ئه‌ڤرۆ:

پرۆسا هه‌لبژارتنا ئه‌ندامێن كۆنگره‌یێ 14 یێ پارتی دیموكراتی كوردستان دوهی شه‌مبیێ 27/8/2022 ده‌ستپێكر. ئه‌و پرۆسه‌ دێ نێزیكی هه‌یڤ و نیڤان ڤه‌كێشیت و بریاره‌ گۆنگره‌ ل رۆژێن دووماهیا چریا ئێكێ یان ده‌ستپێكا چریا دوویێ یا ئه‌ڤساله‌ ل دهۆكێ ب رێڤه‌بچیت.

ئدریس هادی سالح، سه‌رۆكێ لژنا به‌رهه‌ڤكارا كۆنگره‌یێ 14 یێ پارتی دیموكراتی كوردستان، راگه‌هاند” هه‌موو ئه‌ندامێن پارتی یێن كو ناڤێن وان ل ناڤ داتابه‌یس دا هه‌ی و هاتینه‌ نووكرن، مافێ پشكداربوونێ د هه‌لبژارتنا به‌ری كۆنگره‌ی یا هه‌ی و رێگری ل هیچ كه‌سه‌كێ ژی ناهێته‌ كرن”.

زێده‌تر گوت” هه‌كه‌ هه‌تا 15 چریا ئێكێ مه‌ كارێن خوه‌ ب دووماهی ئینان، دێ كۆنگره‌ ل دووماهیا وێ مه‌هێ هێته‌ گرێدان، ئه‌گه‌ر نه‌ ل ده‌ستپێكا چریا دوویێ هێته‌ گرێدان، وی ده‌می دێ رۆژا كۆنگره‌ی ژی هێته‌ دیاركرن” .

ل دووڤ داخۆیانیا ئدریس هادی سالح، سه‌رۆكێ لژنا به‌رهه‌ڤكارا كۆنگره‌یێ 14 یێ پارتی، ئه‌ندامێن سه‌ركردایه‌تیا پارتی و لژنا هه‌لبژارتنان كو 21 كه‌سن، بێی هه‌لبژارتن دێ چنه‌ كۆنگره‌ی. هه‌ر بازنه‌كا هه‌لبژارتنان، پێدڤیه‌ چار هزار كه‌س هه‌بن و هه‌كه‌ نه‌گه‌هشته‌ وێ رێژه‌یێ، چه‌ند ناوچه‌ك دێ هێنه‌ تێكهه‌لكرن بۆ وێ چه‌ندێ هه‌ژمار تمام بیت. ل هه‌ر بازنه‌كی چار كه‌س دێ چنه‌ كۆنگره‌ی. كۆنگره‌ ژی دێ 800 ئه‌ندام پشكداریێ تێدا كه‌ن و 25% ژ وێ هه‌ژمارێ بۆ ئافره‌تان هاتیه‌ دیاركرن.

سه‌باره‌ت رێنمایێن هه‌لبژارتنا ئه‌ندامێ كۆنگره‌ی، گوت” ب هه‌موو شێوه‌یه‌كی بكارئینانا سۆشیال میدیایێ ب مه‌به‌ستا پرۆپاگندێ، كوتله‌ و كوتله‌كاریێ، مێهڤانداری و پاره‌به‌خشین قه‌ده‌غه‌یه‌ و هه‌ر كه‌سه‌كێ به‌رۆڤاژی رێنمایان كار بكه‌ت، دێ پێرابوونێن پێدڤی ل به‌رامبه‌ر هێنه‌ وه‌رگرتن و ژ كۆنگره‌ی هێته‌ دوورخستن”.

دیدار، هۆشه‌نگ تاجر:

چاڤدێره‌كێ سیاسی یێ كورد راگه‌هاند كو 11 سالن توركیا ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ كار دكه‌ت دا نه‌هێلیت چو كیانێن كوردی ل سووریێ دروست ببن، نها ژی دڤێت ل دژی كوردان ل گه‌ل شامێ دانوستاندنان بكه‌ت لێ ئه‌مریكا ل دژی پیلانێن توركیا یه‌ و ئه‌مریكا دشێت رێگریێ ل گه‌له‌ك كاره‌ساتان بكه‌ت.

