ئه‌ڤرۆنیۆز، ئه‌یاد به‌رواری
گوڤاره‌كا ئه‌لمانی د بیاڤێ ساخله‌میێ دا به‌لاڤكر كو چه‌ندین ئه‌گه‌ر بۆ سووربوونا چاڤان یێن هه‌ین وه‌كو مانا مرۆڤی بۆ ده‌مه‌كێ درێژ ل سه‌ر شاشان، یان ژی بایێ سار ده‌مێ هاژۆتنا ترومبێلێ، یان ژی ده‌مێ رهه‌كا خوینێ یا بچووك د بچیت ده‌مێ كوخكی.
گوڤارا (سنیۆرین راتغییر) یا ئه‌لمانی دیاركر ژی كو قه‌تره‌كا چاڤان كو (هیالۆرونیك) تێدا بیت و چو كه‌ره‌ستێن پارێزگه‌ریێ تێدا نه‌بن، ئێك ژ چاره‌سه‌ریانه بۆ سووربوونا چاڤان، به‌لێ هه‌كه پشتی دو رۆژان ژ بكارئینانا وێ قه‌ترێ، پێدڤیه سه‌ره‌دانا نوژدارێ چاڤان بهێته كرن.
ئه‌ڤرۆنیۆز، ئه‌یاد به‌رواری
رۆژنامه‌كا بریتانی به‌لاڤكر كو ل گه‌ل به‌رده‌وامبوونا هاتنا خوار یا بهایێن په‌ترۆلێ ل باژارێن جیهانی، بهایێن پانزینێ ژی دێ هێنه خوار و دێ ژ ئاڤێ ئرزانتر بیت.
رۆژناما (ئیندبندنت) یا بریتانی ئه‌ڤرۆ پێنج شه‌مبی ژ كۆمپانیه‌كا تایبه‌تمه‌ند ب ترومبێلان و ته‌ئمینكرنا وان ڤه‌گوهاست “هه‌كه بهایێن په‌ترۆلێ گه‌هشته 20 دۆلار بۆ هه‌ر به‌رمیله‌كێ، دێ بهایێن پانزینێ ئه‌زانبن و گه‌هنه 90 بنسێن ئیسترلینی بۆ هه‌ر لتره‌كا پانزینێ و هه‌كه بهایێن په‌ترۆلێ گه‌هشنه 10 دۆلاران بۆ هه‌ر به‌رمیله‌كێ، بهایێ لتره‌كا پانزینێ دێ بیته 86 بنس”.
بهایێن په‌ترۆلێ ژ ناڤه‌راستا 2014 ێ وه‌ره 60% یێن هاتینه خوار و ئه‌ڤرۆ پێنجشه‌مبی په‌ترۆلا (برنت) یا جیهانی چو دبن 30 دۆلاران دا بۆ ئێك به‌رمیلێ كو كێمترین بهایه د 12 سالێن بۆری دا دهێته توماركرن.
بهایێن په‌ترۆلێ ب شێوه‌كێ به‌رچاڤ هاتنه خوار ژ ئه‌گه‌رێ هه‌بوونا رێژه‌كا مه‌زن یا په‌ترۆلێ ل بازارێن جیهانی و كێمبوونا داخوازیێ ل سه‌ر و دلته‌نگی ژبه‌ر لاوازبوونا ئابوورێ چینێ كو دهێته هژمارتن وه‌لاتێ دویێ ل جیهانێ د كارئینانا په‌ترۆلێ دا، دیسا وه‌به‌رهێنه‌ر پێشبینیا گه‌هشتنا په‌ترۆلا ئیرانی بۆ بازارێن جیهانی ل ده‌مه‌كێ نێزیك، پشتی سزا ل سه‌ر ئیرانێ هاتینه ڕاكرن ل دووڤ ڕێككه‌فتنا ئه‌تۆمی ئه‌وا ل سالا 2015 ێ هاتیه ئیمزاكرن و ئه‌ڤه ژی وێ چه‌ندێ دگه‌هینیت كو دێ رۆژانه ملیۆن به‌رمیلێن دی یێن په‌ترۆلێ هیچنه دناڤ بازارێن جیهانێ دا، كو ب خوه رێژه‌كا مه‌زن یا په‌ترۆلێ ل وان بازاران یا هه‌ی، شرۆڤه‌كارێن ئابووری ژی دبینن كو بهایێن په‌ترۆلێ دێ د نه جێگیر بن هندی په‌ترۆلا زێده ل بازاریچن جیهانی هه‌بیت و داخوازی ل سه‌ر یا كێم بیت.
