ئه‌ڤرۆ نيوز:

کێمکرنا رێژەیا کولیسترولی ئێک ژ رێیێن گرنگە بۆ پاراستنا تە ژ رەقبوونا خوین ھنێران کو د رۆلێ خو دا دبیتە ئەگەرێ ژانەیا دلی و جەلتێن مێشکی ھەروەکو گەلەک ڤەکولینان دیارکری.
کولیسترۆل کەرستەکە وەکو روونایە و دەمێ رێژەیا وێ دناڤ خوینێ دا زێدەدبیت دناڤ خوینھنێران دا و دبیتە ئەگەرێ تەنکبوونا وان و ھندەک جاران گرتنا وان و ئەڤەژی دبیتە ئەگەرێ راوەسیانا خوینێ ژ دلی و ئوکسجینی و د ئەنجامدا رۆژانە ھزاران کەس تووشی : ئێشانەکا دژوار د سینگی دا و ئەزمێن دلی یان ئێک ژ نەخوشیێن ب مەترسی دبن، دو جورێن بەربەلاڤ ژ کولیسترولی ھەنە:
1- کولیسترولێ HDL کو دبێژنێ کولیسترولێ باش ژبەرکو ھاریکاریێ دکەت بۆ قورتالکرنا لەشی ژ کولیسترولێ نەباش.
2- کولیسترولێ LDL کو دبێژنێ کولیسترولێ نەباش و ئەو ژێدەرێ پەیداکرنا نەخوشیێن دلی یە.
و ل دەمێ مە بڤێت رێژەیا کولیسترولی د خوینێ دا کێم بکەین پێدڤیە ل سەر مە ئەم ئاستێ LDL و HDL و توتالێ کولیسترولی دەستنیشان بکەین، ھەکە ئاستێ کولیسترولی ل دەڤ تە ل دەڤەرا مەترسیێ بیت رامان ژێ ئەوە کو تو یێ د مەترسیا تووشبونێ ب نەخوشیێن دلی دا و ل دووماھیێ دبنە ئەگەرێ جەلتێن دلی.
ل ڤێرێ ئەم دێ چار رێیان بەرچاڤ کەین کو دشیاندایە ژێک جودا رەفتارێ دگەل بکەی و کولیسترولێ خۆ کێم بکەی:
1- رێکخستنا خوارنێ: لەشێ مرۆڤی ب دو رێکان کولیسترولی وەردگریت یان دناڤیا خودا چێدکەت، یانژی ب رێکا خوارنێ و پتریا کولیسترولی ئەوێ ئەم ب رێکا خوارنێ وەردگرین دناڤ روینێ ئاژەلی دا ھەیە وەکو گوشتی و دینگی و نیڤشکی و ماسیان و ئێک ژ رێکێن ب سانەھی بۆ کێمکرنا کولیسترولی ئەوە کو خوارنێن قەلەو نەخوین و ھەکە بخوین ژی پێدڤیە ژ روونێن باش بن وەکو یێ، روەکان و ئومیگا سێ و دیسان ئەوێ دناڤ گوشتێ ماسیان دا ھەی. و باشترین زەیتێن ساخلەم بۆ لەشێ مرۆڤی زەیتا گیایانە.
2- وەرزش کرن: ئەنجامدانا وەرزشی کلیلا ئێکێ یە بۆ پاراستنا کولیسترولی ب رێژەیێن کێم و ل دووڤ ڤەکولینان ھەتا ھەکە تو وەرزشەکا کێم ژی بکەی دێ رێژا کولیسترولێ باش زێدەبیت و یێ خراب دێ کێم بیت، د ڤەکولینەکا نوو دا دیاربوویە کو گەنج و ژن د دنیڤا ژیێ خو دا دەمێ وەرزشێ دکەن دبیتە ئەگەر کولیسترولێ باش زێدەببیت ئەڤەژی ب رێکا دووڤچوونا وەرزشێ و خوارنەکا ھەڤسەنگ .
