ئهڤرۆ نيوز، ئۆمێد وهلاتى:
ئهڤرۆ نیوز، رهوان نهێلى
شوونوارێن دهۆكێ ئهڤرۆ د كۆنگرهكێ رۆژنامهڤانى دا ئهنجامێن دیتنا چار گورێن دیرۆكى ل شندوخا راگههاند كو مێژوویا وان گوران بۆ 200 سالا بهرى زاینى دزڤریت.
د.حهسهن ئهحمهد رێڤهبهرێ شوونوارێن پارێزگهها دهۆك بۆ ئهڤرۆ دیاركر كو دهڤهرا شندوخا ل سالا 2010 دهمێ كو پرۆژهكێ وهبهرهێنانێ دهاته ئهنجامدان، ژ نشكهكێ ڤه پهیكهرهكێ دیرۆكى هاته دیتن و پشتى هنگى وان دهست دانا سهر وى جهى كو 20 دونهم بوون و دهست ب ڤهكۆلینان كر و گۆت: بۆ ئهڤ ساله مه دڤیا كار ل سهر چار گوران ل دهڤهرا شوونوارى ل شندوخا بكهن كانێ شێوازێ ژیانا وان یا چاوا بوو و چاوا مریێن خوه دڤهشارتن و چاوا ژیانا خوه برێڤهدبرین، لهوما مه پهیوهندى ب زانكۆیهكا ئودونى یا ئیتالى كر و ئهلیساندرو كانجى كو بروفیسوره د بوارێ مرۆڤنیاسیێ دا هاته دهۆك بۆ وێ یهكێ هارى مه بكهت، پشتى مه گۆر ههلداى ههستیێن 14 مروڤان مه دیتن”.
د.حهسهن ئهحمهد ئاماژه ب وێ یهكێ كر پشتى ڤهكولین ل سهر ههستیێن ڤان 14 كهسان كرین دیاربوو كو باب كالێن رهسهن یێن كوردانه و ل گهل وان، بنهمالا وان ژى یێن هاتینه ڤهشارتن و دیاربوو كو خوارنێن ڤان مروڤان یێن رهق بوون ژبهر كو ناڤا ددانێن وان رهش ببوون و كارتێكرن لێ ببوو، ههروهسا دیاربوو كه ئهڤ مرۆڤه یێن هاتینه كفن كرن بهرى بهێنه ڤهشارتن و ئهو دهرزیكا كفن پێ هاته درین یا ل گهل مرى هاتیه ڤهشارتن.
ئهڤرۆ نیوز: ڤهدهر رهشاڤایی:
فهرماندا پێشمهرگه ل شنگالێ رهت دكهت چ هێزێن یهپهشێ یان یهپهگێ یێن سهر ب پهكهكێ ڤه چووبنه دناڤ شنكالێ دا و ب پرۆپاگنده وهسف دكهت.
فهرماندا پێشمهرگه د رۆنكرنهكێ دا دبێژیت: ئهڤ پرۆپاگنده بتنێ بۆ كێمكرنا رۆلێ پێشمهركه و قۆربانیدانا گهلێ كوردستانێ یه، و ههتا نها بۆچی پهكهكێ نهدچوو دناڤ شنگالێ دا كێ دهستێن وان گرتبوون، لێ ژبهركو دزانن پێشمهرگه پلانهكا مۆكم یا ههی لهورا ڤان پرۆپاگندا د میدیایێن خوه دا بهلاڤ دكهن.
ههروهسا دیاركرییه كو پهكهكێ چ رۆل ل وێ دهڤهرێ نینه بتنێ دڤێت ب پرۆپاگندان سهركهفتنا پێشمهرگهی بۆ خوه بدزن و ناكۆكیێ دناڤبهرا خوشك و برایێن ئێزدی دا دروست بكهن.
تێ زانین میدیایێن پهكهكێ وهسا بهلاڤكرییه كو هێزێن وان ل شنگالێ 5 گوند رزگاركریینه.
