ئەڤرۆ نیوز:
ل مالپەرێ (رأي الیوم) ل رێککەفتی 4ى ئادارا 2017ێ راپۆرتەک ل دۆر رەوشا دەڤەرێ و رۆژھەلاتا ناڤین ھاتە بەلاڤکرن، تێدا بەحسێ پارچەکرنا دەڤەرێ و ب تایبەت ھەردو وەلاتێن عیراق و سووریا و بەھرا کوردان ژ ڤان پارچەکرنا پشتی نەمانا رێککەفتنا سایکس پیکۆ و سەرنەگرتنا وێ رەفتارێ ب درێژاھیا 100 سالێن بۆری د به‌راهى یا وێ راپۆرتێ دا ھاتیە كرن.
راپۆرتا ستراتيژى یا ئۆردنی ديار دكه‌ت كو رووسیا و ئەمریکا کێکا رۆژھەلاتا ناڤەراست یا نوو ل سەر خوە بەلاڤ دکەن و ھەردو وەلاتێن ئسرائیل و ئیران وەک ئنتيداب و دو ھێزێن لەغافکرنا دەڤەرێ ھاتینە قەبوول کرن، بەھرا تەھران وەلاتێ سووریا و عیراق و لوبنان و کەمەرا کوردیە و بەھرا ئسرائیل وەلاتێن مسر و سعودیە و وه‌لاتێن کەنداڤی و ئۆردونن و شەرێ دەڤەرێ د سێ ھەیڤان دا دێ ھێتە ئێکلاکرن.
ھەروەسا ل گۆڕ راپۆرتا ناڤھاتی، شارەزایێ ستراتيژى یێ ئۆردنی دکتور روبحی حەلوم ئاشکرا کریە، سیناریۆیا ب ناڤێ (ھاڤینا گەرم ب سەر دەڤەرێ دا دھێت) ل 100 سالیا سایکس پیکۆی دا، کو وێ 100 سالیێ نەخشەکێ نوو بۆ رۆژھەلاتا ناڤین بەرھەڤ کریە، د ناڤبەرا ئەمریکا و رووسیا دا.
حەلوم دبێژيت: “ھەردو زلھێزێن جیھانێ بڕیارا نخافتنا کێشا فەلەستین دایە و بزاڤا ل دۆر زڤڕینا ل سەرھلدانا فەلەستینی و قارمانیێن وێ دكه‌ت و دڤێت بھێتە پشتگۆهـ خستن لبن سیبەرا نخافتنا پێشنیازا وەلاتێ فەرەنسا، کو یا ڤالایە ژ رەنگ و تام و بێھنێ.
ل گۆڕ راپۆرتا ئوردنى ھەر سێ ھەیڤێن بھێن دێ شەرەکێ دژوار پەیدابیت و سوتەمەنیا وی دێ وەلاتێن عەرەبی و سامان و ده‌وله‌تێن عەرەبى بیتن، کو ب دووماھیێ ڤەرێژا وی شەری دێ (دەولەتا کوردان) بیت، ل باکوورێ ھەردو وەلاتێن عیراقێ و سووریا ھەتا دگەھیتە درێژاھیا کەنداڤێ ئەسکەندرونە ل سەر دەریایا سپی وەک کەمه‌رەکا (Buffer-Zone) يا ئێمناھیێ دا ببیتە لەغاڤا شەمبۆزیا ھەسپێ تورکی ددەمێ پێدڤی دا، ل گەل دووماھی وەلاتێ عەلەویان ل سەر که‌نارێ سووری ل سەر دەریایا سپی ھەڤدۆ دگرن، کو وەکو ناڤه‌نده‌كا ھەلوەشیایی ل سەر ژێری و ناڤەندا وەلاتێ سووریا دبیت.
ھەروەسا راگەھاند، دو وەلات دێ کونترۆلا دەڤەرێ کەن، وەلاتێ ئیرانێ و ئسرائیل، کو ھەردو گرنتیا بەرژوەندیێن ھەردو جەمسەر و زلھێزێن مەزن ل دەڤەرێ دکەن، ب مەرما کونترۆلکرنا مللەتێن دەڤه‌رێ و راگرتنا ریتما وێ و سامان و نەخشێ تائیفەگه‌ری ل دەڤەرێ.
شارەزایێ ستراتيژى ئاشکرا کرژى كو وەلاتێ ئیرانێ دێ کونترۆلا سووریا و عیراقێ و لوبنان و کەمەرا کوردی کەت، ھەڤدەم وەلاتێ ئسرائیلێ دێ کونترۆلا مسرێ و سعودیێ و وەلاتێن کەنداڤی و ئوردنێ کەت، ئەو ژی وەك کونترۆلکرنا (ئینتیدابا) فەرنسی و بەریتانی یا کو بوویە ئەگەری رێککەفتنا سایکس پیکو ، کو بەربەستەک ل ھەمبەری شەمبۆزیا ھەسپێ ئَوسمانیان ل سالا 1917 ھاتیە دانان.
