە ژ بەرپرسیارەتیێ و پێدڤیە ژ پێخەمەت بەرژەوەندیا گشتی كار بكەین و ئەگەر بڕیارێن تاكلایەنەیێن ئیراقێ بەردەوام بن، هەستێ نەدادپەروەریێ دێ زێدەتر بیت و گۆت:(شێوازەكێ گشتگیر و هەمەلایەن بۆ بڕێڤەبرنا ئیراقێ پێدڤیەكا بلەزە).
هەروەسا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ، نێچیرڤان بارزانی د چارچۆڤەیێ كۆڕبەندێ ئاشتیێ و ئاسایشا ڕۆژهەلاتا ناڤین (MEPS) دا راگەهاند، نوكە دەمێ وێ چەندێ یە ئیراقێ بكەینە مەیدانا چارەكرنا كێشەیان، نەكو مەیدانا شەڕ و ئالۆزیان ل دەڤەرێ و گۆت:(چارەكرنا كێشەیێن هەرێما كوردستانێ كلیلا سەقامگیریا ئیراقێ یە).
ل دۆر رەوشا ناڤخۆ، سەرۆكێ‌ هەرێمێ‌ راگەهاند، چو كێشەیێن هند ئالۆز د ناڤبەرا پارتی و ئێكەتیێ دا نینن كو نەهێنە چارەكرن.
ئاماژە ب وێ‌ چەندێ‌ ژی كر كو شەڕی د ناڤبەرا حەماس و ئیسرائیلێ دا سەلماند كێشە ب گیرۆكرنێ و تەپەسەركرنێ ناهێنە چارەكرن.

رۆژا ئێكشەمبی 19/11/2023/ مەسرۆر بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كارگەها (دستار) یا ئاری ل دهۆكێ ڤەكر و د ڕێوڕەسمێ ڤەكرنا كارگەهێ دا پەیڤەك پێشكێشكر و ئەڤە دەقێ وێ یە:
پشتی سالەكێ ژ دانانا بەرێ بنیاتێ ڤی جهی ئەڤرۆ ئەم ل ڤێرێ نە، بۆ من جهێ خوەشحالیێ یە كو ئەڤرۆ ل ڤێرێ ل كۆمەلگەها دۆمیز ڤێ كارگەها گرنگ ڤەدكەین. دەستخوەشیێ ل كۆمپانیا جێبەجێكار دكەم كو ئەڤ كارێ پێشكەفتی لڤێرێ دروستكری و دەلیڤەیێن كاری بۆ سەدان كەسان پەیدا كری.
گرنگیدان ب كەرتێ چاندنێ و دابینكرنا ئاسایشا خۆراكی، ئێك ژ ئارمانجێن سەرەكی یێن كابینەیا نەهێ یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یە، بۆ ڤێ مەبەستێ ژی ل سالا بۆری ب هاریكاریا كەرتێ تایبەت مە كار بۆ ئەنجامدانا چەندین پڕۆژەیان ل باژێرێن كوردستانێ كر د بوارێ ب بازاركرنا گەنمێ جۆتیاران و كڕینا گەنمێ جۆتیاران ل ناڤخوەیا كوردستانێ.
پێدڤیە ئەم هەموو بزاڤان بكەین ژ پێخەمەت دابینكرنا ئاسایشا خۆراكی و پشتەڤانیا بەرهەمێ ناڤخوە و بەرهەمێ جۆتیارێن كوردستانێ, پێدڤیە جۆتیارێن كوردستانێ پشتڕاست بن كو حوكمەت دێ هەموو پشتەڤانیەكێ كەت و بازاڕێ ناڤخوە و دەرڤە بۆ بەرهەمێن ئەوان پەیدا كەت.
دروستكرنا ئەڤان جۆرە كارگەهان ژی هاریكاریەكا مەزن یا جۆتیارێن مە دكەت تاكو بەرهەمێن ئەوان بهێنە فرۆتن، هاندانەكە بۆ وێ چەندێ ل سەر چاندنێ و بەرهەمی بەردەوام بن.
