ئه‌ڤرۆ نيوز:
ئه‌ڤرۆ رۆژا پێنجشه‌مبى رێكه‌فتى 12ى چريا ئێكێ 2017 هه‌ردو رێيێن سه‌ره‌كى يێ، دهۆك- مووسل و هه‌ولێ- مووسل هاتنه دايخستن.
ب گۆره‌ى ئه‌و پێزانينێن ل به‌ر ده‌ست ئه‌ڤرۆ نيوز ژ هێزێن پێشمه‌رگه‌يێ كوردستانێ وه‌رگرتين، پشتى به‌لاڤبوونا ده‌نگۆيێ وێ چه‌ندێ كو حوكمه‌تا عيراقێ نيازێن وێ د خرابن يا به‌رهه‌ڤيان بۆ هێرشه‌كێ بۆ سه‌ر باكوورێ مووسل و رۆژئاڤايێ كه‌ركووك دكه‌ت، هێزێن پێشمه‌رگه‌يێ كوردستانێ رێيێن سه‌ره‌كى يێن دهۆك و هه‌ولێر بۆ مووسل دايخستن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
فه‌رماندا هێزا پشته‌ڤانيا 1 يا پێشمه‌رگێ كوردستانێ راگه‌هاند كو ئه‌و خه‌لكێ كوردستانێ پشت راست دكه‌ن كه‌سه‌ك نه‌شێت پێ خوه ب هاڤێژيته د ناڤ ئاخا وان دا و كا چاوان “داعش” تێكشاندن، دێ وه‌سان وى لايه‌نى يان كه‌سى ژى تێكشكێنن يێ ئه‌ردێ وان داگير بكه‌ت.
د به‌ياننامه‌كێ دا كو دانه‌يه‌ك بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز ژى ره‌وانه كريه ئاماژه ب وێ چه‌ندێ ژى كريه كو پشتى سه‌ركه‌فتنا مه‌زن يا گه‌لێ كوردستانێ ل رۆژا ريفراندۆمێ و دياركرنا چاره‌نڤيسێ خوه ب ده‌نگێ به‌لێ ب رێژه‌يه‌كا بلند، هنده‌ك كه‌س و لايه‌نان ده‌ست ب گه‌فان بۆ سه‌ر ئه‌ردێ كوردستانێ كريه.
هه‌ر د ڤێ به‌ياننامێ دا خۆيا ژى كريه كو د ماوێ بۆرى دا، ل هه‌مبه‌ر گه‌له‌ك دوژمنێن مرۆڤاتيى و هۆڤان راوه‌ستياينه و ئه‌ردێ خوه پاراستيه دا كو روحا شه‌هيدان شاد ببيت و ئارمانجێن ريفراندۆمێ ب ده‌ست ڤه بهێن كو سه‌ربه‌خۆيا كوردستانێ يه، “دێ ل به‌ر سينگێ وان ژى راوه‌ستيان و ئه‌ردێ كوردستانێ بۆ كه‌ينه گۆرستان”.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
بالوێزێ به‌رێ يێ ئه‌مريكا ل عيراقێ زالماى خه‌ليل زاده، راگه‌هاند كو سه‌ركردێ سۆپايێ قودس، قاسم سلێمانى، نوكه يێ ل عيراقێ ب مه‌ره‌ما وێ چه‌ندێ كو حه‌شه‌د شه‌عبى پالده‌ت دا كو هێرشێ بكه‌نه سه‌ر كه‌ركووك و شه‌ر و پێكدادان د ناڤبه‌را وان و هه‌رێمێ دا دروست ببيت.
ناڤبرى ل سه‌ر په‌يجێ خوه يێ تۆڕا جڤاكيا تۆيته‌رى به‌لاڤكريه، “دودلى يا دياره، د سه‌ر هندێ را دبيت شه‌ڕ و پێكدادان د ناڤبه‌را هێزێن عيراقى و هێزێن هه‌رێما كوردستانێ دا روو بده‌ت”.
زێده‌تر دبێژيت: “سه‌ركردێ سۆپايێ قودس يا ئيرانى يێ ل عيراقێ دا حه‌شه‌د شه‌عبى پالده‌ت هێرشێ بكه‌ته سه‌ر كه‌ركووك”، داخواز ژى ژ ئه‌مريكا كر كو “هه‌ڤركى” دروست نه‌بيت.
