ئه‌ڤرۆ نيوز:
ئه‌ميندارێ گشتيێ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ى ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ژمارا شه‌هيد و بريندارێن هێزا پێشمه‌رگێ كوردستانێ ئاشكه‌را دكه‌ت.
فه‌ريق جه‌بار ياوه‌ر، ئه‌ميندارێ گشتيێ وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ى ل په‌يجێ خوه يێ تايبه‌ت ل تۆڕا جڤاكيا فه‌يسبۆكى راگه‌هاند: ژ ده‌سپێكا شه‌رێ دژى رێكخراوا تۆندڕه‌ويا داعش 62 پێشمه‌رگه يێن به‌رزه بووين و چاره‌نڤيسێ وان يێ نه‌دياره”.
هه‌ر وه‌كو نڤيسينگه‌ها رۆژنامه‌ڤانى يا جه‌بار ياوه‌ر ئاماژه پێكرى، ل شه‌رێ دژى داعش هه‌تا نوكه هزار و 466 پێشمه‌رگه شه‌هيد بووينه و 8 هزار و 610 كه‌س ژى بريندار بووينه.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
شێخ رافع ئه‌لره‌فاعى مفتيێ سونه‌يێن عيراقێ بۆ باسنيوز راگه‌هاند: ميليشياتێن حه‌شه‌د شه‌عبى تاوانێن كۆمكوژيێ به‌رامبه‌ر وه‌لاتيێن سڤيل ل فه‌لۆجه ئه‌نجام داينه، ژ به‌ر هندێ داخوازێ دكه‌ين ده‌ست ب جهـ خوه ژ به‌ره‌يێن شه‌رى ل دژى داعش ل سنورێ فه‌لۆجه ڤه‌كێشن.
گۆتژى: “حه‌شه‌د شه‌عبى دامه‌زراوه‌يه‌كا تيرۆرستيه و حالێ وێ ژى وه‌كو يێ داعشه و خرابتر ژ داعش تاوانێن دژى مرۆڤاتيێ ئه‌نجامداينه و ب ئه‌شكه‌نجه‌دانا كه‌سانێن سڤيل و سۆتنا ته‌رمێن وان رادبيت”.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
مەترانێ زاخۆ و ئامێدیێ ل پارێزگەھا دھۆکێ راگەھاند، پشتی ئازادکرنا عیراقێ ل سالا 2003، رەوشا مەسیحیان ل عیراقێ تێکچوو و مەسیحی ب چو رەنگان نەشیان ل عیراقێ بژین و گەلەک ژ وان بەرەڤ ھەرێما کوردستانێ ھاتن و ھندەک ژی چوونە دەرڤەی وەلاتی. ھندەک مەسیحی ل تلکێف و ئەلقوش و تلسقوف ئاکنجی ببوون، لێ ھاتنا داعش کارتێکرن ل وان کرن و ھەموو مەسیحی ژ وان دەڤەران ژی رەڤین و بەرەڤ ھەرێما کوردستانێ ھاتن و داعش بۆ ئەگەر مەسیحی ل عیراقێ بھێنە پاقژکرن و کەس لێ نەمینیت.
مەتران رەبان ئەلقاس، مەترانێ زاخۆ و ئامێدیێ ل پارێزگەھا دھۆکێ بۆ ئەڤرۆ دیار کر، شەرێ داعش بوو ئەگەر کو نێزیکی ھەشت ھزار خێزانێن مەسیحیێن عیراقێ بھێنە ھەرێما کوردستانێ و ھەتا نوکە ب تنێ ئاوارێن مەسیحی یێن ئەلقوش ڤەگەریاینەڤە کو نێزیکی 1500 خێزانانە.
مەتران رەبان زێدەتر دبێژیت: ل دویڤ داتایێن سالا 1970، نێزیکی ملیۆنەک و 500 ھزار خێزانێن مەسیحیان ل عیراقێ ھەبوون، بەلێ نوکە ب تنێ نێزیکی 350 ھزار مەسیحیان ل عیراقێ و کوردستانێ ماینە و یێن دی ھەمی چووینە دەرڤەی وەلاتی. ھەروەسا نھا ل بەغدا و بەسرا کێم مەسیحی لێ ماینە و ھژمارا وان ناگەھیتە 20 ھزار کەسان.
