زنار تۆڤی:

نوونەرێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل فرەنسا راگەهاند: فرەنسا پشتەڤانییێ ل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دكەت و داخواز دكەت هەرێما كوردستانێ و بەغدا ل دووڤ دستووری ئاریشەیێن خوە چارەسەر بكەن.
عەلی دۆلەمەری، نوونەرێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل فرەنسا بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» فرەنسا ئێك ژ وان وەلاتانە یێن كو هەردەم پشتەڤانییێ ل هەرێما كوردستانێ دكەت، سەرەدانا ئەڤێجارێ یا شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ یا سەركەفتی بوو، چونكی هەرێما كوردستانێ بۆ فرەنسا یا گرنگە و ئەوان پشتەڤانییا خوە ژی بۆ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دوپات كرییە».
ناڤهاتی گوت ژی» فرەنسا دوپاتی ل سەر ئەوێ چەندێ كرییە كو پێدڤییە ئیراق ئاریشەیێن خوە ل گەل هەرێما كوردستانێ دچارچوڤەیێ دستووریدا چارەسەر بكەت و مافێن هەرێما كوردستانێ بدەت، چونكی ئەو د دلگرانن ژ ئەوێ چەندێ كو ئەو ئاریشە د بەردەوام بن، لەوما ئارامییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ یا گرێدایە ب چارەسەركرنا ئاریشەیێن د ناڤبەرا هەرێما كوردستانێ و ئیراقێدا».
عەلی دۆلەمەری ئەو ژی گوت» د دیرۆكێدا جارا ئێكێیە ل سیناتا فرەنسا بیرەوەرییا نەورۆزێ ب پشكدارییا شاندێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ دهێتە كرن، ئەڤە پێنگاڤەكا گرنگە بۆ هەرێما كوردستانێ، وەلاتێ فرەنسا گەلەك گرنگییێ ب هەرێما كوردستانێ ددەت، هەروەسا فرەنسا دوپاتیێ ل سەر ئەوێ چەندێ دكەت كو پێدڤییە ئاریشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێدا بهێنە چارەسەركرن، ئەو كار دكەن ئاریشەیێن دناڤبەرا هەردو ئالییان ب دانوستاندنێ و ل دووڤ دستووری ئیراقێ بهێنە چارەسەركرن».

شرۆڤەكارەكێ سیاسی ئاشكراكر، پیلانێن مەترسیدار بۆ راستڤەكرنا دستوورێ ئیراقێ یێن هەین و دخوازن هەرێما كوردستانێ بهێتە پارچەكرن و دەنگ ل سەر راستڤەكرنا دستووری دژی هەرێما كوردستانێ بهێتەدان. هەروەسا دبێژیت، پێدڤییە دەستهەلاتا هەرێما كوردستانێ ئاگەهداری ئەوان بزاڤان بیت، چونكە هەر وی دەمی دستوورێ هاتییە پەسەندكرن بزاڤێن دژی دستووری هاتینە دەستپێكرن.
د. محەمەد ئەحمەد، شرۆڤەكارێ سیاسی وئەندامێ بەری یێ پەرلەمانێ كوردستانێ بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) گوت» هەر ژ دەمێ دستووری نوكە یێ ئیراقێ هاتییە پەسەندكرن و دەركرن بانگەشە و دژایەتیا دستووری هاتییە دەستپێكرن، بەلێ ژبەر ئەوان پێرابوونێن بۆ راستڤەكرنا دستووری هاتینە دیاركرن، چونكە رێكارێن راستڤەكرنا دستووری ژئالیێ دستووری ڤە هاتینە دانان و پێدڤییە ب گۆڕەی ئەڤان مەرج و رێكارێن هاتینە دیاركرن دستوورێ ئیراقێ بهێتە راستڤەكرن، ئێك ژ بەندێن دستوورێ ئیراقێ ئەوە هەكە بەندەك یان هەموو بەندێن دستووری ژبلی پرەنسیپێن بنەڕەتی هاتنە بەرهەڤكرن بۆ قۆناغا راستڤەكرنێ وی دەمی دڤێت بكەڤیتە راپرسیێ و دەنگ ل سەر بهێتە دان ب رێكا راپرسییا گشتی بۆ راستڤەكرنا دستوورێ ئیراقێ، هەكە هەموو پارێزگەهێن ئیراقێ ب (بەلێ) دەنگ ل سەر راستڤەكرنا دستووری بدەن، بەلێ ل سێ پارێزگەهان رەتكر ئەڤە دستوور ناهێتە راستڤەكرن و سەرناگریت، بەرۆڤاژی هەكە ل سێ پارێزگەهان ژی دەنگ ل سەر دستووری بهێتەدان ئەڤە بێگومان دێ هێتە راستڤەكرن و دێ سەر گریت».