3- کێمکرنا سەنگی:قەلەوی دبیتە ئەگەرێ بلندبوونا رێژەیا کولیسترولێ نەباش و زەعیفی دبیتە ئەگەرێ کێمبوونا وی و دیسان دبیتە ئەگەرێ کێمبوونا روونێن سێ قولی و ئەوژی جورەکێ دی یێ روونایە کو دناڤ خوینا مرۆڤی دا ھەنە.
4-ئەو دەرمانێن کو نوشدار بۆ تە دنڤیسیت بۆ کێمکرنا کولیسترولی: ھندەک ژ نەخۆشان نەشێن بڤان ھەموو رێکێن مە گوتین کولیسترولێ خۆ کێم بکەن و دبیت ئەگەرێ وان پتر گرێدای فاکتەرێن زکماکی بیت و ل وێرێ رولێ ب کارئینانا دەرمانان دھێت و گەلەک رەنگێن دەرمانان بۆ کێمکرنا کولیسترولی ھەنە و یێ ژ ھەموویان بەربەلاڤتر دبێژنێ ( ستاتز) کو شیانێن مەزن ھەنە بۆ کێمکرنا کولیسترولی و ڤەکولین دبێژن ئەڤ دەرمانە ژ 20-60% کولیستروای کێم دکەت و گەلەک جورێن دیتر ژی ھەنە کو نابیت نەخوش بێی شیرەتا نوشداری ب کاربینیت.

ئەڤرۆ نیوز:
لەشێ مرۆڤی دێ تێکچیت دەمێ خەلەتیەک دکەڤیتێ، لەشێ مە وەکو سیستەمێ کومپیوتەری یە و ھەر دەمێ خەلەتیەک پەیدابوو دێ کونترول ئیشارەتێ دەتە مرۆڤی و دڤێت چارەبکەی.
ئێشانا سینگی و بێھنتەنگی و گێژیاتی ھندەک نیشانێن بەرچاڤن بۆ مرۆڤان، بەلێ ھندەک ئاریشەیێن دیتر ژی ھەنە رەنگە مرۆڤی ژناڤ ببەن وەکو ئێشانان و ھەبوونا وەرەمان دلەشیدا و پرسیار ل ڤێرێ ئەوە ئەرێ کەنگی ئەو جھێ مەترسیێ نە؟
د پەرتووکا خۆ دا یا بناڤێ ( نیشانێن سۆر و ئاگەھلێبوونێ دلەشێ تەدا) د.نیل شولمان رێبەرەکێ بەرفرەە و تەڤاڤ ل دۆر لەشی ددەتە خویاکرن و ب سەدەھان نیشانێن ساخلەمیێ کو رەنگە مرۆڤی ژ ژیانێ ب پارێزن و ژ مرنێ و پەککەفتنێ قورتال بکەت دیاردکەت.
نڤیسەرێ پرتووکێ دبێژیت: ھەموو دەمان ئەڤ تشتە دھێنە روودان، ھەکە تە نیشانەک پشت گوە ھاڤێت نەدوورە دووماھیەکا نەخۆش ددووڤدا ھەبیت. ئەڤەژی شەش نیشانێن ساخلەمیێ نە پێدڤیە مە ئاگەە ژێ ھەبیت و پشت گوە نەھاڤێژین چونکو گەلەک ب مەترسینە:
1- کێمبوونا کێشا لەشی بێی ھەبوونا ئەگەرەکێ بەرچاڤ: رەنگە ل پشت ڤێ چەندێ ھندەک نیشانێن ب مەترسی ھەبن، شولمان دبێژیت: ھەکە تو ل دووڤ رێجێمەکا خوارنێ دچی ھەلبەت دێ سەنگێ تە کێم بیت، بەلێ ھەکە خوارنا تە نەھاتە گوھارتن و سەنگێ تە کێم بوو رەنگە ئەو نیشانا نەخۆشیەکا ب مەترسی بیت. و دیسان دبێژیت: ل دەمێ ھەبوونا پەنجەشێرا ھێلدانکا بەرڤاژی ڤێ چەندێ پەیدادبیت و ل وی دەمی دێ شلەمەنی دناڤ لەشیدا کومڤەبن و ژن دێ وەسان ھزر کەت کو یا قەلەو دبیت، بەلێ ھەکە سەنگێ مرۆڤی یێ جێگیربیت و ئێکسەر گوھۆرین پەیدابوون پێدڤیە شیرەتان ژ نوشدارەکی وەربگریت.