ئه‌ڤرۆنیۆز:
پشتی جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ ل 28 مه‌ها بۆری بریارا داخستنا هۆلێن قومارا كینۆیێ ده‌ركری، ئه‌و بریاره كه‌فته د وارێ بجهئینانێ دا.
هێمن سلێمان په‌یڤدارێ رێڤه‌به‌ریا پۆلیسێن دهۆكێ دیاركر” پشتی نڤیسارا فه‌رمی ژلایێ كارگێریا پارێزگه‌ها دهۆكێ و جڤاتا پارێزگه‌ها دهۆكێ بۆ رێڤه‌به‌ریا پۆلیسان هاتی، دوهی رێڤه‌به‌رێ پۆلیسێن دهۆكێ ل گه‌ل هه‌موو رێڤه‌به‌رێن پشكان ل ناڤ باژێرێ دهۆكێ و هه‌موو قه‌زا و ناحیێن ب سه‌ر پارێزگه‌ها دهۆكێ ڤه كۆمبوو و بریارا قه‌ده‌غه‌كرنێ چوویه د وارێ بجهئینانێ دا.
هێمنی گوت ژی” هه‌ر جهه‌كێ قومار لێ بهێته كرن، چ قومارا ئه‌لكترۆنی بیت ( كینۆ، لۆتۆ) ، یان هه‌ر جۆره‌كێ دی یێ قومارێ بیت، دده‌مێ 24 ده‌مژمێراندا دێ هێته گرتن و هه‌ر كه‌سێ پێگیریێ پێ نه‌كه‌ت، دێ ل دووڤ به‌ندێ 389 ژ قانوونا سزایان هێته سزادان.
ئه‌ڤرۆنیۆز، ئه‌یاد به‌رواری
میلیشیێن شیعی ل پارێزگه‌ها بابل بۆ ده‌مه‌كی وه‌زیرێ ناڤخوه‌یێ عیراقێ ده‌سته‌سه‌ركر، پشتی وی فه‌رمانا ده‌سته‌سه‌ركرنا چه‌كداره‌كێ حه‌شد شه‌عبی ب تۆمه‌تا په‌قاندنا چه‌ند مزگه‌فتێن سونه‌یان ل بابل، ده‌ركری.
ل دووڤ ئاژانسا (ئیرم) یا ده‌نگوباسان، محه‌مه‌د غه‌بان دسه‌ره‌دانه‌كا خوه‌دا بۆ پارێزگه‌ها بابل به‌ری دۆ رۆژان، ل گه‌ل فه‌رماندێ پۆلیسێن پارێزگه‌ها بابل به‌ر ب ناحیا (ئه‌بو غه‌ره‌ق) چو بۆ سه‌ره‌دانا باره‌گایێ فه‌وجا ل ناحیێ ب مه‌به‌ستا ئه‌نجامدانا ڤه‌كۆلینێ د كێشا په‌قاندنا چه‌ند مزگه‌فتێن سونی ل بابل وه‌كو تۆلڤه‌كرن بۆ سێداره‌دانا كه‌سایه‌تیێ شیعیێ سعودی (نه‌مر ئه‌لنه‌مر) ژلایێ حوكمه‌تا سعودیێ ڤه، كو میلیشیه‌كا ب سه‌ر حه‌شد شه‌عبی ڤه دباره‌گایێ وێ فه‌وجێ ڤه‌بوو”.
ل دووڤ ژێده‌رێن بۆ وێ ئاژانسێ دیاركری، پشتی ڤه‌كۆلینێ، فه‌رمانا ده‌سته‌سه‌ركرنا چه‌كداره‌كێ وێ میلیشیا ب سه‌ر حه‌شد شه‌عبی ڤه هاته ده‌ركرن ب مه‌ره‌ما ئه‌نجامدانا ڤه‌كۆلینێن هوورتر دگه‌لدا و پشتی پۆلیسێن ل گه‌ل وه‌زیری، ئه‌و چه‌كدارێ حه‌شد شه‌عبی یێ ده‌سته‌سه‌ركری كریه د ترۆمبێله‌كا پۆلیسان دا ژبۆ ڤه‌گوهاستنا وی بۆ به‌غدا، میلیشیا حه‌شد شه‌عبی ئه‌و چه‌نده قه‌بوول نه‌كر و شه‌ڕه ده‌ڤ دناڤبه‌را وان و پۆلیسان روودا و به‌ری په‌نا بۆ چه‌كی بهێته برن، هنده‌ك چه‌كدارێن حه‌شد شه‌عبی وه‌زیرێ ناڤخوه‌یێ عیراقێ ده‌سته‌سه‌ركر وه‌كو بارمته هه‌تاكو ئه‌و چه‌كدار تۆمه‌تبار ب پاقاندنا مزگه‌فتێن سونی دهێته ئازادكرن و پشتی لیوا (ریاز خیكانی) فه‌رماندێ ئۆپه‌راسیۆنان ل بابل هاتیه مایێ خوه د وێ كێشێ دا كری، وه‌زیرێ ناڤخوه‌یی هاته ئازادكرن به‌رامبه‌ر ئازادكرنا وی چه‌كدارێ ته‌مه‌تبار یێ حه‌شد شه‌عبی و وه‌زیر زڤری ڤه بۆ به‌غدا”.