ب دیار بوونا سەروسیمایێ وێ سیناریۆیا چار قوولی یا د ناڤبەرا( ئەمریکا و رووسیا و ئیرانێ و ئسرائیل) دا بۆ راگرتنا بەرژەوه‌ندیان و پێگوھۆڕینا وانا، ھەموو ئاماژەیێن پێشڤەچوون ب لەز دبێژن کو رەوش بەر ب دووماھیێ ڤە دچیت، کو ل گۆر دیتنا حەلومی ناگەھیتە سالا بھێت، کو ھەردو کیانێن نوو (دەولەتا کوردی و یا عه‌له‌وی) ل دەڤەرێ دێ پەیدابن.
دەولەتا ئێکێ یا کوردی یە، ب راگەھاندنا جودابوونا ھەرێما کوردستانێ ژ عیراقێ کو پشتی دەمەکێ کێم دێ سەربه‌خویا دەولەتا کوردی یا ئێکگرتی ھێتە راگەھاندن، ئەو ژی ژ حزب و ئالیێن بارزانی و ته‌لەبانی و ئۆجەلان پێکدھێت، ل بن ناڤێ دەولەتا کوردیا سەربخۆ، کو سنۆرێن وێ یێن جوگرافی وەکو د وێنه‌يى دا دياره ب درێژاھیا باژێرێ مووسلێ و ھەتا کەرکووک ل عیراقێ و باکوورێ سووریا کوبانێ و ھەتا دگەھیتە باژێرێ لازقیە کو دبیتە باسکێ باکوورێ دەولەتا عەله‌وی ل گەل دەولەتا ھەڤسۆ یا کوردی.
یا دويێ دەولەتا عەله‌وی یە، ل گۆڕ دووماھی داخویانیێن وەزیرێ دەرڤە یا رووسی (سیرگیێ لاڤرۆڤ) د بومبەیا دوکێلی دا کو ھەموو تشت ئاشکرا کرن و رێ خوشکرن بوو ھەموو نیازان و خوشحالیا رووسیا تێدا دەبری بۆ وەلاتەکێ فێدرالی ل سووریا، کو تێدا دبیت دووبارە سیستەمێ رژێما ئەسەد تێدا بھێتە نووکرن، ھەتا خوە ئاخا وەلاتی سووریا ب تەمامی ژی نەبیت، دەولەتەکا عەله‌وی ل سەر کنارێ سووریا و پایتەختێ وێ دیمەشق بیت، ب درێژاھیا لازقیە یا ھەڤسۆ ل گەل دەولەتا کوردی ل ئالیێ باکوور ب رەخ کوبانێ ڤە ھەتا کنارێ سووریا ل گەل کنارێ دەریا وەلاتێ لوبنان کو دبیت ئەو ژی ل ژێر کونترۆلا حزبوللا بمینیت.
ھەردو وەلاتێن نوو یا کوردێن سونی و وەلاتی عەله‌وی یێ شیعی، دێ بنە ھەردو دەستێن راگرتنا ھەڤسەنگی و گه‌ره‌نتیا راگرتنا بەرژوەندیێن وەلاتێن زلھێز ئەمریکا و رووسیا، کو رووسیا بره‌ھا خوە یا ب نیڤا دلێ خوە راکر، ئەو ژی ئازادیا دروستکرنا بنگەھەکێ لەشکری یێ بەردەوام ل سەر کنارێ سووریا، ھەکە ئەم نەبێژین داگیرکرنەکا بەردەوام ل سەر دەریایا سپی یا ناڤین.
زێدەباری وێ چەندێ راپۆرتا ئۆردنی دیارکر، پێشڤەچوونا ریتما سیاسەتا وەلاتێن زلھێز ب ڤی ئاوایی برێڤە دچیت، پشتی (پەلا شەری لاوازکرنێ ل سووریا) دەستێ رووسیا سۆتی، کو د بەرژه‌وەندیا وێ دا نینە شەرەکێ سار یێ دومدرێژ بکەت، ل ھەمبەری گڤاشتنا ئابووری، لەورا رازیبوو سازانێ ل ھەمبەری جەمسەرێ ئەمریکی بکەت، کو دڤێت کێک بھێتە بەلاڤکرن، نە خاسمە پشتی باوه‌ری پەیدا بوی کو ئەمریکا نەڤێت ھەڤالێن خوە ل دەڤەرێ بێ پشتەڤان بھێلیت و بەھرا خوە نەبەت، ب گرنتیکرنا ھەردو وەلاتێن ھەرێمی یێن کونترۆلێ (ئیران و ئسرائیل)، کو ھەردو وەلات ھەڤپەیمانێن ستراتيژى نە ل دەڤەرێ.
نيشاندان
