ئه‌ڤرۆ نيوز:

نەخوشیێن سێکسی ئەو نەخوشینە یێن ب رێکا سێکسی یان ب کارێ سێکسی دھێنە ڤەگوھاستن.
نەخوشیێن سێکسی یێن سەرەکی ئەڤێن ل خوارێ دیارکری نە:
• ھەودانێن بوریا میزێ یا ژدەرڤە ( التھاب الاحلیل) کو پرانیا وان برێکا میکروبێ سیلانێ ( گونوریا) و ھندەک جورێن دی یێن میکروبان دھێنە ڤەگوھاستن.
• نەخوشیێن ھەودانا پیستی وەک پەیدابوونا بالیلکان ل دەوروبەرێن کوئەندامێ سێکسی.
• نەخوشیێن خوینێ وەکو نەخوشیا کێمبوونا بەرگریا لەشی ( ئیدز) و ھەودانا جگەری یا ڤایروسی و گەلەک جورێن دی یێن نەخوشیان.
نیشانێن نەخۆشیێن سێکسی ب شێوەیەکێ گشتی ئەڤەنە:
• ھەودانێن بوریا میزێ: نەخوش دێ ھەست ب ئازارەکێ کەت ل دەمێ میزکرنێ دگەل دیتنا ئاڤەکا نووسەک ل بوریکا دەستئاڤا زراڤ دێ دەرکەڤیت.
• ئەو نەخوشیێن تووشی ھەودانا جگەری یا ڤایروسی دبن دبیت چ نیشان لێ دیارنەبن بەلێ ژنشکەکیڤە ل دەمێ پشکنین بۆ ھندەک نەخوشیێن دی بۆ دھێنە کرن ئەو نەخوشی دھێتە دیتن.
• ئیدز و ھەودانا جگەری یا ڤایروسی گەلەک نیشان یێن ھەین وەکو تووشبوون ب زەرکێ و گەلەک ھەودان ژی ژ نەخوشێ ئیدزێ پەیدادبن.
نەخۆشیێن سێکسی چەند ڤەدکێشن؟
• ھەودانا بوریا میزێ یان ھندەک نەخوشیێن پیسی دماوێ 1-2 حەفتیان دا پشتی کریارا سێکسی دیاردکەن.
• ھەودانا جگەری یا ڤایروسی و ئیدز: پتر دەم ژبو دڤێت و ھندەک جاران 6 مەە پێ دڤێن تاکو نەخوشی دناڤ خوینا تووشبوی دا دیاربکەتن و دبیت ژی دیارنەکەت و بێی ھەبوونا چ نیشانەکێ نەخوشیێ ڤەدگوھێزیتە کەسێن دیتر.
چاوا نەخۆشی دھێنە ڤەگوھاستن؟
ئێک ژ رێکێن سەرەکی یێن ڤان نەخوشیان ب رێکا کریارێن سێکسی یە دگەل کەسەکێ تووشبوی ب تایبەت، بەلێ ھەودانا جگەری یا ڤایروسی و ئێدز ب رێکا بەرئاتافبوون ب خوینا پیس چ ب رێکا دەرزیکەکا پیس یان وەرگرتنا خوینێ یان بەرکەتنا کەرستێن ب خوینا نەخوشی پیس بووین وەک موسێن تراشینێ و فرچێ ددانا دھێنە ڤەگوھاستن، ئەڤ نەخوشیە ب رێکا سلاڤکرنێ و تێکەلبوونێ یان تێکەلیا رۆژانە ل جھێ کارکرنێ ناھێنە ڤەگوھاستن.
• رەنگە ژ دایکێ بچیتە زاروکێ وێ ل دەمێ ژدایکبوونا زاروکی.
• ھەودانا جگەری یا ڤایروسی نوکە گەلەک لایا بەربەلاڤە و زوو دھێتە بەلاڤکرن.
کیش کەس پتر تووش دبنێ؟
ھەر کەسێ گەلەک کریارێن سێکسی یێن نەرەوا ل گەل ھەڤالێن نەجھێ باوەریێ ئەنجام بدەت، دیسان ئەو کەسێن کەرستەیێن بێھوشکەر ب کاردئینن ب رێیا دەرزیکان و ئەوێن تێکەلیا خوینێ و بەرھەمێن وێ دکەن و یا گرنگ ئەوە ل دەمێ ئەنجامدانا کریارێن سێکسی خۆ ب پارێزن ب رێیا ب کارئینانا کوندومان و ھەر نیشانەک نەسروشتی ل دەمێ پەیدادبیت ئێکسەر شیرەتان ژ نوشدارەکێ تایبەتمەند وەربگرن.