ئەڤی شرۆڤەكارێ سیاسی زێدەتر گوت» ئەڤە دەمەكە خەلكەكی خوە بەرهەڤ كریە بۆ وێ چەندێ هەرێما كوردستانێ بهێتە پەرت و بەلاڤكرن و لێك جوداكرن، هەتا دو ل سەر سێ یا خەلكی راستڤەكرنا دستووری رەت نەكەت و پیلانا وان سەر بكەڤیت بۆ راستڤەكرنا دستووری، ئەز باوەرم نوكە پڕۆژەیێ راستڤەكرنا دستووری یێ بەرهەڤە و هەردەمێ بۆ بچیتە سەر یان دەم یێ گونجای بیت دێ راپرسی ل سەر راستڤەكرنا دستووری هێتەكرن، هەكە بهێت و ئەڤێ پیلانێ سەرگرت ئەڤە دێ قەوارەیێ سیاسی و دستووریێ هەرێما كوردستانێ ب ئاڤێ دا چیت، ژ بەر كو وەكو من ئاماژە بۆ كری یێ بەرهەڤییان دكەن بۆ دەربازكرنا راستڤەكرنا دستووی و دوبارە دبێژم هەكە سەربگریت دێ شێن ب ساناهی دەربازكەن، لەوڕاژی كار ل سەر لێك جوداكرنا هەرێما كوردستانێ دهێتەكرن و دخوازن بەرهەڤیێن باش بهێنەكرن هەتا دەمێ راپرسیێ دو ل سەر سێ یا سێ پارێزگەهێن هەرێما كوردستانێ دەنگێ نەخێر بۆ راستڤەكرنا دستووری نەدەن».

عەزیز هەورامی:

دادوەر، كوردەوان نەقشبەندی بۆ رۆژنامەیا (ئەڤرۆ) راگەهاند: پێگەهێ پارتی دیموكراتی كوردستان ل هەرێما كوردستانێ و ئیراقێ یێ دیارە و ئایدیۆلۆژییا پارتی حزبەكا دیموكراتیخوازا نەتەوەیییە، دەمێ هەست ب هەبوونا مەترسییان بكەت ژ پاشڤەچوونا دیموكراسیێ د پڕۆسەیا سیاسییا ئیراقێدا، مافێ وێیە هەلویستێ وەربگریت. ئەوا پارتی راگەهاندی. بایكۆتا هەلبژارتنان نینە بەلكو هەلویستەكێ سیاسییە و دخوازیت ئەوێ چەندێ بگەهینیتە سیاسەتمەدارێن ئیراقێ ئەوێن ل پشت بڕیارێن دادگەها فیدرال و بێژیتێ قەبوول ناكەین كو مەترسی بكەڤیتە سەر قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ.
پارتی ب گۆڕەی ئەوێ چەندێ زوورترین بەرپرسیارەتی دكەڤیتە سەرێ ملێ وێ، حزبا ئێكێیە و پێكئینەرا سەرەكییا حوكمەتا هەرێما كوردستانێیە، دڤێت ب هووری چاڤدێرییا رەفتار و بڕیارێن سیاسی و بڕیارێن دادگەها فیدرال بكەت، ب تایبەت د ئەڤان سالێن دووماهیێ دا ل ئیراقێ هەست دهێتە كرن بەرامبەر هەرێما كوردستانێ بڕیار ب رێكا دادگەها فیدرال ڤە دژی مافێن دستووری یێن كوردستانێ دەردكەڤن هەروەسا دژی دەستهەلاتێن كوردستانێ و ماف و شایستەیێن وێ دەركەفتینە، پێدڤی بوو ل سەر پارتی هەلویستی وەربگریت و پێدڤی بوو هەلویستێ زووتر هەبا ب تایبەت ل دەمێ تۆماركرن وئێكلاكرنا سكالایا دژی قانوونا هەلبژارتنێن كوردستانێ».
