مارتن لۆسه‌ر ژ دایكبوویێ سالا١٤٨٣ ـ ١٥٤٣خاترا خوه‌ ژ دونیایێ خواستیه‌، مارتن لۆسه‌ر راهب و قه‌شه‌ و مامۆستایێ زانكۆیێ بوو، دامه‌زرینه‌رێ چه‌رخێ چاكسازیێ بوو ل ئه‌ورۆپا، به‌ری دیانه‌تا مه‌سیحی بیته‌ ئاینه‌كێ فه‌رمی ل ئمبراتوریه‌تا رۆمانی، رۆما زۆر یا پێشكه‌فتی بوو د هه‌می واران دا، جڤاكی و سیاسی و ئابووری و زۆر یا پێشكه‌فتی بوو د وارێ زانستی دا، زۆر پرتووكێن كرنگ هه‌بوون وه‌كی پرتووكێن فه‌لسه‌فی و بیركاری و فه‌له‌كی.. هتد، لێ ل سالا(٨٣٠) ئاینێ مه‌سیحی بوو ئاینێ فه‌رمی ل ئیمبراتوریا رۆمانی و ئێدی ئاینی پشكداریه‌كا ئالوز د سیاسه‌تا ئه‌ورۆپا دا كر، رۆلێ پاپای زۆرێ كرنگ بوو، پاپای بریار دا شارستانیا یۆنانی نه‌ هێلیت ب سۆتن و پیچكرنا هه‌می وان پرتووكێن مێشكێ خه‌لكی ئاڤا بكه‌ت، مه‌رما پاپای ژ ڤی كاری نڤستنا مێشكێ وان ژ بۆ كونترۆلكرنا پاپای ل سه‌ر خه‌لك، پاپای دگۆتی بۆ ئاخره‌تا خوه‌ بكه‌ن بلا هوون نوكه‌ د برسی و رویس بن، ب ڤێ كریارێ خه‌لكێ ئه‌ورۆپا به‌ر ب پاشكه‌فتن و وێرانكرنێ بر و كونترۆلكرن ل سه‌ر مێشكێ وان هاته‌كرن، و ئه‌ڤ بارودۆخه‌ مابوو هه‌تا سالا ١٥١١ده‌ما قشه‌كێ ئه‌لمانی سه‌ردانا فاتیكانێ دكه‌ت و دبینیت سه‌رۆكانیا ئاینێ مه‌سیحی یێ هنده‌ك تاوانین گونه‌هێن مه‌زن دكه‌ن ب ناڤێ مه‌سیحی و ده‌ما دزڤریت بریار دا دژی كنیسا كاتولیكی رابیت، ل سالا ١٥١٧نامه‌ك نڤیسی ژ ٩٥ خالان پێكدهات، گرنگترین خال ده‌ما دبێژیت كو واسته‌ نه‌ڤێت د ناڤبه‌را خودێ و به‌نیان دا وگونه‌ه ب كرینا (صكوك الغفران) ناهێنه‌ ژێبرن، كو ل وی ده‌می پاپای دفرۆتنه‌ خه‌لكی ل به‌رامبه‌ر لێبۆرینا گونه‌هان وهه‌ر وه‌سا لۆسه‌ری كاره‌كێ مه‌زن بۆ ملله‌تێ خوه‌ كر ده‌ما ئینجیل ب زمانێ ئه‌لمانی نڤیسی و دا دیاركرن هه‌می كه‌س دشێن ئنجیلێ بخوینن كو ل وی ده‌می ب تنێ قه‌شه‌ی مافێ خواندنا ئنجیلێ هه‌بوو دا خه‌لك نه‌زانیت چ د ئنجیلێ دا هه‌یه‌ و دا بشێن خه‌لكی پێ بخاپینن و پشتی ڤان چاكسازیان ئێدی ئه‌رورۆپا به‌ر ب پێشكه‌فتنه‌كا مه‌زن چوو و هه‌می ئه‌و پرتووكێن