ئه‌ڤرۆ نيۆز، ئه‌ياد به‌روارى

ئه‌ندامه‌كا جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ دداخۆيانيه‌كێ دا بۆ ئه‌ڤرۆ نيۆز به‌حسێ هه‌بوونا مۆله‌تا پێنج سالى ب مووچێ بنه‌ره‌ت وهژمارتنا وێ مۆله‌تێ وه‌كو خزمه‌ت بۆ فه‌رمانبه‌رى د پرۆژێ قانوونا بودجا عيراقێ يا سالا 2018 دا دكه‌ت ودبێژيت باشتره‌ ل هه‌رێما كوردستانێ ژى ئه‌ڤ چه‌نده‌ بهێته‌ بجهئينان.

ئه‌شواق جاف ئه‌نداما جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ ژ فراكسيۆنا پارتى بۆ ئه‌ڤرۆ نيۆز گۆت، د پرۆژێ قانوونا بودجێ عيراقێ دا هاتيه‌ كو بۆ هه‌ر فه‌رمانبه‌ره‌كێ ده‌وله‌تێ هه‌يه‌ داخوازا وه‌رگرتنا مۆله‌تا ب مووچێ بنه‌ره‌تى بكه‌ت بۆ ده‌مێ پێنج سالان ب مه‌رجه‌كى چار سالان خزمه‌تا فعلى هه‌بيت. ئه‌شواقێ گۆت ژى، ل دووڤ وى پرۆژه‌ قانوونێ، پشتى ب دووماهيا مۆله‌تا پێنج سالى ب مووچێ بنه‌ره‌تى، فه‌رمانبه‌رى مافێ هه‌ى داخوازا مۆله‌ته‌كا دى يا پێنج سالى بكه‌ت، به‌لێ بۆ جارا دويێ دێ مۆله‌تا بێ مووچه‌ بيت.

دياركر ژى، ئه‌و فه‌رمانبه‌رێ مۆله‌تا پێنج سالى وه‌ربگريت ب مووچێ بنه‌ره‌تى، دشێت ل كه‌رتێ تايبه‌ت كاربكه‌ت و هه‌ر پێنج سالێن مۆله‌تێ ژى دێ ب خزمه‌تا فعلى بۆ هێته‌ هژمارتن وه‌كو به‌رزه‌مووچه‌ وپله‌ بلندكرن وخانه‌نشينى، به‌لێ پێدڤيه‌ ل سه‌ر وى فه‌رمانبه‌رێ (ته‌وقيفاتێن) خانه‌نشينيێ بده‌ت.

دبه‌رسڤا پرسياره‌كا ئه‌ڤرۆنيۆز دا، ئايا ئه‌ڤ مۆله‌تا پێنج سالى ب مووچه‌ بنه‌ره‌ت دێ ژ فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ ژى گريت، يان پێدڤى ب رازيبوونا په‌رله‌مانێ كوردستانێ يه، ئه‌شواق جاف گۆت، هه‌كه‌ هه‌رێما كوردستانێ ڤێ پێنگاڤێ ب هاڤێژيت دێ يا مفادار بيت،ژبه‌ركو حوكمه‌تا عيراقێ ئه‌ڤ پێنگاڤه‌ يا هاڤێتى، چونكى ئێدى وه‌كو به‌رێ نه‌شێت مووچان بده‌ت، له‌وما بزاڤێ دكه‌ت فشارا ل سه‌ر هه‌ى كێم بكه‌ت، بۆ نموونه‌ هه‌كه‌ فه‌رمانبه‌ره‌كى مووچێ وى يێ تمام ئێك مليۆن و500 هزار دينار بيت، هه‌كه‌ مۆله‌تا پێنج سالى ب مووچێ بنه‌ره‌ت وه‌ربگريت دبيت تنێ 500 هه‌تا 600 هزار ديناران وه‌رگريت وگۆژمێ دى ژ مووچێ وى دێ بۆ حوكمه‌تێ زڤريت .

وێ په‌رله‌مانتارێ ئاشكراكر ژى كو سندۆقا دراڤێ نێڤده‌وله‌تى يا ل سه‌ر حوكمه‌تا عيراقێ سه‌پاندى كو مووچێن فه‌رمانبه‌ران كێم بكه‌ت، حوكمه‌تا عيراقێ ژى نه‌شێت مووچان كێم بكه‌ت، يان هژمارا فه‌رمانبه‌ران كێم بكه‌ت، له‌وما په‌نا يا بريه‌ ڤێ چاره‌سه‌ريێ كو دانا مۆله‌تا پێنج سالى يه‌ ب مووچێ بنه‌ره‌ت بۆ كێمكرنا فشاران ل سه‌ر وێ.

گۆت ژى، حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ژى دشێت ب هه‌مان شێوه‌  وێ پێنگاڤێ ب هاڤێژيت، ژبه‌ركو گه‌له‌ك فه‌مانبه‌ر دێ داخوازا مۆله‌تا پێنج سالى ب مووچێ بنه‌ره‌تى كه‌ن ودێ بۆ خوه‌ كاره‌كى دى كه‌ن بۆ نموونه‌ ل كه‌رتێ تايبه‌ت دێ كار كه‌ن، ئانكو ئه‌ڤ جۆره‌ مۆله‌ته‌ دمفايێ فه‌رمانبه‌ران وحوكمه‌تێ ژى دايه‌، پتر رۆهنكر، هه‌ر قانوونه‌كا ژ جڤاتا نوونه‌رێن عيراقێ بهێته‌ ده‌ركرن، ژلايێ په‌رله‌مانێ كوردستانێ ڤه‌ وه‌كو خوه‌ ئه‌و قانوون دهێته‌ په‌سه‌ندكرن، يان بۆ په‌رله‌مانێ كوردستانێ هه‌يه‌ راستڤه‌كرنان ل سه‌ر بكه‌ت وپاشى بجهبينن، يان ژى بۆ هه‌يه‌ وێ قانوونێ ره‌ت بكه‌ت، به‌لێ ب ديتنا من دێ دبه‌رژوه‌ندا هه‌رێما كوردستانێ دا بيت هه‌كه‌ بجهبينيت.

