ئه‌ڤرۆ نیوز: ڤه‌ده‌ر ره‌شاڤایی:
ئه‌مریكا هۆشداری دانه گه‌شتیاران كو سه‌ره‌دانا باژارێن گه‌شتیاری یێن سته‌نبول و ئه‌نتالیایێ ل توركیا نه‌كه‌ن، ژبه‌ر هه‌بوونا گه‌فێن هێرشێن تیرۆرستی ل هه‌ردو جهان.
هه‌ر پشتی ڤێ هۆدشاریێ ئێمناهییا سته‌نبۆلێ هاتییه توند كرن و مه‌ترسییا په‌یدابوونا هێرشێن تیرۆرستی هه‌یه.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ڤه‌ده‌ر ره‌شاڤایی:
ئێك ژ گرنگترین جهێن شوونواری و دیرۆكی یێ پارێزگه‌ها دهۆكێ، كو شكه‌فتا هه‌لامه‌تایه، ژ ئالیێ هنده‌ك كه‌سێن نه‌نیاس و نه‌به‌رپرسیار ڤه هاتییه تێكدان و ئالیێن په‌یوه‌ندیدار ژی هێشتا چ هه‌لوه‌ست نه‌بووینه.
ل سه‌ر چه‌ند په‌یكه‌رێن ده‌رڤه یێ شكه‌فتا هه‌لامه‌تا، ب ئالایێ كوردستانێ هاتییه بۆیاخ كرن، لێ د ئالایه‌كی دا رۆژ تێدا نینه، ئانكو بدروستی نه ئالایێ كوردستانێ یه ژی و كه‌سێ ئه‌ڤ كریاره كری بتنێ مه‌به‌ستا شێواندنێ هه‌بوویه، یان ژی نیشتمانپه‌روه‌رییا وی جهێ گومانێ یه، ژبه‌ركو گه‌له‌ك جهـ و به‌رێن ساده هه‌نه بۆ ڤێ یه‌كێ، یان دشیان ئالایه‌كێ كوردستانێ ل وی جهی ب چقینن.
وێنه هه‌ر ئه‌ڤرۆ ژ ئالیێ چه‌ند گه‌شتیارێن بیانی ڤه هاتییه گرتن و بۆ ئه‌ڤرۆ نیوز هاتینه هنارتن و حێبه‌تییا خوه ژ بێ خۆدانییا ڤان شوونواران دیار كرییه.
ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ بویاخكرنا شوونوار و جهێن دیرۆكی ب هه‌ر به‌هانه‌كێ قه‌ده‌غه یه و شوونوار ژێده‌رێ داهاتی یه بۆ وه‌لاتان، لێ ل شوونوارێن باژارێ دهۆكێ، ل هه‌رێما كوردستانێ، هنده‌ك كه‌س هه‌تا ناڤێن ئه‌ڤیندار و بیرهاتنێن خوه ل سه‌ر شوونواران د نه‌خشینن، هه‌روه‌كی د وێنان دا دیار و ناهێته ئینكار كرن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ رادگه‌هينيت كو هه‌رێما كوردستانێ يا كه‌فتيه بن فشارێن بلندێن وه‌لاتێ توركيا و فشارێن نزمێن ده‌ريا ناڤه‌راست كو ئه‌ڤه ژى دێ بيته ئه‌گه‌رێ باران بارينێ ب تايبه‌ت ل پارێزگه‌ها دهۆكێ.
رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ د نڤيساره‌كا فه‌رمى دا كو دانه‌ك ب ده‌ست ئه‌ڤرۆ نيوز كه‌فتيه، تێدا راگه‌هانديه كو ل رێكه‌فتى 9ى نيسانا 2016ێ هه‌رێما كوردستانێ دێ كه‌ڤيته بن فشارێن وه‌لاتێ توركيا و نێزيكبوونا فشارێن بلندێن ده‌ريا ناڤه‌راست و ئه‌ڤه ژى دێ بيته ئه‌گه‌رێ بارينا هنده‌ك چپكێن بارانێ ل ده‌مێن دره‌نگى شه‌ڤ ل دهۆك و هنده‌ك ده‌ڤه‌ران.
