ئه‌ڤرۆ نيوز:
فازل ميرانى، سكرتێرێ مه‌كته‌با سياسى يا پارتى ديموكراتى كوردستان چه‌ند سيناريۆيان بۆ رێكه‌فتنێن لايه‌نێن سياسى ل توركيا بۆ پێكئينانا حوكمه‌تێ به‌رچاڤ دكه‌ت و ئاماژێ ب وێ چه‌ندێ ژى دكه‌ت كو ناما پارتى ديموكراتى كوردستان ژ 1946ێ و هه‌تا نوكه ب هێزترين ناما سياسى بوويه ل سه‌ر مه‌يدانا سياسى يا كوردستانى.
ئه‌ڤرۆ نيوز:
پشكا پێشبينيان ل رێڤه‌به‌ريا گشتيا كه‌شناسى و بيڤه‌له‌رزا هه‌رێما كوردستانێ راگه‌هاند كو ژ ئه‌نجامێ ڤه‌كێشانا فشارێن نزمێن گه‌رما سالانه و فشارێن نزمێن گزيرتا عه‌ره‌بى ل رۆژا پێنجشه‌مبى رێكه‌فتى 11ى خزيرانا 2015ێ دێ فشارێن بلندێن ده‌ريا ناڤه‌راست روو ل هه‌رێما كوردستانێ كه‌ن كو بارسته هه‌وايه‌كێ ته‌زى و شه‌هدار ل گه‌ل دايه و ب ڤێ چه‌ندێ دێ بۆ ماوێ دو رۆژان پلێن گه‌رماتيێ بۆ سێ هه‌تا پێنج پلان هێنه خوار و هه‌تا رۆژا شه‌مبى رێكه‌فتى 13ى خزيرانا 2015ێ دێ د به‌رده‌وان بن.
پلێن گه‌رمێ يێن پێشبينى كرين دێ ب ڤى ره‌نگى بن:
دهۆك 34 پله
هه‌ولێر 36 پله
سلێمانى 35 پله
كه‌ركووك 37 پله
ئەڤرۆ نیوز، سالار دۆسکی:
چاڤدێرەکێ سیاسی ئاشکرا دکەت کو پێدڤی یە HDP ل گەل پارتا رەجب تەیب ئه‌ردوگان AKP حوکمەتا تورکیا پێک بینت، ئوجلان دشێت ڤێ چەندێ بکەت.
سامی ئەترووشی ئەندامێ بەرێ یێ پەرلەمانێ عیراقێ د پەیچێ خوەیێ تایبەتێ فێسبووکی دا ئاماژە کریە کو پێدڤی یە HDP ل گەل پارتا رەجب تەیب ئه‌ردوگانی AKP حوکمەتا تورکیا پێک بینيت، چونکو چو جاران ھەر دو پارتێن دی يێن سەرەکەفتی د ھەلبژارتنێن تورکیا دا نابنە ھەڤالێن کوردان و ئەگەر ئەردوگان کێماسی ژی ھەبن دێ ھەر باشتر بیت.
ئەترووشی ئاماژە کریە وێ چەندێ ژی کو ئاسایی یە کورد مەرجێن خوە ل سەر ئەردوگانی و پارتا وی ب سەپینین، ژبیر نەکەین ل گەل خەباتا کوردان سیاسەتیا ئەردوگان ئەوە پتر کورد بھێنە پێش.
ھێشتا ژی گۆت: “ھەکە ھەوا ھەلبژارتنان توند و تیژیەک ژی ھەبیت نوکە باشترین دەرفەتە پێک بھێن و حوکمەتا تورکیا پێک بینن”.
ھەڤدەم ئەندامێ بەرێ یێ کورد ل پەرلەمانێ عیراقێ سامی ئەترووشی، ب نێزیک زانی کو عەبدولا ئوجه‌لان ئاموژگاریان بده‌ت و پشتەڤانیێ ل ڤێ چەندێ بکەت.