سەبارەت رەوشا ئاوارێن مەسیحی ل ھەرێما کوردستانێ رەبان دا زانین کو رەوشا وان ژی وەکو ھەر ئاکنجیەکێ ھەرێما کوردستانێ یە، چونکو کوردستان ب گشتی یا د رەوشەکا نە ئارم و قەیرانێن ئابووری دا و بێگومان ڤێ چەندێ کارتێکرن ل ھەمی مەسیحی و ئاوارێن مەسیحی ژی کریە و کا رەوشا ئاکنجیێن ھەرێمێ و ئاواران یا چاوایە مەسیحی ژی ھەر ب وی رەنگی نە.
ئەرێ وەلاتەکێ ئورۆپی یان جیھانی ھەیە ب ئاشکرا راگەھاند بیت کو ھەر ئاوارەکێ مەسیحی بچیتە وەلاتێ وان دێ ئیقامێ و ناسنامێ دەنێ، مەتران رەبان دبێژیت: ئەڤ تشتە چ جاران چێنەبوویە و چێنابیت ژی، چونکو قانوونێن ئورۆپی گەلەک ب ئاشکرایی دھێنە جێبەجێکرن و ھەمی وەکی ئێک دھێنە ھژمارتن، دەمێ مەسیحیەک دچیتە وەلاتەکی وەکو ھەر وەلاتیەکێ دی یێ ئاوارە سەرەدەری ل گەل دھێتە کرن و چ جیاوازی ناھێتە کرن، ئاوارێن مەسیحی ژی دەمێ دچنە دەرڤەی وەلاتی پتریا وان دچنە ئەمریکا و کەنەدا و ھندەک وەلاتێن دی یێن ئورۆپی.
ناڤھاتی خویاژی کر، دووماھی کۆمبوونا مە یا مەترانێن عیراقێ کو 21 مەتران و پتریاک بوو ل رۆما بوو، مە ل وێرێ کۆمبوونا خۆ یا دووماھیێ کر و پشتی ھینگی ل گەل ڤاتیکانی روینشتین، بەری ئەم بۆ ڤاتیکانی بەحسێ رەوشا مەسیحیێن عیراقێ بکەین، ڤاتیکانی ب خۆ ھەمی تشت دزانین و رەوشا مەسیحیان ژی ھەمی دزانی و دەنگ و باس بۆ وی چو بوون، بەلێ مە ژی یا مایی بۆ گۆت و رەوش ب گشتی گەنگەشەکر و مە بزاڤ ژی کرینە رەوشا ئاوارێن مەسیحی ھێشتا باشتر لێ بھێت.
ھەروەسا دیارکر کو بەری سەرەدانا رۆما ژی وی وەکو مەتران ب تنێ ژ عیراقێ سەرەدانا ئەمریکا کربوو و ل گەل ھندەک ژ نوینەرێن ئەمریکا و ئوبامای کۆم ببوو و بەحسێ رەوشا ئاوارێن مەسیحی ل عیراقێ و کوردستانێ کربوو و پشتی ڤەگەریانا وی ژ ئەمریکا و رۆما، ل 17/9/2015 ئەو ل گەل سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ کۆمببوو و بەحسێ سەرەدانا خۆ بۆ ئەمریکا و رۆما کربوو و کا وان ل وان ھەردو وەلاتان چ کربوو ھەمی بۆ سەرۆکی بەحس کربوو.
