ئه‌ڤرۆ نيوز:
پشكا پێشبينيان ل رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند كو ژ ئه‌نجامێ ڤه‌كێشانا فشارێن نزمێن گه‌رما سالانه و فشارێن نزمێن گزيرتا عه‌ره‌بى ل رۆژا پێنجشه‌مبى رێكه‌فتى 11ى خزيرانا 2015ێ دێ فشارێن بلندێن ده‌ريا ناڤه‌راست روو ل هه‌رێما كوردستانێ كه‌ن كو بارسته هه‌وايه‌كێ ته‌زى و شه‌هدار ل گه‌ل دايه و ب ڤێ چه‌ندێ دێ بۆ ماوێ دو رۆژان پلێن گه‌رماتيێ بۆ سێ هه‌تا پێنج پلان هێنه خوار و هه‌تا رۆژا شه‌مبى رێكه‌فتى 13ى خزيرانا 2015ێ دێ د به‌رده‌وان بن.
پلێن گه‌رمێ يێن پێشبينى كرين دێ ب ڤى ره‌نگى بن:
دهۆك 34 پله
هه‌ولێر 36 پله
سلێمانى 35 پله
كه‌ركووك 37 پله
ئەڤرۆ نیوز، سالار دۆسکی:
چاڤدێرەکێ سیاسی ئاشکرا دکەت کو پێدڤی یە HDP ل گەل پارتا رەجب تەیب ئه‌ردوگان AKP حوکمەتا تورکیا پێک بینت، ئوجلان دشێت ڤێ چەندێ بکەت.
سامی ئەترووشی ئەندامێ بەرێ یێ پەرلەمانێ عیراقێ د پەیچێ خوەیێ تایبەتێ فێسبووکی دا ئاماژە کریە کو پێدڤی یە HDP ل گەل پارتا رەجب تەیب ئه‌ردوگانی AKP حوکمەتا تورکیا پێک بینيت، چونکو چو جاران ھەر دو پارتێن دی يێن سەرەکەفتی د ھەلبژارتنێن تورکیا دا نابنە ھەڤالێن کوردان و ئەگەر ئەردوگان کێماسی ژی ھەبن دێ ھەر باشتر بیت.
ئەترووشی ئاماژە کریە وێ چەندێ ژی کو ئاسایی یە کورد مەرجێن خوە ل سەر ئەردوگانی و پارتا وی ب سەپینین، ژبیر نەکەین ل گەل خەباتا کوردان سیاسەتیا ئەردوگان ئەوە پتر کورد بھێنە پێش.
ھێشتا ژی گۆت: “ھەکە ھەوا ھەلبژارتنان توند و تیژیەک ژی ھەبیت نوکە باشترین دەرفەتە پێک بھێن و حوکمەتا تورکیا پێک بینن”.
ھەڤدەم ئەندامێ بەرێ یێ کورد ل پەرلەمانێ عیراقێ سامی ئەترووشی، ب نێزیک زانی کو عەبدولا ئوجه‌لان ئاموژگاریان بده‌ت و پشتەڤانیێ ل ڤێ چەندێ بکەت.
ئەڤرۆ نیوز:
ویلایەتێن ئێکگرتیێن ئەمریکا ئاشکراکر، ھێشتا داعشێ ئەو ھێز مایە بشێت شەڕی بکەت و دێ چەند دەڤەرێن دی ژی کەڤن دبن کۆنتڕۆلا داعشێ دا، نوونەرەکێ کورد ژی ل بەغدا تەکەزکر، ب ھێرشێن ڤێ دووماھیێ و شکەستنا لەشکرێ عیراقێ داعش شیا سەرکەفتنێن بەرچاڤ بدەستڤە بینیت و چەکەکێ مەزن و باش یێ کەفتی ددەستێ داعشێ دا.