ئه‌ڤه د ده‌مه‌كى دايه كو نامه‌يێن گه‌فلێكرنێ و ب مه‌ترسى دگه‌هنه هه‌رێما كوردستانێ كو هێزێن عيراقى و پۆليسێن فيدرال و حه‌شه‌د شه‌عبى يێ خوه ئاماده دكه‌ن دا كو هێرشێ بكه‌نه سه‌ر رۆژئاڤايێ كه‌ركووك و باكوورێ پارێزگه‌ها مووسل.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ژێدەرەکی ژ کۆمپانیا باکوور یا پەترۆلێ ئاشکرا کریە کو وەزارەتا نەفتا عیراقێ دێ بۆڕیەکا ڤەگوھاستنا پەترۆلێ ل کەرکووکێ سەخبێرکەت و د شیاندا ھەیە رۆژانە ئێک ملیۆن و 700 ھزار بەرمیلێن پەتڕۆلێ د ئێک رۆژدا ڤەگوھێزیت، بەرپرسەکێ کورد ژی ل کەرکووکێ دبێژیت، ئەڤ بۆریە دێ د سنوورێ پارێزگەھا دھۆکێڕا چیتە تورکیا و ھەرێما کوردستانێ ژی مفایێ خوە ژێ دڤێت.
محەمەد کەمال، سەرۆکێ کۆتلا برایەتی ل جڤاتا پارێزگەھا کەرکووکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیار کر، ئەڤ بۆڕیا پەتڕۆلێ یا کو بڕیارە عیراق سەخبێریێ تێدا بکەت و ب رێیا ئەڤێ بۆڕیێ پەتڕۆلێ بگەھینیتە تورکیا، ئەو بۆڕیەکا کەڤنە و بەری چەند سالان ژی ھەبوو و گۆت: “ئەڤ ھێلا ڤەگوھاستنا پەتڕۆلێ ل زەڤیێن کەرکووکێ دچیتە سنوورێ قەزا بێجی و پاشی بۆ مووسل و ل سنوورێ پارێزگەھا دھۆکێ دێ بەرەڤ بەندەرێ جەیھان یێ تورکی چیت، ئانکو بەغدا بێی بکارئینانا خاکا ھەرێما کوردستانێ و سنوورێ دھۆکێ نەشێت ئەڤێ بۆڕیێ بۆ تورکیا راکێشیت”.
محەمەد کەمال ئاماژە ب وێ چەندێ ژی کر، سەخبێرکرنا ئەڤێ بۆڕیا ڤەگوھاستنا پەتڕۆلێ ژ لایێ وەزارەتا پەتڕۆلا عیراقێ ڤە ب دیتنا مە کارەکێ باشە، چونکو دێ مفایەکێ زۆر بۆ ھەرێما کوردستانێ ھەبیت و ژ لایێ داھاتی ڤە دێ ھەرێم یا مفادار بیت، ژ بەرکو ئەڤ بۆڕیە دێ د ناڤ ئەردێ ھەرێما کوردستانێڕا دەربازی تورکیا بیت و ھەرێمێ ژی دێ مفایێ خوە ڤێت.
ئەڤرۆ نیوز:
شارەزایێ کاروبارێن سیاسی وستراتیژی یێ عیراقێ سەمیر عوبێد ددیدارەکێ دا ل گەل ئەڤرۆ دبێژیت، ھەکە بارزانی د 15 سالێن بۆری سەرۆکێ عیراقێ با د رەوشا عیراقێ ب ڤی شێوەی نەدبوو و دا ھەر زوو تیرۆر وتایفگەری ھێنە ژناڤبرن و کوردان ژی داخوازا سەربخوەیێ ژ عیراقێ نەدکر، ئاشکراکر ژی کو ئەمریکا ستراتیژیەتێن داھاتی بۆ عیراقێ ھەنە وگوھۆڕینێن سیاسی ل عیراقێ درێ دانە و ھەولێرێ دێ رۆل دوان گوھۆڕینان دا ھەبیت.