شێلادزێ ، نهوزاد زاده هلورى:
پهیكهرهك دێ بوو شههید ” كازم بێزهلى ” ل ناحیا شێلادزێ هێته درۆستكرن ئهو پێشمهرگێ كو ب دهستێن داعش ب رهنگهكێ درندانه هاتیه شههید كرن.
ئهیسهر جهرگیس رێڤهبهرێ ناحیا شێلادزێ دیاركر : شههیدێ قارهمان كازم بێزهلى كو ب شێوهیهكێ زور درندانه ب دهستێن چهپهلێن داعش هاته شههیدكرن لهوما پهیكهرهك دێ ژلایێ لیژنا ناوچا پارتى ل شێلادزێ ب ههڤكاریا لقێ 18 بوو شههید كازم بێزهلى هێته چێكرن )
زێدهتر گۆت : ( نها بهرههڤى بوو دانان و چێكرنا پهیكهرى دهێنهكرن و پهیكهر ژى دێ دناڤ جهێ ڤهحهویانێ لسهر پرا نێزیك لیژنا ناوچا پارتى هێته چێكرن ژبهركو ئهو جه جههكێ سراتیجى و جوانه و بهرفرههه )
دهێته زانین پشتى كو پێشمهرگێن قارهمان ئوپهراسیوونهكا بهرفرهه بوو باشوورێ كهركوكێ برى و سهركهفتنهكا مهزن ئینایى وهكو بهرسڤهك بوو شكهستنێن خوه و سهركهفتنێن پێشمهرگهى داعشێ 12 پێشمهرگه ب شێوهیهكى َزور درندانه شههیدكرن كو ئێك ژ وان شههید كازم بێزهلى بوو.
ئهڤرۆنیۆز، ئهیاد بهرواری
ئاژانسهكا دهنگوباسان یا عیراقی ل دووڤ هندهك ژێدهران بهلاڤكریه كو چار برایێن ئهندامهكێ جڤاتا نوونهرێن عیراقێ چهكدارێن رێكخستیا داعش یا تیرۆرستی نه و دو ژ برایێن وی یێن هاتینه كوشتن و ههر دو برایێن وی یێن دی ژی ههتانوكه یێن دناڤ رێزێن تیرۆرستێن داعشێ دا ماین.
ل دووڤ ئاژانسا (خهبهر) یا دهنگوباسان یا عیراقی، چار برایێن ئهندامێ جڤاتا نوونهرێن عیراقێ ژ فراكسیۆنا ئێكهتیا هێزێن دیموكراتی یا سونی (زاهد محهمهد سولتان ئهلخاتونی) گههشتبوونه رێزێن چهكدارێن تیرۆرستێن داعشێ كو ئێك ژ وان ب ناڤێ (عهدای محهمهد سولتان ئهلخاتونی) كو سهركردهكێ داعشێ بوو، ل ڤێ دووماهیێ د شهڕهكی دا ل گهل هێزێن (سووریا دیموكراتی) ل ناحیا (ئهلهول) ل پارێزگهها حهسهكه یا سووری یێ هاتیه كوشتن و تیرۆرستێن داعشێ تهرمی وی ل قهزا بهعاج یا ب سهر پارێزگهها نهینهوا ڤه یێ ڤهشارتی.
دیسا خویاكریه ژی كو برایهكێ دی یێ وی پهرلهمانتاری ل دهمێ دروستكرنا بۆمبان هاتبوو كوشتن ل سالا 2012 ێ پشتی بۆمبهك پێڤه پهقی، بهلێ ههتا نوكه ههردو برایێن وی یێن دی ب ناڤێن (سهفوك و كامل) یێن دناڤ رێزێن چهكدارێن تیرۆرستێن داعشێ دا.
ئهڤرۆ نیوز: ڤهدهر رهشاڤایی:
خهنسا شهمدین عهلی یا 39 سالی ئێكانه ژنه كو دبیاڤێ نوشدارى دا كار ل چیایێ شنگالێ دكهت و چارهسهرییا پێشمهرگه و ئاوارێن چیایێ شنگالی َدكهت .
