ئەڤرۆ نیوز:
کۆلێرا نەخۆشیەک ترسناکە،دبیتە ئەگەرێ ھەودانا دژوار یا رووڤیکا، ژ ئەگەرێ بەکتریایێ (ڤیبیریو کۆلێرا) ڕوو ددەت، د ئەەنجامدا نەخۆش تووشی زکچوونەکا دژزار و دلرابوونێ دبیت و دبیت نەخۆش گیانێ خوە ژدەست بدەت ھەکە زوو نەھێتە چارەسەرکرن، گەلەک جاران نەخۆش ھەنە تووش دبنێ و چو نیشان لێ نابن.
د.سەردار غازی پێداوی، تایبەتمەندێ نەخۆشیێن زارۆیان دیارکر کو گەلەک جاران پیساتیێ زارۆی یێ روونە، بەلێ ئەو نە نیشانێن ھەودانا رووڤیکانە، پێدڤیە دایک بزانیت گەلەک جورێن زکچوونێ ھەنە، ژوانا دبیت گوھێ زارۆی کول ببیت یان ھەر گوھۆرینەکا د کەش و ھەوایی دا پەیدادبیت و ھەتا کوخک یان پەرسیڤ بھێتێ رەنگە پیساتیێ وی روھن ببیت، ئەڤ جورە زکچوونە نە جھێ مەترسیێ یە، بەلێ ھەکە دگەل پیساتیێ زارۆی خوین یان زکئێشانەک و دلرابوونەک ھەبیت ئەڤە جھێ مەترسێ نە، دەربارەی نیشانێ، زکچوونێ ژی د.سەردار غازی گۆت: نیشانێن وێ ئەوە زارۆ یێ بێ ھێزە یان ھەردەم یێ دخەوە و گێژە، ئەڤە زکچوونەکا مەترسیدارە، ئەڤە دبیتە ئەگەرێ ھندێ کو زارۆ ھشک دبیت، لەورا پێدڤیە سەرەدانا نوشدارەکی بکەت داکو بزانیت کا چ جورە زکچوونە ل دەف زارۆی پەیدابووی.
د.کاوە محەمەد ئەمین، دیارکر کو پتریا کەسێن تووشی زکچوونێ دبن حالەتێن سڤکن، دبیت چ نیشانێن بەرچاڤ نک نەخوشان نەبن، یانژی دبیت زکچوونەکا سڤک لێ بیت، بەلێ دھندەک حالەتێن کێم دا زکچوونەکا وەکی ئاڤێ دگەل ڤەرشیانەکا بەردەوام ل نەخوشی پەیدابیت، دبیتە ئەگەرێ ژ دەستدانا قەبارەکێ گەلەک مەزن ژ ئاڤ و خوێیا لەشی و دئەنجام دا نەخوش ھەست ب تێھنیبوونێ دکەت، و میزا وی ناھێت، دیسا زوو بێھێز دبیت و لەشێ وی ھشک دبیت ھەر نەخوشەکێ زکچوونەکا دژوار لێ بیت، ھەست ب ئێشانا مەعیدەی و ملان و پێیان دکەتن. گەلەک جورێن بەکتریا زکچوونێ ھەنە لێ یا ژ ھەموویا ب مەترسی جورێ گروپێ (o١) دبیتە ئەگەرێ توشبوونا زکچوونێ، ئەڤ جورە ژی دبیتە دوزیندەجور ئەلتورو و کلاسیک، بەلێ ئەلتور سەدەما سەرەکی یا بەربەلاڤبونا زکچوونێ یە، دیسان دەمێ نەخوش تووشی ڤی جوری بیت چ نیشان ل دەڤ دیارنابن و ئەڤ زیندەجورە دشێت بۆ دەمەکێ درێژ دژینگەھێ دا بمینت ھەروەسان دشێت دگەل ھندەک گیا و گیانەوەرێن ئاڤێ بژیت وئاڤ دبیتە ژێدەرەکێ سەرەکی و گرنگ ژبۆ ھەلگرتنا ڤێ بەکتریایێ.
د.نزار بەکر، تایبەتمەندێ نەخۆشێن زارۆیان دیارکر کو سێ جورێن ھشکبوونێ ھەنە، جورێ ئێکێ ھشکبوونا سڤکە کو ٥% کێشا زاروی دھێتە خوارێ و ئەڤ جورە نەیێ مەتر سیدارە تنێ پێدڤیە لسەر دایکێ شلەمەنیا بدەتە نەخوشی ئەڤجا چ شوربە یا مغەزی یان شەربەت یان ئافکا مریشکێ بیت و ئەڤ جورە ل دەڤ زارۆی دیار نابیت ب تنێ داخوازا ئاڤێ دکەت و ب وێ جەندێ دزانین زارۆ تووشی ھشکبوونێ بوویە.