سەمیر عوبێد بۆ رۆژناما (ئەڤرۆ) گۆت”ھندەک ئەگەرێن ھەین بەغدا ڤەدشێریت کو وان ئەگەران مەسعود بارزانی سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ بەر ب ریفراندۆمێ وگۆتارا توند بەرامبەر بەغدا وپێکئینانا ژۆرا ریفراندۆما کوردستانێ ھاندایە کو مەزنە ھزرمەندێن رۆژئاڤا یێن گەلەک ھەڤسۆز ل گەل ئیسرائیلێ وھندەک سەرکرداتیێن کوردی ئەندام بوون دوێ ژۆرێ دا، پلانەکا ھەرێمایەتی ھەبوو ب ئاگەھداریا لایەنێن دەستھەل ل بەغدا، ئەوژی سەرکرداتیا کوردستانێ دەستەسەرکرن و ئاژاوەگێری ل کوردستانێ پەیداببیت. ئەڤ چەندە ئەگەر بوو کو بارزانی پالدای باوەری ب بەغدا نەبیت و گوتارا توند ل بەرامبەر بکاربینیت، بەغدا ژی ژلایێ خوەڤە ھەلویستەکێ ئێکگرتی بەرامبەر کوردستانێ نینە، وبارزانی ڤێ چەندێ دزانیت ودزانیت ژی کو ھەڤپەیمانیا نیشتمانی یا شیعی یا زالە ل سەر حوکمەتا عیراقێ ول سەر سونیان ژی وھەڤپەیمانیا ناڤبری بەرچاڤکریێن چەور بۆ ئێکەتیێ و گۆڕان یێن ھەین ومایسترۆیەکێ ئیرانی یێ ل پشت ڤێ چەندێ ھەموویێ ھەی، بەلێ ب دیتنا من حوکمەتا بەغدا دێ ل دووماھیێ نەچار بیت بەر ب چارەیێن ناڤێن ڤە بھێت”.
سەبارەت راستیا ھەبوونا پرۆژەیێ کونفیدرالیێ بۆ عیراقێ ژلایێ سەرۆکێ فرەنسی ماکرونی ڤە و ئایا ئاسۆیەک ھەیە بۆ گەھشتنێ بۆ چارەکێ و ئایا کونفیدرالی نابیتە دانپێدان ب دەولەتا کوردستانێ ژلایێ عیراقێ و جڤاکێ نێڤدەولەتی ڤە، چونکی کونفیدرالی دناڤبەرا دو وەلاتان یان پتر ژدو وەلاتان دا دھێتە کرن، سەمیری گۆت” ئەز کەسێ ئێکێ بووم کو من پرۆژێ کونفیدرالیێ بۆ راگەھاندنێ وکەنالێن عیراقی ل بەغدا ئاشکراکری، چونکی ئەز ئەندامێ ئۆپۆزسیۆنا عیراقی بووم ب ھەردو پێَکھاتێن وێ ڤە (راگەھاندن و سیاسی) ومن دزانی بەری نوکە دانوستاندن ل سەر پرۆژێن ب ڤی شێوەی یێن ھاتینە کرن ومن پشت بەستن ب روونشتنێن نھێنی کریە کو ل سەردەمێ ئۆپۆزسیۆنا عیراقی یا دژی سەدامی دھاتنە ئەنجامدان، کو ئێک ژ چارەیێن پاشەرۆژی (کونفیدرالیا کوردستانێ ل گەل بەغدا) ھەبوو، ھەکە ھەر کوردێن سووریێ وتورکیا وئیرانێ چو کیانێن کاریگەر ل سەر ئەردی بۆ خوە دروست نەکرن، دیسا وی دەمی پرۆژەکێ دی ژی ھەبوو ئەوژی (کونفیدرالیا بەسرا ل گەل کوێتێ) کو محەمەد باقر ئەلحەکیم دانوستاندن ل دۆر وێ چەندێ ل گەل کوێتێ کرن ل سالا 2000 و پشتی سالا 2003 ێ پرۆژێ (کونفیدرالیا ئەنبارێ ل گەل ئوردنێ) ھاتە بەحسکرن وھەتا نوکە ژی ئەو بۆچوون یا ھەی، بەلکو ھندەک وەلات پشتەڤانیێ لێ دکەن ب تایبەتی پشتی دەرزا کەفتیە دناڤبەرا سونە و شیعان ددەستھەلاتێ دا”.
