ئه‌ڤرۆ نيوز:
فلاديمێر پۆتن سه‌رۆكێ وه‌لاتێ رۆسيا راگه‌هاند كو هه‌كه نه‌چار بوو وپێدڤى كر، وه‌لاتێ وى يێ ئاماده‌يه مافێ په‌نابه‌ريێ بده‌ته سه‌رۆك كۆمارێ نوكه يێ سوريا، به‌شار ئه‌سه‌د.
ل دۆر په‌يوه‌نديێن خوه و سوريا ژى دا زانين كو ئه‌و هه‌ڤپه‌يمانێن ئێكن و ئه‌وان نه‌ڤێت وه‌لاته‌كێ وه‌كو رۆسيا يان ژى ليبا يێ شكه‌ستى ل ده‌ڤه‌رێ هه‌بيت.
د به‌رامبه‌ر هه‌لويستێ وان و توركيا ژى دا گۆت: “هه‌كه هات و ئه‌نقه‌ره ڤيا مه‌ترسيێ بێخيته سه‌ر ئاسايشا رۆسيا ئه‌و دێ به‌ره‌ڤانيێ ژ خوه كه‌ن”.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
بسپۆره‌كێ وارێ قانوونێ ل عيراقێ راگه‌هاند د دستوورێ عيراقێ دا قانوون رێ ل هه‌رێما كوردستانێ دگريت كو ريفراندۆمێ بۆ سه‌ربه‌خۆيێ نه‌كه‌ت، به‌لێ ئه‌مريكا و چه‌ند وه‌لاته‌كێن دى دشێن واقعى ب گوهۆڕن و پشته‌ڤانيا ريفراندۆمێ بكه‌ن.
ئه‌ڤرۆ رۆژا سێشه‌مبى 12ى كانوونا دويێ 2016 تارق حه‌رب بسپۆرێ وارێ قانوونێ ل عيراقێ بۆ باسنيوز راگه‌هاند: قانوون و دستوورێ عيراقێ رێ ب وێ چه‌ندێ ناده‌ت هه‌رێما كوردستانێ ريفراندۆمێ ل سه‌ر جودابوون و سه‌ربه‌خۆيێ بده‌ت، ژ به‌ر كو هه‌موو ئه‌و راپرسيێن هاتينه ئه‌نجام دان، د مه‌ركه‌زى ب تنێ چه‌ند رێفراندۆنه‌كێن تايبه‌ت نه‌بن، وه‌كو گوهۆڕينا پارێزگه‌هه‌كێ بۆ هه‌رێما كوردستانێ يان ئه‌و ريفراندۆمێن تايبه‌ت ب هه‌لبژارتنان.
گۆتژى: “دستوورێ عيراقێ ئاماژه ب هه‌رێمان و پارێزگه‌هان و حوكمه‌تا ئتيحادى كريه، به‌لێ قانوون تشته‌كى و دستوور تشته‌كێ دى يه و ژيوار ژى تشته‌كێ دى يه”.
ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كر كو ده‌سته‌لاتێن كۆمسيۆنا هه‌لبژارتنان ل هه‌رێما كوردستانێ ب تنێ ئه‌نجامدانا راپرسيێن تايبه‌ته ب هه‌رێما كوردستانێ ڤه و نه ئه‌و راپرسيێن د ناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و به‌غدا دا دهێنه ئه‌نجام دان.
دا زانين ژى كو چاره‌نڤيسێ هه‌رێما كوردستانێ ب هه‌رێمێ ڤه يێ گرێداى نينه، به‌لكو په‌يوه‌نديا ئێكسه‌ر ب عيراقێ ڤه هه‌يه ژ به‌ر كو دێ پشكه‌ك ژ عيراقێ جودا بيت و نه‌خشێ وه‌لاتێ وێ دێ هێته گوهۆڕين.
شاره‌زايێ قانوونى گۆتژى: “ب تنێ هه‌كه جڤاتا ئاسايشا نێڤده‌وله‌تى بڕياره‌كێ ل دۆر وى بابه‌تى بده‌ت يان وه‌لاتێن ئێكگرتى يێن ئه‌مريكا ئه‌وێ پرسێ بێخنه ستوويێ خوه، ل وى ده‌مى دشيان دايه ريفراندۆم ب پشته‌ڤانيا ئه‌مريكا بهێته ئه‌نجام دان”.
