سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، مەسرۆر بارزانی د كۆمبوونەكێ دا ل گەل جەنەرال جۆل ڤاول فەرماندەیێ گشتیێ هێزێن هەڤپەیمان ل ئیراقێ و سووریێ ڕاگەهاند، پێدڤیە دەستێوەردانێن كەسی و حزبی د پڕۆسەیا ئێكخستنا هێزێن پێشمەرگەی دا بهێنە دوورئێخستن. سەرۆكێ حوكمەتێ دوپاتی ل چاكسازیان دناڤ وەزارەتا پێشمەرگەی و ئێكخستنا هێزێن پێشمەرگەی دا وگرنگیا بەردەوامبوون و بلەزكرنا پرۆسەیێ و پێگیریبوون بجهئینانا كارنامەیا كابینەیا نەهێ د بوارێ ڕێكخستن و ئێكخستنا پێشمەرگەی و دورئێخستنا وەزارەتا ژ هەر دەستێوەردانەكا حزبی و بەرژەوەندیا كەسی دا كر و دیاركر ژی كو پێدڤیە ڕێگری ل بزاڤێن سەرۆكێ حوكمەتێ نەهێنە كرن د دانانا وەزیرەكی كو شیانێن بجهئینانا كارنامەیا حوكمەتێ هەبن.

سەرۆكێ دیوانا سەرۆكایەتیا هەرێما كوردستانێ، فەوزی حەریری ڕاگەهاند، هەلبژارتن بۆ پشتەڤانیكرنێ ل قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ، د پێدڤی نە. هەروەسا دیاركر، 25 شوباتا سالا داهاتی، كو ژ ئالیێ سەرۆكێ هەرێمێ ڤە وەكو ژڤانێ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ هاتیە دیاركرن، یا هاتیە جهگیركرن و كۆمسیۆنا بلند یا سەربخوە یا هەلبژارتنان ل ئیراقێ كو دێ پڕۆەسیا هەلبژارتنێن خولا شەشێ یا پەرلەمانێ كوردستانێ بڕێڤەبەت، دەست ب بەرهەڤیان كریە و مە ب بەرهەڤیێن خوە یێن تایبەت ب ئەنجامدانا هەلبژارتنان ڤە ئاگەهدار دكەت و هیچ كێشەیەكا سیاسی نینە و هەموو ئالیێن سیاسی ل سەر وی ژڤانێ هەلبژارتنان د هەڤڕانە.

بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤەیێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ڕاگەهاند، ئەمریكا پشتەڤانیێ ل دانوستاندنێت د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا دكەت، هەڤدەم دیاركر ژی، د كۆمبوونێن ل گەل بەرپرسێن ئەمریكی دوپاتی ل سەر هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ هاتە كرن.
سەفین دزەیی، بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ گوت» د پشكا سەرەكی یا كۆمبوونان دا مە پشكداری كر ل گەل سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ و شاندێ دگەلدا، هەروەسا مە پشكداری د چەندین دیدارێن ئاست بلند دا كر و ل گەل برێت مەكگۆرك ڕێكخەرێ كۆچكا سپی بۆ كاروبارێن ڕۆژهەلاتا ناڤین و باكوورێ ئەفریقیا كۆمبووین».
سەفین دزەیی گوت ژی» د دیدار و كۆمبوونێن مە ل ئەمریكا مە ئەنجامداین، دوپاتی ل سەر دانوستاندنان دناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا بۆ چارەسەركرنا گرفتێن دناڤبەرا وان دا هاتە كرن».
سەبارەت هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ، بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دیاركر» ئەمریكا دێ بزاڤێن خوە ل گەل بەغدا و ئەنقەرە كەت بۆ وێ چەندێ بگەهنە نێزیكبوونەكا زێدەتر و ئەو گرفتە ژی بهێتە چارەسەركرن و دوبارە پەترۆلا هەرێما كوردستانێ بهێتە هنارتن و هەموو ئالی ژی پشتەڤانیێ ل هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ دكەن».
ل دۆر ڕێككەفتنا ئەمنی یا سنووری د ناڤبەرا بەغدا و تەهرانێ دا، سەفین دزەیی دبێژیت» ئیران گەلەك ب فەرمی باس ل وێ چەندێ كریە كو پێدڤیە ئەو ڕێككەفتنا ئەمنی بهێتە بجهئینان» هەروەسا ئاماژەكر» نابیت ئاخا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ ب هێچ شێوەیەكی ببیتە گەف بۆ سەر ئەمن و ئاسایشا ئیرانێ، توركیا ژی هەمان داخوازی هەیە، چاڤەڕێ دهێتە كرن ژ هێزێن چەكدارێن ڕۆژهەلات و ئەوێن دی تێگەهشتن هەبیت بۆ سەقامگیریا هەرێما كوردستانێ و ب گۆڕەی ئەو ڕێككەفتنا هەی لڤینان بكەن».

سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ڕادگەهینیت، بەغدا چاڤەڕێی ئاماژەیا ئالیێ توركی یە بۆ دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ و كەركووكێ ب ڕێكا بەنجەرێ جەیهان . هەروەسا دبێژیت، چارەسەریێ بۆ هەموو كێشەیێن ل گەل هەرێما كوردستانێ دێ بینین.
محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ل كۆڕبەندێ (كۆپیتكا جیهانی یا ڕۆژهەلاتا ناڤین) پشكداربوو كو ب هەڤپشكی ژ ئالیێ دەزگەهێن ئەمریكی مۆنیتەر و سێمافۆر هاتبوو ڕێكخستن، گوت» ئیراقێ هنارتنا نێزیكی 407 هزار بەرمیلان ڕۆژانە ب ڕێكا بۆریا توركیا ژ دەستداینە، كو ڤێ هەژمارێ كاریگەریێ دكەتە سەر بودجەی».
سەرۆك وەزیرێنئ یراقێ ڕاگەهاند ژی» چاڤەڕێی ئاماژەیا ئالیێ توركی دكەین بۆ وێ چەندێ دەست ب هنارتنێ بكەین، چونكە ڕاوەستاندنا هنارتنێ بەرۆڤاژی ڕێككەفتنا سالا 1973 یە د ناڤبەرا ئیراقێ و توركیا دا».
هەروەسا گوت» ئالیێ توركی ڕۆهنكریە كو هندەك كێشەیێن تەكنیكی یێن هەین، د نوكە دا ئەم چاڤەڕێی پشتڕاستكرنا قەبارەیێ كێشەیێن تەكنیكی یێن بۆریێ نە».
سەبارەت پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ، سودانی ئاماژە ب وێ چەندێ كر كو كێشەیا هنارتنا پشكا هەرێما كوردستانێ ژ بودجەی گرێدای ب هندەك كێشەیێن دارایی یە كو پێشتر تووشی هەرێما كوردستانێ بووینە. بەلێ ئەو كێشە پشتی ڕاوەستاندنا هنارتنا پەترۆلێ ب ڕێكا بەندەرێ جەیهان و هەروەسا ژ ئەگەرێ ئاستەنگێن دناڤ قانوونا بودجەیا 2023، ب ڕۆهنی دەركەفتن.
سۆدانی باس ل وێ چەندێ ژی كر « حوكمەتا فیدرالی ب بەرپرسیارەتی ڤە ڕەفتار كریە و هەرێما كوردستانێ پشكەكا سەرەكی یە ژ ئیراقێ و ئەو بەرپرسیارەتیا ئەخلاقی و نیشتمانی یە ئەوا مە ل بەرامبەر وەلاتیان هەی، هەمان ئەو بەرپرسیارەتیە یە كو مە ل بەرامبەر وەلاتیێن پارێزگەهێن باشوور و ناڤەڕاست هەی».
ل دۆر سەرەدانا ڤێ دووماهیێ یا مەسرور بارزانی ،سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا و گەهشتن ب ڕێككەفتنێ بۆ هنارتنا 700 ملیار دیناران مەهانە بۆ هەرێما كوردستانێ بۆ دەمێ سێ مەهان، سودانی گوت» پشتی سەرەدانا شاندێ هەرێما كوردستانێ مە چارەسەری دیتیە و ئەو چارەسەریە ژی ژ ناڤ ئیراقێ هات نەكو ژ دەرڤە».
خویاكر ژی» تێكگەهشتن، دانوستاندن و دانپێدان بۆ ڤان پێگیری و بەربەستێن قانوونی یا هەی و دێ چارەسەریێ بۆ هەموو كێشەیان بینین».
سەبارەت چاوانیا هنارتنا 700 ملیار دیناران، سۆدانی گوت» مە دەست ب هنارتنا پارەی كریە كو هەتا دووماهیا ئەڤ سالە دێ بەردەوام بیت، بەری دوماهیا ئەڤ سالە ژی دێ گەهینە چارەسەریێن دارایی یێن زێدەتر».