دیارکر ژی” دسەرەدانا خوە دا بۆ فرەنسا، عەبادی دانوستاندن ل دۆر بابەتێ نێڤدەولەتیکرنا پرسا کەرکووکێ کرن وھەتاکو عەبادی ل گەل فرەنسا و سعودیێ بەحسێ کونفیدرالیێ ژی ل گەل کوردان یا کری، چونکی ب دیتنا وی راگەھاندنا دەولەتا کوردی سەرناگریت، کوردان ژی بەرھەڤیێن خوە یێن کرین ب رێیا ئەنجامدانا ریفراندۆمێ ودەرکرنا دراڤی وپاسەپۆرتەکا تایبەت و سرۆدا نیشتمانی. بەلێ ئەڤ چەندە ناھێتە کرن ل گەل مانا حزبێن ئیسلامی ددەستھەلاتێ دا ، لەوما گەلەک جاران مەسعود بارزانی دگۆتارێن خوە دا دگۆت ( کار ودانوستاندن ل گەل گرۆپێن ئایینی و تائیفی یێن راستگۆیی ل دەف نە و ل سەر دەستھەلاتێ دزال، ناھێتە کرن)”.
ب دیتنا سەمیر عوبێدی تورکیا وئیران نەشێن کوردستانێ دۆرپێچ بکەن و بتایبەتی ھەولێرێ و گۆت” ھەکە تورکیا ڤێ پێنگاڤێ ب ھاڤێژیت، زیاندارا مەزن دێ ھەر ئەوبیت ب تایبەتی رێژا ئالوگۆریا بازرگانی یا تورکیا ل گەل کوردستانێ دگەھیتە 15 ملیار دۆلاران، ژبەرکو ئێرانێ ژی پەیوەندیێن ستراتیژی یێن ل گەل سلێمانیێ ھەین ودەرگەھەک ژی ل گەل سلێمانیێ یێ ھەی وکارتێکرن لێ نابیت دەمێ ھەولێرێ دۆرپێچ بکەت وئیران بۆ ھندێ دچیت کو ھەولێرێ گونەھبارکەت وب پێدڤی دزانیت ھەولێر تووشی دۆرپێچکرنێ وسزایان ببیت، د ئەنجامدا ئیران وتورکیا نەشێن کوردستانێ دۆرپێچ بکەن”.
خویاکر ژی”ریفراندۆم پرسەکا عیراقی یا ناڤخوەیی بوو، بەلێ دەمێ عەبادی داخواز ژتورکیا وئیرانێ کری مایتێکرنێ تێدا بکەن (ب ھەڤکاری بوو ل گەل ئەمریکا و فرەنسا) وئارمانج ژێ ئەوبوو لەشکرێ عیراقی ل سەر درێژیا سنۆری ول دەرگەھان بھێتە بەلاڤکرن، ئانکو نەکو بێ ئاگەھداریا تورکیا وئیرانێ بھێتە بەلاڤکرن دا نە بیت گرفت وئەو ھەردو وەلاتە بکەڤنە دئامادەباشیێ دا وب دیتنا من فێلەکا دڤێ چەندێ دا ھەی، چونکی ھندەک ستراتیژیەتێن ئەمریکی یێن داھاتی بۆ عیراقێ یێن ھەین کو پێدڤی دکەت بەغدا سنۆری و فرۆکخانێن ھەرێمێ بۆ قۆناغەکا دیارکری بگریت وڤێ چەندێ ژی پەیوەندی ب پرۆسا گوھۆڕینا سیاسی ل عیراقێ یا ھەی کو دێ ھەولێرێ رۆلەکێ پشتەڤان ھەبیت دوێ پرۆسێ دا”.