ئەڤرۆ نیوز:
ویلایەتێن ئێکگرتیێن ئەمریکا ئاشکراکر، ھێشتا داعشێ ئەو ھێز مایە بشێت شەڕی بکەت و دێ چەند دەڤەرێن دی ژی کەڤن دبن کۆنتڕۆلا داعشێ دا، نوونەرەکێ کورد ژی ل بەغدا تەکەزکر، ب ھێرشێن ڤێ دووماھیێ و شکەستنا لەشکرێ عیراقێ داعش شیا سەرکەفتنێن بەرچاڤ بدەستڤە بینیت و چەکەکێ مەزن و باش یێ کەفتی ددەستێ داعشێ دا.
دکتۆر موسەنا ئەمین، سەرۆکێ فڕاکسیۆنا ئێکگرتوویا ئیسلامی ل پەرلەمانێ عیراقێ بۆ رۆژناما ئەڤرۆ گۆت” گروپا تیرۆرستی یا داعشێ یا شەڕەکێ تایفی دکەت، دگەل ڤێ چەندێ پشکەک ژ میلیشیێن شیعی ژی یێ شەڕێ تایفی دکەن، مخابن ھەردولایەنێن توندکارێن سونە و شیعە، داعش و توندڕەوێن شیعە یێن بووینە ئەگەرێ ئالۆزکرنا رەوشا ئێمناھیێ ل عیراقێ و ئەگەرێ پێشڤەنەچوونا عیراقێ. ئەوا نوکە داعش و شیعە دکەن شەڕێ شیعە و سونان نینە، بەلێ بناڤێ وان دھێتەکرن، د ئاینێ ئیسلامێ خەلکێ دەرڤەی وی ئایینی دھێتە قەبوولکرن، بۆچی شیعە و سونە ھەڤدو قەبوولناکەن، جڤاکێ عیراقێ یێ تێکھەلە ژ سونان و شیعان، تنێ کەسێن توندکار بووینە ئەگەرێ شەڕێ تایفی”.
دکتۆر موسەنای گۆت ژی” نوکە ژی داعش ھێزەکا مەزنە و شیانێن داگیرکرنێ ماینە، گروپا تیرۆرستیا داعش لڤان شکەستنێن دوماھیێ یێن لەشکرێ عیراقێ سەرکەفتنێن مەزن بدەستڤەئینان و چەکەکێ مەزن و باش بدەستڤەئینا، ھندەک عەشیرەتێن دی ژی برنە پشتا خوە و شیان داعش مەزن بکەن و بوونە پشتەڤان بۆ داعشێ، بەلێ ل گەل ڤێ چەندێ ژی داعش دێ ھەر ھێتە شکاندن، چونکی بەرنامێ داعشێ بەرنامێ خوەکۆژیە و چو بەرنامە بۆ ئاڤاکرنا دەولەتێ و رێڤەبرنا دەستھەلاتێ نینە، ئەڤە ژی دێ ڤەکێشیت بۆ دەمەکی دی”.
ئه‌ڤرۆ نیوز:
هه‌ڤسه‌رۆكێ پارتا دیموكراتا گه‌لان، (هەدەپە) سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش راگه‌هاند، ئه‌نجامده‌رێن ته‌قینا ئامه‌دێ په‌یوه‌ندى ل گه‌ل چه‌كدارێن داعش هه‌بوون.
هه‌ڤسه‌رۆكێ پارتا دیموكراتا گه‌لان، (هەدەپە) سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش راگه‌هاند: ته‌قینێن ئامه‌دێ و ئه‌و ته‌قینێن باره‌گایێن هه‌ده‌پێ كرینه ئامانج، ئه‌نجامده‌رێن وێ په‌یوه‌ندى ب داعش ڤه هه‌بووینه.
هه‌ڤسه‌رۆكێ پارتا دیموكراتا گه‌لان، ئاماژه ب وێ یه‌كێ كر كو حكومه‌تا بهێت یا توركیا دێ یا جودا بیت ل ره‌فتاركرن ل گه‌ل ره‌وشا سوریا.