ئه‌ڤرۆ نیوز، ئه‌كره‌م ئیبراهیم
دوهى سپێدێ ب سه‌رپه‌رشتیا به‌رێز فه‌رهاد ئه‌مین ئه‌تروشى پارێزگه‌رێ دهوكێ كومبونه‌كا به‌رفره‌ه ل دور ئاڤه‌دانكرنا شنگارێ و ده‌ڤه‌رێن دى یێن نو هاتینه رزگار كرن هاته به‌ستن ,
دكومبونێ دا قایمقامێ شنگارێ و ئیدارا ده‌ڤه‌را شنگار و رێڤه‌به‌رێن گشتى یێن ده‌زگایێن خزمه‌تكارى یێن پارێزگه‌ها دهوكێ به‌رهه‌ڤ ببون به‌راهیێ پارێزگه‌رێ دهوكێ دیار كر كو ئارمانج ژ گرێدانا ڤێ كومبونێ دانانا پلانه‌كێ یه بو گه‌هاندنا خزمه‌تێن پێدڤى ل دیف شیانانا بو ده‌ڤه‌را شنگارێ و سه‌رو ژنوى ئاڤا كرنا وێ و ئاماژه‌كره گرنگیا شنگارێ و ژبه‌ر ڤێ گرنگیێ سه‌روك بارزانى بخو سه‌رپه‌رشتیا رزگار كرنا وێ كر و پارچه‌كا نه ڤه‌قه‌تیا یا كوردستانێ یه و ل دیف شینانا ئه‌وا پێدڤى دێ بو شنگار هێته كرن ,, هه‌روه‌سا دیار كر كو ئه‌ڤه ئێكه‌مین كومبونه بو په‌یدا كرنا هه‌فكاریێ دنافبه‌را ئیدارا پارێزگه‌ها دهوكێ و ئیدارا قه‌زا شنگارێ دا و گوت شنگار هاتیه وێرانكرن و چ ژێرخانه بو نه‌هێلایه زێده‌بارى كوشتنا گه‌نج و زاروك و پیرێن وێ ,,
دیسان پارێزگه‌رێ دهوكێ دیار كر كو كومبون دێ به‌رده‌وام بن بو دانانا پلانا و په‌یدا كرنا ئه‌وا پێدڤى بو ئاڤا كرنا شنگارێ و ده‌وروبه‌ران و گوت ئه‌م بزاڤێ دكه‌ین كو جڤاكێ نێڤ ده‌وله‌تى بهێته سه‌ر هێلێ و پشكدار بیت دئاڤا كرنا شنگارێ دا و من بخو ل وه‌لاتێ ئه‌لمانیا ئه‌و بابه‌ت به‌حس كریه و پێشنیار كریه كو كونفرانسه‌ك بهێته به‌ستن ل دهوكێ یان كوردستانێ و هه‌كه ب پشته‌ڤانیا وه‌لاتێ ئه‌لمانیا بیت باشتره بو سه‌رو ژنوى ئاڤا كرنا شنگارێ ,,
هه‌روه‌سا پارێزگه‌رێ دهوكێ دیار كر كو تشته‌ك كێم ل به‌رده‌سته بو شنگارێ بهێته كرن و پێدڤیێن گرنگ بهێنه چاره‌كرن وه‌كو ئاڤ و كاره‌ب و ساخله‌مى و په‌روه‌رده و وه‌كو پێنگاڤا ئێكێ بودجه‌كا بچویك ل به‌ر ده‌سته بهێته خه‌رج كرن ل ڤان پێدڤیێن گرنگ وگرێداى ژیانا روژانه یا وه‌لاتیان ,,
دیڤدا( محما خه‌لیل ) قایمقامێ شنگارێ دیار كر كو شنگار هاتیه وێرانكرن هه‌تا رێژا 80 % و پێدڤى ب هاریكارى و پشته‌ڤانیێ یه داكو سه‌رو ژنوى بهێته ئاڤاكرن و ژیان لێ به‌رده‌وام بیت ,