خهنسا دبێژیت كو ل 15 تهباخا سالا 2014 پشتی دۆرپێچكرنا چیایێ شنگالێ ژ ئالیێ داعش ڤه، ب ههلیكۆپترهكێ بۆ چیایێ شنگالێ هاتیه ڤهگوهاستن پشتی خوه خۆبهخش كری بۆ كاركرنێ ل وی جهێ كو ل وی دهمی دا مهترسیهكا مهزن لسهر بوو.
خهنسا دبێژت ئهو ل جهێ كارێ خوه جار جار دهنگێ لێدانێن بۆمبان كو فرۆكێن ههڤپهیمانان و پێشمهرگه ئاراستهی داعش دكهن دبهیسیت، و ئهو بتنێ ژ رهگهزێ مێ ل چیایێ شنگالێ كاردكهت لێ ههمی رێزێ لێ دگرن و خوه ژ پێشمهرگهیهكی جیاوازتر نابینیت.
لدووڤ گۆتنا وێ بۆ رۆژناما تهلهگرافا بهریتانی: ئهو كارێ ئهز دكهم كێمترین تشته كو سهرخاترا كوردینی و سهرۆك بارزانی دكهم.”
خهنسایێ ههتا نها شوو نهكرییه و دبێژیت وێ دڤێت پیشه و كارێ خوه بباشی بكهت و بكهنڤی دبێژت: دهمێ ژنێن ئاواره یێن كوردێن ئێزدی دهێنه ڤێره بۆ چاهرهسهریێ دبێژن مه دڤێت تو ههر لڤێره بی و شوو نهكهی دا دوورنهكهڤی. ”
خهنسا ژ بنهرهت كوردا رۆژئاڤا كوردستانێ یه و ل بهارا سالا 2014 ێ ئاوارهی ههرێما كوردستانێ ببوو و باوهرناما هاریكارا نۆشداریێ ههیه.
ئهڤرۆنیۆز، ئهیاد بهرواری
ل دهڤهرهكا چیایی ل پایتهختێ نیپالێ نوژدارهكێ نیپالی یێ تایبهتمهند ب نهخوهشیێن چاڤان ڤه یێ شیای رۆناهیێ بۆ چاڤێن دههان هزار كهسێن چاڤێن وان ب ئێكجاری تاری بووین بزڤرینیت.
رۆژناما (نیویۆرك تایمز) یا ئهمریكی د راپۆرتهكێ دا بهلاڤكریه ” كلینیكا نوژدار ساندۆك رۆت یێ 61 سالی دكهڤیته دهڤهرا چیایی (هیتودا) ل تیگالانگا ل پایتهختێ نیپالێ (كاتماندۆ) یێ شیای رۆناهیێ بزڤرینیته چاڤێن 100 هزار كهسان و چو نوژداران د دیرۆكێ دا ئهڤ چهنده نهكریه و بهایێ نشتهرگهریێ ژی تنێ (25) دۆلارن”.
نیكولاس كریستۆف پهیامنێرێ (نیویۆرك تایمز) د راپۆرتا خوه دا ل رۆژناما ناڤبری دبێژیت” ئافرهتهكا نابینا كو ب ههردو چاڤێن خوه نابینیت هاته د كلینیكێ ڤه و نۆژدار ساندۆكی بهنجهك كره د چاڤێن وێ دا و ب ڕێیا دووربینهكا ئاسایی ئاڤا سپی ژ چاڤێن وێ ئینادهر و عهدهسێن دهستكرد ل شوینا ئهوێن ژناڤچووین دانانا جهێن وان و نشتهرگهری تنێ پێنج خۆلهكان ڤهكێشا”.