ئه‌شواق جاف ئاماژه‌ دا كو دانا ڤێ مۆله‌تێ ب زۆرى نابيت ژلايێ حوكمه‌تا عيراقێ ڤه‌، به‌لكو هه‌ر فه‌رمانبه‌ره‌كێ وێ مۆله‌تێ بخوازيت دێ بۆ هێته‌ دان.

 ژلايه‌كى دى، وێ په‌رله‌مانتارێ ره‌خنێن توند ل ره‌شنڤيسێ پرۆژێ قانوونا بودجا عيراقێ بۆ سالا 2018 گرت وگۆت، تێدا پێشيلكارى هاتيه‌ كرن دژى مافێن خه‌لكێ كوردستانێ وپێشيلكارىا مادێ 117 ژدستوورێ عيراقێ تيدا هاتيه‌ كرن،چونكى ناڤێ حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ب ناڤێ حوكمه‌تا پارێزگه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ يێ ئيناى.

گۆت ژى، هه‌موو فراكسيۆنێن كوردستانى ل گه‌ل ره‌شنڤيسا پرۆژێ قانوونا بودجێ نينن ومه‌ تێبينيێن خوه‌ يين ل سه‌رهه‌ين ومه‌ داخوازكريه‌ كو پرۆژه‌ دووباره‌ بۆ جڤاتا وه‌زيرێن عيراقێ بهێته‌ زڤراندن وئه‌و خالێن مه‌ تێبينى ل سه‌ر هه‌ين بهێنه‌ گوهۆرين وپاشى پرۆژه‌ بهێته‌ هنارتن بۆ جڤاتا نوونه‌ران.

ل دۆر وان تێبينيێن فراكسيۆنێن كوردستانى ل سه‌ر پرۆژێ بودجا گشتى يا عيراقى هه‌ين، گۆت، بودجا سيادى گه‌له‌كه كو گه‌له‌ك مه‌زاختيێن ده‌وله‌تا عيراقێ دناڤ بودجا سيادى يێن هاتينه‌ دانان، ئه‌ڤجا پشتى لادانا بودجا سيادى، چ بمينيت، دێ به‌هرا پارێزگه‌هان وبه‌هرا هه‌رێما كوردستانێ هێته‌ دان، ب مه‌رجه‌كى دياركرنا رێژا پارێزگه‌هێن هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر رێژا ئاكنجيبوويان بۆ هه‌ر پاريزگه‌هه‌كێ پشتى لادانا بودجا سيادى.

رۆهنكر كر، تێبينيا مه‌ ئه‌وه‌ كو ل سه‌ر چ بنه‌ما جڤاتا وه‌زيرێن عيراقێ رێژا هه‌ريمێ كو 17% يه‌ كێمكريه‌ بێ كو سه‌رژمێريا گشتى ل عيراقێ ئه‌نجام دابيت، بۆ زانين ئه‌م ل هه‌موو ساله‌كێ داخوازا ئه‌نجامدانا سه‌رژمێريا گشتى ل عيراقێ دكه‌ين. به‌لێ ئه‌و ژبه‌ر ئارمانجه‌كا سياسى سه‌رژمێريێ ناكه‌ن. له‌وما ل سه‌ر چ بنه‌ما ريژا 17% كێمكريه‌ ؟ باشه‌ هه‌تا ئه‌و رێژه‌ كێمكر ژى، پێدڤيه‌ رێژا سيادى ژى كێم بكه‌ت بۆ وێ چه‌ندێ كو به‌هره‌ك بۆ پاريزگه‌هان وبۆ هه‌رێما كوردستانێ ژێ بمينيت.

ناڤبريێ دياركر كو فراكسيۆنێن كوردستانێ دێ هه‌موو تێبينيێن خوه‌ ب ئێك ليست رێكئيخن وبۆ حوكمه‌تا عيراقێ بلندكه‌ن بۆ ڤه‌كێشانا  پرۆژێ قانوونا بودجه‌ى وراستڤه‌كرنا وى، هه‌كه‌ نه‌هێته‌ راستڤه‌كرن ودروستكرن ژى پێدڤيه‌ هه‌موو فراكسيۆنێن كوردستانى ب ئێك هه‌لويست خوه‌ ژ پرۆسا سياسى ڤه‌كێشن، چونكى چو مفا نينه‌، ئه‌و دبێژن دێ دستوورى بجهئينين، به‌لێ ئه‌و به‌ندێن په‌يوه‌ندى ب هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌ هه‌ى وب مافێ خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌ هه‌ى بجهنائينن. پێدڤيه‌ يان دستوورى ب هه‌موو به‌ندێن خوه‌ڤه‌ بجهبينن، يان نابيت ئه‌و به‌ندێن دڤێت بجهبينن، وبه‌ندێن گرێداى ب مافێن خه‌لكێ كوردستانێ پشت گوه ب هاڤێژن.