پشكا پێشبينيان ل رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ دايه زانين ژى كو رۆژا ئێكشه‌مبى هه‌رێما كوردستانێ دێ كه‌ڤيته بن كارتێكرنا فشارێن نزمێن ده‌ريا ناڤه‌راست كو دێ بيته ئه‌گه‌رێ باران بارينه‌كا كێم ل باژێرێ دهۆكێ و هنده‌ك چپكێن بارانێ ژى دێ ل هه‌ولێر و سلێمانى و كه‌ركووك باران.
زێده‌تر روونكريه كو ل رۆژێن دوشه‌مب و سێ شه‌مب ژ ئه‌نجامێ زێده‌بوونا فشارێن ده‌ريا سور ژى ئه‌ڤ رێژا باران بارينێ دێ زێده‌تر لێ هێت و پلێن گه‌رمێ ژى دێ 3 بۆ 5 پلان هێنه خوار وه‌كو هه‌ڤبه‌ركى ل گه‌ل رۆژێن به‌رى وێ.
ده‌رباره‌ى ب دووماهى هاتنا ڤان فشاران ژى رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ دده‌ته خوياكرن كو د رۆژانێن دووڤدا ئه‌ڤ رێژه دێ به‌ر ب كێميێ ڤه چن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
زانايێن ئنترپۆلۆجيا گه‌هشتنه وێ راستيێ كا چاوان مرۆڤ ب سه‌ر چێكرنا زارۆيان هه‌لبووينه، ديسان هنده‌كان ژى دڤێت بزانن كا چاوان مرۆڤێن ده‌سپێكى په‌يوه‌نديێن سكسى و زارۆبوون ئاشكه‌را كريه.
ئێك ژ تابلۆيێن مالپه‌رێ شوونوارى “كاتالهويوك” ل توركيا، تێدا ده‌ردكه‌ڤيت كو دو كه‌سان ئێك دو يا گرتى ژ لايه‌كى ڤه و زارۆ و دايكا وێ ژ لايێ دى ڤه، مرۆڤێن ده‌سپێكێ گه‌هشتيه راستيا گرێدانا په‌يوه‌نديا سكسى ب زارۆبوونێ ڤه.
زانايا بۆيۆلۆژى “هولى دانستورث” ئاماژه ب وێ چه‌ندێ كريه كو ئاشكه‌راكرنا چاوانيا زارۆبوونێ د رێيا په‌يوه‌نديێن گيانه‌وه‌ران دا هاتيه زانين، ديسا گه‌هشتينه وێ راستيێ كو ئه‌و ژنا په‌يوه‌ندى ل گه‌ل چو زه‌لامان نه‌كربيت دوگيان نه‌كه‌فتيه.
زانايێن ئه‌نترپۆلۆجيا گه‌هشتنه وى ئه‌نجامى كو په‌يوه‌نديا خورسك يا د ناڤبه‌را ژن و مێران دا گه‌له‌ك يا گرنگه بۆ چێكرنا كورپه‌له‌ى پشتى ڤه‌كۆلينێ ل سه‌ر گه‌لێ گزيرتا “تروبرپاند”، د سه‌ر وێ چه‌ندێ ژى شرۆڤه‌كرنێن سه‌ير هه‌نه ل دۆر ئاشكه‌راكرنا په‌يوه‌نديا د ناڤبه‌را په‌يوه‌نديا سكسى ب زارۆبوونێ ڤه.