ل دەمێ چەندین سالان جۆتیارێن مە د ڕەوشەكا بێ ئومێدیێ دا بوون، وەكی پێدڤی پشتەڤانیا وان نەدهاتە كرن، بەلێ ئەز وان پشتڕاست دكەم كو ئەز گەلەك د خەما پێشئێخستنا كەرتێ چاندنێ و هاریكاریكرنا جۆتیاران دامە و هەر چ د شیانێن مە دا بیت دێ كەین بۆ هاریكاریا ئەوان و خەمساریێ ناكەین.
هوون ژی د ئاگەهدارن كو ل سالا بۆری پڕۆسەیا هنارتنا بەرهەمێ جوتیارێن كوردستانێ بۆ بازاڕێن دەرڤە دەستپێكریە و دێ بەردەوام بیت ژی.
كوردستان هەر د سەردەمێ دێرین دا دەڤەرەكا چاندنێ یا بناڤودەنگ بوو و خودانا ئەردێ بەرفرهە كو هەكە وەكو پێدڤی مفای ژێ وەربگرین، دێ شێین تا ئاستەكێ باش، ئاسایشا خۆراكی دابینكەین و بینە سەلكا خۆراكی بۆ ئیراقێ و دەرڤە ژی.
سوپاسیا كۆمپانیا جێبەجێكار دكەم بۆ ڤی پڕۆژەی. كەرتێ تایبەت دشێت ڕۆلەكێ گرنگ د پێشئێخستن وپێشڤەبرنا ئابۆرێ هەرێما كوردستانێ دا بگێڕیت و حوكمەتا هەرێمێ ژی یا بەرهەڤە هەموو ئاسانكاریەكێ پێشكێشی كەرتێ تایبەت بكەت تاكو ل گەل كەرتێ گشتی پێكڤە هەرێما كوردستانێ بەر ب قۆناغەكا پێشكەفتی ببەن.
ل ڤێرێ داخوازێ ژ وەبەرئێنەرێن كوردستانێ دكەم كو وەبەرئێنانێ د كەرتێ چاندنێ و پیشەسازیێ دا بكەن تاكو ئابۆرێ كوردستانێ پتر گەشێ بكەت و چاڤێ مە كێمتر ل دەرڤە بیت بۆ دابینكرنا پێدڤیێن خوە.
ل سالێن بۆری كێمترین وەبەرئێنان د وارێ چاندنێ و پیشەزای دا هاتیە كرن، د دەمەكی دا پتر پێشئێخستنا ئابۆرێ هەرێما كوردستانێ پێدڤی ب وێ چەندێ یە گرنگیەكا زێدەتر ب گەشەكرن و پێشئێخستنا كەرتێن چاندنێ و پیشەسازیێ بدەین.
بەری ماوەیەكی ل گەل وەبەرئێنەرێن كوردستانێ ژ هەموو پارێزگەهان ڕوونشتم، مە باسێ بۆچوونا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و پاشەڕۆژا ئابۆری یا هەرێما كوردستانێ كر و ژ نێزیك مە گوهـ ل تێبینی و گلە و گازندە و داخوازیێن ئەوان ژی گرت كا چاوان حوكمەت و كەرتێ تایبەت پێكڤە بشێن هاریكاریا هەڤدو بكەن تاكو بشێین وەبەرئێنانێ ل ئاستێ هەرێما كوردستانێ زێدە بكەین و كەرتێ چاندنێ، پیشەسازیێ، گەشتوگوزارێ و .. هتد ل كوردستانێ بەر ب پێشڤە ببەین.