ئەڤرۆ نیوز:

پتریا مرۆڤان نەخۆشیا خوە ژ قەلەویێ دبینن و ب تایبەت ژی د ھندەک قۆناغێن ژیانێ دا، ئەو ھەست دکەن کو گەلەک خوارن ناھێتە ھەرسکرن، ژبەرکو مرۆڤ کێم بزاڤ و چالاکیێ دکەت,لەورا ژی دگەل مەزنبوونا مرۆڤی رێژا روین و بەزی د لەشیدا زێدەدبیت،ب تایبەت پشتی (40) سالیێ و تاکو سەنگێ لەشی خوجە دمینیت، پێدڤیە مرۆڤ کار ل سەر بەژن زراڤیا خوە بکەت.
ئەڤ زێدەبوونە ل دەف گەلەک مروڤان روو ددەت و ھەتا ژیێ (70) سالیێ بەردەوام سەنگێ وان د زێدەبونێدایە.و ددوڤدا سەنگ ل کێمبوونێ ددەت,ئەڤ زێدەبوونە ب رێژەیەکا زور ددەمێ دوگیانیێ و ڤەبرینا عادەیا ھەیڤانەدا پەیدادبیت,ئەگەرێ وێ نە بتنێ تێکچوونا دەرھاڤێژێن لەشی یە بەلکو کومەکا گوھرینان د ھورمونێن مرۆڤێن قەلەو دا ھەیە ژوانژی:
– تەنگەزاریێن عادەیا ھەیڤانە.
– زێدەبوونا رژینا پێکھێنەرێن ستروید کو ژ دەرھاڤێژێن ل سەر گولچیسکان دھێتە رژاندن و دگەل دەرھاڤێژێن سێکسی.
– زێدە دەرئینانا ئەنسولینی.
– کێمبوونا رێژا ھورموونێ وەرارێ .
ئەڤ گوھرینە نوکە ئەنجامێن قەلەویێ بخونە و دیسان ئەڤ گوھرینێن ھورمونی دشێن ببنە ئەگەرێ گەلەک نەخوشیێن دیتر ژی وەک زێدەکرنا دەرئینانا ئەنسولینی ئەوێ بەرە پەیدابوونا نیشانێن نەخۆشیا شەکرێ دیاردبیت.دیسان کومڤەبوونا رون و بەزی دناڤ لەشی دا ژ ئەنجامێ گەلەک خوارنێ پەیدادبیت کو زێدەترە ژ ھێزا لەش د مەزێخیت.
ئەگەر رۆژانە مرۆڤ چارێکەکا نانی یان پرتەکا پتاتێ یان نەستەلەکێ زێدەتر ژ پێدڤیا لەشێ خو بخوت ئەڤە دێ بیتە ئەگەرێ وێ چەندێ کو رۆژانە (14غم) ژ سەنگێ مرۆڤی زێدەببن ئانکو سالانە نێزیکی 4,5 کغم دێ زێدەبن .
پێدڤی یە ژبیر نەکەین چالاکیێن ھورمونی و لەشی پەیوەندیەکا ب ھێز دگەل حالەتێ دەروونی یێ مروڤی ھەیە,سێ گوشەیەکێ پێک دئینن و ل دوماھیێ کارتێکرنا وان د لەشیدا دیار دبیت.
خوارن و قەلەوی: کەمیا خوارنێ بتنێ نە بەرپرسیارە ژ قەلەوبوونا مروڤی یان زێدەبوونا سەنگا لەشی.بەلکو شیانا لەشی یا مەزاختنا ھێزێ و سوتنا تشتێ دھێتە دخوارن بەرپرسیارە ژڤێ چەندێ.و ھێز ژی پالپشتیێ ل سەر چالاکیا توشپی یێن لەشی ئەوێن ژ ھورمونان پەیدادبن دکەت,پرانیا وانژی چ بەرپرسیاری دقەلەوبوونێ دا نینە ژبلی ھورمونێ ئەنسولینی ئەوێ کاردکەت بو ئومبارکرنا ھێزی د لەشیدا.
دوو رەنگێن لەشان ھەنە:
1- لەشێ خوارنێ د سوژیت: ئەو لەشە ھەر خوارنەکا بگەھیتێ د سوژیت و دکەتە ھێز بو ئەندامێن خو.
2- لەشێ خوارنێ ئومباردکەت:ئەو لەشە ھەر خوارنەکا بگەھیتێ ئومبار دکەت و ناسوژیت ئەو لەش ژی یێ بێ بزاڤە و خودانێ وی زویکا برسی دبیت ؟
یازانا ژی ئەوە سەنتەرەکێ دەستنیشانکرنا ھێزی د لەشیدا ھەیە ل مێشکێ مروڤی یە و کارێ وی دەستنیشانکرنا پێدڤیا لەشی ب ھێزێ یە و پاشی کاردکەت بو دەستنیشانکرنا سەنگێ لەشی و ل دویف کاودانێن کاودانێن لەش تێدا دبوریت.