ئەڤرۆ:

یا باشتر ئەوە ل وەرزێ زڤستانێ رۆژانە سەرێ زارۆکی بھێتە شووشتن، ژبەرکو سەرشوویا گەرم لەشێ زارۆی ئارام دکەت و دێمێ وی پاقژ دکەت و یا باشتر ئەوە پلا گەرمییا ئاڤێ 37 پلە بیت.

ژ کارێن نەباش یێن ئامرازێن گەرمکرنێ دناڤا مالێ دا ئەوە کو ھەوایێ ژوورێ و مالێ ھشک دکەن، ھەوایێ ھشک ژی دبیتە ئەگەرێ نەخۆشیان د بوریێن ھەناسێ دا و بلغەم ژێ پەیدادبیت، لەورا باشترە ل مال ئامیرەکێ ھلمێ ھەبیت و ل گەل ئامیرێن گەرمکرنێ بھێتە دەمج کرن، و خوە دوور بکەین ژ کارئینانا ئامیرێن نە ئێمن وەکو سۆپێن غازێ، پلا گەرمییا باش بۆ ھەر ژوورەکێ23 پلەیە.

ھەر دەم نوشدار شیرەتان دکەن کو ئامیرەکێ ھلمکرنێ ھەبیت بۆ وێ چەندێ کو ھەوا یێ ھشک نەبیت، ئەڤەژی ھاریکاریێ دکەت بو ب ساناھیکرنا ھەناسەیا زارۆکی و دوورکرنێ ژ دفن گرتنێ و گەلەک جارا پرسیار دھێتە کرن ئەرێ ئەو ئامیرە ھلما سار یات گەرم بکاربینیت؟

ھەکە یێ سار بیت دێ ئاڤێ شروڤەکەت و کەتە دندکێن ھوور و ل ژوورێ بەلاڤ کەت، دشیاندایە ب درێژیا شەڤێ بھێتە ب کارئینان و بۆ زارۆیان ژی یێ ئێمنە، بەلێ ژ نەباشیێن وی ئەوە کو دشیاندا نینە ھندەک تشت ل سەر بھێنە زێدەکرن بۆ ب ساناھیکرنا کریارا ھەناسێ وەکو زەیتا بۆ خوشکرنا ھەناسێ، ئەو ئامیرە د باشن بۆ زارۆکێن کوخکەکا بھێز ھەبیت یان ھەودانا دفنێ ھەبیت، بەلێ ئامیرێ ھلما گەرم ب رێکا کەلاندنا ئاڤێ کاردکەت بۆ گەرمکرنا لەشی ژی و ژ باشیێن وێ ئەوە کو یێ تافیلکری یە و ئاڤ ب رێکا تێبورینا ھلمێ تێدا دەرباز دبیت و دشیاندایە ھندەک کەرستە بۆ خوشکرنا بێھنێ ل سەر بھێنە زێدەکرن. و ژ خرابیێن وی ئەوە کو دشیاندا نینە پتر ژ شەش دەمژمێرا بھێتە بکارئینان و شەھێ بۆ دیوارا پەیدادکەت و ھەکە مرۆڤ نێزیک ژی ببیت رەنگە سۆتنێ پەیدابکەت. باشترین رێک بۆ پاراستنا زارۆکی ژ نەخۆشیێن زڤستانێ ئەوە کو جلکێن گەرم ل بەربکەن، و کولاڤا ل سەر بکەن بۆ پاراستنا سەرێ وی، ھەروەسا دەرئێخستنا وی ژ نالێ ژ کارێن سەرەکی یە ب تایبەت پشتی بۆ دەمێن درێژ دناڤ ژوورێن گرتی دا دمینیت، بزانن ژی پەرسیڤ و کوخک رەدفعلەکا سروشتینە و ژ بەرکو کوئەندامێ بەرگریێ زارۆکی نەگەلەکێ رێکخستی یە لەورا تووش دبیتێ، باشترە تەھویا مالێ بھێتە رێکخستن و ھەکە

پەرسیڤی گەلەک ڤەکێشا شیرەتا ژ نوشدارەکی وەربگرن و سپرێن دفنێ بۆ ب کاربینن و ھشیاربن ب کلینکسێن دڕ دفنا وی پاقژ نەکەن داکو سۆر نەبیت و خوریانژی تێدا پەیدانەبیت.

