ئه‌ڤرۆ نيوز:

رێكخراوا “هيومه‌ن رايتس ووتش” راگه‌هاند كو هێزێن پێشمه‌رگه‌ى رێ ناده‌نه‌ هنده‌ك عه‌ره‌بێن شه‌رێ پێشمه‌رگه‌يى كرى ڤه‌گه‌رنه‌ وان ده‌ڤه‌رێن پێشمه‌رگه‌يى رزگار كرين ل پارێزگه‌ها مووسل، هه‌تا كورد نه‌ڤه‌رنه‌ سه‌ر ئه‌ردێن خوه‌.

رێكخراوێ د راپۆرته‌كا خوه‌ يا نوو دا هوشدارى دا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر سه‌پاندنا “سزادانا گشتى ل سه‌ر گرۆپێن عه‌ره‌ب ب ته‌مامى” ژ ئه‌گه‌رێ كريارێن توندوتيژيێ يێن چه‌كدارێن داعش ئه‌نجام داين.

ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ ژى كريه‌ كو هنده‌ك به‌رپرسێن كورد هنده‌ك پێرابوون كرينه‌ ب به‌هانه‌يا وێ چه‌ندێ كو عه‌ره‌بێن سونه‌ هاريكاريا داعش كريه‌ و نوكه‌ ژى د هاريكارن ل گه‌ل وان و دڤێت ڤه‌گه‌رنه‌ ده‌ڤه‌رێ.

ڤێ رێكخراوێ ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ كريه‌ كو هنده‌ك به‌لگه‌ ل به‌ر ده‌ستێ وان هه‌نه‌ كو كارێن جوداكارى يێن ئاشكه‌را ل شێخان يا پتر خوجهيێن وێ ئێزدى و تلكێف يا خوجهيێن وێ مه‌سيكى و زه‌مر ل نه‌ينه‌وا و مه‌خمۆر ل هه‌ولێر هاتينه‌ كرن و ئه‌وان ب چاڤ ديتينه‌ ل ده‌مێ سه‌ره‌دانا خوه‌ يا ڤێ دووماهيێ ل هه‌يڤا 12 يا سالا بۆرى.

ئه‌ڤه‌ ده‌ڤه‌رێن كوردستانى يێن ده‌رڤه‌يى ئيدارا هه‌رێمێ نه‌ و به‌غدا ژى ب ده‌ڤه‌رێن كێشه‌دار وه‌سف دكه‌ت و هه‌ر ئێك ژ به‌غدا و هه‌رێمێ ڤان ده‌ڤه‌ران بۆ خوه‌ دخوازن.

هيۆمه‌ن رايتس ووچ دايه‌ زانين ژى كو هێزێن كوردى رێ ل خێزانێن عه‌ره‌ب گرتيه‌ كو ڤه‌گه‌رنه‌ ده‌ڤه‌رێن ئارام ل باكوورێ عيراقێ بۆ چه‌ندين هه‌يڤان و د هه‌مان ده‌م دا رێ دايه‌ كوردان بچنه‌ وان ده‌ڤه‌ران و بچنه‌ ناڤ مالێن وان عه‌ره‌بێن ره‌ڤين ژى.

زێده‌تر دبێژيت: “هنده‌ك ژ وان رێگريان نوكه‌ هاتينه‌ كێمكرن ب تايبه‌ت ل هه‌يڤا ئێك يا ئه‌ڤ ساله‌ پشتى رێكخراو ل گه‌ل حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ ئاخفتى، به‌لێ هنده‌ك ژى هێشتا يێن ماين”.

گه‌له‌ك ژ خه‌لكێ شێخان و مه‌خمۆر و زه‌مر و تلكێف ره‌ڤيبوون ژ ترسا چه‌كدارێن داعش ژ وه‌لاتيێن كورد و عه‌ره‌ب و مه‌سيحى و ئێزدى كو نێزيكى 600 هزار كه‌سانه‌ به‌رى داعش ده‌ستێ خوه‌ بدانيته‌ سه‌ر وان ده‌ڤه‌ران.

هنده‌ك ژى مانه‌ ل جهێ خوه‌ ب مه‌ره‌ما وێ چه‌ندێ كو شه‌ر نه‌گه‌هشتيه‌ وان ده‌ڤه‌را و گه‌له‌ك ژ كه‌سانێن عه‌ره‌ب ژى مانه‌ ل جهێن خوه‌ يان ژى مانه‌ ل وان جهێن داعش لێ دژيت.