د دووماهيا داخۆيانيا خوه دا گۆت: “كاودانێن نوكه يێن حوكمه‌تا عيراقێ د وارێ سياسى و ئابوورى وله‌شكرى ڤه رێ پێ ناده‌ت كو ژ وێ راپرسيێ رێگر بيت، نوكه ئه‌و كاره‌كێ ب زه‌حمه‌ته و دێ روو ب روو زه‌حمه‌ته‌كا مه‌زنه”.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
حه‌يده‌ر عه‌بادى، ئه‌و ده‌نگوباس ره‌تكرن يێن به‌حس ل وێ چه‌ندێ دكه‌ن كو دێ مووچێ فه‌رمانبه‌ران هێته كرن.
عه‌بادى د كۆمبوونا جڤاتا وه‌زيران دا يا كو ل پارێزگه‌ها به‌سرا هاتيه ئه‌نجام دان گۆت: “ئه‌و پرۆپاكنده د دوورن ژ راستيێ يێن كو به‌حس ل كێمكرنا مووچێ فه‌رمانبه‌ران يان پێدانا مووله‌تێ يان ژى كێمكرنا فه‌رمانبه‌را دكه‌ن”.
ب گۆره‌ى به‌ياننامه‌كێ كو ژ لايێ سه‌رۆك وه‌زيرێن عيراقێ هاتيه به‌لاڤكرن، “ل جڤاتا وه‌زيران ب چو ره‌نگه‌كى به‌حسێ ڤى بابه‌تى نه‌هاتيه كرن”.
ئەڤرۆ نیوز:
شاندەکێ رێکخراوا کویکا یا کوری ب سەروکاتیا (ھان) رێڤەبەرێ گشتی یێ رێکخراوا کویکا ل کوردستانێ سەرەدانا رێڤەبەریا گشتی یا پەوەردا پارێزگەھا دھۆکێ کر .
ئەڤرۆ سپێدێ رێکەفتی 12/1/2016 عەبد یوسف ئەحمەد رێڤەبەرێ گشتی یێ پەروەردا پارێزگەھا دھۆکێ پێشوازیا رێڤەبەرێ گشتی یێ رێکخراوا کویکا یا کوری وشاندێ ل گەل دا کر .
د روینشتنەکێ دا بەحسێ قووناغاێن کاری ل کومەلگەھا ئیتووت یا پەروەردەیی کر و رێڤەبەرێ گشتی یێ پەروەردێ دا دیار کرن کو ئەو ئاریشا ھەی یا دابینکرنا کارەبێ بوو کومەلگەھا ناڤبری چارەسەر بوویە و رەزامەندیا جھێن پەیوەندیدار ھاتیە وەرگرتن و ل ڤان نێزیکان و د ماوێ (20) رۆژان دێ کارەب ھێتە دابین کرن.
ژ لایێ خوە ڤە رێڤەبەرێ گشتی یێ رێکخراوا کویکا دیار کر کو ل حەفتیا بھێت ھەموو کەلوپەلێن کۆمەلگەھێ دێ ژکوریا گەھنە پارێزگەھا دھۆکێ و ب دووماھی ھاتنا ڤان کاران ل ھەیڤا بھێت دێ پروژە کەڤیتە د خزمەتا پەروەردێ دا.
رێکخراوا کویکا یا کوری نێزیکی (9) ملیون دولاران ل ڤێ پروژەی مەزاختینە .
کومەلگەھا ناڤبری کومەلەگەھا پەروەردەیی و دێ خزمەتا ھەموو قوناغێن خواندنێ کەت ھەر ژ باخچێن زارۆیان ھەتا قووناغا ئامادەیی و ل سەر شێوازەکێ نوو و پێشکەفتی ھاتیە ئاڤاکرن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ل مه‌يدانا سولتان ئه‌حمه‌د ل سته‌مبۆل په‌قينه‌ك روودا، هه‌ر چه‌نده هه‌تا نوكه ژمارا كوشتى و برينداران نه‌هاتيه راگه‌هاندن، به‌لێ ب گۆره‌ى پێزانينێن ل به‌ر ده‌ست دبيت زێده‌ترى 10 كه‌سان هاتبنه كوشتن و نێزيكى 20 كه‌سان ژى بريندار ببن.