مەتران رەبان ئەلقاس، مەترانێ زاخۆ و ئامێدیێ یە کو نێزیکی 30 ھزا مەسیحیان ل وان دەڤەران دژین. رەبان ژ بنەمالا قەشانە، ل 18/3/1949 ژدایک بوویە، خواندنا خۆ یا بنەرەت و ئامادەیی ل ئامێدیێ ب دووماھیک ئینایە و فەلسەفە و لاھوت د زمانێ سریانی ژی ل دھۆکێ تمام کریە، زمانێ کوردی، عەرەبی، سریانی، ئنگلیزی، فرەنسی، ئیتالی باش دزانیت و زمانێ ء ئسپانی ژی تێ دگەھیت و ل سالا 1973 بوویە قەشە و ھەتا نوکە ژی ل سەر کارێ خۆ یێ بەردەوامە.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ل زێدەتریا تۆرێن جڤاکی داکوکی ل ھندێ دکرن کو پۆلیسێ ھاتنوچوونا قەزا زاخۆ ب ناڤێ (مەسعود نسرەدین) سەرا کۆمێنتەکا فیسبووکی ل بەرپرسەکێ زاخۆ ھاتیە دەستەسەرکرن، بەلێ رێڤەبەریا ھاتنوچوونێ ئەڤ چەندە رەتکر و سەدەم بۆ کارێن فەرمی یێ گرێدایی ھاتنوچوونآ ڤەگەراند.
نسرەدین عەبدۆلجەلیل بابێ مەسعودی کو ل ناڤ بازارێ زاخۆ دا کار دکەت، تایبەت بۆ رۆژناما ئەڤرۆ دیارکر کو دوھی رۆژا 12/6/2016ێ ل دەمژمێر دوی پشتی نیڤرۆ کورێ وی ھاتیە ئازادکرن و ھیچ تشتەک پشتراست نەکر کا کورێ وی ل سەر چ ھاتیە گرتن، و گۆت: “من سەرەدانا گرتیخانێ کر لێ بۆ مە دیارکر د حەفتیێ دا دو رۆژان سەرەدانا زەلام و ژنان ھەیە و ئەو رۆژا ئەز چوویم نەیا سەرەدانێ بوو ژبەر ڤێ چەندێ من کوڕێ خوە نەدیتبوو و جلکێن من بۆ برین پۆلیسان ژ من وەرگرتن و دانە کوڕێ من بێ کو بینم”.
ناڤبری گۆت: ” ژ پێنجەشەمبیا بۆری وەرە کوڕێ وی د گرتیخانێ دابوو ل دھۆکێ و ھیچ پەیوەندی ژی دناڤبەرا وان دا نەمابوون”.
ل تورێن جڤاکی دەنگۆیێ وێ چەندێ بەلاڤببوو کو گرتنا وی سەرا کۆمێنتەکێ یە ل سەر بەرپرسەکی نڤیسیبوو”خودێ بەلا ڤان دز و گەندەلان ژ ڤی خەلکی ڤەکەت”
رۆژناما ئەڤرۆ بزاڤ کرن کو مەسعود نسرەدین باخڤیت، بەلێ ب ھیچ رەنگەکێ ئامادە نەبوو بو باخڤیت.
پۆلیسێن ھاتنوچوونێ ل زاخۆ د راگەھاندنەکێ دا دیارکریە کو گرتنا پۆلیسێ وان نە ژبەر کۆمێنتا فیسبوکێ بوویە، بەلکو سەرا نەپێگیرکرنێ ب دەوامێ بوویە.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤەبەرێ گشتی یێ کاروبارێن ئیزدیان دیار کر کو چو پێزانینێن دروست بۆ پشتراستکرنێ ژ سۆتنا 19 کچێن کوردێن ئێزدی یێن رەڤاندنی ل مووسلێ نینن و ھێشتا چو ژ کەس و کارێن رەڤاندیان ژی ئەو ھایدار نەکریە کو کەسەکێ وان ھاتبیتە سۆتن.
خەیری بوزانی، رێڤەبەرێ گشتی یێ کاروبارێن ئێزدیان ل وەزارەتا ئەوقاف و کاروبارێن ئایینی یا حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ ئاشکرا کر کو تیرۆرستێن داعش ھەموو کارێن ھوڤانە بەرامبەر کەسێن رەڤاندنی ئەنجام داینە و بەری چەند رۆژان وێنەیێ سۆتنا 19 کچ و ژنێن رەڤاندنی ھاتیە بەلاڤکرن، بەلێ ھێشتا چو پێزانین نەگەھشتینە وان.