رۆژناما ئهمریكی دبێژیت” بۆ ئهنجامدانا نشتهرگهریهكا ب ڤی شێوهی ل ئهمریكا، پێدڤی ب كهلوپهلێن نوژداری یێن پێشكهفتی یه و دهمهكێ درێژتر ژی یه، زێدهباری كۆژمهكێ مهزن یێ پارهی، بهلێ ئهڤ نوژدارێ نیپالی ب كهلوپهلێن ئاسایی وان نشتهرگهریان دكهت و ئهڤ چهنده ژ نۆژدارێن هندی وهرگرتیه و پتر پێشخستن كریه د كارێ خوهدا”.
خویاژی دكهت” ڤی نۆژدارێ نیپالی كۆمهلگهههكا تایبهتمهند ب چارهسهریا نهخوهشیێن چاڤان ڤهكریه كو پهیمانگهههكا تایبهت ب مهشقكرنا نوژداران ڤه ژی ب خوهڤه دگریت، زێدهباری كارگهههكا دروستكرنا عهدهسێن دهستكرد و ئهو نۆژدار نیڤهكا نشتهرگهریێن خوه ب ههروه و بێ پاره ئهنجام ددهت و بزاڤێ دكهت ئهزموونا خوه ڤهگوهێزیته هندهك وهلاتێن ههژار وهكو (غانا و ئهسیوبیا).
ل دووڤ رێكخراوا ساخلهمیا جیهانی 39 ملیۆن كهس ل جیهانێ د نابینانه و ژ رۆناهیێ د بێ بههرن كو نیڤا وان ژ ئهگهرێ ههبوونا ئاڤا سپی د چاڤێن واندا كوره بووینه.
ئهڤرۆنیۆز، ئهیاد بهرواری
نهتهوێن ئێكگرتی راگههاند ئهو یا بهرههڤه بۆ ئاوارهبوونهكا ب كۆم ژ باژێرێ مووسلێ بهرێ پرۆسا ئازادكرنا وێ ژ دهستێن رێكخستیا دهولهتا ئیسلامی (داعش) یا تیرۆرستی.
نوونهرێ كۆمسیۆنا نهتهوێن ئێكگرتی بۆ كاروبارێن ئاواران (برونۆ جیدۆ) بۆ ئاژانسا (رویتهرز) گوت” كۆمسیۆنا مه یا بهرههڤیان دكهت بۆ پێشكهشكرنا هاریكاریان بۆ وان كهسێن ژ باژێرێ مووسلێ درهڤن و هندهك جه یێن هاتینه پێشنیاركرن بۆ دروستكرنا كهمپێن نوو” لێ ئاشكرا ژی كر ” سهرهرای ڤێ چهندێ ژی، جه بۆ ههموویان نابیت”.
برونۆ زێدهتر گوت” ڤێ جارێ چو بههانه بۆ جڤاكێ مرۆڤایهتیێ نابن كو بێژن ئهڤه ژ نشكهكێ ڤه پهیدابوو و ب چو شێوهكی ئهم د بهرههڤ نهبووین، ژ بهر كو د ئهنجامێ وێ پرۆسێ دا، دێ هژمارهكا مهزن یا وهلاتیێن سڤیل ئاواره بن”.
ب دیتنا وی بهرپرسێ نهتهوێن ئێكگرتی” لهزكرن د ڤهگهراندنا ئاواران دا بۆ دهڤهرێن وان یێن هاتینه ئازادكرن، دبیت ئهنجامێن بهرۆڤاژی بۆ ههبن”.
خویاكر ژی” كارێ سهرهكی دێ بهرههڤی بن بۆ وهرزێ زڤستانێ، بهلێ د ههمان دهم دا فشار یێن ل سهر پرۆسێن هاوارهاتنا مرۆڤایهتی یێن ههین ژ ئهگهرێ كێمیا دراڤی”.