مە تێبینیێن وان ب گرنگ وەرگرتن، جهێ گرنگیێ بوون، مە ژی ئێخستنە بەرنامەیێ كارێ خوە تاكو ئەو كێماسیێن كو هەین، بهێنە چارەسەركرن. بەلێ جارەكادی لڤێرێ داخواز دكەم، سەرمایەدار و وەبەرئێنەرێن كوردستانێ پارێ خوە ل كوردستانێ بكاربێخن. ئەو كەسێ زیدەتر ل كوردستانێ وەبەرئێنانێ بكەت، پشتڕاست بن حوكمەت ژی دێ زێدەتر پشتەڤانیا ئەوان كەت، پێكڤە ئەم هەموو دشێین كوردستانێ بەر ب ئاستەكێ باشتر ببەین. ئابۆرێ كوردستانێ باشتر لێبكەین. دەلیڤەیێن كاری بۆ خەلكێ خوە زێدەتر بكەین. بێگومان ئەڤە دێ بیتە ڕێك و ئامرازەك بۆ وێ چەندێ ڕەوشا كوردستانێ، ڕەوشا ژیانا خەلكێ مە ل كوردستانێ بەر ب باشتر بچیت.
جارەكادی سوپاسیا هەوە دكم و دەستخوەشیێ ل هەوە دكەم بۆ ئەوێ كارگەها هەوە دروستكری، ئینشائەللا نموونەیێن وەكو هەوە گەلەك بن. هیڤیدارم ل جهێن دی ژی ئەو كو حوكمەتێ بەرنامە بۆ دانای و ئەو پڕۆژەیێن كو ڕازیبوون ل سەر هاتیە كرن، بهیچنە بجهئینان.
ل ڤێرێ د جهێ خوە دایە سوپاسیا ئیدارەیا پارێزگەها دهۆكێ بكەم بۆ پشتەڤانیا ئەوان و هاریكاری و هەماهەنگیا ئەوان ل گەل كەرتێ تایبەت بۆ ئەوان پڕۆژەیێن حوكمەتێ دەستنیشانكرین، لڤێرە ئەوان ئەوان ئەو پڕۆژانە بجهئیناینە. هیڤیدارم ل هەموو ئیدارە و پارێزگەهێن دی یێن كوردستانێ ژی داهاتێ پارێزگەهان دیسان بۆ خزمەتا خەلكێ پارێزگەهان و كوردستانێ بهێتە بكارئینان.

رۆژا ئێكشەمبی 19/11/2023، مەسرۆر بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، بەرێ بنیاتێ پڕۆژەیێ دەڤەرا پیشەسازی و كارگەها ژێكجوداكرنا گلێشی (ڕیسایكلین) ل ناحیا ڕزگاری ل سنۆرێ ئیدارەیا سەربخوەیا زاخۆ دانا و د وی ڕێوڕەسمی دا پەیڤەك پێشكێشكر و ئەڤە دەقێ وێ یە…
گەلەك پێشخوەشحالم كو جارەكا دی ژی هاتینە ڤێ دەڤەرێ ل باژێرێ زاخۆ یا دەلال و ل گەل هەوەیێن خوەشتڤی پشكدارم د دانانا ژێرخانەیا دو پڕۆژەیێن گرنگ كو پێك دهێن ژ دەڤەرا پیشەسازی ل زاخۆ و كارگەها ژێكجوداكرنا گلێشی (ریسایكلین) كو هەردو پڕۆژە ژی گەلەك د گرنگ و ستراتیژی نە و مفایەكێ مەزن دێ گەهیننە ئە‌ڤێ دەڤەرێ.
دەستخوەشیێ ل هەردو كۆمپانیێن جێبەجێكار دكەم و هیڤیخوازم ب شێوەیەكێ باش ئەڤان هەردو پڕۆژەیان ئەنجام بدەن. مە ل سالێن بۆری كاردكر داكو پڕۆژەیێن خوە وەكو دەڤەرا پیشەسازی ل باژێر و پارێزگەهێن دی ژی ل كوردستانێ هەبن، ئەڤ پڕۆژە دێ دەلیڤەیێن كاری بۆ سەدان و بەلكو بۆ هزاران كەسان پەیداكەن و ئابۆری هەرێما كوردستانێ بەر ب پێشڤە بەن.