عه‌بدوللا حیجاب چاڤدێرێ سیاسی د دیداره‌كا تایبه‌ت دا بۆ ئه‌ڤرۆ دیار كر كو هه‌ر ژ رۆژا كو ئالۆزی ل سووریێ دروست بوون هه‌تا نها توركیا ب هه‌موو ره‌نگه‌كێ كار دكه‌ت دا نه‌هێلیت چو كیانێن كوردی ل سووریێ ئاڤا ببن، ژ به‌ر هندێ ژی توركیا ل ژێر ناڤێن جودا جودا كۆمێن چه‌كدار ل دژی كوردان ئاڤا كرن و خواست ب رێیا كۆمێن چه‌كدارێن توندره‌و نه‌هێلیت كورد ل سووریێ بگه‌هنه‌ مافێن خوه‌، بێگومان ئه‌و سیاسه‌تا توركیا زیانێن خوه‌ یێن گه‌له‌ك مه‌زن بۆ ئه‌مریكا هه‌بوون و گۆت: (یا كو توركیا دخواست نه‌شیا ل سووریێ بده‌ستڤه‌ بینیت و نها گه‌له‌ك ئاریشه‌ بۆ توركیا و ئه‌ردۆغانی دروست بووینه‌، ب تایبه‌تی ژی بابه‌تێ په‌نابه‌رێن سووری، چونكی ئه‌ردۆغانی بابه‌تێ په‌نابه‌ران بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ بكار ئینا و هه‌روه‌سا وه‌كو كارته‌كێ ژی ل دژی وه‌لاتێن ئێكه‌تیا ئۆرۆپا بكارئینا لێ نها ره‌وش هاتیه‌ گوهۆرین و بابه‌تێن په‌نابه‌رێن سووری ژی بوویه‌ ئاریشه‌كا گه‌له‌ك مه‌زن بۆ ئه‌ردۆغانی، ئه‌ردۆغان نها دڤێت ب رێیا دانوستاندنێن ل گه‌ل شامێ ڤی بابه‌تی ل گۆر به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ ئێكلا بكه‌ت).

چاڤدێرێ سیاسی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو په‌یوه‌ندیێن توركیا و رۆسیا ژی نها بۆ ئه‌مریكا بووینه‌ جهێ مه‌ترسیێ، به‌ری ده‌مه‌كێ به‌رپرسێن ئه‌مریكا سه‌باره‌ت ب هندێ هۆشداری ژی دانه‌ توركیا، ئانكۆ ب كورتی یا نها توركیا دڤێت ل سووریێ بكه‌ت دیسان د به‌رژه‌وه‌ندیا ئه‌مریكا دا نینه‌، ژ به‌ر هندێ ژی ئه‌مریكا هه‌ر زوو دژبه‌ریا خوه‌ ل هه‌مبه‌ر دانوستاندنێن د ناڤبه‌را توركیا و رژێما به‌شاری دا دیار كر، هه‌بوونا ئه‌مریكا ل سووریێ ب تایبه‌تی ژی ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ دشێت ئاسته‌نگیان ل هه‌مبه‌ر پیلانێن توركیا دروست بكه‌ت.

ناڤهاتی ئه‌و یه‌ك ژی دیار كر كو توركیا دڤێت خوه‌ ژ بابه‌تێ په‌نابه‌رێن سووری قورتال بكه‌ت، لێ دڤێت وی بابه‌تی ل سه‌ر حسابێ كوردان ئێكلا بكه‌ت، ب سالانه‌ توركیا كار دكه‌ت كو په‌نابه‌رێن سووری ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ بجه بكه‌ت و وه‌سا دیمۆگرافیا رۆژئاڤایێ كوردستانێ ب گوهۆریت، ئانكۆ یا ب سالانه‌ رژێما سووریێ نه‌شیا بكه‌ت نها توركیا دڤێت ل دژی كوردان بكه‌ت، پیلانه‌ك مه‌زن ل دژی رۆژئاڤایێ كوردستانێ هه‌یه‌ و گۆت: (هه‌كه‌ توركیا و سووریێ ل دژی كوردان رێككه‌فتنه‌كێ بكه‌ن ئه‌و یه‌ك دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ روودانا كاره‌ساتێن گه‌له‌ك مه‌زن، ره‌نگه‌ وه‌كو سالا ١٩٩١ یا هه‌رێما كوردستانێ بیت، لێ ئه‌مریكا هه‌ر زوو هه‌ست ب پیلانا توركیا كریه‌ و هه‌رچه‌نده‌ سیاسه‌تا ئه‌مریكا هه‌تا نها ل هه‌مبه‌ر رۆژئاڤایێ كوردستانێ گه‌له‌ك زه‌لال ژی نه‌بیت لێ ئه‌مریكا نها رێ ناده‌ت كو توركیا تشته‌كێ وه‌سا بكه‌ت، داخۆیانیا ئه‌مریكا كو دبێژیت ئه‌و ل دژی هندێ نه‌ نها توركیا و شام دانوستاندنان بكه‌ن ژی ڤێ‌ راستیێ‌ باش نیشا دده‌ت).