ب ئاوارهبوونهكا ب كۆم یا وهلاتیێن ئاكنجی ل باژێرێ مووسلێ، دێ گرفتێن ئاواران و پرسا ئاوارهبوونێ مهزنتر لێهن، ژ بهر كو هژمارا ئاوارێن ناڤخوهیی یێن گههشتینه سێ ملیۆن و 200 هزار كهسان، ئانكو رێژهیا 10% ژ وهلاتیێن عیراقێ یێن ئاواره بووین.
ئهڤرۆ نیوز:
رێڤهبهریا چاكسازیا ژن وسنێلان ل دهوكێ خولهكا نهخوێندهواریێ بو 20 گرتیێن ژن یێن دناڤا چاكسازیێ دا ڤهكر.
زهكى سالح رێڤهبهرێ چاكسازیێ بو ئهڤرۆ نیوز دیاركر كو ئهڤ خوله بههڤكارى دگهل قوتابخانا دناڤ چاكسازیێ دا هاتى یه ڤهكرن ومهرهم پێ ئهوه كو ئهو ژنێن دژیانا خودا بێ بههر بوین ژخاندن ونڤیسینێ ل چاكسازیێ دا فێرببن ومفاى ژ وهختێ خو وهرگرن.
نها 44 گرتى و8 راگرتیێن ژن د ناڤ چاكسازیا ژن وسنێلان ل دهوكێ دا ههنه .
ئەڤرۆ نیوز، ئەیاد بەرواری:
رۆژنامەکا ئەمریکی بەلاڤکر کو ئەمریکا دێ تیپا خوە یا لەشکری یا بەرنیاس ب (تیپا ١٠١) ھنێریتە عیراقێ و کوێتێ بۆ شەڕێ رێکخستیا داعش یا تیرۆرستی.
رۆژناما (ئارمی تایمز) یا لەشکری یا ئەمریکیبەلاڤکریە کو ھژمارەکا فەرماندێن لەشکرێ ئەمریکی بۆ وێ دیارکر کو دێ ئەو تیپا بژاردە د لەشکرێ ئەمریکی دا ھێتە ھنارتن دا سەرکێشیا ھێزێن دی یێن ئەمریکی ل عیراقێ بکەت د چارچۆڤێ پلانا نوکە یا شەڕێ دژێ داعشێ.
وێ رۆژناما ئەمریکی خویاکریە ژی” بنگەھێ سەرەکیێ وێ تیپا لەشکرێ ئەمریکی کو ل ویلایەتا (کنتاکی) یە، دێ ھێتە ڤەگوھاستن بۆ کوێتێ ھەتاکو سەرکێشیا ئەرکێن شەڕی ل عیراقێ بکەت و ئەو ئەرکە ژی دێ بۆ دەمێ نەە مەھان ڤەکێشیت و دێ بیتە جارا ئێکێ ئەو تیپا لەشکری بۆ ئەرکەکێ دھێتە ھنارتن بۆ دەڤەرا رۆژھەلاتا ناڤین”.
جەنەرال ( گاری فیلوسکی) فەرماندێ تیپا (١٠١) بۆ وێ رۆژناما ئەمریکی خویاکر” کارێ ھەرە سەرەکیێ تیپا وان د سێ مەھێن بۆری دا، ڤەخواندنا رەوشا عیراقێ بوو کو پتر پێزانین ل سەر ھەبن ژبۆ ئەنجامدانا پرۆسەکێ ب ناڤێ ( چارەیا بنەرەتی) کو دێ ل دەستپێکا سالا داھاتی ھێتە بجھئینان و دێ بۆ دەمێ نەە مەھان ڤەکێشیت”.
تیپا (١٠١) یا لەشکرێ ئەمریکی کو یا بەرنیاسە ب ( ئەلھۆ) ب ناڤودەنگترین تیپێن شەڕکەرێن ئەمریکی یە کو لەشکرێ ئەمریکی شانازیێ پێ دکەت و ناڤودەنگیا خوە د شەڕێ جیھانیێ دویێ دا پەیداکریە کو رۆلەکێ مەزن د سەرکەفتنێ ل سەر لەشکرێ ئەلمانی ھەبوو.