هه‌ر ب گۆره‌ى ژێده‌رێن ميديا توركى به‌لاڤكرين زێده‌ترى 10 ئه‌مبۆلانسان بريندار ڤه‌گوهاستينه و تيمێن هه‌وارهاتنا ده‌سپێكى گه‌هشتينه جهێ روودانێ بۆ چاره‌كرنا ده‌سپێكى يا برينداران و ئه‌و ده‌ڤه‌ر هاتيه گه‌مارودان.
هه‌ر چه‌نده هه‌تا نوكه كه‌سێ به‌رپرساتيا خوه ژ روودانێ ديار نه‌كريه، به‌لێ ژ به‌ر كو كريارا خوه كوژيه پێشبينى دهێته كرن چه‌كدارێن داعش ئه‌ڤ كاره ئه‌نجام دابيت.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ئه‌ڤرۆ به‌رى نيڤرۆ كۆمبوونا هه‌ردو مه‌كته‌بێن سياسى يێن پارتى ديموكراتى كوردستان و ئێكه‌تى نشتيمانى كوردستان ل نڤيسينگه‌ها نێچيرڤان بارزانى ل هه‌ولێر يا به‌رده‌وامه.
شاندێ ئێكه‌تيێ ژ هه‌ر ئێك ژ مه‌لا به‌ختيار و سه‌عدى ئه‌حمه‌د پيره و قوباد ته‌له‌بانى و عومه‌ر فه‌تاح پێكهاتينه و يێ پارتى ژى ژ هه‌ر ئێك ژ نێچيرڤان بارزانى و فازل ميرانى و مه‌حمود محه‌مه‌د و دلشاد شه‌هاب.
ب گۆره‌ى پێزانينێن ل به‌ر ده‌ست دێ ئێك ژ ته‌وه‌رێن گرنگێن ڤێ كۆمبوونێ دانوستاندن بيت ل سه‌ر هه‌بوون و نه‌بوونا گۆڕان د ناڤ حكومه‌تێ دا.
ئەڤرۆ نيوز:
وەزیرێ ڤەگوھاستنێ و گەھاندنێ یێ حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ دیار کر کو سەرێ ھەیڤا بھێت دێ بریارا کێمکرنا بھایێن ئەنتێرنێتی ھێتە بجھئینان.
ل گۆر نووچەکێ ماڵپەڕێ فەرمیێ یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان، مەولود باوەموراد، وەزیرێ ھەرێمێ بۆ کاروبارێن پەرلەمانی و وەزیرێ ڤەگوھاستنێ و گەھاندن ب وەکالەت ئاشکرا کریە کو نڤیسارا خوە بۆ ھەموو کۆمپانیێن ئەنترنێتێ ئاراستە کریە و داخواز ژێ کریە کو پابەندی بڕیارا وەزارەتێ ببن.
ھەروەسا د نووچەی دا ھاتیە کو وەزیرێ ڤەگوھاستنێ و گەھاندن ب وەکالەت پێشبینیێ دکەت کو ل دەستپێکا ھەیڤا شوباتا بھێت بریارا وەزارەتێ سەبارەتی کێمکرنا بھایێن ئەنترنێتێ ل ھەرێما کوردستانێ بکەڤیتە د وارێ بجھئینانێ دا.
مەولود باوەموراد ئاماژە ب وێئێکێ ژی کر کو وەزارەتێ ل سەر بھایێن نوو یێن کارتێن ئەنترنێتێ گەنگەشە ل گەل وان کۆمپانیان کریە و وەزارەتێ بڕیار دایە کو 30% ژ بھایان بھێنە کێمکرن.
ئەڤرۆ نيوز:
ئاژانسا لێدیزۆن یا دەنگوباسان، د راپۆرتەکێ دا بەحسێ گوھۆرینا نەخشێ رۆژھەلاتا ناڤین دکەت و دبێژیت کوردستان دێ دەولەتەکا نوو بیت ل وێ دەڤەرێ و دبێژیت” نوکە ل کوردستانێ پەرلەمانەک و حوکمەتەکا کوردی یا ھەی، کورد 35 ملیۆن کەسن، رووبەرێ کوردستانێ 500 ھزار کیلۆمەترێن دوجارکی نە، کورد ب زمانێن عەرەبی و تورکی و فارسی نا ئاخڤن، بەلکو زمانێ خوە یێ ھەی، ئەوژی زمانێ کوردی یە”.
ئاژانسا ناڤبری دبێژیت، نوکە 18 ملیۆن کورد ل باکوورێ کوردستانێ دژین و 7 ملیۆن ل باشووری و 8 ملیۆن ل رۆژھەلاتی و 2 ملیۆن ل رۆژئاڤای.