ئه‌ڤرۆ:

هه‌تا نوكه‌ ئالیێن سیاسی یێن كوردستانی نه‌گه‌هشتینه‌ رێككه‌فتنێ ل سه‌ر نڤیسینا دستوورێ هه‌رێما كوردستانێ كو پێدڤیه‌كا حوكمرانیێ یه‌ ل هه‌رێمێ، بسپۆرێن دستووری ژی دبێژن، دستوور دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ یه‌كخستن و ب هێزكرنا پێگه‌هێ هه‌رێما كوردستانێ.

د. نه‌جیبه‌ ئیبراهیم، بسپۆرا قانوونا دستووری بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گوت” هه‌بوونا دستووری و سه‌روه‌ریا دستووری بۆ ده‌وله‌ته‌كێ یان هه‌رێمه‌كێ كاكلكا سیسته‌مێ قانوونی یێ ده‌وله‌تێ یه‌، ژ به‌ر كو دستوور په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را ده‌وله‌تێ و وه‌لاتیان دا دیار دكه‌ت و د ناڤبه‌را ده‌وله‌تێ و سیسته‌مێ قانوونا نێڤده‌وله‌تی دیار دكه‌ت مه‌به‌ست ژێ ئه‌وه‌ رێنمایێن بنه‌ره‌تی یێن بلند كو شێوێ ده‌وله‌تێ و سیسته‌مێ حوكمرانیێ و رێیێن چاوانیا پێكئینانا ده‌ستهه‌لاتێن ده‌ستهه‌لاتداران دیار دكه‌ت هه‌روه‌سا ئه‌ڤ رێنمایه‌ روهنكرنێ دده‌ن ل سه‌ر چاوانیا چه‌سپاندنا ده‌ستهه‌لاتێ و چاوانیا بكارئینانا وێ زێده‌بارێ ورۆهنكرنێ ل سه‌ر تاكان و ئازادیێن وان”.

دیاركر ژی” دستوور وه‌كو قانوونا بنه‌ره‌تیه‌ و چارچۆڤێ سیاسی و جڤاكی و ئابووری ددانیت و تاكه‌ لایه‌نه‌ كو ده‌ستهه‌لاتان دیار دكه‌ت و پێدڤیه‌ ئه‌و ده‌ستهه‌لات رێزێ ل دستووری بگرن چونكه‌ ئه‌و پشته‌ڤانیا شه‌رعیه‌تا وان دكه‌ت”.

وێ بسپۆرا قانوونا دستووری خویاكر” دستوور دشێت رێكارێن حوكمرانیێ رێكبێخیت به‌لێ دڤێت نه‌هیچته‌ ڤه‌شارتن ئه‌م یێن ل هه‌رێمه‌كێ دژین كو ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤینه‌ كو دشێین بێژین زێده‌تر هێز رێكارێن حوكمرانیێ دكه‌ت”.

زێده‌تر دبێژیت” ئه‌و ب خوه‌ دستوور په‌یوه‌ندیێن نێڤده‌وله‌تی و هه‌رێمی رێك دئێخیت ژبه‌ر وێ چه‌ندێ دستووری سه‌روه‌ریا ره‌ها یا هه‌ی به‌لێ سه‌باره‌ت هه‌رێما كوردستانێ و ئیراق ژی دگه‌لدا یێن كه‌فتینه‌ دناڤ چارچۆڤه‌كێ هه‌رێمی و ڤێ چه‌ندێ وه‌كریه‌ هنده‌ك ئالی ل بن كاریگه‌ریا وه‌لاتێن هه‌ڤسنوور بن كو په‌یوه‌ندیێن وان زێده‌تر ب رێیا حزبان بن” .

ناڤبریێ ئاماژه‌كر ژی كو هه‌بوونا دستووری دێ گه‌له‌ك كێشێن هه‌رێما كوردستانێ چاره‌سه‌ركه‌ت و دێ بیته‌ هۆكار بۆ ئێكرێزیا كوردان و ب ده‌ستڤه‌ئینانا سه‌قامگیریێ ژبه‌ركو دستوور پێدڤیه‌كا نیشتمانیه‌ بۆ ئێكرێزیا ئالیێن سیاسی.

هه‌ولێر، قائید میرۆ

پتریا ئالیێن سیاسی د رازینه‌ ب ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت ل ئیراقێ و جێگرێ سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌ران ژی ئاشكرا دكه‌ت، بێی كاراكرنا جڤاتا نوونه‌ران هه‌لبژارتن ناهێنه‌كرن، چونكه‌ پێدڤی ب راستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لبژارتنایه‌ و بودجه‌یه‌كێ تایبه‌ت هه‌یه‌ هه‌روه‌سا دبێژیت، ئالیێن سیاسی داخوازا گره‌نتیێ دكه‌ن بۆ دوباره‌ كرنا هه‌لبژارتنان.