2- ترتریبوون دئاخفتنێ دا، فالنجی بوون، بێھێزی، ئەو ئێشانا وەکو دەرزیکا یان وەکو سوتنێ و تەمبەلبوون: ئەڤە ھەموو نیشانێن جەلتەیا مێشکی نە، لەورا یا پێدڤیە ل سەر توشبووی سەرەدانا نێزیکترین بنگەھێ تەنگاڤیان بکەت، ژبەرکو چارەسەریا زوو دێ توشبووی ژ پوچبوونا مێشکی پارێزیت، بەلێ ترتریبوونا ئاخفتنێ ھندەک جاران بێی مرۆڤ ھەست پێ بکەت پەیدادبیت، ل دووڤ گوتنێن شولمانی رەنگە ئەو ببیتە ئەگەرێ جەلتێ دخوینێ دا یان خوین بەربوون د موودەماران دا پەیداببیت.
3- ھەکە رەنگێ دەستنڤێژا ستوور رەش بوو: دبیت ئەڤە نیشانا خوینبەربوونێ بیت دگەدەی یان رووڤیکان دا، گرنگیا وێ ئەوە کو ئەو نیشانێ ددەت داکو مرۆڤ زوو چارەیا خۆ بکەت و ژ پەنجەشێرێ بھێتە پاراستن، ھەلبەت خوارنا مرۆڤی ژی رەنگێ دەستنڤێژێ د گوھۆریت، بەلێ رەنگێ رەش پتریا جاران خوین بەربوونا رووڤیکاینە، شولمان دیاردکەت کو دبیت ئەو ببیتە ئەگەرێ کولبوونێ یان پەنجەشێرا رووڤیکان.
4- سەرئێشان ھەکە گەھشتە ستووی و گەرماتیا لەشی بلند بوو: ئەو نیشانێ ب ھەودانا سحایا یان مێشکی ددەت، دەمێ ھەودان یا بەکتری بیت توشبووی نەشێت ستوویێ خو ل سەر سینگێ خۆ راکەت، شولمان زێدەدکەت و دبێژیت: پێدڤیە ئێکسەر نەخۆش دەرمانێن دژەزیندەوەر ب کاربینیت داکو بەکتریا بھێنە کوشتن بەری بگەھنە مێشکی.
5- ئێشانەکا ئێکسەر یا سەری کو چ جاران وەسان سەرێ تە نەئێشا بیت: رەنگە ئەو نیشانا خوین بەربوونا مێشکی بیت، پێدڤیە ئێکسەر قەستا پشکا تەنگاڤیان بکەی.
درێژبوونا موودەمارێن خوینێ ل مێشکی کێم جاران پەیدادبیت بەلێ شپتی ژیێ چل سالیێ رەنگە پەیداببیت و ببیتە ئەگەرێ نەخوشیەکل ب مەترسی ھەکە زوو نەھێتە چارەسەرکرن، ھەکە تو نەخوشیا خۆ ژ سەرئێشانەکا دژوار دبینی رەنگە دەمارێن مێشکێ تە ژێک دوور کەتبن، ئەوژی پێکھاتینە ژ کیسکەکێ ب وەرمین و تژی خوین و ل خالا بێھێزیێ دیاردبیت و ھەکە تە زوو چارەکر بەری کو ب پەقیت ل وی دەمی دێ ژیانا تە ھێتە پاراستن.
6- ھاتنا عادەیا ھەیڤانە پشتی ژیێ چل سالیێ: دبیت ئەڤە نیشانا توشبوونێ بیت ب پەنجەشێرێ و ھندەک ژن وەسان ھزر دکەن کو ئەڤە ژ برینەکێ پەیدادبیت، بەلێ شولمان دبێژیت: دوبارە ھاتنا عادەیا ھەیڤانە پشتی چل سالیێ رەنگە نیشانا پەنجەشێرا مالبچووکی بیت و ھەکە زوو ھاتە دەستنیشانکرن دێ چارەسەربیت ژی.