ئاماژەكر» دادگەها فیدرال ل سالا 2021 هاتە ئەكتیفكرن و قانوونا پێكئینانا دادگەها فیدرال ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ هاتە راستڤەكرن و هەكە لێنێرینەكێ ل بڕیارێن وێ بكەین د ئەڤی دەمێ كورت دا زوورترین بڕیار دژی هەرێما كوردستانێ دەركرینە، زێدەتر ژ مادەیان هەنە و نەهاتینە بجهئینان كو پەیوەندی ب مافێن پێكهاتەیێن ئیراقێ و ژئەوان ژی مافێ گەلێ كوردستانێ. ئیراقا پشتی سەدام حسێنی ل سەر رێككەفتنەكا دستووری هاتیە ئاڤاكرن، ب گۆڕەی دستووری هەرسێ پێكهاتەیێن كورد و ئەرەبێن سوننە و شیعە هەڤسەنگییەكا دستووری ل بەرچاڤ وەرگرتنا دستووری بۆ ئەوان هاتییە كرن، دادگەها فیدرال ئەڤ هەڤسەنگییا دستووری ل بەرچاڤ وەرنەگرتییە كو د راستڤەكرنا قانوونا هەژمار 30 یا سالا 2005 ئاماژە پێ هاتییە كرن و ل مادەیا 93 ژ دستوورێ ئیراقێ دەستهەلاتێن دادگەها فیدرال ب رۆهنی هاتینە دیاركرن، دەستهەلاتا وێ یا ئێكێ ئەوە چاڤدێرییا دستووریبوونا قانوونا بكەت كو ل ئیراقێ دهێنە بجهئینان، د ئەوی چارچۆڤەیدا نەشیایە كارێن خوە بكەت، دروستتر بێژین یا ژ رێڕەوێ دەستهەلاتا خوە لادای و گەلەك جاران دژی قەوارەیێ هەرێما كوردستانێ بڕیاران ددەت، لەوما ئەو بڕیارێن دهێنە ژ ئالیێ ئەوێ دادگەهێ ڤە دژی كوردستانێ دهێنە دەركرن، بڕیارێن سیاسی نە نەكو قانوونی. ل هەموو ئەو وەلاتێن سیستەمێ فیدرال دهێتە پەیڕەوكرن، دادگەها فیدرال هەبوون لێ هەیە و دیرۆكا بڕیارێن ئەوان هەكە بهێتە خواندن، دەمێ ناكۆكی د ناڤبەرا هەرێمان و حوكمەتێن ناڤەندیدا دروست دبیت، دادگەها فیدرال هەرێمان پتر ل بەرچاڤ وەردگریت بۆ پاراستنا سیستەمێ فیدرالبوونا وەلاتێن خوە و پێدڤییە ئارمانجا دادگەها فیدرال پاراستنا مافێن هەموو ئیراقێ بیت و ب تایبەت پاراستنا سیستەمێ فیدرال، بەلێ بەرۆڤاژی هەموو بڕیارێن ئەڤێ دادگەهێ بێ دەستهەلاتكرن و بچووكرنا قەوارەیێ قانوونیێ هەرێما كوردستانێ یە».