ناڤھاتی ئاماژە دا وێ چەندێ کو رێکخراوا مافێن مرۆڤی ل عیراقێ نووچەیێ سۆتنا 19 کچین ئێزدی ب درەو ل قەلەم دایە و بشرا عوبەیدی، نوونەرا رێکخراوا مافێن مرۆڤی ل عیراقێ دبێژیت چو راستی بۆ سۆتنا 19 کچین کوردێن ئێزدی ژ لایێ تیرۆرستێن داعش ڤە نینە و ئەڤە د دەمەکی دایە داعش ھەموو کارێن ھوڤانە بەرامبەر رەڤاندیان ئەنجام داینە و گۆت: “بزاڤێن نڤێسینگەھا کاروبارێن رەڤاندیان د بەردەوامن بۆ رزگارکرنا کەسێن رەڤاندنی ، بەلێ مخابن جڤاکێ نێڤدەولەتی یێ بێدەنگە و چو پێنگاڤ بۆ رزگارکرنا رەڤاندیێن ئێزدی نەھاڤێتینە و ھەر تاوانەکا تیرۆرستێن داعش ھەمبەر ئێزدیان ئەنجام بدەن جڤاکێ نێڤدەولەتی خوە بێدەنگ دکەت”.
ئەڤرۆ نیوز:
ھەڤسەرۆکا DBP د داخویانیەکی دا راگەھاند کو حوکمەتا ئاکپارتی دخوازیت ب پیلانگێریان باژێرڤانیێن د دەستێ وان دا وەربگریت و نوونەرێ کوردان ژ ھەموو قادێن سیاسەتێ دوور بکەت و ئەو یەک گەلێ کورد ژ تورکیا دوور دکەت. ھەڤسەرکا DBP راگەھاند ژی دەولەتا کوردستانێ دێ دبیتە جیرانا تورکیا.
سەباحەت تونجەل ھەڤسەرۆکا پارتا ھەرێمێن دیموکراتیک د داخویانیەکی رۆژنامەڤانی دا راگەھاند کو ل تورکیا رەوشا سیاسی، جڤاکی و ئابووری رۆژ ب رۆژێ خرابتر دبیت و گۆت: (حوکمەتا ئاکپارتی ب فەرمانا سەرۆک کۆمار ئەردۆگان تورکیا بەر ب پارچەبوونێ ڤە دبەت و زۆرداریا ل سەر گەلێ کورد ئێدی ژ سنۆرێ ھەموو بنگەھێن مرۆڤی دەرکەڤتیە و ئەو یەک گەلێ کورد ژ تورکیا دوور کریە و ھەکە وەسا بەردەوام بکەت گەلێ کورد نەچارە رێکەکی دی بۆ خوە ھەلبژێریت).
ھەڤسەرۆکا DBP ھەروەسا دیار ژی کر کو حوکمەت ب زۆرداریێ سەرۆکێن باژێرڤانیێن کوردان ژ کاری دوور دکەت و دخوازیت رێڤەبەریا باژێرڤانیێن باکورێ کوردستانێ ب وەزارەتا ناڤخوە را گرێ بدەت و گۆت: (ب فەرمانا ئەردۆگانی حوکمەتا ئاکپارتی ب پیلانگێریان دەست ب گرتنا ئەندامێن پارتا مە و سەرۆکێن باژێرڤانیێن مە کریە و دخوازیت بنکەڤتنا خوە یا د ھەر واری دا ب ڤی رەنگی ڤەشێریت و گەلێ کورد تەسلیم بگریت لێ دڤێت بزانن کو گەلێ کورد دەست ژ باژێرڤانیێن خوە و خەبات و تێکۆشینا ئازادیا خوە بەرنادەت و زۆرداریێن دەولەتێ رێ ل بەر جودابوونێ ڤەدکەت).