دکتۆر موسەنا ئەمین، سەرۆکێ فڕاکسیۆنا ئێکگرتوویا ئیسلامی ل پەرلەمانێ عیراقێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت” گروپا تیرۆرستی یا داعشێ یا شەڕەکێ تایفی دکەت، دگەل ڤێ چەندێ پشکەک ژ میلیشیێن شیعی ژی یێ شەڕێ تایفی دکەن، مخابن ھەردولایەنێن توندکارێن سونە و شیعە، داعش و توندڕەوێن شیعە یێن بووینە ئەگەرێ ئالۆزکرنا رەوشا ئێمناھیێ ل عیراقێ و ئەگەرێ پێشڤەنەچوونا عیراقێ. ئەوا نوکە داعش و شیعە دکەن شەڕێ شیعە و سونان نینە، بەلێ بناڤێ وان دھێتەکرن، د ئاینێ ئیسلامێ خەلکێ دەرڤەی وی ئایینی دھێتە قەبوولکرن، بۆچی شیعە و سونە ھەڤدو قەبوولناکەن، جڤاکێ عیراقێ یێ تێکھەلە ژ سونان و شیعان، تنێ کەسێن توندکار بووینە ئەگەرێ شەڕێ تایفی”.
دکتۆر موسەنای گۆت ژی” نوکە ژی داعش ھێزەکا مەزنە و شیانێن داگیرکرنێ ماینە، گروپا تیرۆرستیا داعش لڤان شکەستنێن دوماھیێ یێن لەشکرێ عیراقێ سەرکەفتنێن مەزن بدەستڤەئینان و چەکەکێ مەزن و باش بدەستڤەئینا، ھندەک عەشیرەتێن دی ژی برنە پشتا خوە و شیان داعش مەزن بکەن و بوونە پشتەڤان بۆ داعشێ، بەلێ ل گەل ڤێ چەندێ ژی داعش دێ ھەر ھێتە شکاندن، چونکی بەرنامێ داعشێ بەرنامێ خوەکۆژیە و چو بەرنامە بۆ ئاڤاکرنا دەولەتێ و رێڤەبرنا دەستھەلاتێ نینە، ئەڤە ژی دێ ڤەکێشیت بۆ دەمەکی دی”.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
هه‌ڤسه‌رۆكێ پارتا دیموكراتا گه‌لان، (هەدەپە) سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش راگه‌هاند، ئه‌نجامده‌رێن ته‌قینا ئامه‌دێ په‌یوه‌ندى ل گه‌ل چه‌كدارێن داعش هه‌بوون.
هه‌ڤسه‌رۆكێ پارتا دیموكراتا گه‌لان، (هەدەپە) سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش راگه‌هاند: ته‌قینێن ئامه‌دێ و ئه‌و ته‌قینێن باره‌گایێن هه‌ده‌پێ كرینه ئامانج، ئه‌نجامده‌رێن وێ په‌یوه‌ندى ب داعش ڤه هه‌بووینه.
هه‌ڤسه‌رۆكێ پارتا دیموكراتا گه‌لان، ئاماژه ب وێ یه‌كێ كر كو حكومه‌تا بهێت یا توركیا دێ یا جودا بیت ل ره‌فتاركرن ل گه‌ل ره‌وشا سوریا.
ئەڤرۆ نیوز:
شارەزایەکێ قانوونی یێ عیراقی د دیدارەکێ دا ل گەل رۆژناما ئەڤرۆ دبێژیت، رێککەفتنا بەغدا و ھەولێرێ یا رۆھن نەبوو، لەوما ئاریشە پەیدابووینە و پێدڤیە رێککەفتنەکا نوو و یا رۆھن بھێتە ئەنجامدان، دبێژیت ژی ژبەرکو دێ بەرژەوەندیێن وان ل بەغدا د مووچێن وان یێن مەزن دا تێکچن، سەرۆک کۆمار و وەزیر و پەرلەمانتارێن کورد ل بەغدا ل گەل سەربخوەیا کوردستانێ نینن.