مە ژ سەمیر عوبێد پرسی، کورد داخوازا سەربخوەیێ دکەن پشتی 92% ژ دەنگدەرێن کوردستانێ دەنگ بۆ دای، بەلێ تە ل ڤێ دووماھیێ دنڤیسینێن خوەدا داخوازکر بارزانی پۆستێ سەرۆک کۆمارا عیراقێ وەرگریت، ئایا تە بەحسێ عیراقا کونفیدرالی یە؟ د بەرسڤێ دا دبێژیت” ریفراندۆم پێنگاڤەکە بەر ب دیارکرنا چارەنڤیسی و کاغەزەکە ددەستێ کوردان دا بۆ ب ھێزکرنا ھەلویستێن خوە بەر ب سەربخوەیێ ل پاشەرۆژێ ودبیت پشتی سێ سالان و ریفراندۆم رامانا جودابوونێ وسەربخوەیێ نینە، بەلێ بەغدا پەنابرن بۆ دەنگێ عەقلی رەتکر وراگەھاندنا خوە یا غەوغائی بکارئینا وجادا عیراقی قانع کر کوردستانێ جودابوون دڤێت، مەرەم ژ وێ چەندێ ژی بدەستڤەئینانا پتر دەنگان بوو بۆ لایەنێن دناڤ ھەڤپەیمانیا شیعی دا دھەلبژارتنان دا ودیارکرنا خوە وەکو بەرگریکار ژئێکگرتنا عیراقێ.!. یا من گوتی ئەوبوو ھەکە سەرۆک بارزانی سەرۆکێ عیراقێ با د 15 سالێن بۆری دا، دا عیراق یا ب ھێز وئێکگرتی بیت ودا عیراقەکا پێشکەفتی بیت وھەر زوو دا تائیفگەری وتیرۆر ھێنە ژناڤبرن وکوردان ھزر دپێکئینانا دەولەتەکا تایبەت ب خوەڤە نەدکر ھەکە عیراق وەلاتێ ھەموو پێکھاتێن عیراقێ با، جەلال تالبانی سەرۆکێ عیراقێ بوو، بەلێ ب رێژەکا مەزن وژئەگەرێن دیرۆکی و سیاسی وئەمنی و جوگرافی، دبن ئیرادا ئیرانێ دابوو، بەرۆڤاژی بارزانی، لەوما پێشنیاز دکەم ھندەک بەندێن دستوورێ عیراقێ بھێنە گوھۆڕین و بارزانی ببیتە سەرۆکێ کۆمارا عیراقێ ودەستھەلاتێن زێدەتر پێ بھێنە دان، بژارەیێن سونی و شیعی وتورکمانی ومەسیحی ونەتەوێن دی ژی دگەلدابن ب مەرەما پێکئینانا سەرکردایەتیەکا عیراقی یا ب ھێز وب ڤێ چەندێ دێ بابەتێن ( پارچەکرنا عیراقێ، تائیفگەریێ، دەڤەرگێریێ، کەرب و کینێ) قورتال بین و ئیسلاما سیاسی دێ ب دووماھی ئینین کو زیانەکا مەزن گەھاندیە عیراقێ و جڤاکێ عیراقێ وێ رێ ژی ل بەرامبەر ئیرانێ وتورکیا ویێن دی ھێتە گرتن کو مایتێکرنێ دکاروبارێن عیراقێ دا بکەن وب ڤی شێوەی دێ دەولەتەکا ب ھێز ودیموکراسی ھێت پێکئینان کو ناڤونیشانێ وێ پێکڤەژیان و ئاشتی و ئاڤەدانکرن بیت و عیراق ژی دێ ب فیدرالی مینیت ھەکە باوەری و برایینی ھەبیت، کو د وێ عیراقا نوو دا سەرۆک وەزیران نە بیتە فەرماندێ گشتیێ ھێزێن چەکدار و فەرمانداریەکا گشتی ھەبیت کو وەزیرێ بەرگریێ ئەندام بیت تێدا وئەو فەرمانداریە خودانا دەرکرنا بریارێن لەشکری بیت کو بھێنە بلندکرن بۆ سەرۆکێ کۆمارێ و پەرلەمانی، دیسا دەستھەلاتێن سەرۆک وەزیران بھێنە کێمکرن وبەلاڤکرن و جڤاتێن پارێزگەھان ژی نەمینن”.
ل دووماھیێ سەبارەت بەرێخوەدانا وی بۆ کوردستانێ ودیموگرافیا وێ چیە، گۆت” ئەز یێ بەرنیاسم ب راستگۆییێ و وێرەکیێ، دبێژم ئەو تەخا گەلێ کورد یێ ژیێ وێ دناڤبەرا 15 ھەتا 35 سالیێ چو پەیوەندی ب بەغدا ڤە نینە ودناڤ رەوشەکا کوردی دا یێن ژیاین ورەوشەنبیریەکا نەتەوی یا کوردی یا ھەی وئەڤ تەخە ل گەل سەرکرداتیێن خوە یێن کوردی یە وھەتا رادەکێ مەزن خوە ژ عەرەبا وبەغدا دوور دکەن و ل گەل واندا رێژەیەک ژ نەتەوەخوازێن کورد، ئەو تەخا ژیێ وێ دناڤبەرا 40 ھەتا 55 سالیێ دا، ل دووڤ بۆرسەیا سیاسەت و راگەھاندنێ یە و ھندەک جاران یا کوردی یا گرتی یە وھندک جاران ژی وێ چو ئاریشە ل گەل عیراقەکا ئێکگرتی نینە، بەلێ وێ تەخێ چو ئاریشە ل گەل عەرەب و بەغدا نینە. ئەو تەخا ژیێ وێ دناڤبەرا 55 ھەتا 75 سالیێ دا، ئەو تەخەکا ب عاقل و حەکیمە وشانازیێ ب عیراقەکا ئێکگرتی و ب ھێز دکەت وپەیوەندیێن بەرفرەە و ب ھێز ل گەل عەرەبا یێن ھەین و عەرەبا بەری کوردان دپارێزیت، ب دیتنا من رەوشا کوردستانێ یا ئەمنی و گەشەپێدانێ وئابووری رەفتارکرنێ گەلەک ژ بەغدا باشترە.