دیسا ئاماژە ب وێ چەندێ کریە، ژ ئەگەرێ پارچەبوونا وەلاتێ وان، پتریا کوردان ئاوارەی وەلاتێن رۆژئاڤا بووینە و پتریا وان ل ئەلمانیا د ئاکنجی نە کو ھژمارا وان دگەھیتە 650 ھزار کوردان، ژبلی ئەلمانیا ل وەلاتێن دی یێ ئورۆپا و ل ئەمریکا ژی دژین.
بەلاڤکریە ژی کو پشتی کوردستان ھاتیە پارچەکرن ل ڕێککەفتنا (سایکس- بیکۆ)ی دا د ناڤبەرا بریتانیا و فرەنسا، پشتی وێ ل سالا 1920 بریتانیا ویلایەتا مووسل ب تمامی ژ کوردستانێ ڤەکر، ل سالا 1961 ێ کوردان دەست ب شورەشێ کر و ل سالا 1991 ێ کوردان ل ھەرێما کوردستانا نوکە سەرھلدان دژی (سەدام حسێن) ی سەرۆکێ وی دەمێ یێ عیراقێ کر، سەرھلدانا کوردان ڕەنگڤەدان ل دووڤ خوە ئینا، چونکی کورد خودان ئیرادەکا ب ھێز بوون، لەوما سەرۆکێ ئەمریکا یێ وی دەمی (جۆرج بوش)ی، ھێلا 36 دانا ودەڤەرا دژەفرین ل سەر عیراقێ سەپاند و پشکەک ژ کوردستانێ کەفتە دبن کونترۆلا کەردان ڤە.
ئاژانسا فرەنسی ئاماژێ ددەتە پشکداریا کوردان د پرۆسا سیاسی دا ل عیراقێ پشتی 2003 ێ و دبێژیت” پشتی ژناڤچوونا رژێما سەدامی ل 2003 ێ، کوردان پشکداری د ئاڤەدانکرنا عیراقێ دا کر، بەلێ کوردان ل گەل ھندێ ژی پەرلەمان و حوکمەتا کوردی ژی دروست کربوو و بوونە خودان ھێزا خوە ئەوژی پێشمەرگەیە کو کورد وەکو سومبۆلەکا پیرۆز سەحدکەنە پێشمەرگەی، چونکی پێشمەرگەی بەرگری یا ژ ئاخا کوردستانێ کری” زێدەتر دبێژیت” ل سالا 2005 ێ ئێکەم ھەلبژارتن ل عیراقێ پشتی ژناڤچوونا سەدامی ھاتنە ئەنجامدان، کوردان دەنگێن باش بدەستڤەئینان و بوونە نەتەوێ دویێ ل عیراقێ، جەلال تالەبانی وەکو سەرۆکێ عیراقێ ھاتە ھەلبژارتن و مەسعود بارزانی وەکو سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ ھاتە ھەلبژارتن”.
ئەڤ ئاژانسا فرەنسی، بەحسێ قۆناغا پشتی وەرگرتنا سەرۆک بارزانی بۆ پۆستێ سەرۆکاتیا ھەرێمێ دکەت و دبێژیت” پشتێ ڤێ چەندێ کوردستانێ ب ڕەنگەگێ مەزن گەشەکر، کورد دەست ب ھێزکرنا پێگەھێ خوە کر ب جۆرەکی کوردێن پارچێن دی یێن کوردستانێ بەر ب ھەرێما کوردستانێ ڤە ھاتن و چەندین وەلاتان ژی نوونەراتیێن خوە ل ھەرێما کوردستانێ ڤەکرن، کوردستان بۆ مۆدیلەکا دیموکراسی ل رۆژھەلاتا ناڤەراست”.
خویاکر ژی” عیراق کەفتە ململانێ یا سیاسی ل گەل کوردستانێ بۆ وێ چەندێ ڕێگریێ ل پێشڤەچوونا کوردستانێ بکەت، لەوما پێشمەرگە وەکو ھێز ل عیراقێ قەبوول نەکر، پاشی شەڕێ داعشێ دەستپێکر، داعشێ ھێرش کرە سەر کوردستانێ ل وان دەڤەرێن ب سەر عیراقێ ڤە، بەلێ پێشمەرگە شیا وان دەڤەران ئازاد بکەت ژ داعشێ و ئالایێ کوردستانێ لێ بلند بکەت و پێنگاڤان ب ھاڤێژن بەر ب سەرکەفتنێن زێدەتر، نوکە پێشمەرگێ کوردستانێ کاریگەرترین ھێزە روو ب روویێ داعشێ دبیت”.