ئاماژە كر « دادگەها فیدرال ل سەردەمێ حوكمڕانییا مەدەنی یا پۆل برێمەر و بەری دانانا دستووری هاتییە پێكئینان و پاشی بۆ دەمەكی هاتنە راوەستاندن تاكو سالا 2021 جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ل شوینا ئەوێ چەندێ ب گۆڕەی مادەیێن 92-93-94 كو د دستوورێ ئیراقێدا هاتی دادگەها فیدرال یا نوو بهێتە پێكئینان، دەستهەلاتدارێن شیعە ل جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ راستڤەكرنەك كر د قانوونا دادگەها فیدرال هەژمار 30 یا سالا 2005 و د راستڤەكرنێ ژی دا هاتییە دڤێت پێكهاتەیێن ئیراقێ ل بەرچاڤ بهێنە وەرگرتن و هەڤسەنگییا دستووری ل دادگەها فیدرال ل بەرچاڤ بهێتە وەرگرتن، كورد و سوننە و شیعە هەڤسەنگییا دستووری ل بەرچاڤ وەرگرن بەلێ نوكە ئەوژی یا پێشێلكری، ئەوبوو دادوەر عەبدولرەحمان زێبارێ ئەندامێ دادگەها فیدرال بوو ل سەر پێكهاتەیێ كوردی ئەو دادگەه بجه هێلا ژ ئەگەرێ پێشێلكرنا مافێن هەرێما كوردستانێ».
هەروەسا دیاركر» دشیاندایە جڤاتا نوونەرێن ئیراقێ ب ساناهی هەكە د راستگۆ بن ل گەل هەرێما كوردستانێ، ب گۆڕەی دستووری و ب قانوونەكا نوو پڕۆژەیەك بهێتە هنارتن بۆ جڤاتا نوونەران و دەنگ ل سەر بهێتە دان و ئەڤ دادگەهە بهێتە ژ كارئێخستن و دادگەها نوو جهێ وێ بگریت و هەموو نەتەوەیێن ئیراقێ د پاراستی بن و گرنگە دادگەها فیدرال دادگەهەكا بێلایەن بیت و پارێزەرا هەموو پێكهاتەیێن ئیراقێ و سیستەمێ فیدرالیەتا دەولەتێ بیت و هەموو هەست ب ئەوێ چەندێ بكەن د یەكسانن و مافێن وان د پاراستی نە».

سەرۆك مەسعود بارزانی، دوهی پێشوازی ل خانم ئەلینا رۆمانسكی بالیۆزا ئەمریكا ل ئیراقێ‌ كر.
د دیدارەكێ‌ دا، رەوشا سیاسی یا ئیراقێ‌ و دەڤەرێ‌ گەنگەشە كر و رۆناهی بەردا سەر رەوشا ناڤخۆییا هەرێما كوردستانێ‌ و هەلبژارتنێن پەرلەمانێ‌ كوردستانێ‌، د ڤی واری دا، بالیۆزا ئەمریكا ل ئیراقێ‌ راگەهاند، كو د تێبینیێن پارتی ل دۆر هەلبژارتنان دگەهن و مەرج و داخوازیێن پارتی ل گەل یونامی و ئالیێن سیاسی یێن ئیراقێ‌ یێن باسكرین و ئەمریكا د خوازیت هەرێما كوردستانێ‌ یا بهێز و سەقامگیر بیت و ل گەل ئالیێن دی بۆ گەهشتنا چارەیەكێ‌ دیالۆگ دێ‌ یا بەردەوام بیت.
ژ ئالیێ‌ خۆ ڤە، سەرۆك بارزانی سوپاسیا دۆستایەتیا ئەمریكا كر و راگەهاند، گرفتا هەرێما كوردستانێ‌ هەلبژارتن بتنێ‌ نینن، بەلكو قووت و مووچەیێ‌ خەلكی و سیاسەتا نەدروستا دژی هەرێما كوردستانێ‌ ژی نە.
سەرۆك بارزانی، ئاماژە ژی كر كو پارتی ل گەل هەلبژارتنایە، لێ‌ دگەل وان هەلبژارتنایە كو د شەفاف بن و دەربڕینێ‌ ژ ئیرادەیا گەلێ‌ كوردستانێ‌ بكەت و د دوور بن ژ دەستێوەردانێن دەرەكی و سەپاندنا شێوازێ‌ نەقانوونی ب رەنگەكی كو بەری ئەنجامدانا هەلبژارتنان، ئەنجامان د بەرژەوەندیا خۆ دا ئێكلا بكەن و گۆت: (نابیت هەلبژارتن بیێ‌ پشكداریا پێكهاتەیان برێڤە بچن).

سەرۆك مەسعود بارزانی ل سەلاحەدین پێشوازی ل ستیڤن هیچن، بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ كر.