ھەولێر، قائید میرۆ:
ئیدارەیا پارێزگەھا دھۆکێ ب فەرمی داخوازا خەلکێ پارێزگەھێ بۆ دابینکرنا گازێ گەھاندیە سەرۆکایەتیا جڤاتا وەزیران و سەرۆکێ فڕاکسیۆنا پارتی ژی ل جڤاتا پارێزگەھا دھۆکێ دبێژیت، مە داخواز کریە ئەگەر حوکمەت گازێ دابین نەکەت بلا پارە بۆ ئیدارەیا پارێزگەھێ بھێنە مەزاختن دێ گازێ کڕین.
ھشیار فەریق، سەرۆکێ فڕاکسیۆنا پارتی ل جڤاتا پارێزگەھا دھۆکێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت” پشتی گەھشتنا گازندەیێن وەلاتیان گەھشتینە مە جڤاتا پارێزگەھا دھۆکێ ژی ھەموو بزاڤێن خوە کرینە بۆ زڤستانێ گاز بۆ وەلاتیا بھێتە دابینکرن، چونکە دڤێ قەیرانێ دا نە بەلافکرنا گازێ کاریگەریێن خراپ ھەنە و وەلاتی پرسیاردکەن بۆچی حکوومەتێ دشیاندایە رۆژانە پەتڕۆلێ بفرۆشیتە دەرڤە و نەشێت ئێک بەرمیلا گازێ بۆ وەلاتیان دابین بکەت، ئەڤە ژبلی ڤێ چەندێ کو بەلاف نەکرنا گازێ کاریگەریکریە سەر بڕینا دارا ل دەڤەرێن کویستان و وەلاتی نەچارن دارا بۆ وەرزێ زڤستانێ ببڕن ئەگەر گاز نەھێتە دابینکرن.
ھشیار فەریق گۆتژی” مە وەک ئیدارەیا پارێزگەھا دھۆکێ بفەرمی داخواز ل سەرۆکایەتیا جڤاتا وەزیرانکریە گاز بھێتە دابینکرن و چەند پێشنیارەکژی مە داینە حوکمەتێ ژوان پەتڕۆلێ بۆ پالاوگەھێن کار و بازیان بھێتە دابینکرن ھەتا بکەنە گازا سپی، ھەروەسا مە پێشنیارکریە ئەگەر گاز نەھێتە بەلافکرن بۆھەر پارێزگەھەکێ گوژمەکێ پارەی بھێتە مەزاختن ژلایێ سەرۆکایەتیا جڤاتا وەزیران ئەوژی بۆ کڕینا گازێ ژلایێ ئیدارەیێن پارێزگەھان، ئەم دێ د بەردەوامبین لسەر بزاڤێن خوە بۆ دابینکرنا گازێ، چونکە ئەم وەسا دبینین وەلاتی ھەژی ڤێ چەندێ یە بۆ زڤستانێ گازا پێدڤی بۆ بھێتە دابینکرن.
ئەڤرۆ نیۆز،زنار تۆڤی:
هەستنەکرن ب بێهنا نەعنایێ، ماسی، پرتەقالێ، گول و چەرمی،نیشانەکا دەستپێکی یا تووشبوونێ یە ب خەلەفانێ،ڤەکۆلینەکا نوو وەسا دیاردکەت.
ڤەکۆلینەکا نوو شیانێن 3000 کەسێن تەمەنێ وان دناڤبەرا 57-85 سالان دا تاقیکریە بۆ بهێنکرنا وان پێنج ماددەیان.
د وێ ڤەکۆلینێ دا 78% یا بەشداران شیان هەبوون کو هەموو بێهنان یان ژی ب کێمی ڤە چاران بنیاسن، 19% ژ وان دو یان سێ بهێن نیاسین، 2.2% ژ وان دو دانە نیاسین و 1% ژ وان هیچ بێهنەک ژ وان نە نیاسین.