شاخه‌وان عه‌بدولا، جێگری سه‌رۆكێ جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ بۆ رۆژناما (ئه‌ڤرۆ) گوت” جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ كۆمبوونێن خوه‌ ژبه‌ر خوه‌نیشادانان راگرتینه‌ و ژڤانێ كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌ران یێ دیار نینه‌، ژ به‌ر كو هه‌كه‌ د ده‌مێ نوكه‌دا جڤاتا نوونه‌ران كۆمببیت دێ ره‌وش زێده‌تر به‌ر ب ئالۆزیان ڤه‌ چیت، چونكه‌ هێشتا خوه‌نیشاده‌ر دناڤا جڤاتا نوونه‌رێن ئیراقێ دانه‌ و دوهی چووینه‌ دناڤ باره‌گه‌هێ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ری ژی، ئه‌و پێزانینێن ل دۆر كۆمبوونا جڤاتا نوونه‌ران  ل هه‌ولێرێ ژی دهێنه‌كرن د فه‌رمی نینن، چونكه‌ هه‌كه‌ ره‌وش ته‌نا ببیت و لێكتێگه‌هشتن د ناڤبه‌را ئالیێن سیاسی دا هه‌بیت، دێ جڤاتا نوونه‌ران هه‌ر ل ئاڤاهیێ خوه‌ كۆمبیت، هه‌تا ژلایێ سیاسی ره‌وش سه‌قامگیر نه‌بیت باوه‌رناكه‌م جڤاتا نوونه‌ران چ كۆمبوونان ئه‌نجامبده‌ت، ئه‌ز باوه‌رم پێدڤیه‌ ل ده‌ستپێكێ ره‌وتێ سه‌دری بهێته‌ رازیكرن بۆ ته‌ناكرنا ره‌وشێ، بێی چاره‌سه‌ریێن سیاسی كۆمبوون و رێككه‌فتنا ئالیێن سیاسی یێن ئیراقی سه‌رناگریت ژ به‌ر ڤێ ره‌وشا نوكه‌ ئیراق تێدایه‌، بڕیاره‌جاره‌كادی ئالیێن سیاسی ل سه‌رۆكایه‌تیا جڤاتا وه‌زیران كۆمببن، به‌لێ مه‌رجێ كۆمبوونێ ئه‌وه‌ ره‌وتێ سه‌دری پشكداریێ بكه‌ت، چونكه‌ ئه‌و پشكه‌كێ سه‌ره‌كیێ ئاریشه‌یێن نوكه‌ یێن ئیراقێ یه‌ وبێی پشكداریا وان چ كۆمبوون سه‌رناگرن”.

شاخه‌وان عه‌بدولا ئاماژه‌كر” ره‌وشا ئیراقێ یا د قۆناغه‌كا مه‌ترسیدار دا و گه‌هشتیه‌ ئاسته‌كێ دژوار، راگرتنا كۆمبوونێن جڤاتا نوونه‌ران و پێكنه‌ئینانا حوكمه‌تێ كاریگه‌ری لسه‌ر بلندبوونا رێژا گه‌نده‌لیێ هه‌بوویه‌، چونكه‌ چاڤدێری نینه‌ و ب شێوه‌یه‌كێ نه‌ قانوونی ده‌ستكاریا پارێ بودجێ ئاسایشا خوارنێ دهێته‌كرن، ئه‌م وه‌كی كورد پشكداربووینه‌ د كۆمبوونا بۆری دا كو ژئالیێ سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ هاتبو رێكخستن، پتریا ئالیێن سیاسی دگه‌ل دوباره‌كرنا هه‌لبژارتنێن ئیراقێ نه‌، به‌لێ لدۆر شێوازێ رێڤه‌چوونا هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت نه‌گه‌هشتینه‌ ئه‌نجامه‌كێ دیار، ژ به‌ر كو هه‌كه‌ جڤاتا نوونه‌ران بهێته‌ هه‌لوه‌شاندن، ئیراق نه‌شێت هه‌لبژارتنان بكه‌ت، چونكه‌ پێدڤیه‌ په‌رله‌مان یێ كارا بیت بۆ راستڤه‌كرنا قانوونا هه‌لبژارتنان و دیاركرنا ژڤانێ هه‌لبژارتنان بێی په‌رله‌مان رێكارێن ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان بڕێڤه‌ناچن، ژئالیه‌كێ دیڤه‌ بودجه‌یه‌كا تایبه‌ت بۆ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان پێدڤیه‌ و ئه‌ركێ حوكمه‌تێ یه‌ بودجه‌ بهێته‌ مه‌زاختن، ب دیتنا من دڤێت گه‌ره‌نتیه‌ك هه‌بیت بۆ ئه‌نجامدانا هه‌لبژارتنان.