د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خوە دا ژی سەباحەت تونجەل ھەڤسەرۆکا DBP راگەھاند ژی کو ھەتا نھا ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە بۆ وان چ نامەیەک بۆ حوکمەتا تورکیا نەھاتیە و گۆت: (چو پەیوەندیا مە ل گەل پەکەکێ نینە و نامە ژی نەدایە پارتا مە دا کو ئەم بگەھیننە حوکمەتا تورکیا و ل دووڤ ھزرا مە حوکمەت دخوازیت بنکەڤتنێن خوە یێن د وارێن سیاسی، جڤاکی و ئابووری دا ب تشتێن وەسا ڤەشێریت و ل بەر دەستێ مە چو زانیاریەک د ڤێ دەربارێ دا نینە).
د ئاخڤتنا خوە دا ھەڤسەرۆکا DBP راگەھاند ژی کو د دەمەکی نە دوور دا دێ دەولەتا کوردستانێ ببیتە جیرانا تورکیا و گۆت: (یا باش ئەڤە تورکیا دەست ژ سیاسەت شەر و کوشتنان بەردەت و ھەولا ژ نوو ڤە دەستپێ کرنا قۆناغا ئاشتیێ بدەت، ھەکە تورکیا دەستێ براتیێ و ئاشتیێ درێژی کوردان بکەت دێ بۆ تورکیا و ھەموو ھەرێمێ باشتر بت و دڤێت توکیا ژی قەبوول بکەت کو دێ کوردستان ببیتە جیرانا وێ و پەیوەندیێن خوە ل گەل باشور و رۆژئاڤایێ کوردستانێ باشتر بکەت).
ئەڤرۆ نیوز:
ئەمیندارێ گشتیێ بزاڤا چاکسازی و گەشەپێدانێ ل کوردستانێ دیارکر، د ناڤبەرا ئەڤان پێنچ سالان دا کورد دێ بنە دەولەت و پێشمەرگە دێ بیتە پشکەک ژ ھێزا ژ قولپا ناتوو وەلاتێن عەرەبی دێ ژ دەلاتێن دەسپێکێ بن دانپیدانێ ب دەولەتا کوردی بکەن.
د.محەمەد بازیانی ئەمیندارێ گشتیێ بزاڤا چاکسازی و گەشەپێدانێ ل کوردستانێ و سەرۆکێ سەنتەرێ ھودا یێ ڤەکولینێن زانستی بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: ل سالا ل 1999 مە ڤەکولین ل سەر پەرچەبوونا عیراقێ کرن و چێبوونا دەولەتا کوردی و بەری 17 سالان و مە ل گۆڤارا خوە بەلاڤ کر، نوکە ژی دەمێ ریفراندووم دھێـتەکرن ب دیتنا من دڤێت مە ئیرادە و باوەری پێ ھەبیت و دەلوەتەک ل دەڤەرێ پەیدا بیت ب ناڤێ کوردستانێ، و دبینم دەولەتێن ھەرە نێزیک دانپیدانێ ب دەولەتا کوردی بکەن (سعودیە، ئوردن، کوێت، مێرنشینێن عەرەبی).
سەبارەت تورکیا ژی ناڤبری گۆت: من ئەڤ پرسە ژ جێگرێ سەرۆکێ پەرلەمانێ تورکیا کر، کو ھەکە کورد ببنە دەولەت دێ رەفتارا وان چو بیت؟، گۆت: جیرانن دڤێت سەرەدەریێ ل گەل بکەین، ھەکە دەولەتا کوردی دروست بیت تورکیا دێ دانپیدانێ پێ کەت، دیسا ب باوەرم وەلاتێن زلھێز ژی دێ دانپیدانێ ب چێبوونا دەولەتا کوردی کەن، لێ دڤێت مە کوردان ئیرا دە ھەبیت، گرنگە کوردان دەولەت ھەبیت، و پێشمەرگە دێ بیتە ھێزەک ژ قولپا ناتوو چونکە خوە سەپاند و خوە نیشا ھەموو جیھانێ دا، ئەڤە ئەگەرەکێ سەرەکی یە و کوردان بۆ جیھانێ ھەموویێ خوە دیارکر، کو ھێزەکا مەزن ھەیە و پشتەڤانی ھەبیت خودان ئیرادەکا بھێزە.