پێشڤەبرنا كەرتێ پیشەسازی ل گەل كەرتێن دی دێ كاریگەریەكا دیار ل سەر پێشڤەچوونا كوردستانێ هەبیت. ئەڤرۆ ل جیهانێ ئەو وەلات ب پێشكەفتی دهێنە زانین كو ژ ڕوویێ پیشەسازی ڤە د پێشكەفتی بن و داهێنانێ د بەرهەمئینانا پێدڤیێن ژیانا مرۆڤی دا بكەن.
ب خوەشحالی ڤە هەرێما كوردستانێ دەڤەرەكا زەنگینە ژ ڕوویێ كەرەستەیێن خاڤ و سامانێن سروشتی كو بنیاتەكێ سەرەكیێ گەشەكرنا كەرتێ پیشەسازی یە. بازاڕێ كوردستانێ ژی بازاڕەكێ نوو و پێگەهشتیە ودێ پێدڤی ب هەر كەلوپەلەكی هەبیت، دڤێت ئەم كار ل سەر بكەین بۆ دەستەبەركرنا پێدڤیێن مە یێن ناڤخوەیی ل هەرێما كوردستانێ و ئینانا كەلوپەلان ژ دەرڤە بهێتە سنۆرداركرن.
بۆ پێشئێخستنا كەرتێ ئابۆری، مە پێدڤی ب پێكڤەگرێدانا بازاڕێن كوردستانێ هەیە، ئەڤە ژی ب ڕێكا هەبوونا ڕێك و پرێن باش دهێتە كرن تاكو هاتنوچوون ب ساناهی بیت و دەم ژی بهێتە كورتكرن كو دەرئەنجام ژی تێچوویێن دارایی ژی بۆ خودان كاران دێ كێم بن. مە ل سالێن بۆری ل سەر ڤان ئالیان ژی كاركریە و نوكە ڕێك و پرێن د ناڤبەرا باژێران پێشكەفتنەكا باش بخوەڤە دیتیە، دەم د ناڤبەرا باژێر و پارێزگەهان دا گەلەك یێ كێمتر لێهاتی ژ بەری نوكە.
پڕۆژەیەكێ دی یێ گرنگ بۆ ئەڤرۆ كارگەها ڕیسایكلینا گلێشی و زبلی یە، ئەڤ پڕۆژەیە ژی سەرەرای وێ چەندێ دەلیڤەیێن كاری بۆ سەدان كەسان پەیدا دكەت، چەندین مفایێن گرنگ ژی هەنە، ژ وان ژی پاراستنا ژێنگەهێ و ژێدەرێن سروشتی و پاراستنا پاقژی و ژینگەها ئەردی. ژ بلی وێ چەندێ ژ ڕوویێ ساخلەمی ژی ڤە د ناڤبەرا گلێشی و زبلی ب شێوەیێ نوكە سۆتن و بن ئەردكرنا گلێشی و زبلی دا كو گەلەك جاران دبیتە ئەگەرێ بەلاڤبوونا چەندین نەخوەشیان ل دەڤەرێ، چونكە هەبوونا پاشمایێن گلێشی، مەترسی و گەفەكا گەلەك مەزنە ل سەر ژینگەهێ و پیسبوونا ئاخێ و ئاڤا ژێر ئەرد كو ل دوماهیێ دێ كاریگەریەكا خراب ل سەر ژیانا مرۆڤی هەبیت، لەوما پڕۆژەیێ ڕیسایكلینا گلێشی پڕۆژەیەكێ گەلەگ گرنگە و ئەم دێ كار كەین كو ل هەموو دەڤەرێن كوردستانێ پڕۆژەیێن ب ڤی شێوەی بهێنە ئەنجامدان.