ئەڤرۆ:

ئەو کەسێ تووشی نەخۆشیا ئاڤا سپی دبیت، وەکو عەورەکی ل سەر چاڤێن وی یە و دیتنا وی شێلی دبیت و ئەو شێلی بوون بەرە بەرە زێدە دبیت، ب شەڤێ دیتنا وی کێم دبیت، دپتریا دەمان دا ھەردو چاڤ تووشی ئاڤا سپی دبن، لەورا پێدڤیە نشتەرگەری بۆ ھەردو چاڤان بھێتە کرن، پشتی نشتەرگەریێ ژی نەخوشی چ ئاریشە نامینن و دێ شیان ھەبن ب کار و چالاکیێن رۆژانە راببیت ب شێوەیەکێ سروشتی، بەلێ ل گەل ڤێ چەندێ باشترە نەخوش کارێن گران نەکەت.
د.ڤیان محەمەد تایبەتمەندا نەخۆشیێن چاڤان بۆ رۆژنامەیا ئەڤرۆ دیارکر کو ئاڤا سپی یا بەربەلاڤە و دبیتە ئەگەرێ رەنگڤەدانا چاڤی و ل دووماھیێ چاڤ سپی دبیت و شێلی دبیت و ب دروستی ب کارێ خۆ رانابیت و دیتن کێم دبیت و رۆژ بۆ رۆژێ بەر ب خرابیێ دچیت و گۆت: ژ گرنگترین ئەگەرێن پەیدابوونا ئاڤا سپی ل سەر چاڤی( دانعمری کو ژ ھەمیان بەربەلاڤترە، گوھۆرینێن فسیولوژە وەکو نەخوشیا شەکرێ، سیستەمێ خوارنا نەساخلەم، نەخوشیێن فسیولوژی یێن ژ ئەگەرێ کێمیا ئەنزایمەکێ بەرپرس ژ شروڤەکرنا کەرستەیان د لەشیدا پەیدادبن، روودانێن ئێکسەر ل سەر چاڤی، ئەگەرێن زکماکی، دەرمان وەکو قەترە و دەرمانێن ئێکسەر ل سەر چاڤی دھێنە ب کارئینان، بەرئاتافبون ب تیشکا رۆژێ بێی کو مرۆڤ خۆ ب پارێزیت و …ھتد.
دەربارەی نیشانێن نەخۆشیێ تایبەتمەندا نەخۆشیێن چاڤان دیارکر کو ئەو کەسێ تووشی نەخۆشیا ئاڤا سپی دبیت، وەکو عەورەکی ل سەر چاڤێن وی یە و دیتنا وی شێلی دبیت و ئەو شێلی بوون بەرە بەرە زێدە دبیت، ب شەڤێ دیتنا وی کێم دبیت، بەردەوام پێدڤی ب گوھارتنا بەرچاڤ کان دبیت و چاڤەکێ وی تشتا دو دویە دبینیت، پێدڤی ب روناھیەکا زور دبیت ھەتا بشێت بخوینیت، رەنگ ل بەر چاڤێن وی دھێنە گوھارتن، دەمێ ژلایێ نوشدارێ چاڤان دھێتە پشکنینکرن دێ دژواریا دیتنا وی ھێتە دەستنیشانکرن، نیسکا چاڤێ وی تێکدچیت و ب زەحمەتە تورا چاڤێ وی بھێتە پشکنینکرن.
ھەروەسان د.ڤیانێ دیارکر کو ل قۆناغا دەستپێکێ یا نەخوشیێ دەمێ ھێشتا تاریبوون یا کێم بیت، دشیاندایە لینز (عەدەسا) چاڤێ وی بھێتە گوھارتن، بەلێ ل قۆناغێن پێشکەفتی پێدڤی ب ئەنجامدانا نشتەرگەریێ دبیت.