د پشکەکا دی یا راپۆرتا خوەدا، ئاژانسا فرەنسی دبێژیت” ژبلی وێ چەندێ کوردستان بنگەھەکێ گرنگ یێ سامانێن سروشتی یە ل دەڤەرێ، پێگەھێ کوردستانێ یێ گرنگە ل وێ دەڤەرێ، لەوما پێدڤیە بھێتە گوتن ئەوێن کوردستان پارچەکری، نوکە ھزر د چ دا دکەن، دەمێ دزانن باشترین ھەڤپەیمان ل دەڤەرێ بۆ رۆژئاڤای کوردن، چ ژ روویێ ھێزێ ڤە و چ ژ روویێ جوگرافیایێ ڤە و چ ژی ژ روویێ سامانێن سروشتی ڤە، لەوما دشێن بێژین کورد د نەخشێ رۆژھەلاتا ناڤەراست دا، دەولەتە”.
ئەڤرۆ نیوز:
ئەندامەکێ سەرکردایەتیا ئێکگرتوو ئیسلامی راگەھاند، رەوشا نوکە یا ھەرێما کوردستانێ یا بەرھەڤە و چو دەمەکی ژی د دیرۆکا ھەرێما کوردستانێ دا وەکو ڤێ قۆناغێ یا گونجای نەبوو بۆ سەربخوەیێ و دورستبوونا دەولەتا کوردستانێ، ئەم وەکو ئێکگرتوو ئیسلامی ب ھەموو شێوەکی پشتەڤانیێ ل ھەر بزاڤەکێ دکەین کو ڕیفراندۆم بھێتە ئەنجامدان.
غازی سەعید ئەندامێ سەرکردایەتیا ئێکگرتوو ئیسلامی زێدەتر گوت” ئێکڕێزی بەرێ بناغێ ھەر پێشکەفتنەکێ یە د وی بواری دا و دھەر بوارەکێ دی ژی دا، لەوما پێدڤیە ھەموو لایەنێن سیاسی ل ھەرێما کوردستانێ د رژد بن ل سەر بابەتێ ئەنجامدانا ڕیفراندمێ و پێکئینانا دەولەتا کوردستانێ، ئەو تشتەکێ جێگیرە، کەس قەبوول ناکەت لایەنەک ل سەر وی بابەتی یێ ناکۆک بیت، ھەکە لایەن د ناکۆک بن، نەشێن د وێ پرسێ دا پێنگاڤێن باش ب ھاڤێژن، لەوما پێدڤیە ل ڤێ قۆناغێ، مە گۆتارەکا ئێکگرتی ل ھەرێما کوردستانێ ھەبیت و جوداھی د گۆتارا سیاسی دا نەبیت، بابەتێ ڕیفراندۆمێ پرسەکا گرنگە، ئەڤە 100 سال ب سەر ڕێککەفتنا (سایکس – بیکۆ) ی ڤە دەرباز بوون و ئەڤرۆ ڕەوشا ھەرێما کوردستانێ یا گونجایە و چو دەمەکی ژی د دیرۆکا ھەرێما کوردستانێ دا وەکو ڤێ قۆناغێ یا گونجای نەبوو بۆ سەربخوەیێ و دروستبوونا دەولەتا کوردستانێ، لەوما پێدڤیە ھەموو لایەن ل سەر وی بابەتی خوە بکەنە ئێک بۆ وێ چەندێ گەلێ کورد بگەھیتە ئومێدین خوە”.
غازی ئاماژە دا کو ل دەڤ ئێکگرتووی ئیسلامی بابەتێ سەربخوەیێ و ڕیفراندۆمێ بەری ھەموو تشتەکی یە، ھەتاکو د کۆنگرێ شەشێ یێ ئێکگرتووی دا، خالا ئێکێ یا مە، بەحسێ سەربخوەیێ و دەولەتا کوردستانێ دکەت، ھەر بزاڤەکا بۆ وێ چەندێ ژی ھێتە کرن، ئەم ب ھەموو شێوەکی پشتەڤانیێ لێ دکەین و ھەڤ ھەلویستین”.
نيشاندان