ئەڤرۆ بابەتێ ژێنگەپارێزی و پاراستنا ژێدەرێن سروشتی و سەخبێركرنا وان ب شێوەیەكێ زانستی، ئێكە ژ پرسێن جیهانی و ژوان كێشەیێن مەزنە كو ڕوو ب ڕوویێ مرۆڤایەتی دبن، ل هەرێما كوردستانێ ژی ژ وان كێشە و ئاستەنگان ئەم د دوور نینین لەوما پێدڤیە هەموو بەرهەڤیان بكەین بۆ ڕوو ب ڕووبوونا ڤان ئاستەنگان.
جهێ سوپاسیێ یە كو خودێ دەلیڤە دا مە و مە شیای وان سۆزێن مە داین، گەلەك ژوان ببنە كریار و ببنە پڕۆژە، سەرەرای وان هەموو قەیران و ئاستەنگێن بۆ ڤێ كابینەیێ هاتینە دروستكرن، بێهنفرەهیا هەوە و پشتەڤانیا كەرتێ تایبەت و ب وەستیان و دلسۆزیا فەرمانبەرێن حوكمەتێ ل كەرتێ گشتی ئەڤ كابینەیە نەكەفت بەلكو ڕۆژ ب ڕۆژ بەر ب سەركەفتنێ پێنگاڤ هاڤێتن و هەكە خودێ دەلیڤێ بدەت دێ پێنگاڤێن باشتر و سەركەفتنێن مەزنتر ژی بدەستڤەئینین و مە ل ئەڤان دەمێن بۆری وەكو هوون دبینین گەلەك پێشكەفتن د وارێ چاندنێ و پیشەسازی بدەستڤە هاتینە و مە ل بەرە ئەڤ دەستپێكا ڤەژاندنا ئابۆری یان پێشئێخستنا كەرتێ چاندنێ یان كەرتێ پیشەسازی ببیتە شۆڕەشەكا ڤەژاندنا ئابۆری ل هەموو باژێر و پارێزگەهێن كوردستانێ.
هیڤیا مە ئەوە هەموو ئالیێن سیاسی ل ناڤخوە و هەموو دۆستێن مە ل دەرڤە ژی پشتەڤانێن بەرنامەیێن حوكمەتێ بن بۆ وێ چەندێ ئەم بشێیت بەرنامەیێن خزمەتگوزاری یێن زێدەتر بۆ خەلكێ كوردستانێ دەستەبەر بكەین.
جارەكادی دەستخوەشیێ ل كۆمپانیا جێبەكارا ڤی پڕۆژەیێ دكەم و هیڤیدارم ب كوالێتیەكا باش ئەڤ پڕۆژەیە بهێتە بجهئینان، خەلكێ زاخۆ و دەوروبەرێ زاخۆ و پارێزگەها دهۆكێ و هەموو كوردستان ژی مفای ژ ئەڤی پڕۆژەی ببینن.

دوهی دوشەممبی 2-/11/2023، ب بەرهەڤبوونا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و هەژمارەكا مەزن ژ كەسایەتیێن سیاسی و ڤەكۆلەر و ئەكادیمیێن ناڤدارێن هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ و ڕۆژهەلاتا ناڤین و ئۆرۆپا و باكوورێ ئەمریكا، كۆڕبەندێ ئاشتیێ و ئاسایشا ڕۆژهەلاتا ناڤین (MEPS) سەر ب زانكۆیا ئەمریكی كوردستان ل دهۆك دەست ب كارێن خوە كر و بۆ دەمێ دۆ ڕۆژان دێ بەردەوام بیت.