هاتینه‌ سۆتن جاره‌كا دی چابكرنه‌ڤه‌ ژ بۆ زڤراندن و پێشكه‌فتنا مێشكێ ئه‌ورۆپی، ئێدی چه‌رخه‌كێ نوو هه‌لدا، یا من دڤیت دیار بكه‌م ئه‌وه‌ یا داعش دكه‌ت په‌یرۆكرنا سیاسه‌تا پاپایێ ڤاتیكانێ یه‌ ل چه‌رخێ چاردێ، به‌لگه‌ ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ده‌ما داعشان مووسل داگیركری رابوون ب سۆتنا هه‌می پرتووك و پرتووكخانان كو مه‌زنترین و زه‌نگینترین پرتووكخانه‌ ل عیراقێ ل مووسلێ بوو هاته‌ سۆتن و نه‌ هێلانا هه‌ر تشته‌كێ شارستانی و مێژوویی و نه‌هێلانا مۆزه‌خانان و ئه‌و ده‌زگه‌هێن گریدای زانستێ فه‌له‌كی و زانستی و لێگه‌ریانێن زانستی، مه‌رم ژ ڤێ كریارێ دا خه‌لكی به‌ر ب تاریێ ببه‌ن و داخوازا مافێن خوه‌ نه‌كه‌ن، خه‌لكی به‌ر ب هنده‌ ك سه‌رده‌مان ببه‌ن كو نوكه‌ زۆر ب زحمه‌ته‌ بهێته‌ گونجاندن ل گه‌ل ڤی سه‌رده‌می، مه‌ره‌م نه‌ بۆ كارێن ئاینیه‌، به‌لكو بۆ كارین سیاسیه‌، له‌وما دبێژم مه‌ پێدڤی ب لۆسه‌ره‌كی هه‌یه‌ كو خودان شیان وئیراده‌ و مێشكه‌كێ ڤه‌كری بیت، چونكی بارودۆخێ رۆژهه‌لات تێدا پێدڤی ب هنده‌ ك فه‌توه‌یێن قورتالكرنێ نه‌، كو خه‌لكی قورتال بكه‌ت ژ ڤان هۆڤان، پێدفڤی بوو زانایێن پێشكه‌فتی د وارێن ئاینی دا ئه‌ڤ كاره‌ كربا مینا زانایێن سعودیێ یان یێن (جامعه‌ الازهر)، چونكی ئه‌ڤه‌ كارێ وانه‌ و كرێتكرنا ئاینێ مه‌ د كه‌ڤیته‌ سه‌ر مللێن وان چونكی مه‌ ئه‌و كرینه‌ مه‌رجع و زانایێن خوه‌، لێ وان هه‌میان خوه‌ بێ ده‌نگ كرن پشتی گوهۆرینا ئاراستا شه‌ڕی بۆ كوردستانێ و ل ڤێرێ كێشه‌ بوو كێشه‌كا سیاسی نه‌ یا ئاینی، و كێشه‌یا سیاسی هاته‌ گۆره‌پانێ پشتی ده‌نگ بلندبوونا كوردستانیان بۆ دانانا ده‌وله‌ تا كوردی و هه‌روه‌كی به‌رسڤه‌كێ بوو بۆ كوردان كو هندی هوون داخوازا ده‌وله‌تێ بكه‌ن ئه‌م هه‌وه‌ نا نیاسین نه‌ مرۆڤ نه‌ بوسلمان و ئه‌م عه‌ربین و باش خودانێن نامه‌یا موسلمانیێنه‌، پێدڤی بوو ده‌ما زه‌لامێن ئاینی یێن كوردستانێ ئه‌ڤ هه‌لویسته‌ دیتی ژ زاناین ئاینێ عه‌ره‌ب، ئێدی وان ژی كاوربارێن ئاینێ خوه‌ ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیا ملله‌تێ خوه‌ بكارئینابا و ئافراندن كربان ژ بۆ پێشكه‌فتنا وه‌لاتێ خوه‌ ب رێیا دانا هنده‌ك فه‌توه‌یێن گونجای ل گه‌ل ئاینێ مه‌ و د خێرا نه‌ته‌وا مه‌ دابن، پسیاره‌ك بۆ پیاوین ئاینی!؟ بۆچی مه‌زهه‌بێ حه‌نه‌فی و حه‌مبه‌لی و مالكی و شافعی دره‌ركه‌فتن؟ مانه‌ ژ به‌ر هزار هه‌میان ئێك نه‌بوون، ما ئه‌و كافر بوون، پانێ ل هه‌ر وه‌لاته‌كی ل دووڤ مه‌زهه‌به‌كی دچیت؟، لێ مه‌لایێن مه‌ ل شوونا خه‌لك پالدابا ژ بۆ پاراستنا ئاخا وه‌لاتێ خوه‌،هنده‌ك دبێژن یێن بۆ ئاخا خوه‌ بهێته‌ كوشتن نه‌ شه‌هیده‌؟!! مه‌لایێ هێژا به‌ری هاتنا ئاینێ پیرۆز شه‌ر ل سه‌ر هێزێ و داگیركرنا ملله‌تان بوو، لێ پشتی هاتنا ئاینێ ئیسلامێ شه‌ر ل سه‌ر شه‌نگستێ ئاینی بوو ژ بۆ به‌لاڤكرنا ئاینی بوو، له‌وما پتریا ئایاتێن پیرۆز ل سه‌ر دوژمنێن خودی بوو و یێ بهیته‌ كوشتن شه‌هیده‌، خودێ ته‌عالا دزانی دێ پێشكه‌فتن كه‌ڤیته‌ دونیایێ، و دێ پێدڤی ب فه‌توا بن، له‌وما ده‌لیڤه‌ دایه‌ فه‌توه‌ هه‌بن، و به‌لگه‌ ل سه‌رڤێ چه‌ندێ ده‌ما خه‌لیفه‌ عه‌لی كوڕێ تالبی (س) دبێژیت (زۆریێ ل زارۆیێ خوه‌ نه‌كه‌ ن كو ل دووڤ دابونه‌ریتێن هه‌وه‌ بچن، چونكو ئه‌و یێن چه‌رخه‌كی دا هاتین نه‌ چه‌رخێ هه‌وه‌یه‌).

سه‌رهاتی دبێژیت: میره‌ك هه‌بوو مه‌زنێ باژیركێ خوه‌ بوو ده‌سته‌لات و حوكم لێ دكر، رۆژ هاتن و رۆژ چوون هێدی هێدی حوكمێ وی لاواز بوو ژ به‌ر هنده‌ك كاودانان، وی میری خولامه‌ك هه‌بوو عه‌بده‌كێ ره‌شێ كرێت یێ لێڤ مه‌زن بوو، رۆژه‌كێ ئاغای گۆتێ خولام. ـ گۆتێ به‌لێ ئه‌زبه‌نی؟. میری گۆتێ نانێ مه‌ ل ڤی باژێری نه‌ما وه‌ ئه‌م نه‌شێن حوكمێ لێ بكه‌ین، دڤێت ئه‌م قه‌ستا جهه‌كێ دیتر بكه‌ین، خولامی گۆتێ ب كه‌یفاته‌ یه‌ گه‌ورم، ـ گۆتێ سوبه‌ زوو به‌ری هێلین ڤالابن و به‌ری پاله‌ هشیار بن دێ ژ ڤی باژێری دره‌كه‌ڤین و ب رێكه‌فتن قووناغ قووناغ ژ دووركه‌فتن، نێزیك گونده‌كی بوون به‌رێ خوه‌ دایێ قه‌ره‌بالغه‌ك و خرڤه‌بوونك ل بنێ گوندی هه‌یه‌، پشتی وه‌رگرتنا بهێنڤه‌دانه‌كی، پرسیار ژ په‌یاده‌كی كر؟ ئه‌رێ ئه‌وا هه‌نێ چ خرڤه‌بوونه‌؟ په‌یاده‌ی گۆت مه‌زنێ ڤی گوندی یێ مری دێ وره‌ بۆ مه‌زنه‌كی دانن، ب رێیا ته‌یرێ بازی كو دێ نیشانێ هاڤێژیت د ناڤ وان مرۆڤان دا ئه‌ڤجا هه‌ر كه‌سه‌كێ نیشان یان پاته‌ كه‌فته‌ سه‌ر سه‌رێ وی دێ بیته‌ مه‌زنێ گوندی. خولامی ژی گۆته‌ میرێ خوه‌، بۆچی ئه‌م ژی ناچینه‌ ناڤ وی خرڤه‌بوونێ، به‌لكی باز پاته‌ی بهاڤێژته‌ سه‌ر سه‌ری ته‌، میری گۆتێ كورو عه‌بدێ ره‌ش مه‌ وارگه‌هێ خوه‌ هێلا و ئه‌م نه‌شیاین مه‌زنیێ لێ بكه‌ین ژنوو تو دبێژی بینه‌ مه‌زنێن خه‌لكی، عه‌بدی گۆتی دا بچین ما دێ چ خوساره‌ت بین. درێژ ناكه‌م به‌ندێ ره‌ش میر رازی كر بچنه‌ ناڤ وێ قه‌ره‌بالغێ و چانسی خوه‌ بجه‌ربینن، هه‌تا ژ جهێ بهێن ڤه‌دانێ هه‌تاكو ناڤ خرڤه‌بوونێ ئه‌ڤ گه‌نگه‌شه‌ د ناڤبه‌را میری و به‌ندێ ره‌ش دا هاته‌ كرن، به‌ندی ره‌ش گۆته‌ میری هه‌كه‌ هات و بازی پاته‌ هاڤیته‌ سه‌ر سه‌رێ ته‌، تو بوویه‌ مه‌زنێ ڤی باژێركی دێ چاوا سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌ل دا كه‌ی، میری گۆت ئه‌رێ تویێ شێتی مه‌ وارگه‌هێ خوه‌ بجهێلا و ئه‌م مه‌زنێن وان بووین و مه‌ نه‌شیا مه‌زنیێ لی بكه‌ن ئه‌ڤجا دی چل وارگه‌هێ خه‌لكی كه‌ین؟! گۆتێ میرم ئه‌گه‌ر وه‌سا چێبوو، میری گۆتی ئه‌وا خودێ گۆتی دێ د گه‌لدا كه‌م ل دووڤ یاسا و رێسا برێڤه‌به‌م، دی هه‌ولده‌م دادوه‌ریێ په‌یدا بكه‌م، ئینا میری گۆته‌ به‌ندێ ره‌ش: پا هه‌كه‌ بتزی پاته‌ هاڤێته‌ سه‌ر سه‌رێ ته‌ دی چاوا سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ڤی ملله‌تی كه‌ی، به‌ندی گۆتێ باوه‌ر بكه‌ ئه‌وا خودێ نه‌ گۆتی دێ د گه‌ل وان دا كه‌م، ب ڤێ چه‌ندێ میر و به‌ند گه‌هشتنه‌ ناڤ گێله‌شۆكێ، بازی فراند داكو پاته‌ی پاڤێژیت، ئینا باز زڤری زڤری پاته‌ هاڤێته‌ سه‌ر سه‌رێ عبدێ ره‌ش، هه‌میان به‌رێ خوه‌ دایێ كو ئه‌وێ پاته‌ كه‌تیه‌ سه‌ر سه‌رێ وی به‌نده‌كێ ره‌شه‌ و كه‌شه‌ كرێته‌، تێك هاتن و تێكچوون، گۆتێ باز یێ شاشبووی ئه‌م رازی نابین، جاره‌كا دی باز بلندكره‌ ڤه‌ بازی جارا