ل دۆر بۆرینا سەد سالان ل سەر رێککەفتنا سایکس پیکۆی د. محەمەد بازیانی گۆت: دبیم دێ گەلەک دەولەت دروست بن و ژ ئەوان دەواەتان دەولەتا کوردستاننێ یە و ئەڤە دێ باشوری کوردستانێ بیت و ل دووڤ ڤەکولینێن من پشتی سەد سالێن رێککەفتنا سایکس پیکۆ ژ سالەکێ بۆ پێنچ سالان ئەڤ دەولەتە دێ ھێنـە دروستکرن.
ل دۆر رێککەفتنا ئێکەتی نشتیمانی کوردستانی و بزاڤا گۆڕان ژی ، د.محەمەد بازیانی گۆت: رێککەفتنا ھەر دو پارتێن سیاسی دێ ھەبوونا دەولەتا کوردی پتر نێزیک کەت، و نە پتر دوور کەت، دیسا ل دووڤ داخویانیێن سەرکردێن ھەرد و پاراتان بۆ جارا ئێکێ یە دبێژن نێزیک بوونا مە چێبوونا دەولەتا کوردی نێزیکە، دبینم ھەکە ریفراندۆم بھێتەکرن دێ دەلوەتا کوردی ھێتە دروستکرن، دیسا جەنابێ کاک (مەسعود بارزانی) ژی دووپاتیێ ل سەر وێ چەندێ دکەت، کو دڤێت بەری ھەلبژارتنێن ئەمریکا ریفراندۆم بھێتەکرن و دەولەتا کوردی دروست بیت.
د.محەمەد بازیانی، ئەمیندارێ گشتیێ بزاڤا چاکسازیێ ل کوردستانێ و سەرۆکێ سەنتەرێ ھودا بۆ ڤەکولینێن زانستی ئاشکراکر، بنەمایێن دەولەت بوونێ ل کوردستانێ ھەنە، وگۆت: ئەرد ھەیە، سنورێ ھاتینە دیارکرن و خەندەک ھاتینە لێدان د ناڤبەرا مە و عیراقێ دا، بارزانی وەک پاشا وەک سەرکردەکێ نەتەوەیی پێشوازی ل دەڤەر لێ دھێتەکرن ، کانزا و خێرو بێرەکا مەزن مە ھەیە و ئەڤە ھەموو ھوکارێن باشن کو کورد دشێن خوە ب رێڤەبەن و بێی ھەوجەی وەلاتەکێ دی بن.
د. محەمەد بازیانی ئەو چەندە ژی نەڤەشارت و گۆت: دشەرێ داعش دا بۆ ھەموو جیھانێ دیار بوو کو بتنێ کورد دشێن ل سەر ئەردی ل بەرامبەری مەزنترین ھێزا تیرۆرستی راوستن و شەری بکەن، ئەڤێ ژی بھایەکێ مەزن دامە کوردان و پێشمەرگە بۆ ھەموو وەلاتێن جیھانێ ھاتە نیاسین، ب باوەریا من داعش قووناغەکە و دێ چیت و ھەبوونا داعش ئارمانج ژ چێبوونا دەولەتا کوردی یە و ھەکە داعش نەبا کەسەکێ ئەم نەدنیاسین نوکە پێشمەرگە و بازرانی و سەرکرداتیا کوردی ھەموو بۆ جیھانێ ھاتینە نیاسین.