ڤه‌كوله‌ر “سينثيا ئيلز” ته‌كست ل سه‌ر وێ چه‌ندێ دكه‌ت كو هه‌ر چاوان بيت ژن دشێت بێى پشكداريا زه‌لامى زارۆى چێكه‌ت، بێ به‌رێخودان بۆ ره‌وشه‌نبيرى “تروبرپاند” ئه‌وا هزر دكه‌ت رح د پشكا سه‌رى يا سه‌رى دا يا هه‌ى يان ژى يا د وێ هێكا دهێته فاكسيندان ئه‌وان دبيته كورپه‌له هه‌ر وه‌كو ره‌وشه‌نبيرى كاثوليك و رۆما.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
په‌رله‌مانێ فره‌نسا رۆژا چارشه‌مبى 6ى نيسانێ پرۆژێ قانوونه‌كێ پێشكێشى حوكمه‌تێ كر بۆ نه‌هێلانا له‌شفرۆشيێ و بازرگانيكرنێ ب له‌شى و هه‌ر كه‌سێ پاره‌ى به‌رامبه‌ر په‌يوه‌نديا سكسى بده‌ت بهێته سزادان.
ئه‌ڤ بڕياره ب 64 ده‌نگێن ئه‌رى و 12 ده‌نگێن نه‌رێ هاته په‌سه‌ندكرن و “هه‌ر كه‌سێ پاره‌ى به‌رامبه‌ر په‌يوه‌نديا سكسى دده‌ت”، بهێته سزادان كو دگه‌هيته 1500 يورۆيان، ئه‌ڤێن كارێ رێكخستنێ بۆ ڤان كاران ژى دكه‌ن بهێنه سزادان دان ب 3500 يورۆيان.
فره‌نسا دبيته وه‌لاتێ پێنجێ يێ ئورۆپى ڤێ بڕيارێ ده‌ردكه‌ت پشتى هه‌ر ئێك ژ سويد و نه‌رويج و ئايسله‌ندا و بريتانيا، د ده‌مه‌كى دا كو ژمارا وان كه‌سێن كارێ له‌شفرۆشيێ ل فه‌رنسا دكه‌ن د ناڤبه‌را 30 هه‌تا 40 هزار ژنان دايه ب گۆره‌ى سه‌رژمێريێن ئورۆپى.
ئەڤرۆ نیوز:
دبێژن ژیانا جڤاکی ل جھێ کاری گەلەک یا بزەخمەتە، ئاریشێن کاری و ھزرکرنا د چارەکرنا وان دا و ھندەک کاروبارێن دی، زێدەباری ئلریشێن ژیانا رۆژانە. بەلێ نەھێلە ئەڤ کاروبارە ببنە ئەگەرێ نەخۆشیا گێولی و وەستیانێ، کەنی باشترین چارەیە بۆ دەربازکرنا ڤان ئاستەنگان، کەنیێ گەلەک مفا ل جھێ کاری یێن ھەین وەکو:
کونی بەرھەمێ تە زێدە دکەت: ئەو رۆژێن کەنی تێدا نەبیت مرۆڤی بێزار دکەن، کەنی یا ھاریکارە بۆ بەردانا ھورمۆنێ “ئەندورفین” ئانکو ھورمۆنێ دلخۆشیێ، و ھەستا نەخۆش ناھێلیت، ئەڤە ژی وەدکەت مرۆڤ باشتر کارێ خوە ئەنجام بدەت.
کەنی قەبارێ کاری سڤک دکەت: کەنی کاری ل بەر دلێ مرۆڤی خۆش دکەت و ناھێلیت مرۆڤ ھەست ب وەستیانێ بکەت.
کەنی ھەڤبەندیێن باشتر ئاڤا دکەت: ئەو تیمێ ب پێکڤە دکەنە کەنی و ل گەل ئێک کار بکەن، کار ب شێوەکێ باش برێڤە دبەن، د ئەنجام دا تنکاتیێ و ھەستێن نەرێنی ناھێلیت و ھەمی سەرەدەریەکا باشتر ل گەل ئێک دو دکەن.
کەنی پاتریێن مرۆڤی شەحن دکەت: پێلەکا کەنیێ مرۆڤی فورمات دکەت و وەدکەت مرۆڤ چالاکتر بیت د کاری دا، لەورا خوارنێ ب تنێ نەخۆ و ھزران ل سەر سفرا خوارنێ بکەی، ل گەل ھەڤالان روونە و پێکڤە بکەنە کەنی.