ئاشكراكر ژی» هیچ قەیرانەكا سیاسی د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا نینە، بەلكو هندەك كێشەیێن دارایی و قانوونی یێن هەین كو ب ڕێكا ڕێكارێن ڤێ دووماهیێ یێن جڤاتا وەزیران هاتنە چارەسەركرن».
ڕۆهنكر ژی» دانوستاندن ل دۆر شایستەیێن دارایی یێن دی د بەردەوامن، ژ وان ژی دانوستاندنێن پڕۆژە قانوونا پەترۆلێ و غازێ».

سەبارەت نووترین گۆڕانكاری و پێشهاتێن ئیراقێ و دەرڤەرێ و پەیوەندیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا، چاڤدێرەكی سیاسی ڕادگەهینیت، پشتی 20 سالان ژ ئازادكرنا ئیراقێ، شیعە كوردان وەگو هەڤپشك نابینن. هەروەسا ئاماژەكر كو محەمەد شیاع سۆدانی سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ئیرادەیا چارەسەركرنا گرفتان ل گەل هەرێما كوردستانێ یا هەی.
عادل بەخەوان، چاڤدێرێ سیاسی و ڕێڤەبەرێ ناڤەندا فرەنسی بۆ ڤەكۆلینان ل سەر ئیراقێ گوت» مخابن پشتی 20 سالان ژ دروستكرنا ئیراقا نوو، شیعە كوردان وەكو هەڤپشك نابینن».
باخەوانی گوت ژی» پشتی كۆمەكا دیداران ل گەل هەژمارەكا بڕیار بدەستێن ئیراقێ، دیاربوو شیعە كوردان وەكو هەڤپشك ل ئیراقێ نابینن و گیانەكا تۆلڤەكرنێ ل بەرامبەر هەرێما كوردستانێ هەیە».
ناڤبری خویاكر ژی» ب دیتنا ئیراقێ ئەو ئاڤەدانكرنا ل هەرێما كوردستانێ هەی، ب پارێ وان هاتیە كرن، لەوما ب دیتنا وان نوكە دەمێ وێ چەندێ یە تۆلڤەكرن ژ هەرێما كوردستانێ بهێتە كرن».
ڕۆهنكر ژی» مخابن ئابۆری هەرێما كوردستانێ دناڤ كۆلانەكا دائێخستی دایە».
ڕێڤەبەرێ ناڤەندا فرەنسی بۆ ڤەكۆلینان ل سەر ئیراقێ هەروەسا گوت ژی» پەترۆل و داهاتێن نە پەترۆلی ژ ئالیێ ئیراقێ ڤە هاتنە داخوازكرن، هەرێما كوردستانی ڕادەستكرن، سەرەرای داخوازكرنا پێزانینان ل سەر فرۆكخانە و سنووران، هەرێما كوردستانێ ئەوژی پێدان، چو جاران داتایێن شەفاف ب ڤی شێوەی ل دۆر هەرێما كوردستانێ ب دەست ئیراقێ نەكەفتینە».
عادل باخەوان باس ل وێ چەندێ ژی كر» هندەك دەنگ هەبوون باس ل وێ ئێكێ دكر كو هەكە پەترۆل بهێتە ڕادەستكرن بۆ بەغدا، هەرێما كوردستانێ دێ ڤەژاندنێ بخوەڤە بینیت و هەموو مەهان دێ فەرمانبەر وەكو دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ مووچەیێن خوە وەرگرن، نوكە كو دبینین پەترۆل یێ هاتیە ڕادەستكرن، ژبلی ڕادەستكرنا هەموو داتا و پێزانینان، نوكە بەغدا مووچەی ناهنێریت، چونكە ل بەغدا هەرێما كوردستانێ وەكو پشكەك ژ ئیراقێ ناهێتە دیتن».
گوت ژی» محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ ئیرادەیا چارەسەركرنا گرفتان ل گەل هەرێما كوردستانێ یا هەی، لەوما پێدڤیە سۆدانی و ناڤەندێن بڕیارێ ل ئیراقێ ژ هەڤدو بهێنە جوداكرن، كۆمەكا ناڤەندێن بڕیارێ ل بەغدا یێن هەین كو ئاراستەیا پرسان دیار دكەن، ئەو هەرێما كوردستانێ ب هەڤپشكا خوە نزانن».
ئاماژە ب وێ چەندێ ژی كر» پێدڤیە ئێدی ب سادەیی نەنێرینە پرسان، مە بڤێت یان نەڤێت ئیراق پشكەكە ژ پڕۆژەیێ شیعەگەری ل ڕۆژهەلاتا ناڤین، ژ بلی وێ چەندێ هێزەكا دی یا ناسیۆنالیزم ل ئیراقێ هەیە و هەردو دخوازن هەرێما كوردستانێ ل قالب بدەن».