د.محەمەد بازیانی، ئەمیندارێ گشتیێ بزاڤا چاکسازی و گەشەپێدانی ل کوردستانێ ل ھەمبەری گوھۆرینێن تورکیا ژی و رەفتارکرن ل گەل مللەتێ کورد ل وی وەلاتی گۆت: دبینم تورکیا دێ بیتە وەلاتەکێ سەرۆکایەتی و دێ پتر ئاسانکاری ل گەل کوردێن باشور مە ھەبن و رێککەفتنێن ئابووری د ناڤبەرا مە ھەر دوکان دا ھەنە، و گوھۆرینا دادو ئوغلو رەفتارەکا سرۆشتی یە و نابینم گەلەک تشتەکێ مەزن و دەست ھەلات ھاتیە رادەستکرن و ھەموو ئێک پارتە.
ئەڤرۆ نیوز:
ماموستایەکێ زانکۆیا دھوکێ سەبارەت رۆلێ ئیرانێ یێ نەرێنی و مایتێکرنێن وێ ل عێراقێ و ھەرێما کوردستانێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: ئیرانێ رۆلەکێ ھەرێمی ل رۆژھەلاتا ناڤین دا ھەیە و سیاسەتا ب دەستڤەئینانا ھێزێ گرنگترین پیڤەرێ سیاسی بوو دگەل عێراقێ دھاتە پەیرەوکرن،ل دەمێ داگیرکرنا عێراقێ ل سالا 2003 ئیران ژ دەولەتەکا نە مایتێکەر بەرەف دەولەتەکا خۆدان بریار د عێراقێ دا ڤەچوو، گرانیا سیاسی یا ئیرانێ بۆ فاکتەرێن ئەمنی، ئایدولۆژی، ئابووری دزڤرن، لەورا ئیران لاوازیا دەولەتا عێراقێ بۆ بدەستڤەئینانا بەرژەوەندیێن سیاسی و ئابووری ب کاردئینیت، برێیا کارتا مەزھەبی و دروستکرنا تێگەھێ ویلایەتا فەقیھی ل عێراقێ و ب کارئینانا مەرجەعیێن ئایینی بۆ دەرکرنا فەتوایێن جۆدا بۆ دروستکرنا سەروەریا ئایینی ل سەر شیعەیێن عێراقی.
زێرەڤان بەرواری ماموستایێ زانکۆیا دھوکێ زێدەتر دیاردکر: ل سالا 2003 ئیرانێ لاوازیا دەستھەلاتێ ل عێراقێ بۆ بەرژەوەندیا خوە ب کارئینا برێیا دروستکرنا بلۆکەکێ شیعی و دروستکرنا دەولەتەکا مەزھەبی ل عێراقێ، پشتی ڤەکێشانا ھێزێن ئەمریکا ئەڤ رۆلە بەرفرەھتر لێ ھات، ھەروەسا ل سالا 2014 قووناغەکا مەترسیدار د رۆلێ ئیرانێ دا دەستپێکر ب ھنارتنا شیرەتکارێن سەربازی بۆ برێڤەبرنا بادەکا ئەمنی و بتایبەتی شەرێ دژی تیرۆرێ، ئەڤرۆ بڕیارێن ئەمنی برێیا قاسم سلێمانی دھێنە دروستکرن، ھەروەسا عێراقێ وەکی دەولەت سەرەوەریا خوە ب ئیرانێ ژ دەستدایە، دیسان ئیران فاکتەرێ ئابووری وەک ھێزا نەرم بکاردئینیت بۆ دروستکرنا کونترۆلا ئابووری، ھەروەسا ئیران پتر ژ 12 ملیار دۆلاران سالانە ل گەل عێراقێ ھەڤکاریا بازرگانی دکەت، لەورا ئابوورێ عێراقێ بەرامبەر یێ ئیرانێ د لاوازیەکا دیاردایە.