د دیدارەكێدا باس ل رەوشا سیاسییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێ هاتە كرن و گرێدای بابەتێ هەلبژارتنان سەرۆك بارزانی ئەو چەندە دوپاتكر « هەر ژ سالا 1991 پارتی دەستپێشخەرا هەلبژارتنان و ڤەگوهاستنا شەرعییەتا شۆڕەشگێری بۆ شەرعییەتا قانوونی بوو و هەردەك د هەلبژارتناندا دەنگێ ئێكێ ئینایە. دەمێ دو سالایە كو هەلبژارتنێن ب بهانەیێن جۆراوجۆرێن سیاسی و هاندانا دەرەكی دهێنە گیرۆكرن، نوكە ژی كو ب بڕیارا سیاسی دادگەها فیدرالی و ب گۆڕەی ئەجیندایێن دەرەكی دەستكاری د قانوونا هەلبژارتناندا هاتییە كرن، ئەڤجا دبێژن بلا هەلبژارتن بهێنە ئەنجامدان. ئەم ل گەل ئەنجامدانا هەلبژارتناینە بەلێ دوور ژ دەستێوەردانا دەرەكی و بڕیارێن سیاسی یێن مەبەستدارێن دادگەها فیدرالی كو ئارمانج ژێ شكاندنا پارتی بیت».
سەرۆك بارزانی راگەهاند ژی» ئەم ناچینە بن بارێ بڕیارێن نە دستووری یێن دادگەها فیدرالی كو تێدا دادگەهێ خوە كرییە شوینا دەستهەلاتێن قانووندانانێ و بجهئینانی».
هەروەسا ئەوژی دوپاتكر» تێبینی و داخوازیێن پارتی دیموكراتی كوردستان د قانوونی نە و دچارچۆڤەیێ دستووری و ژ پێخەمەت ئەنجامدانا هەلبژارتنێن راست و رەوانە».
د پشكەكا دی یا ئاخڤتنێن خوەدا سەرۆك بارزانی رۆناهی ئێخستە سەر سیاسەتا برسیكرن و بڕینا بودجەیا خەلكێ هەرێما كوردستانێ و دوپاتكر كو نابیت رەفتارا سیاسیانە ل گەل بودجەی و قویتێ خەلكێ كوردستانێ بهێتە كرن بۆ لاوازكرن و شكاندنا ئیرادەیا گەلێ كوردستانێ، هەروەسا ب پێدڤی ژی زانی كو چارەسەرییەكا ئێكلاكەر بۆ بابەتێ بودجەیا هەرێما كوردستانێ بهێتە دانان. ئەوژی بۆ شاندێ مێهڤان رۆهنكر كو ئەم پشتبەستنێ ب رەوایەتییا دۆزا گەلێ خوە و هەرێما كوردستانێ ب خوین و رۆندكێن گەلێ كوردستانێ دروست بوویە نەكو ب بڕیارێن دەرڤەی ئیرادەیا گەلێ كوردستانێ.
هەر د ئەوێ دیدارێدا بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ دوپاتی ل ئەوێ چەندێ كر كو وەلاتێ وی هەر ژ دەستپێكا سالێن نۆتان ژ چەرخێ بۆری و هەتا نوكە ب گرنگی دنێریتە هەرێما كوردستانێ و پشتەڤانیێ لێ دكەت، و ل گەل هەرێما كوردستانێ یا ب هێز و سەقامگیر دایە. باس ل ئەوێ چەندێ ژی كر كو رۆلێ پارتی دیموكراتی كوردستان د پڕۆسەیا سیاسییا ئیراقێ و هەرێما كوردستانێدا یێ گرنگە و پڕۆسەیا سیاسی و هەلبژارتن ل هەرێما كوردستانێ بێی رۆلێ پارتی پڕسەیەكا تمام نابیت و دخوازن هاریكار بن بۆ چارەسەركرنا كێشەیان. هەروەسا راگەهاند ژی كو د نیگەرانیێن پارتی دگەهن لەوما ل ڤێرێیە تاكو بزانیت چاوان دێ پشكدار و هاریكار بن بۆ چارەسەرییا كێشەیان و ئەنجامدانا هەلبژارتنێن ئازاد و پاقژ.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ پێشوازی ل بالیۆزێ بریتانیا ل ئیراقێ كر و هەردو ئالییان باس ل هەستییاریا رەوشێ كر و دوپاتی ل گرنگییا ئەنجامدانا هەلبژارتنان كر.