پشتی پێنج سالێن دیڤچوونێ، هەموو ئەو کەسێن تووشی خەلەفانێ بووین،کو هەست ب بێهنا هیچ ئێک ژ وان پێنج ماددەیان نەدکر،هەروەک 80% یا وان بوون ئەوێن ب تنێ هەست ب بێهنا ئێک یان دو ماددەیان دکر.
پرۆفیسۆر جایانت پنتۆ،ئێک ژ ڤەکۆلەرانە ل زانکۆیا شیکاگۆ،دبێژیت نەمانا هەستێ بهێنکرنێ ئاماژەیەکا بهێزە کو گرفتەک هەیە و زیانەکا بەرچاڤ ب مێشکی کەفتییە.
بەلێ ژ دەستدانا بهێنکرنێ بۆ ماوەکێ دەمکی، هۆکارێن وێ سادەترن،لەورا دڤێت ب تنێ نۆشدار بریارێ بدەت کو نەمانا هەستێ بهێنکرنێ ل دەف کەسەکێ هۆکار و مەترسی یێن وێ چنە،ئانکو بۆ کەسانێن ئاسایی،دڤێت نەمانا هەستێ بهێنکرنێ ب تنێ هۆشداریێ بدەتێ و سەرەدانا نۆشداری بکەن بۆ زانینا ئەگەرێن وێ، نەکو ب تنێ ب ڤی ئەگەری بریارێ بدەن کو ئەو گرفتە دبیتە ئەگەرێ خەلەفانێ.
هەروەسا ئەنجامێن وێ ڤەکۆلینێ ل جۆرنالا زانستی Journal of the American Geriatrics Society هاتیە بەلاڤکرن.
ئه‌ڤرۆ نیۆز،ره‌مه‌زان هه‌رنى :
شێوه‌كار ئه‌فراح ئیبراهیم کو خودان پێدڤیێن تایبەتە د هه‌ڤپه‌یڤینه‌كێ دا بۆ ئه‌ڤرۆ نیۆز دبێژیت،هەر چەندە ئەز یا کێم ئەندامم، به‌لێ من شیانێن باش هه‌نه د كارێن ده‌ستى دا و چه‌ندین ساله ئەز كارێ شێوه‌كاریێ دکەم و ئەز كه‌ڤالان چێدکەم.
ئه‌فراحێ دیاركر ژى،هەر ژ دەمێ زارۆکاتیا خوە ئەز نەشیام هەموو کاران بکەم،لەورا نه‌چاربووم وه‌ك حەزەک من دەست ب کارێ شێوه‌كاریێ کر و ئەز شیام خوه تێدا ببینم و من سه‌رکەفتن تێدا ئینایە و خویاکر ژی، هه‌تا نوکە من چار پێشانگه‌ه ڤه‌كرینه و دیسا من پێنچ پێشانگه‌هێن هه‌ڤپشك ژى ڤه‌كرینه،هەروەسا ئەز هه‌موو جورێن كه‌ڤالان دروست دكه‌م، به‌لێ پتریا کەڤالێن من ل سه‌ر سروشتێ جوانێ كوردستانێ نه.
هەروەسا گوت ژی،گه‌له‌ك جاران خه‌لكێ کەڤال ژمن خواستینه و من ژی پێشكێشى وان کرینە و وان ژى هه‌مبه‌ر ڤێ یه‌كێ گوژمه‌یه‌كێ پاره‌ى دایە من،لێ هەتا نوکە وەکو پێدڤی گرنگى ب هونه‌رێ شێوه‌كارى نە هاتیه‌دان و هونەرەکێ بێ خودانه.
ئەڤرۆ نیوز ، هلۆری:
حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د راگه‌هاندنه‌كێ دا کو دانەیە بو ئەڤرۆ نیوز رەوانەکریە ، به‌رسڤا گه‌ف و تومه‌تێن سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ دده‌ت و ددەتن دیارکرن کو ئاریشە ب سزادانا ب کوم و دورپێچان ناهێنە چارەسەرکرن.