ئەڤرۆ نیوز:
شارەزایەکێ قانوونی یێ عیراقی د دیدارەکێ دا ل گەل رۆژناما ئەڤرۆ دبێژیت، رێککەفتنا بەغدا و ھەولێرێ یا رۆھن نەبوو، لەوما ئاریشە پەیدابووینە و پێدڤیە رێککەفتنەکا نوو و یا رۆھن بھێتە ئەنجامدان، دبێژیت ژی ژبەرکو دێ بەرژەوەندیێن وان ل بەغدا د مووچێن وان یێن مەزن دا تێکچن، سەرۆک کۆمار و وەزیر و پەرلەمانتارێن کورد ل بەغدا ل گەل سەربخوەیا کوردستانێ نینن.
تارق حەرب شارەزایێ قانوونی یێ عیراقی بۆ ئەڤرۆ گوت”ھەموو رێککەفتنێن د ناڤبەرا بەغدا و ھەرێمێ دا ھاتینە ئەنجامدان رێککەفتنێن لاوازبوون و تێدا چو ھووردەکاری نەھاتبوونە دیارکرن و ئەڤە شاشیەک بوو ھەردو لایەن کەفتینە تێدا و پتر وەکو کارەکێ عەشائیری بوو دھاتە کرن و ھەتا نوکە ئەم نەشێین بێژین حوکمەتا ھەرێما کوردستانێ یا خەمسارە و تو نەشێی بێژی ژی پرس نە ل گەل ھەرێمێ یە، بەلکو یا ل گەل بەغدا، ئانکو رێککەفتن یا رۆھن نینە، ئایا رێککەفتنا عادل عەبدولمەھدی رێککەفتن بوو، یان روونشتنەکا عەشائیری بوو؟ بریار بوو ل ئێکێ خزیرانێ پارە بۆ ھەرێمێ بھێتە ھنارتن، لێ ئەڤ چەندە نەھاتە کرن.
تارق حەربی ئەگەرێ سەرەکیێ نە زەلالی و رۆھنیا رێککەفتنێن ھەرێمێ و بەغدا بۆ لژنێن تەکنیکی یێن ھەردو لایەنان زڤراندن و دیارکر کو ئەو خەمسارێن ئێکێ نە، نەکو وەزیر و یێن دی، ژ بەر کو بەحسێ ھەموو ھوورداکاریان ژ ژڤانان و گوژمێن پاران کو د ئەنجامدا ئەڤ چەندە بوو جھێ ناکۆکیێ.
ناڤبری داخوازکر رێککەفتنەکا نوو د وارێ پەترۆلێ دا د ناڤبەرا بەغدا و ھەرێمێ دا بھێتە ئەنجامدان و ب رۆھنی ئەرک و مافێن ھەر لایەنەکی بھێنە دیارکرن و تێدا بھێتە ئێکلاکرن ژی کا بۆدجا ھەرێمێ (١٧%) دێ چاوا ھێتە دانان، ئایا ب گەڕەکێ ب تنێ، یان ژی ب چەندین گەڕان و ژڤانێن وان گەڕان ژی بھێنە دیارکرن، ژ بەر کو نە دەستنیشانکرنا ژڤانان د رێککەفتنا بۆری دا بۆ ئەگەر کو حوکمەتا بەغدا پاشڤەبچیت ژ رێککەفتنێ.
ل دۆر پرسا دەولەتبوونا ھەرێما کوردستانێ ب تایبەتی ھەکە ھەرێم بەر ب سەربخوەیا ئابووری بچیت ب ڕێیا فرۆتنا پەترۆلێ بێ حوکمەتا بەغدا، تارق حەرب دبێژیت” ئەڤە چەندین سالە ھەرێما کوردستانێ سەربخوەیا ئیداری یا بدەستڤەئینای و سەرۆک وەزیرێن عیراقێ دەستھەلاتا ڤەگوھاستنا پۆلیسەکی یان فەرمانبەرکی ژ دھۆکێ بۆ ھەولێرێ نینە، ئانکو سەربخوەیا ھەرێما کوردستانێ ژ رویێ ژیواری ڤە یا ھەی، لێ ژ رویێ قانوونی و دستووری نینە، دیسا نوکە عیراق ب خوەژی ژ رویێ ژیواری ڤە یا بوویە سێ پارچە و پشک، لێ ھەتا نوکە ژ رویێ قانوونی و دستووری ڤە ئێک وەلاتە” لێ گوت ژی” سیاسەت و ئیدارە پشت بەستنێ ب ئابوورێ دکەن و سەربخوەیا ئابووری گرنگترین بنەمایە د جودابوونێ و سەربخوەیێ دا، یان د مافێ دیارکرنا چارەنڤیسی دا، ئانکو ب رۆھنتر چ دەمێ بنەمایەکێ ئابووری ھاتە دابینکرن، ھەموو تشتێن دی دێ ب ساناھی بن”.