نێچیرڤان بارزانی و ستڤین هیچن باس ل هەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ، رەوشا ناڤخوەییا هەرێما كوردستانێ و پەیوەندیێن هەولێرێ – بەغدا كر.
ب گۆڕەی بەیاننامەیەكا سەرۆكایەتییا هەرێما كوردستانێ» هەردو ئالییان دوپاتی ل گرنگییا ئەنجامدانا هەلبژارتنان كر و باس ل هەستییاریا رەوشێ و پێدڤییا چارەسەركرنا كێشە و ناكۆكییێن د ناڤبەرا ئالیێن سیاسی دا كر بۆ بەرهنكاربوونا ئاستەنگان».
سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ و بالیۆزێ بریتانیا «د هەڤڕا بوون كو پێدڤییە كێشەیێن هەولێر – بەغدا ب دانوستاندنان و ل سەر بنەمایێ دستووری و پاراستنا مافێن هەموویان بهێنە چارەسەركرن».

سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ راگەهاند: حوكمەتا فیدرالی دئێخینە پێشبەری بەرپرسیارەتییەكا دستووری و ئەخلاقی كو ئەو سۆزێن داینە مە بجهبینیت بۆ دابینكرنا مووچەیان.
مەسرور بارزانی، سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل حەفتییا بۆری د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا دوپاتكر» ئەو ئەركێن ل سەر ملێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ هەموو یێن بجهئیناین، ب سوپاسی ڤە وەزارەتا دارایی، جڤاتا وەزیران، وەزارەتێن پەیوەندیدار هەموویان كارێن پێدڤی ئەنجامدایە بۆ ئەوێ چەندێ هەموو پێرابوونان بگرنەبەر و هەموو ئەوان بەهانەیێن هەتا نوكە هاتینە بكارئینان، نەهێلن».
مەسرور بارزانی گوت ژی» ئەوا ل سەر ملێ مە، یا هاتییە ئەنجامدان ژ ئالیێ مەڤە و هیڤیدارین ئەڤە ببیتە قۆناغەكا نوو بۆ ئەوێ چەندێ مووچە د دەمێ خوە دا و وەكو پێدڤی بهێتە بەلاڤكرن».
هەروەسا سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پشتی راگەهاندنا چەندین بڕیاران كو دبەرژەوەندییا خەلكێ هەرێما كوردستانێدا بوون، گوت» هیڤیدارم ئەڤە ببیتە دەستپێكەك بۆ ب دوماهیئینان ب ئابلۆقەیا ئابۆری كو كەفتییە سەر هەرێما كوردستانێ و ب دوماهیئینان ب قەیرانا دارایی ل هەرێما كوردستانێ و بەر ب قۆناغەكا نووتر بچین».
هەڤدەم سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ل دۆر پەیوەندیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا ئاماژەكر» هیڤیدارین بشێین ل گەل حوكمەتا فیدرالی بگەهینە ئەنجامەكێ باش بۆ چارەسەركرنا هەموو ئەو گرفتێن دناڤبەرا حوكمەتا فیدرالی و حوكمەتا هەرێما كوردستانێدا ماین»

هەژمارەكا سیناتۆرێن ئەمریكی نامەیەك ئاراستەی جۆ بایدن، سەرۆكێ ئەمریكا كریە و تێدا داخواز ژێ كریە پشتەڤانیكرنا كوردان ل هەرێما كوردستانێ بكەتە مەرج بۆ هەر سەرەدانەكا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ بۆ واشنتۆن.
ئەو سیناتۆرین ئیمزا ل سەر نامێ كری پێكدهێن ژ هەشت سیناتۆران ئەوژی هەر ئێك ژ ( تۆم كۆتن، تێد بۆد،ریك سكۆت، جەیك ئێلزی، فرێنچ هێل، مایكل تێرنەرو مایكل والتز) كو ئەوان دنامەیا خوە دا داخواز ژ جۆ بایدنی كریە د سەرەدانا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ دا بۆ واشنتۆن، دوپاتیێ ل پێدڤییا پشتەڤانییا زێدەتر یا پێشمەرگەی و هنارتنا بودجەیا هەرێما كوردستانێ و دەستپێكرنا هنارتنا پەترۆلا هەرێما كوردستانێ بكەت.