د راگه‌هاندنا وان دا هاتیه، سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ به‌رێز حه‌یده‌ر عه‌بادی ل گه‌ل درێژه‌دانێ ب سزادانا ب كۆم یا خه‌لكێ كوردستانێ و ل دووڤ بڕیارێن سیاسی و نه‌دستووری، ل رۆژا 10/10 د كۆنفرانسه‌كێ رۆژنامه‌ڤانی دا، دیسا سڤكاتی ب پیرۆزیێن خه‌لكێ كوردستانێ كر، هه‌روه‌سا گه‌فا هێرشكرنا سه‌ر كوردستانێ كر، د هه‌مان ده‌م دا كۆمه‌كا تۆمه‌تێن نوو ژی دانه پال هه‌رێما كوردستانێ. ل گه‌ل رێزێن مه بۆ كه‌ساتیا حه‌یده‌ر عه‌بادی و ئه‌وێن پشته‌ڤانیێ لێ دكه‌ن، ب پێدڤی دزانین چه‌ند راستیه‌كا بۆ خه‌لكێ عیراقێ و رایا گشتی یا جیهانی روون بكه‌ین.
سه‌باره‌ت حساباتێن په‌ترۆلا هه‌رێمێ، حوكمه‌تا هه‌رێمێ نوكه ل گه‌ل دو بناڤوده‌نگترین كۆمپانیێن جیهانی یێن چاڤدێریكرن و هووربینیێ كار دكه‌ت. ئه‌و بڕیارێن ب ناڤێ جڤاتا وه‌زیران و جڤاتا ئاسایشا نیشتیمانی یا عیراقێ هاتینه ده‌ركرن و بۆ وه‌لاتێن هه‌ڤسوو هاتینه هنارتن د سیاسی نه و مه‌ره‌م ژێ سزادانا ب كۆم یا خه‌لكێ كوردستانێ یه ب هه‌ڤكاری ل گه‌ل خه‌لكێ بیانی.
بۆ رێگرتنێ ژ ڤه‌كێشانا وان سزادانێن ب كۆم، جاره‌كا دی داخوازێ ژ به‌رێز حه‌یده‌ر عه‌بادی دكه‌ین، كو ئه‌م به‌رهه‌ڤین بۆ هه‌موو جۆره دانوستاندن و هه‌ڤكاریه‌كێ ل دووڤ دستوورێ عیراقێ سه‌باره‌ت ده‌رگه‌هێن سنووری، بازرگانیا ناڤخوه‌یی، دابینكرنا خزمه‌تكاریێن وه‌لاتیان، بانك و فرۆكخانان.
سه‌باره‌ت گه‌فكرنا پێشمه‌رگه‌ی، كو نابیت رێ ل سوپا و هێزێن چه‌كدارێن عیراقێ بهێته گرتن، ل ده‌ڤه‌رێن كێشه ل سه‌ر، بۆ هه‌موو جیهانێ رادگه‌هینین پشتی وان گه‌فان هه‌ر شه‌ر و ئالۆزیه‌كا ل وان ده‌ڤه‌ران دروست ببیت، دكه‌ڤیته ستویێ حه‌یده‌ر عه‌بادی و فه‌رماندێ هێزێن چه‌كدارێن عیراقێ.
د راگه‌هاندنا حوكمه‌تا هه‌رێمێ دا هاتیه، چاره‌سه‌ریا كێشان ب دوورپێچ و سزادانا ب كۆم ناهێته كرن، له‌ورا پێدڤیه ده‌ست ب دانوستاندنه‌كا حكومی و سیاسی بهێته كرن.
ئه‌ڤرۆ نیوز ، نه‌وزاد هلۆرى:
جڤاتا ئاسایشا هه‌رێما كوردستانێ لسه‌ر تورا جڤاكى یا توێته‌رێ دیاركر كو میلشیاتێت عیراقێ به‌رهه‌ڤیان دكه‌ن بو هێرشكرنا لسەر کوردستانێ.
دەمەک بەریا نها جڤاتا ئاسایشا هەرێما کوردستانێ د تویتەکێ دا دیارکر کو پەیامێن مەترسیدار ل بارا هێرشەکێ ژلایێ میلشیاتێن عیراقێ بو سەر هەرێما کوردستانێ ب وان گەهشتینە ، و رونکر ژی کو حەشد شەعبی و پولیسێن فیدرالی بەرهەڤیان دکەن بو هێرشەکا بەرفرە بو سەر باشوور و روژئاڤایێ کەرکوکێ و باکوورێ موسل بەر ب هەرێما کوردستانێ ڤە.
نيشاندان