کەنی باشترین چارەیە بۆ فشاران: یا زانایە کو کەنی رەوشەکا ئەرێنی پەیدا دکەت و وەدکەت مرۆڤ پتر خوە ل بەر ئێش و ئازاران بگریت، ھەروەسا نەئارامیێ ژی ناھێلیتە ل نک مرۆڤی.
ئەڤرۆ نیوز:
ڤەکۆلینەکا پزیشکی یا نوو ئاشکرا کر خوارنا ھندەک تشتان وەکو فاسۆلی و نیسم و نوکان، د ھاریکارن بۆ کێمکرنا سەنگێ، ئەو کەسێ حەز بکەت سەنگێ خوە کێم بکەت، دشێت وان ئاھێن خورانێ بکەتە د ناڤ سیستەمێ خوەیێ خورانێ دا.
ل دووڤ ڤەکۆلینێ، خورانا 130 گرامێن فاسۆلیا یان نوکان یان نیسکێ رۆژانە، دێ سەنگا مرۆڤی راگریت بێی پێدڤی بی چ خورانێن دی بخوی.
رێڤەبەرێ ڤەکۆلینێ ئاشکرا کر، راستە ئەڤ ئاھە گەلەک سەنگێ کێم ناکەن، بەلێ زێدەکرنا وان ل سیستەمێ خورانێ، سەنگێ مرۆڤی رادگریت و ناھێلیت مرۆڤ قەلەو بیت.
ل دووڤ ئەنجامێ ھندەک ڤەکۆلینان، خورانا نیسک و نوک و فاسۆلیان، ەستا تێربوونێ ب رێژا 31% ل نک مرۆڤی پەیدا دکەتو بۆ ساخلەمیا دلی ژی دباشن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
نڤيسينگه‌ها دژه تيرۆر يا سه‌رۆك وه‌زيرێن ئسرائيلێ داخوازێ ژ وه‌لاتيێن خوه دكه‌ت كو وه‌لاتێ توركيا ب جهـ بهێلن.
ب گۆره‌ى نوچه‌كێ ميديايێن توركيا، نڤيسينگه‌ها دژى تيرۆرێ يا سه‌رۆك وه‌زيرێن ئسرائيلێ د به‌ياننامه‌كێ دا راگه‌هانديه كو هه‌موو ناڤه‌ندێن گه‌شتيارى ل توركيا يێن بووينه ئامانجێن تيرۆرستان، ژ به‌ر وێ چه‌ندێ داخواز وه‌لاتيێن خوه كريه كو ژ ناڤه‌ندێن گه‌شتيارى ل وى وه‌لاتى دوور بكه‌ڤن و د ماوه‌كێ نێزيك دا ژ توركيا ده‌ركه‌ڤن.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
رێڤه‌به‌ريا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل دهۆكێ راگه‌هاند كو سوبه‌هى رۆژا ئێكشه‌مبى رێكه‌فتى 10ى نيسانا 2016ێ ئه‌سمان دێ ئه‌وره‌كێ ته‌مام بيت ل گه‌ل بارينا بارانه‌كا كێم.
پشكا پێشبينيان ل رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزێ ل هه‌رێما كوردستانێ د نڤيساره‌كێ دا كو دانه‌ك بۆ ئه‌ڤرۆ نيوز ره‌وانه كرينه راگه‌هاند كو ژ ئه‌نجامێ لاوازبوونا فشارێن بلندێن وه‌لاتێ توركيا و هاتن و كاريگه‌ريا فشارێن نزمێن رۆژهه‌لاێ ده‌ريا سپى بۆ سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ دهێته پێشبينيكرن ئه‌سمان ئه‌وره‌كێ ته‌مام بيت ل گه‌ل بارينا بارانه‌كا كێم.
پشكا پێشبينيان دايه زايه زانين كو دێ ئاراستێ باى ژى دێ د گوهوهۆڕينێ دا بيت ب ره‌نگه‌كى د ناڤبه‌را 10 هه‌تا 20كم دا و هنده‌ك و ماوێ ديتنێ ژى دێ 10كم بيت، پلێن گه‌رمێ ژى دێ د ناڤبه‌را (7 بۆ 20) پلان دا بيت.
نيشاندان