خالێن نامەیا هەشت سیناتۆرێن ئەمریكی بۆ سەرۆكێ ئەمریكا:
-هێشتا حوكمەتا ئیراقێ نێزیكترین دۆستا ئیرانێیە و سالانە سێ ملیار دۆلاران ددەتە میلیشیێن حەشدا شەعبی.
-ئەوان میلیشیا زێدەتر ژ 180 جاران هێرش كریە سەر ئەمریكییان و هەروەسا كوردستانێ.
-هوون چاڤێن خوە ل ئەوێ چەندێ دگرن كو ئیراق كارەبێ و غازا سروشتی ژ ئیرانێ بكڕیت و دۆلاری بدەتێ.
-هوون پێشوازیێ ل سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ دكەن، بەلێ ل گەل سەرۆك وەزیرێن هەرێما كوردستانێ كۆم نەبوون، د دەمەكیدا ئەو هەڤپشكەكێ گرنگە و مێهڤاندارییا پترییا هێزا ئەمریكا كریە ل دەڤەرێ.
-حوكمەتا ئیراقێ ب هەڤپشكی ل گەل ئیرانی دژی هەڤپەیمانێن مە یێن كورد كار دكەت، پارە ژ خەلكی بڕییە و بۆرییا ڤەگوهاستنا پەترۆلێ بۆ توركیا راگرتییە د دەمەكیدا ئەو ژێدەرەكێ سەرەكیێ ئابۆرێ كوردستانێ بوو.
-پێدڤییە كێمكرنا بلەز یا هەژموونا ئیرانی و پشتەڤانییا هەڤپشكێن مە یێن كورد بكەیە مەرج بۆ هەر سەرەدانەكا سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ.
-پێدڤییە وەبكەی ئێكسەر ئیراق پشكا بودجەیا هەرێما كوردستانێ بدەت و ئەو پەترۆلێ هاتییە راوەستاندن، بهێتە فرۆتن كو ل بەندەرێ جەیهان مایە.
-نابیت بهێلی ئێدی دۆلار ب رێكا ئیراقێ بگەهیتە ئیرانێ.

شرۆڤەكارەكێ سیاسی راگەهاند، داخوازكرنا محەمەد شیاع سۆدانی بۆ ئەمریكا، سەبارەت كێشەیێن هەلاویستییە د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێدا.
كارۆخ خۆشناو، سەرۆكێ پەیمانگەها ڤەكۆلینێن ئەمریكی – كوردی د داخۆیانییەكا رۆژنامەڤانیدا گوت» پشتی سالا 2023 و وێڤە بەرهەڤی بۆ سەرەدانا محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ بۆ ئەمریكا دهێنە كرن».
كارۆخی گوت ژی» ژ ئەگەرێ هندەك فاكتەران چەندین جاران ئەو سەرەدان هاتییە پاشئێخستن، ئەوا كۆچكا سپی راگەهاندی كو ل 15/4/2024 ئەڤ سەرەدانە ژ روویێ پرۆتۆكۆلی ڤە بەرهەڤی بۆ هاتییە كرن. دەم و ئەجندەیێن وێ بۆ هاتییە دیاركرن، ب دیتنا من د ئەڤێ سەردانێدا چەند تەوەرەك دێ هێنە باسكرن، یێ ئێكێ پشتراستبوون ژ رێككەفتنا چارچۆڤەیێ ستراتیژی د ناڤبەرا ئەمریكا و ئیراقێدا، یێ دویێ كێشەیێن هەلاویستی د ناڤبەرا بەغدا و هەرێما كوردستانێدا، دێ تەوەرەكێ سەرەكیێ كۆمبوونان بیت».