جورێ دووێ ھشکبوونا ناڤنجی یە و ئەو جور دناڤ بەرا ٥-١٠% ژ کێشاوی دئینیە خار و گەلەک داخازا شلەمنەنیا دکەت، ھەروەسا ئەزمانێ وی ھشک دبیت و ئەو زاروکێن دبن ژیێ دووسالیێ دا ڤلڤلکا سەرێ وی پیچەک دچیتە خارێ، چاڤێن وان قور دبن و دەست ئاڤا زراڤ کێم دبیت.
جورێ سیێ ھشکبوونا بھێز کو پتر ١٠% ژ کێشا زارۆی کێم دبیت و رەنگە گێژ ببیت وئاگەە ژخوە نەمینیت و چاڤێن زارۆی گەلەک کوور دبن و روندک ژی نامینن و دەڤێ وی ھشک دبیت و دەستئاڤا وی یا زراڤ ژی ناھێت و گەلەک جارا زارۆ یێ حەفازەکریە و دایکێ ھای ژێ نینە دەست ئاڤا وی یا زراڤ ناھێتن ئەڤێ چەندێ مەترسیەکا مەزن یا ل سەر ژیانا وی ھەی.

ئه‌ڤرۆ نيوز:

رۆژانە ئەم بەرئاتاڤی گەلەک میکرۆب و ڤایرۆسان دبین کو وان کارتێکرنەکا نەباش ل سەر ساخلەمیا گشتی ھەیە، پرسیار گەلەک دھێنە کرن ئەرێ چو رێ ھەنە مرۆڤ دژیانا خوە یا رۆژانە و ل دەمێ ئەنجامدانا کارێن ناڤمالێ خوە ژێ ب پارێزیت؟
سایتێ ( فیرتشافتس فوخە) یێ ئەلمانی ھندەک شیرەت بەلاڤکرینە کو مرۆڤ خوە ژ میکرۆب و ڤایرۆسان بپارێزیت ژوانژی:
١- تێکەلیا بەردەوام ل گەل خەلکی، مفا و مەترسیێن خوە ھەنە، دەمێ دچیە دەستێ کەسەکی بۆ نموونە، مەترسیا ڤەگوھاستنا ڤایرۆسان بۆ ناڤ لەشی ھەیە، بەلێ ھەلبەت چوونا دەستی یا گرنگە و مفایێن جڤاکی ھەنە، لەورا پێدڤیە رۆژانە چەند جارەکا دەستێن خوە ب ئاڤێ و سابوونێ بۆ دەمێ ٢٠-٣٠ چرکان بشووی.
٢- گەلەک یا گرنگە رۆژانە دو ھەتا سێ جاران تەھوییا مالێ رێکبێخی و ھەر جارەکێ بۆ دەمێ دەە دەقیقا، ھەوایێ پاقژ رێژا ڤایرۆسان ل ناڤ سەقایێ مالێ کێم دکەن، ھەروەسا دڤێت تەھوییا ژوورێن نڤستنێ و دەسئاڤ و لێنانگەھێ ژی یا باش بیت داکو رێژا شھێ دناڤدا بلند نەبیت.
٣- دەمێ تووشی پەرسیڤی دبی، باشترە ل مال بمینی و بێھنا خوە ڤەدەی ھەتا ساخلم دبی و کەسێ دیتر ژی تووش نەکەی.
٤- دەمێ بێھنژیت و کوخینێ دەڤ و دفنا خوە داپووشە ب دەستێ خوە، کلینسان بۆ جارەکێ بتنێ بکاربینە.
٥- پاقژیا مالێ یا گرمگە بۆ کێمکرنا مەترسیا ھەبوونا ڤایرۆس و بەکتریا، لەورا شیرەتان دکەین نابیت پاتێن بۆ پاقژکرنا لێنانگەھێ دھێنە ب کارئینان ھەر ئەو بۆ پاقژکرنا دەستئاڤێ ژی بھێنە ب کارئینان.
٦- ئیسفەنج و خاولیێن پاقژکرنێ گەلەک بەکتریا دناڤدا کۆمڤەدبن، ب تایبەت ھەکە تەڕ بمینن، لەورا پێدڤیە ب شێوەیەکێ باش بھێنە پاقژکرن و شووشتن دناڤ ٦٠ پلێن سەدێ دا.
٧- دەمێ ھوورکرنا گوشتی و زەرزەواتی، شیرەتا دکەین دەبکێن جودا بھێنە ب کارئینان و پێدڤیێن لێنانگەھێ گەلەک ب باشی بھێمە شووشتن دەمێ بۆ ھێکا دھێنە ب کارئینان، ئەوژی ژبو کێمکرنا تووشبوونێ ب سالمونێلا کو دناڤ ھێک و گوشتێ مریشکا دا ھەیە.
٨- دەمێ جەمەد گوشتی بەرددەت، نەھێلە دناڤ ئاڤا وی دا، چونکو یا پرە ژ ب کەتریایان و ب تایبەت یێ سالمونیلا.
٩- سەلاجا مالێ ب شێوەیەکێ رێکخستی ب ئاڤێ و خەلێ پاقژ بکە.