هه‌روه‌سا قایمقامێ شنگارێ سوپاسیا كارگێریا پارێزگه‌ها دهوك و پارێزگه‌ر و خه‌لكێ پارێزگه‌هێ كر كو پاریێ نانێ زاروكێن خو دایه ئاوارێن شنگار و حه‌واندینه و نه‌هێلانا كێماسى په‌یدا ببن و بخوینا گه‌نجێن خو شنگار رزگار كر و گوت : ب ئومێدم كو چاوا شنگار ب خوینا گه‌نجێن كوردستانێ هاته رزگار كرن دێ وه‌سا ب هێز و پشته‌ڤانیا حكومه‌تا هه‌رێمێ و كارگێریا پارێزگه‌ها دهوكێ هێته ئاڤا كرن و خزمه‌ت گه‌هنێ و وه‌كو ده‌ست پێك پێدڤیه خزمه‌تێن ئاڤ و كاره‌ب و ساخله‌مى و په‌روه‌رده بهێنه دابینكرن بو خه‌لكێ ,, هه‌روه‌سا پێشنیار كر كو سندوقه‌ك بهێته دانان بو ئاڤا كرنا شنگارێ ,, و لدیماهیێ گوت : خه‌لكێ شنگارێ قه‌ردارێ خه‌لكێ دهوكێ و حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ یه كو ب هه‌مى هێزو شیانا پشته‌ڤانى لى كر ب خوینا گه‌نجێن خو شنگار رزگار كر ,
دیڤدا رێڤه‌به‌رێن گشتى هه‌ر ئێكى ژلایێ خو شیانێن رێڤه‌به‌ریا بو خزمه‌تكرنا شناگرێ دیار كرن وه‌كو پێنگاڤا ئێكێ و بوجون و پێشنیارێن خو دیار كر ,
ل دیمتهیى دبریس كونفرانسه‌كى به‌رێز فه‌رهاد ئه‌تروشى پارێزگه‌رێ دهوكێ دیار كر كو ژ ئه‌نجامێن كومبونێ پێك ئینانا هژماره‌كا لژنا دنافبه‌را رێڤه‌به‌ریێن خزمه‌تكارى ل پارێزگه‌هێ و ئیدارا شنگارێ وه‌كو لژنێن پاقژى و ئاڤ و كاره‌ب و ساخله‌مى وپه‌روه‌رده و تا دیماهیێ و ئه‌ف لژنه دێ به‌رده‌وام كارى كه‌ن بو كومكرنا پێزانینا و كارێ پێدڤیێ بهێته كرن و راپورتا به‌رهه‌ڤ بكه‌ن ل دور سه‌روبه‌رى و كارى پێدڤى بهێته كرن ,
دیسان بریار هاته دان كو سندوقه‌ك بو ئاڤا كرنا شنگارێ بهێته دانان و وه‌كو ده‌ست پێك كوژمه‌كێ بچویك بهێته ته‌رخانكرن ژ پارێزگه‌هێ كود بیته نێزیكى 500 ملیون دینارا و لایه‌ن بهێنه هاندان كو پشكدار بن چ وه‌كو خه‌لكێ ده‌وله‌مه‌ند یان رێكخراو و حكومه‌تا هه‌رێمێ ,
بریار هاته دان كو كونفرانسه‌ك بو ئاڤا كرنا شنگارێ ل پارێزگه‌هێ بهێته به‌ستن و لژنه‌ك بو به‌رڤیێن ڤى كونفرانسى هاته دانان ,,
هه‌روه‌سا هه‌فكارى یا به‌رده‌وام بیت دنافبه‌را دهوك و شنگارێ دا وه‌كو ئیداره و بزاڤ بهێته كرن كو خه‌لكێ رازیكه‌ن بزڤرنه ڤه سه‌ر جهێن خو ب تایبه‌ت ئه‌و ده‌ڤه‌رێن هنده‌ك خزمه‌ت بو هاتینه كرن وه‌كو سنونێ و زمار و كومه‌لگه‌هێن دى ,,
ل دور رولێ حكومه‌تا به‌غدا دهاریكارى كرنا ئاڤا كرنا شنگارێ دا قایمقامێ شنگارێ گوت : تا نوكه چ هاریكارى و پشته‌ڤانى ژلایێ حكومه‌تا به‌غدا نه‌هاتیه كرن و ئه‌م ب هیڤى نه ئه‌و ژى رولێ خو ببین ژبه‌ر كو ئه‌ڤه ئه‌ركێ وانه و ئیدارى شنگار سه‌رب پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وا ڤه لى تا نوكه چ نه‌هاتیه كرن ژلایێ وانڤه .