وەزارەتا دەرڤەیا ئەمریكی پشتەڤانیا خوە یا تمام بۆ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دوپات دكەت.
ڤیكتۆریا تایلەر، جێگرا هاریكارێ وەزیرێ دەرڤەیا ئەمریكی بۆ كاروبارێن ئیرانێ و ئیراقێ د چارچۆڤەیێ كۆمبوونا كۆمەلا گشتی یا نەتەوەیێن ئیكگرتی ل گەل سەفین دزەیی، بەرپرسێ فەرمانگەها پەیوەندیێن دەرڤە یێن حوكمەتا هەرێما كوردستانێ كۆمبوو و تێدا ڕاگەهاند» پشتەڤانیا تمام یا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دكەین».
ڤیكتۆریا تایلەر هەرێما كوردستانێ و بەغدا هاندا د دانوستاندنان دا د بەردەوام بن، وەكو ڕێكەك بۆ پشتڕاستی ژ هێز و پێداگیریا هەرێما كوردستانێ د چارچۆڤەیێ ئیراقێ دا.
پێشتر ژی پشكا ڕۆژهەلاتا ناڤین ل وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریكی د تویتەكی دا دوپاتی ل دۆستایەتیا د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و ئەمریكا دا كربوو كو تێدا ڕاگەهاندبوو» دۆستایەتیا د ناڤبەرا ئەمریكا و هەرێما كوردستانا ئیراقێ دێ ب هێز و بەرفرهە مینیت».

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ، مەسرۆر بارزانی پەیامەك ل دۆر ڕوودانا فڕۆكخانەیا عەربەت بەلاڤكر.
د پەیاما سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دا هاتیە» ڕوودانا فڕۆكخانەیا عەربەت ئەم دلگران كرین، پێدڤیە ب زووترین دەم ئالیێن پەیوەندیدار ڤەكۆلینەك هوور د هۆكار و چاوانیا ڤێ ڕوودانێ دا بكەن و ڕاستی بهێنە ئاشكراكرن».
مەسرۆر بارزانی ڕاگەهاند ژی» هەر جۆرە پێشێلكرنەكا سەروەریا ئاخا كوردستانێ و ئیراقێ و هەموو كارەكێ نە قانوونی شەرمزار دكەین كو دبیتە ئەگەرێ تێكدانا ئاسایش و سەقامگیریا هەرێما كوردستانێ».

ئەمریكا داخوازێ ژ ئیراقێ دكەت پشتەڤانیێ ل خۆراگری و سەقامگیریا هەرێما كوردستانێ بکەت.
وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریكی ڕاگەهاند د بەیاننامەیەكێ دا» ئەنتۆنی بلینكن، وەزیرێ دەرڤە یێ ئەمریكی و محەمەد شیاع سۆدانی سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ د چارچۆڤەیێ كۆمبوونا كۆمەلا گشتی یا نەتەوەیێن ئێكگرتی ل ئەمریكا كۆمبوون و بلینكن داخواز ژ حوكمەتا ئیراقێ كریە، ل گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ د پێكڤەكاركرنێ دا بەردەوامبیت بۆ ب هێزكرنا سەقامگیری و خۆراگریا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ».
هەروەسا وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریكی دوپاتی ل پشتەڤانیا ئەمریكا بۆ ڤەكرنا بۆریا پەترۆلا ئیراق – توركیا كر.
دیاركر ژی» بلینكنی حوكمەتا ئیراقی هاندا بەردەوام بیت د پێشڤەبرنا بەردەوام یا ژێدەرێن وزێ و بەرهنگاربوونا گوهۆڕینا سەقای و دوپاتی ل پشتەڤانیا ئەمریكا بۆ دوبارە ڤەكرنا بۆریا پەترۆلی بۆ ب ڕێكا توركیا كر. هەروەسا داخواز ژ حوكمەتا ئیراقی ژی كر بەردەوام بیت د پێكڤە كاركرنێ ل گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ ب هێزكرنا سەقامگیری و خۆراگریا حوكمەتا هەرێمێ».
بەیاننامەیا وەزارەتا دەرڤە یا ئەمریكی دبێژیت» بلینكنی داخوازنامەیەكا سەرۆك بایدنی گەهاندە سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ بۆ وێ چەندێ ل دەمەكێ نێزیك سەرەدانا كۆچكا سپی بكەت و پێگیریا ئەمریكا دوپاتكر بۆ هاریكاریكرنا ئیراقێ بۆ گەهشتن ب پاشەڕۆژەكا سەقامگیر و خودان سەروەری».