دووێ پاته‌ هاڤێته‌ سه‌ر سه‌رێ به‌ندێ ره‌ش جاره‌كا دیتر هه‌میان گۆتێ: دیسا بازێ خه‌له‌ت بووی، بۆ جارا سیێ باز فرانده‌ڤه‌ سێ باره‌ پاته‌ هاڤێته‌ سه‌ر سه‌رێ به‌ندێ ره‌ش، ئینا خرا پێكڤه‌ گۆتێ: ما چاره‌ هه‌ما بلا به‌ندێ ره‌ش ببیته‌ مه‌زنێ مه‌ و ب شه‌ڤێ ژی هه‌ر خولامینیا میرێ خوه‌ یێ كه‌ڤن دكر، رۆژ هاتن و چوون ئه‌ڤی به‌ندی، ئاخفتنا خوه‌بجهئینا و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا ره‌ق دگه‌ل دا كر و ته‌ر و هشك پێكڤه‌ دسۆتن، یێ دزی دكر و یێ ژ مالا وی دزی دهاته‌ كرن و یێ شكیات دكر و یێ دیده‌ڤانی دا هه‌می پێكڤه‌ سزادان، ئانكو حه‌ق و نه‌حه‌ق و تاوانبار و تاوانلێكری پێكڤه‌ سزا ددان، هه‌كو دبێژن ژیارا خه‌لكێ وی باژیركی كره‌ د كولندكی دا، ئینا ریهسپی و ماقوولێن وان كۆمبوون، گۆتی ئه‌ڤی به‌ندێ ره‌ش چ ژیار بۆ مه‌ نه‌هێلا دڤێت به‌رێ خوه‌ بده‌ینه‌ چاره‌كێ خوه‌ ژێ قورتال بكه‌ین، پرسیار كر ئه‌مان ده‌خیل، هنده‌كان گۆتنێ مرۆڤه‌كێ ل ڤێرێ هه‌ی ئه‌ڤ به‌ندێ ره‌ش گه‌له‌ك رێزێ لێ دگریت ئه‌گه‌ر ئه‌و رێكه‌چاره‌كێ بۆ مه‌ ببینیت، ریهسپی و ماقوولان قه‌ستا میری (ئاغای) كرن، گۆتنێ ئه‌ڤی به‌ندی بێهنا مه‌ چك كریه‌ سته‌مه‌كا مه‌زن ل مه‌ دكه‌ت،هه‌كه‌ تو د گه‌ل باخڤی به‌لكو پیچه‌ك دلۆڤانیێ ب مه‌ ببه‌ت و ئه‌م وه‌كو مۆڤان بژین، ئاغای گۆتێ هیڤیا خودی ئه‌ڤ شه‌ڤه‌ دێ ئێته‌ ده‌ڤ من و ئه‌ز داخوازا هه‌وه‌ ئاراسته‌ی وی كه‌م بێژمێ كانێ بۆچی ڤێ چه‌ندێ د گه‌ل هه‌وه‌ دا دكه‌ت، ل ده‌مێ به‌ند ڤه‌گه‌ریایه‌ ده‌ڤ میری. میری گۆتی ئه‌رێ به‌ندێ ره‌ش تو بۆچی وه‌ل ڤی ملله‌ی دكه‌ی ما تو گونه‌ه ناكه‌ی؟، گۆتێ میرم تو ژ من بگه‌ریێ ئه‌ڤ ملله‌ته‌ یێ هه‌ژی ڤێ چه‌ندێ یه‌ و خراپترێ ژی هه‌كه‌ نه‌وه‌سا بیت، دێ بۆچی ژ وان هه‌می مرۆڤان باز پاته‌ی هاڤێته‌ سه‌ر سه‌رێ من بهێله‌ دا ئه‌ز بێهانا وان بده‌مێ، هه‌چیا دهێته‌ سه‌رێ وان ژ وان بخوه‌یه‌.
ئه‌ڤجا هوون چاوا ڤێ سه‌رهاتیێ دسه‌پینن. حوكم بۆ هه‌وه‌یه‌!!ئه‌ڤ سه‌رهاتیه‌ ل قووناغا ناڤنجی مه‌ خواند بوو.. .