تارق حەرب شارەزایێ قانوونی یێ عیراقی بۆ ئەڤرۆ گوت”ھەموو رێککەفتنێن د ناڤبەرا بەغدا و ھەرێمێ دا ھاتینە ئەنجامدان رێککەفتنێن لاوازبوون و تێدا چو ھووردەکاری نەھاتبوونە دیارکرن و ئەڤە شاشیەک بوو ھەردو لایەن کەفتینە تێدا و پتر وەکو کارەکێ عەشائیری بوو دھاتە کرن و ھەتا نوکە ئەم نەشێین بێژین حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ یا خەمسارە و تو نەشێی بێژی ژی پرس نە ل گەل ھەرێمێ یە، بەلکو یا ل گەل بەغدا، ئانکو رێککەفتن یا رۆھن نینە، ئایا رێککەفتنا عادل عەبدولمەھدی رێککەفتن بوو، یان روونشتنەکا عەشائیری بوو؟ بریار بوو ل ئێکێ خزیرانێ پارە بۆ ھەرێمێ بھێتە ھنارتن، لێ ئەڤ چەندە نەھاتە کرن.
تارق حەربی ئەگەرێ سەرەکیێ نە زەلالی و رۆھنیا رێککەفتنێن ھەرێمێ و بەغدا بۆ لژنێن تەکنیکی یێن ھەردو لایەنان زڤراندن و دیارکر کو ئەو خەمسارێن ئێکێ نە، نەکو وەزیر و یێن دی، ژ بەر کو بەحسێ ھەموو ھوورداکاریان ژ ژڤانان و گوژمێن پاران کو د ئەنجامدا ئەڤ چەندە بوو جھێ ناکۆکیێ.
ناڤبری داخوازکر رێککەفتنەکا نوو د وارێ پەترۆلێ دا د ناڤبەرا بەغدا و ھەرێمێ دا بھێتە ئەنجامدان و ب رۆھنی ئەرک و مافێن ھەر لایەنەکی بھێنە دیارکرن و تێدا بھێتە ئێکلاکرن ژی کا بۆدجا ھەرێمێ (١٧%) دێ چاوا ھێتە دانان، ئایا ب گەڕەکێ ب تنێ، یان ژی ب چەندین گەڕان و ژڤانێن وان گەڕان ژی بھێنە دیارکرن، ژ بەر کو نە دەستنیشانکرنا ژڤانان د رێککەفتنا بۆری دا بۆ ئەگەر کو حوکمەتا بەغدا پاشڤەبچیت ژ رێککەفتنێ.
ل دۆر پرسا دەولەتبوونا ھەرێما کوردستانێ ب تایبەتی ھەکە ھەرێم بەر ب سەربخوەیا ئابووری بچیت ب ڕێیا فرۆتنا پەترۆلێ بێ حوکمەتا بەغدا، تارق حەرب دبێژیت” ئەڤە چەندین سالە ھەرێما کوردستانێ سەربخوەیا ئیداری یا بدەستڤەئینای و سەرۆک وەزیرێن عیراقێ دەستھەلاتا ڤەگوھاستنا پۆلیسەکی یان فەرمانبەرکی ژ دھۆکێ بۆ ھەولێرێ نینە، ئانکو سەربخوەیا ھەرێما کوردستانێ ژ رویێ ژیواری ڤە یا ھەی، لێ ژ رویێ قانوونی و دستووری نینە، دیسا نوکە عیراق ب خوەژی ژ رویێ ژیواری ڤە یا بوویە سێ پارچە و پشک، لێ ھەتا نوکە ژ رویێ قانوونی و دستووری ڤە ئێک وەلاتە” لێ گوت ژی” سیاسەت و ئیدارە پشت بەستنێ ب ئابوورێ دکەن و سەربخوەیا ئابووری گرنگترین بنەمایە د جودابوونێ و سەربخوەیێ دا، یان د مافێ دیارکرنا چارەنڤیسی دا، ئانکو ب رۆھنتر چ دەمێ بنەمایەکێ ئابووری ھاتە دابینکرن، ھەموو تشتێن دی دێ ب ساناھی بن”.