ب گۆڕەی وێ بەیاننامەیێ» سودانی و بلینكن دوپاتی ل پێگیریبوونێ ب بەردەوامبوونێ ب هێزكرنا پەیوەندیێن هەڤپشك د ناڤبەرا هەردو وەلاتان و بنەمایێن ڕێككەفتنا چارچۆڤەیێ ستراتیژی د ناڤبەرا ئەمریكا و ئیراقێ دا كر».

ئەندامەكێ لژنەیا دارایی ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ڕادگەهینیت: هاتنا شاندێ بلند یێ هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا ژ ڕوویێ سیاسی ڤە كاریگەریەكا مەزن ل سەر ئالیێن بەغدا هەبوو.
د. خەلیل غازی، ئەندامێ جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ژ فراكسیۆنا پارتی دیموكراتی كوردستان و ئەندامێ لژنەیا دارایی ل جڤاتا ناڤبری گوت» سەرەرای وێ هەموو بودجەیا بۆ ئیراقێ هاتیە دابینكرن بەلێ پڕۆژەیێن خزمەتگوزاری نەهاتینە ئەنجامدان، پڕۆژەیێن نوكە یێن سەردەمێ ڕژێما بۆری نە، بەرۆڤاژی ژ ڕۆیێ پڕۆژەیێن خزمەتگوزاری ڤە هەرێما كوردستانێ ناهێتە بەرواردكرن ل گەل دەڤەرێن دی یێن ئیراقێ».
د. خەلیل پتر گوت» پێدڤیە ئەم شێوازێ ڕەفتاركرنێ ل گەل بەغدا ب گوهۆڕین، خەلكێ شارەزا بهێنە هنارتن بۆ بەغدا بۆ وێ چەندێ مفا ژ شیانێن وان بهێتە وەربگرین».
ئاماژەكر ژی» سەرەدانا شاندێ بلند یێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ بۆ بەغدا یا سەركەفتی بوو، ئەو پارەیێ دێ ب هەرێما كوردستانێ هێتە دان قەر نینە بەلكو سولفەیە و پێشتر بەغدا پارە نەدایە هەرێمێ ل مەهێن بۆری، هیچ زێدەهیەك ژی ناچیتە سەر وان 700 ملیار دینارێن دێ بۆ هەرێما كوردستانێ هێنە هنارتن».
ڕۆهنكر ژی» هاتنا شاندێ پێكهاتی ژ ئالیێن هەرێما كوردستانێ ژ ڕوویێ سیاسی ڤە گرنگیا خوە هەبوو و كاریگەریا سیاسی پەیداكریە، ل دووماهیا سالێ ئەو سولفە دێ ل گەل بودجەیا هەرێما كوردستانێ هێنە لێكدان و هەكە ئەو پارەیێ بۆ هەرێما كوردستانێ هاتیە هنارتن زێدە بیت دێ هێتە ڤەگوهاستن بۆ سەر پشكا بودجەیا سالا داهاتی یا هەرێما كوردستانێ».
خویاكر» پێدڤیە ل سەر ئاستێ بلند شاندێ هەرێما كوردستانێ سەرەدانا بەغدا بكەت، چونكە سەرەدانا شاندێ بلند كاریگەری ل سەر ئالیێن سیاسی هەیە، دەمێ هاتنا پڕۆژەیێ قانوونا بودجەی هەر خالەكا د ناڤ قانوونا بودجەی دا كەفتبیتە سەر مە بۆ هەرێما كوردستانێ هاتیە هنارتن بۆ وێ چەندێ ئاگەهداری وان مینان ببن، ئێك ژ وان مینان (نەفەقاتێن فیعلی) بوو كو بوویە ئاستەنگ ل بەردەم پشكا هەرێما كوردستانێ».
سەبارەت پشتی ب دووماهی هاتنا وان سێ مەهێن مووچە بۆ هاتیە دابینكر، د. خەلیل غازی دبێژیت» پشتی سێ مەهێن دی و دووماهی هاتنا وی گۆژمەیێ ژ بەغدا دهێتە هنارتن دێ پێداچوون د بڕیارێ دا هێتە كرن، بێگومان مەبەست ژ پێداچوونێ ژی ئەوە بڕیارەكا نوو بهێتە دان ل دۆر مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما كوردستانێ».