ئه‌ڤرۆ نیوز: ڤه‌ده‌ر ره‌شاڤایی:
به‌رپرسه‌كێ توره یێ هه‌رێما باڤاریا یا ئه‌لمانی پاسه‌ك تژی كۆچبه‌ر كرن و هنارتنه نڤیسینگه‌ها به‌رلینێ یا ئه‌نگێلا مێركل شیره‌تكارا ئه‌لمانیا.
پیته‌ر درێیه‌ر پارێزگارێ (للاندشۆت، باڤاریا) 31 كۆچبه‌رێن سوری كرنه د پاسه‌كێ دا و د گه‌شته‌كا 7 ده‌مژێری دا بۆ نڤیسینگه‌ها مێركلێ هنارتن، لدووڤ گۆتنا وی ئه‌ڤ بزاڤا وی بۆ ئاگه‌هداركرنا مێركلێ یه كو ئه‌و ئێدی ” نه‌شێن بسه‌رێكڤه بینن” و ئێدی كۆچبه‌ران وه‌رگرن.
ناڤهاتی گۆت ئه‌و دێ ژ به‌ریكا خوه پارێ ئۆتێلێ بۆ شه‌ڤا ئێكێ یا په‌نابه‌ران ل به‌رلینێ ده‌تن، و لێ پاشی یا دی خه‌ما به‌رلینێ یه و هه‌رێما وی نه‌شێت وان كۆچبه‌ران بحه‌وینیت.
هه‌ر وه‌كی د وێنان دا دیار بووی، ل وی ده‌می دا كۆچبه‌رێن سوری ب دێمه‌كێ خه‌مبار و ب دودلی ڤه ل ڤێ ره‌وشا خوه د نێرین.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ڤه‌ده‌ر ره‌شاڤایی:
پشتی چه‌ند پرسیار ئاراسته‌ی باراك ئۆباما سه‌رۆكێ ئه‌مریكا هاتییه كرن لدۆر وێ یه‌كێ كا هه‌ڤژینا وی میشێل ئۆباما دێ خوه بۆ سه‌رۆكاتیا ئه‌مریكا به‌ربژێر كه‌ت يان نه، ل داویێ ئۆباما بكه‌نی ڤه و بڤی شێوه‌ی به‌رسڤ دا:
” سێ تشت د ژیانێ دا سه‌دێ سه‌دن ئه‌و ژی: مرن، دانا باجان، و میشێل ئۆباما خوه بۆ سه‌رۆكاتیا ئه‌مریكا به‌ربژار ناكه‌ت”
د چه‌ندین راپرسییان دا دیار بوویه كو میشێل ئۆباما خۆشتڤی تره ژ باراك ئۆباما لده‌ڤ خه‌لكێ ئه‌مریكا ژبه‌ر چالاكیێن وێ یێن جڤاكی ژ پێخه‌مه‌تی خه‌لكێ ئه‌مریكا.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ماكس بێندو كو به‌رنياسه ب ئوبه‌يان ل ده‌ف كوردان، ئێكه ژ ئه‌كته‌رێن كوميدى يێن زنجيرا توركى يا ويستگه‌ها ئه‌كاسيا كو نوكه ل كوردستانێ دهێته په‌خشكرن، ماكس بێندو ل سالا 1972 ل كينيا يێ ژ دايك بووى ، پاشان بۆ مه‌ره‌ما كاركرنێ يێ چوويه ولاتێ توركيا، پاشان مافێ په‌نابه‌ريێ ل وى وه‌لاتى وه‌رگرتيه.
ئه‌وا د ژيانا ماكس دا يا سه‌رنجراكێش، ئه‌و ئه‌كته‌ر ب صدفه يێ چوويه د دونيايا ئه‌كته‌ريێ دا و بابێ وى دبێژيت: من ب رێيا ڤێ زنجيرێ زانى ماكس يێ بوويه ئه‌كته‌ر.
نيشاندان