مە ژ ڤی شارەزایێ قانوونیێ عیراقی پرسی، د سەرەدانا ڤێ دووماھیێ یا سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ دا بۆ ئەمریکا وئۆروپا، ھندەک وەلاتان ب ئاشکرایی پشتەڤانیا خوە بۆ دەولەتبوونا کوردستانێ دیارکر وەکو ( رۆمانیا و ھنگاریا) و بەری وان ژی ئیسرائیلێ د چەند ھەلکەفتان دا پشتەڤانیا خوە دیارکربوو و ئەمریکا ب خوە ژی دیارکریە کو ئەو دژایەتیا ڤێ ھزری ناکەت، ئایا ئەڤە وێ چەندێ ناگەھینیت کو ئێدی کوردان باوەری ب مانێ دناڤ چارچۆڤێ عیراقێ دا نینە و ب رژدی جودابوونێ دخوازن، ناڤبری گوت” ئەز ژی ل گەل ڤێ بوچوونا ھەوە مە، لێ دبینم کو چەندین پرسێن ھلاویستی یێن ماین کو دبنە رێگر بەرامبەر ھزرا جودابوونێ ژ عیراقێ، بوچوونا ئێکەتی نیشتمانی کوردستان ھەڤدژە د ڤێ چەندێ دا ل گەل ھەولێرێ، دیسا ھەبوونا ھژمارەکا مەزن یا فەرمانبەرێن کورد د حوکمەتا عیراقێ دا دژی جودابوونێ نە، ھەر ژ سەرۆکێ کۆماری و ھەتاکو پەرلەمانتاران و بریکارێن وەزارەتان و رێڤەبەرێن گشتی و فەرمانبەرێن دی کو ھەموو کوردن و دژی جودابوونا کوردستانێ نە بۆ دەمێ چار سالان مووچێن مەزن و زێرەڤان و ئیمتیازات یێن ھەین، باشە ھەکە پەرلەمانتارێن کورد د پەرلەمانێ عیراقێ دا و وەزیر و بریکارێن وەزیران و …ھتد د پۆستێن خوەدا نەمان، کی دێ پاران دەتێ؟ ژبەر کو نە د بەرژەوەندا د پۆستێن خوەدا نەمینن و کوردستان سەربخوەیا خوە وەرگریت، دیسا ئیران و تورکیا ژی رێگرن بەرامبەر سەربخوەیا کوردستانێ”.
ب دیتنا تارق حەربی، ب زەحمەترین رێگر ل بەرامبەری کوردان بۆ راگەھاندنا سەربخوەیا کوردستانێ ئەوە کو ھەتا نوکە نەشیاینە پرسا دەڤەرێن ناکۆکی ل سەر ئێکلا بکەن کو ھەتا نوکە ژلایێ نێڤدەولەتی ڤە نەھاتینە دەستنیشاکرن، دیسا ژلایێ دستووری ژی ڤە نەھاتینە دەستنیشانکرن کو ئاماژێ ب بجھئینانا مادێ (٥٣) ژ قانوونا ب رێڤەبرنا دەولەتێ دکەت کو بەحس ل سنۆرێن ھەرێما کوردستانێ دکەت بەری دەستپێکرنا پرۆسا ژناڤچوونا رژێما سەدامی ل ١٩ ئادارا ٢٠٠٣ ێ و ھەکە ھەرێم ژ عیراقێ جودابوو بێ وان دەڤەران دێ جودا بیت، ژ بەر نە د قانوونا نێڤدەولەتی دا و نەژی د قانوون و دستووری عیراقی دا ھاتیە کو ئەو دەڤەر بۆ دەولەتا کوردستانێ بن.
ئه‌ڤرۆ نیۆز، هه‌ژار مه‌عروف:
تیما نیبه‌ر ب ناسناڤێ قاره‌مانیا پێشمه‌رگه یا تیمێن مللى ل سه‌ر ئاستێ پارێزگه‌ها دهۆكێ هاته خه‌لاتكرن پشتى ئه‌ڤرۆ د یاریا دووماهیا قاره‌مانیێ دا ب سه‌ركه‌فتى ل سه‌ر تیما پێشمه‌رگه ب سێ گولان به‌رامبه‌ر دو گولان .
ئه‌ڤ قاره‌مانیا هاتبو رێكخستن ب پشكداریا كومه‌كا تیمێن مللى ل سه‌ر ئاستێ پارێزگه‌ها دهۆكێ و زاخۆ و سێمێل ب چاڤدێریا سه‌رۆكێ یانا زاخۆ عه‌بدولوه‌هاب محه‌مه‌د عیسا .