سەرۆكێ پەیمانگەها ڤەكۆلینێن ئەمریكی – كوردی ئاماژەكر» ب دیتنا من ب رێكا ئەوێ یاداشتنامەیا هەشت سیناتۆران رادەستی جۆ بایدن، سەرۆكێ ئەمریكا كری، كو ئەو ب خوەژی كارەكتەرەكێ شارەزایە ل ئیراقێ و رۆژهەلاتا ناڤین و ب تایبەت د دۆزا كوردیدا، بەری كو ببیتە سەرۆكێ ئەمریكا جێگرێ ئۆباما بوو بۆ دەمێ هەشت سالان و بەرپرسێ دۆسێیا ئیراقێ بوو، پێشتر ژی بۆ دەمێ 36 سالان سیناتۆر بوو». خویاكر ژی» جۆ بایدن ژ سەرۆكێن بەری خوە د دۆزا كوردیدا یێ شارەزاترە».
پشتی دەربازبوونا نێزیكی دو سالان ل سەر پێكئینانا حوكمەتا وی، ل رۆژا 15 نیسانا بهێت، محەمەد شیاع سۆدانی، سەرۆك وەزیرێن ئیراقێ دێ سەرەدانا واشنتۆن كەت و بڕیارە ل گەل جۆ بایدن، سەرۆكێ ئەمریكا كۆمببیت و دانوستاندنان سەبارەت چەندین تەوەران بكەن، ژ وان پاشەڕۆژا هێزێن هەڤپەیمانان و كێشەیێن د ناڤبەرا بەغدا و هەولێرێ دا.

شارەزایەكێ ئیراقی د بوارێ هەلبژارتناندا راگەهاند، هەر گۆهڕینەك و راستڤەكرنەك د قانوونا هەلبژارتناندا ل ئیراقێ دڤێت جهێ رازیبوونا ئالییان بیت و دەلیڤە بۆ پشكداربوونا هەموو وەلاتییان بهێتە دان.
هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ یا شیعی داخواز دكەت هەر ژ نوكە كار بۆ راستڤەكرنا قانوونا هەلبژارتنێن ئیراقێ بهێتە كرن و پشكەك ژ ئالیێن هەڤپەیمانییا چارچۆڤەیێ هەماهەنگیێ یێ شیعی ترس ژ زڤڕینا باسكێ سەدری بۆ پڕۆسەیا سیاسی و هەلبژارتنێن بهێن دا یا هەی لەوما داخوازا زڤڕینا سیستەمێ ئێك بازنەیی بۆ هەلبژارتنێن بهێن دا دكەن.
دورەید تەوفیق، شارەزایێ ئیراقی د بوارێ هەلبژارتنان دا گوت» هەتا نوكە بابەتێ ئێك بازنەیی و فرەبازنەیی بۆ هەلبژارتنێن داهاتی ل ئیراقێ نەهاتییە ئێكلاكرن لەوما ب راستڤەكرنا قانوونا هەلبژارتنان ل ئیراقێ دێ بابەتێ بازنەیێن هەلبژارتنان هێتە ئێكلاكرن، ژ وان ژی پێشنیازا ب بازنەكرنا باژێركان گرفتەكا مەزنە چونكە پشكەك ژ باژێركان ل پارێزگەهان یێن هاتینە جوداكرن و گوهۆڕینێن دیموگرافی هاتینە ئەنجامدان و ئەو دابەشكارییەژی ژ ئالیێ وەزارەتا پلاندانانێ نەهاتییە جهگیركرن، لەوما هەر گوهۆڕین و راستڤەكرنەك د قانوونا هەلبژارتناندا دڤێت جهێ رازیبوونا هەموو ئالی و هێزێن سیاسی بیت دەلیڤە بۆ پشكداربوونا هەموو وەلاتییان بهێتە دان».
ژ ئالیێ خوەڤە عەدنان زرۆفی، ئەمیندارێ گشتیێ بزاڤا (وەفا) یا ئیراقی راگەهاند» حوكمەتا نوكە یا ئیراقێ شیانێن چارەسەركرنا كێشەیان نەمایە لەوما ئەنجامدانا هەلبژارتنێن پێشوەخت یا هاتییە ئێكلاكرن و ل دوماهییا ئەڤسالە یان ل دەستپێكا سالا داهاتی دێ هەلبژارتنێن پێشوەخت ل ئیراقێ هێنە ئەنجامدان».