سەبارەت نشتەرگەریکرنێ ژی دکتورایێ دیارکر کو د پرانیا دەمان دا نشتەرگەری ب دانا بەنجێ دھێتە کرن و گۆت: بریاردان بۆ نشتەرگەریێ ل وی دەمی دھێت دەمێ ئاڤا سپی دبیتە ئەگەرێ کێم دیتنێ کو تووشبۆی شیان نەبن ب کاروبارێ، خۆ یێن رۆژانە راببیت بۆ پاراستنا شێوازێ ژیانا خۆ، کێم دیتن دبیتە ئەگەر مرۆڤ ب ھلنگڤیت و بکەڤیت و تووشی روودانان ببیت، ئەڤجا چ ل دەمێ مرۆڤ ب پێیان یان ب ترۆمبێلێ بچیت.
تایبەتمەندا نەخۆشیێن چاڤان ئەوژی دیارکر کو دپتریا دەمان دا ھەردو چاڤ تووشی ئاڤا سپی دبن، لەورا پێدڤیە نشتەرگەری بۆ ھەردو چاڤان بھێتە کرن، و ھەر چاڤەکی نشتەرگەریەکا جودا بۆ دڤێتو پتریا جاران ئەو چاڤێ تاریتر و شێلی تر، بەری یێ دی دھێتە نشتەرگەری کرن، و ھەکە ئەو چارەبوو ھەلبەت دێ چاڤێ دوێ ژی ھێتە نشتەرگەری کرن.
ل دۆر چارەسەریێ ژی تایبەتمەندا نەخۆشیێن چاڤان گۆت: دپتریا دەمان دا نەخۆشی چ پێدڤی ب چارەسەریێن خوپاراستنێ ب رێکا دەرمانێن ئەنتی بایوتیک بەری نشتەرگەریێ نینە و گۆت: چارەسەریەکا ب ڤی رەنگی ب تنێ ل دووڤ شیرەتێن نوشداری دھێتە دان و تافیلکرنا چاڤی باشترە ژ وێ چەندێ کو نەخوش دەرمانان وەربگریت، بۆ نەخوش دێ ھندەک چپک ھێنە دان بۆ بەرفرەھکرنا بیبیکا چاڤی ل رۆژا نشتەرگەریێ ئەوژی ب دەمژمێرەکێ یان دو دەمژمێران بەری نشتەرگەریێ. پتریا نشتەرگەریێن نوکە دھێنە کرن لینز یان عەدەسە بۆ چاڤی دھێنە دانان و پاشی رێکا نشتەرگەریێ دھێتە دەستنیشانکرن.
ل دۆر پەیدابوونا سەربارکان ژی د.ڤیانێ دیارکر کو روودانا ھندەک سەربارکان پشتی کێشانا ئاڤا سپی ب رێکا نشتەرگەریێ تشتەکێ کێمە ژوان سەربارکان ژی ھەکە ھات و بھێنە روودان ( نەشیانا چاندنا عەدەسا دەستکردە دناڤ چاڤی دا یان نەشیانا کێشانا ئاڤێ یە ب تەڤاڤی و ل وان دەمێن گەلەک کێم ژی نەخوش پێدڤی ب نشتەرگەریەکا دیتر دبیت و گۆت: پشتی نشتەرگەریێ ژی نەخوشی چ ئاریشە نامینن و دێ شیان ھەبن ب کار
و چالاکیێن رۆژانە راببیت ب شێوەیەکێ سروشتی، بەلێ ل گەل ڤێ چەندێ باشترە نەخوش کارێن گران نەکەت بۆ دەمێ دو حەفتیان ھەتا چاڤێ وی ب دروستی ساخلەمیا خۆ وەردگریت، ھەروەسان باشترە ل حەفتیا ئێکێ چاڤ نەھێتە تەرکرن و باشترە بھێتە داپۆشین داکو ژ توزێ و پیساتیێ بھێتە پاراستن، دیسان باشترە دەستێن نەخوشی د پاقژبن ل دەمێ دەستکرنا چاڤی یان ل دەمێ دلوپان بەددەتە چاڤێ خۆ، و ل دەمێ دەرکەتنێ ژی دێ گەلەک یا باش بیت ھەکە بەرچاڤکێن دژی تاڤا رۆژێ ل بەر چاڤێن خۆ بکەت.