ل دەستپێكا كۆڕبەندی، مەسرور بارزانی، سەرۆكێ دەستەیا ئەمیندارێن زانكۆیا ئەمریكی كوردستان و سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پەیڤەك پێشكێشكر و د پشكەكا وێ پەیڤێ دا یاركر» پێدڤیە د بەرهەڤ بین بۆ دانپێدانێ ب وێ چەندێ كو هندەك ژ وان كێشەیێن دێ ل ڤێرێ دانوستاندن ل سەرهێتە كرن، مەترسینە ل سەر مە هەموویان، بلندبوونا بلەز یا پلەیێن گەرمێ ل هەسارا ئەردی، ئەنجامێن گەلەك مەترسیدار دێ ل سەر دەڤەرا مە و جیهانێ ژی هەبن، نەبوونا ئاسایشا خۆراكی و كێمئاڤی و مشەختبوونا ب كۆم وان مەترسیان بلەزتر دكەت. ئەڤە كێشەیەك نینە پاشبێخبین. چونكە نوكە وە سا ڕوو ددەت. پێلێن گەرمێ و لەهی زێدەتر بوون، نوكە نەچار بووین بیرێن كوورتر لێ بدەین بۆ وێ چەندێ بگەهینە ئاڤێ. ب گۆڕەی نووترین ئاماژەیان، پێشبینیێن بلندبوونا پلەیێن گەرمی ل ڕۆژهەلاتا ناڤین گەلەك د نێزیك ژ ئەوا ب ڕاستی ڕووددەن و پێدڤیە كارێن باشتر بكەین بۆ ڕێگرتنێ ل بلندبوونا كاربونێ. مە هەموو هۆكار ژی هەنە وی كاری بكەین و هیچ هۆكارەك نینە كو نەكەین».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ د پەیڤا خوە دا ل كۆڕبەندی گوت ژی» نوكە دەمێ وێ چەندێ نینە خوە ژ بەرپرسیارەتیێ ڤەدزین، پێدڤیە ژ پێخەمەت بەرژەوەندیا گشتی كار بكەین، بەری هەموو تشتەكی وەكو وەلاتی، بەلێ ب ڕەهەندەكێ جیهانی. د ڕەفتاركرنێ دا ل گەل وان ئاستەنگێن ڕوو ب ڕوویێ مە هەموویان دبن، خوە گرێدان ب وی هەستی، ل كیریچ دژین، دێ دەرئەنجامێن خراب ل سەر مە هەبن. كوردستان نەشێت بۆ نموونە ژ دەرئەنجامێ گەرمبوونا كوەیتێ ب ڕەڤیت. بەحرەین و بەسرا نەكو تنێ ب ڕێكا دەریای بەلكو ب چارەنڤیسەكێ هەڤپشكێ سەقای ژی پێكڤە د گرێداینە و بهایێن هەڤپشكێن مرۆڤایەتیێ ژ مە داخواز دكەن، ڕوو ب ڕوویێ گەرمبوونا هەسارێ ئەردی ببین، ب هەمان شێوەیێ دیمەنێن شەڕ و بێكاریا دەهان سالێن بۆری، نوكە ژی بەردەوام دبینین، لەوما نابیت ڕێكێ بدەین دیمەنەكێ ب وی شێوەی ببیتە تشتەكێ ئاسایی».
د پشكەكا دی یا پەیڤا خوە دا، مەسرور بارزانی گوت» مە هەموویان دیمەنێن دلتەزین یێن خەلكێ سڤیل و بێتاوان دیتن، زارۆك و یێن ب سال ڤەچووی بوونە قوربانیێن شەڕەكێ دی یێ وێرانكەر. پێدڤیە ئەڤ دیمەنە بیننە بیرا مە كو ئەو توندوتیژیێن ئەم دبینین، چ دەمەكی چارەسەری نینن و ئاشتیێ پەیدا ناكەن، بەلكو دێ بنە ئەگەرێ بەردەوامیا وێرانكاریێ و كارەساتان».
دیاركر ژی» پێدڤیە ئەم نەكو تنێ شەڕی و توندوتیژیان شەرمزار بكەین،بەلكو دڤێت چارەسەریان بۆ كێشەیێن هەلاویستی و ناكۆكیان ژی، بەری بگەهنە ڕوو ب ڕووبوونێن لەشكری، ببینین و نابیت بۆ چارەسەریا كێشەیان چاڤەڕێ بكەین، د دەمەكی دشێن بەری وێ چەندێ ژ كۆنترۆلێ دەركەڤن چارەسەر بكەین. پێدڤیە جوداهیێن هەڤدو قەبوول بكەین و فێربین ب ڕێزڤە ل گەل هەڤدو بژین، نەكو ل دووڤ بەهانەیان بگەرهین بۆ ڕەتكرنا یێ بەرامبەر».
سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د بەردەوامیا پەیڤا خوە دا گوت» ئەم هەموو ژ دەستپێكرنا توندوتیژیێن ڕۆژهەلاتا ناڤین حێبەتی ماین. چارەسەرنەكرنا ناكۆكیەكا دەهان سالان و ل قالبندانا وێ ژی ب هەمان شێوە كێشەیە. بۆ نموونە، 30 سالە چارەسەریا دو دەولەتان بۆ فلستین و ئیسرائیلیان وەكو پێدڤی و مۆدێلەك دهێتە دیتن. كورد ژی ب هەمان شێوە داخوازا هەمان مافی كر. بەلێ هێشتا دۆزا مە یا پشت گوه هاڤێتیە. چاوان پشتەڤانیەكا مەزن ل دۆزا كەسەكی دكەی و ل بەرامبەر دۆزا ئەوێن دی، خوە بێ دەنگ دكەی؟ نوكە دەمێ وێ چەندێ یە كارێ باشتر بكەین. كێشەیێن چارەسەرنەكری پێدڤی ب بەرسڤەكا وێرەكە. نوكە كو جیهان ل دووڤ چارەسەریەكا بەردەوام بۆ دۆزا فلستینی دگەریێت، ئەز ژی داخوازا ڕێكەكا نوو دكەم، بۆ وێ چەندێ بزانین ئەم یێن كوردستانی، چاوان بشێین ل گەل جیرانێن خوە پێكڤە بژین».
سەبارەت ڕەوشا ئیراقێ، مەسرور بارزانی گوت» پێشهاتەیێن ڤێ دوماهیێ ل ئیراقێ جهێ دلتەنگیێ نە. بەردەوامیا پێشلێكرنا دەستوورێ ئیراقێ و پێگیرینەبوون ب وێ ڕێككەفتنا پێكئینانا حوكمەتا ئیراقێ یا نوكە، مەترسیا نەسەقامگیریێ و دوبارە سەرهلدانا تایفگەریێ و پەرت و بەلاڤبوونێ دناڤبەرا پێكهاتەیێن سەرەكی دێ ژێ پەیدا بیت» .
خویاكر ژی» هەكە بڕیارێن تاكلایەنە د بەردەوام بن و دەزگەهێن حوكمەتێ ژ ئالیێ ئێك گرۆپی ڤە بهێنە كۆنترۆلكرن، دێ هەستێ نەدادپەروەریێ كووترتر بیت. بەرهەمێ ڤان فاكتەران ژی: گەندەلێ و نەدادپەروەری و هەژاری یە و ئەڤە ژی ئەگەرن بۆ وێ چەندێ نەسەقامگیری دروست ببیت و توندڕەوی ژی سەرهلبدەت».
گوت ژی» شێوازەكێ گشتگیر و هەمەلایەنە بۆ بڕێڤەبرنا ئیراقێ و بجهئینانا كارێن نەتمامكری یێن دەڤەرێ، پێدڤیەكا بلەزە».
ئاماژەكر» نوكە كو هوون ل ڤێرێ نە، داخوازێ ژ هەوە دكەم پێشوازیێ ل وان تشتان بكەم كو ئەم وەكو كوردستانی پێشكێش دكەین. ب ڕێكا هەوە ژی، داخوازێ ژ هەموو جیهانێ دكەم وان پێنگاڤان بهاڤێژن كو مە ژ ڕوویێ ئابۆری و پێكڤەژیانا ئاشتیانەیا پێكهاتەیان ڤە هاڤیتین. مە گەلەك زێدەتر هەیە كو نیشا جیهانێ بدەین. هەوە داخواز دكەم بۆ وێ چەندێ د ڤان پێنگاڤان دا پشكدار بن دگەل مە دا».