چاڤدێرێ قاره‌مانیێ د داخویانیه‌كێ دا بۆ مالپه‌رێ ئه‌ڤرۆ نیۆز دیاركر مه‌ره‌م ژ ڤه‌كرنا ئه‌ڤێ قاره‌مانیێ ئه‌وه پشته‌ڤانى بۆ پێشمه‌رگه‌یێن قه‌هرمان ل به‌روكێن شه‌رى و پتر خزمه‌تا گه‌نج و لاوێن پارێزگه‌هێ هیڤا مه ئه‌وه ئه‌ڤ جوره قاره‌مانیا ل هه‌موو پارێزگه‌هێن هه‌رێمێ بهێنه ڤه‌كرن بۆ پشته‌ڤانى بۆ ناڤێ پێشمه‌رگه‌یێ پیروز.
هه‌ژى گوتنێ یه هه‌موو یاریێن قاره‌مانیێ ل یاریگه‌ها یانا گاره د هاتنه‌كرن و یاریگه‌ها ب وێنه‌یێن پێشمه‌رگه‌یێن كوردستانێ هاتبوو خه‌ملاندن.
ئه‌ڤرۆ نیوز: ڤه‌ده‌ر ره‌شاڤایی:
سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ حه‌یده‌ر عه‌بادی ل گۆپیتكا جی-7 ل ئه‌لمانیا كو سه‌ركردێن حه‌فت وه‌لاتێن پیشه‌سازیێن مه‌زن و سه‌ركردێن چه‌ندین وه‌لاتێن دی ژی كۆمبووینه بۆ باسكرنا چه‌ندین قه‌یرانێن جیهانی ئاماده‌بوو، لێ به‌ری كۆمبوونێن فه‌رمی دیمه‌نه‌ك كه‌فته به‌ر كامیران كو تێدا عه‌بادی دگه‌ڤیته تایێ شه‌رمێ ده‌مێ باراك ئۆباما سه‌رۆكێ ئه‌مریكا و كریستین له‌گرێید سه‌رۆكا سندوقا دراڤییا نێڤده‌وله‌تی و رێنزی سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیتالیا عه‌بادی پشتگوهڤه دهاڤێژن یان ژی ژ بنی را هه‌بوونا وی تێبینی ناكه‌ن، ئه‌ڤ یه‌كه ژی دیاره عه‌بادی توشی هه‌لوه‌سته‌كێ نه‌خۆش دكه‌ت لبه‌ر چاڤكێن كامیرێن رۆژنامه‌ڤانان، ل داویێ هه‌ردو ئالی دچن بێی كو دگه‌ل هه‌ڤ باخڤن.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
زێره‌ڤان به‌روارى شروڤه‌كارى سیاسى ل دۆر سیناریویێن بهێت یێن پاشه‌رۆژا توركیا دیاركر كو سه‌ركه‌فتنا لیستا HDP دێ گوهرینا سیاسى د هه‌ڤكێشه‌یێن توركى دا دروست كه‌ت ئه‌گه ر HDP ب ژیوارى سه‌ره‌ده‌رى د گه‌ل قوناغا داهاتى دا كر، دیسا ناسیونالیزما توركى هه‌ڤكار نابیت دگه‌ل هه‌ده‌پێ HDPو دبیته AKPهه‌ول بدت د گه‌ل HDP حكومه‌تێ دروست كه‌ت بو پێشڤه‌چوونا پروسێسا ئاشتیێ وگوهرینا ده‌ستوورى هه‌روه‌سا ل هه‌یڤا ٩ سالا ٢٠١٥ گونگرێ AKP دێ گوهرینا ب خو ڤه‌بینیت و دبیت ناكوكى ب كه‌ڤیته ناڤ رێزێن ڤێ پارتێ و پروژێ گه‌شه‌سه‌ندنا 2023 یێAKP بكه‌ڤیته ژێر مه‌ترسیا نه جێبه‌جیكَرنێ.
نيشاندان