مە ژ ڤی شارەزایێ قانوونیێ عیراقی پرسی، د سەرەدانا ڤێ دووماھیێ یا سەرۆکێ ھەرێما کوردستانێ دا بۆ ئەمریکا وئۆروپا، ھندەک وەلاتان ب ئاشکرایی پشتەڤانیا خوە بۆ دەولەتبوونا کوردستانێ دیارکر وەکو ( رۆمانیا و ھنگاریا) و بەری وان ژی ئیسرائیلێ د چەند ھەلکەفتان دا پشتەڤانیا خوە دیارکربوو و ئەمریکا ب خوە ژی دیارکریە کو ئەو دژایەتیا ڤێ ھزری ناکەت، ئایا ئەڤە وێ چەندێ ناگەھینیت کو ئێدی کوردان باوەری ب مانێ دناڤ چارچۆڤێ عیراقێ دا نینە و ب رژدی جودابوونێ دخوازن، ناڤبری گوت” ئەز ژی ل گەل ڤێ بوچوونا ھەوە مە، لێ دبینم کو چەندین پرسێن ھلاویستی یێن ماین کو دبنە رێگر بەرامبەر ھزرا جودابوونێ ژ عیراقێ، بوچوونا ئێکەتی نیشتمانی کوردستان ھەڤدژە د ڤێ چەندێ دا ل گەل ھەولێرێ، دیسا ھەبوونا ھژمارەکا مەزن یا فەرمانبەرێن کورد د حوکمەتا عیراقێ دا دژی جودابوونێ نە، ھەر ژ سەرۆکێ کۆماری و ھەتاکو پەرلەمانتاران و بریکارێن وەزارەتان و رێڤەبەرێن گشتی و فەرمانبەرێن دی کو ھەموو کوردن و دژی جودابوونا کوردستانێ نە بۆ دەمێ چار سالان مووچێن مەزن و زێرەڤان و ئیمتیازات یێن ھەین، باشە ھەکە پەرلەمانتارێن کورد د پەرلەمانێ عیراقێ دا و وەزیر و بریکارێن وەزیران و …ھتد د پۆستێن خوەدا نەمان، کی دێ پاران دەتێ؟ ژبەر کو نە د بەرژەوەندا د پۆستێن خوەدا نەمینن و کوردستان سەربخوەیا خوە وەرگریت، دیسا ئیران و تورکیا ژی رێگرن بەرامبەر سەربخوەیا کوردستانێ”.
ب دیتنا تارق حەربی، ب زەحمەترین رێگر ل بەرامبەری کوردان بۆ راگەھاندنا سەربخوەیا کوردستانێ ئەوە کو ھەتا نوکە نەشیاینە پرسا دەڤەرێن ناکۆکی ل سەر ئێکلا بکەن کو ھەتا نوکە ژلایێ نێڤدەولەتی ڤە نەھاتینە دەستنیشاکرن، دیسا ژلایێ دستووری ژی ڤە نەھاتینە دەستنیشانکرن کو ئاماژێ ب بجھئینانا مادێ (٥٣) ژ قانوونا ب رێڤەبرنا دەولەتێ دکەت کو بەحس ل سنۆرێن ھەرێما کوردستانێ دکەت بەری دەستپێکرنا پرۆسا ژناڤچوونا رژێما سەدامی ل ١٩ ئادارا ٢٠٠٣ ێ و ھەکە ھەرێم ژ عیراقێ جودابوو بێ وان دەڤەران دێ جودا بیت، ژ بەر نە د قانوونا نێڤدەولەتی دا و نەژی د قانوون و دستووری عیراقی دا ھاتیە کو ئەو دەڤەر بۆ دەولەتا کوردستانێ بن.
نيشاندان