مامۆستایێ زانکویا دھوک و شرۆڤەکارێ سیاسی خوەیاکر: لایەنێن سیاسی یێن شیعی و بتایبەتی ھەڤپەیمانیا شیعی ل ژێر کارتێکرنا ئیرانێ کاردکەت و ئەڤ کارتێکرنە بۆ فاکتەرێن سیاسی و ئایدیولۆژی دزڤریت، ھەروەسا دوبەرەکیا دناڤبەرا کوتلەیێن شیعی دا ھەڤڕکیەکا دیار دروستکریە بۆ خوە نێزیکرنا ژ ئیرانێ، بۆ راگرتنا بەلانسا ھێزێ دناڤ لایەنێن شیعی دا، دیسان تێکدانا بەلانسا ھێزێ پشتی داگیرکرنا عێراقێ و لاوازبوونا دەولەتا (نەتەوەیی) ل وەلاتێن عەرەبی، ئیران بەرەب دەولەتەکا ھەرێمی یا ب ھێزڤە بریە و شیعەیێن عێراقێ چو بژاردەیێن دی نینن، بتایبەتی د ژیوارێ نە باوەریا سیاسی ل گەل دەولەتێن کەنداڤی دا، ھەروەسا گوت: بەردەوامبوونا دەستێوەردانێن ئیرانێ ل عێراقێ بەرە ب دەولەتەکا سەرنەکەفتی دچیت، زێدەباری پێشێلکاریێن میلشیاتێن شیعە ل عێراقێ ب ھەڤکاریا ئیرانێ ئاشتیا جڤاکی بەرە ب مەترسیەکا دیار دبەن، لەورا دوور نینە سعوودی و قەتەر و تورکیا پشکداربن ژبۆ پاراستنا سونەیێن عێراقێ و دوبارە بوونا ئەزمۆنا سووریێ ل عێراقێ.
ماموستایێ زانکۆیێ زێدەتر دیارکر: ئەمریکا دڤێ قووناغێ دا رێگریێ ل رۆلێ ئیرانێ ناکەت، بتایبەتی پشتی بەرفرەھبوونا داعشێ و دروستبوونا بەرژەوەندیێن ئەمنی د ناڤبەرا ئیرانێ و ئەمریکا دا پێ دچیت(مساومە) ل سەر عێراقێ و سووریێ ب ھێتەکرن، لێ سعوودیە و تورکیا دێ بزاڤان بۆ سنۆردارکرنا رۆلێ ئیرانێ و برێیا پشتگیریا کوردان و سوننەیان ل عێراقێ کەن، دیسان ئیران ل گەل عێراقەکا ئیکگرتی یا لاوازە،کو ھەموو لایەن ئیرانێ بکەنە دەرگەە بۆ چارەسەرکرنا کێشێن نافخۆیی، لێ سونە ل عێراقێ دێ پتر خوە نێزیکی کوردان کەن و دێ بزاڤا کەن پشتەڤانیا ھەرێمی یا سونی بدەستڤەبینن، ب ھاریکاریا سعوودیێ و تورکیا.
زێرەڤان بەرواری ئەوژی خوەیاکر:کورد وەکی شیعە و سونەیێن عێراقی ژ کارتێکرنا ئیرانێ د دوور نینن، ھەروەسا ئیران ھەول ددەت دو بەرەیێ ل کوردستانێ دروست بکەت، ژ پێخەمەت لاۆازکرنا کوردان و سنۆردارکرنا ئارمانجێن بلند وەکی سەربەخوەیی و جۆدابوونێ ژ عێراقێ، چونکی ئیرانێ عێراقەکا پارچەکری ب مەترسی ل سەر ئاسایشا خوە یا نەتەوەیی ددانیت، لەورا کوردان پێدڤی ب ھشیاریەکا سیاسی ھەیە بۆ سەرەدەریکرنێ ل گەل ئیرانێ، چونکی مەترسیا ئیرانێ پتر ل سەر عێراقێ و سووریێ ھەیە ژ باشوورێ کوردستانێ، لەورا باشترین سەرەدەری برێیا چاکسازیا سیاسی و ئابووری و ب ھێزکرنا بەرەیێ نافخۆیی و نەھێلانا دوبەرەکیا نەرێنی دناڤ پارتیێن کوردی دا بەرامبەر ئیرانێ.
نيشاندان