ب ده‌هان كه‌سان بۆ رێكخراوێ ئاخفتينه‌ و ئاماژه‌ ب وێ چه‌ندێ كريه‌ كو هێزێن كوردى رێ هه‌موو عه‌ره‌بێن ره‌ڤين گرتينه‌ ڤه‌گه‌رنه‌ جهێن خوه‌ هه‌تا ڤه‌كولينه‌كا هوور دهێته‌ كرن، به‌لێ رێ دايه‌ كوردان بزڤرنه‌ ڤه‌ جهێن خوه‌.

هێزێن ئێمناهيێ يێن كوردان ژى رێ ب وان عه‌ره‌بان ناده‌ن بچنه‌ ناڤ پارێزگه‌هێن وان هه‌كه‌ كه‌فيله‌ك ل ئێك ژ وان پارێزگه‌هان نه‌بيت ژ نه‌ژاد كورد، ژ به‌ر هندێ ژى ئه‌و ل ده‌ردورێن هه‌رێما كوردستانێ د ئاڤاهيێن چولكرى يێن حكومى دا دژين و پێدڤيێن سه‌ره‌كى ژى زوو ب زوو ناگه‌هنێ.

ئه‌ڤرۆ:

ئاژانسا پەلس راپرسیەکا تایبەت ل سەر پەیوەندیێن تورکیا و وەلاتێن جیران ساز کریە و د ئەنجامدا دەرکەڤتیە ھۆلێ کو 73% وەلاتیێن تورکیا ژ پەیوەندیێن تورکیا ل گەل ھەرێما کوردستانێ رازینە و 68% وەلاتی ژی ژ پەیوەندیێن تورکیا ل گەل سووریێ، عیراق و ئیرانێ رەخنە دکەن و دیار دکەن کو تورکیا ل رۆژھەلاتا ناڤین ب تنێ مایە و سیاسەتا دەرڤە یا حوکمەتێ تووشی شکەستنێ ھاتیە.

تورکیا بەر ب ھەلبژارتنێن ھەفتێ حزیرانا ئەڤسالە ڤە دچیت و ھژمارەک زێدە ژ ئاژانس و کۆمپانیێن راپرسیان ل سەر داخوازا سازیێن سڤیل و پارتێن سیاسی ل باژێرێن جودا یێن تورکیا و باکورێ کوردستانێ راپرسیان ئەنجام ددەن. د ڤێ دەربارێ دا ئاژانسا پەلس راپرسیەکا تایبەت ل سەر پەیوەندیێن تورکیا ل گەل وەلاتێن جیران و ھەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا سازکر و د ئەنجاما راپرسیێ دا کو ل باژێرێن وەک ئستەنبول و کۆجاعەلی یێن تورکیا و ئامەد و عەنتاب یێن باکورێ کوردستانێ ھاتیە پێکئینان ئەنجامێن سەرنج راکێش دەرکەڤتنە ھۆلێ، ل دووڤ ئەنجامێن راپرسیێ ٦٨% وەلاتیێن کو پشکداری کرینە رەخنە ل سیاسەتا دەرڤا یا حوکمەتا تورکیا دگرن و دیار دکەن کو سیاسەتا حوکمەتێ ل ھەمبەر وەلاتێن جیران د ئاستەکی گەلەک خراب دایە و تورکیا رۆژ ب رۆژ ب تنێ دمینیت.

ھەروەسا ژ 73% پشکداربوویێن راپرسیێ ژی دیار کرینە کو پەیوەندیێن تورکیا ل گەل ھەرێما کوردستانێ د ئاستەکی باش دایە و دڤێت تورکیا د ھەر واری دا پەیوەندیێن خوە گەشتر بکەت. وەلاتیێن تورکیا دیار ژی کرینە کو دڤێت تورکیا ھەڤسەنگیەکێ د ناڤبەرا پەیوەندیێن خوە یێن ل گەل ئورۆپا و رۆژھەلات دا دروست بکەت و ل دووڤ تایبەتمەندیێن ھەر وەلاتەکی جیران ژی سیاسەتەکا سەردەمیانە برێڤە ببەت.
دیسان د راپرسیا ئاژانسا پەلس دا دەرکەڤتیە ھۆلێ کو 71% وەلاتیێن تورکیا دخوازن قۆناغا ئاشتیێ سەربکەڤیت و رەوشا شەر ل تورکیا نەمینیت و دیار کرینە کو ئەو باوەر دکەن دێ حوکمەتا تورکیا پرسا کوردی چارە بکەت و ھەموو شەرڤانێن کورد دێ ژ ئاخا تورکیا دەربکەڤن و ئەو دێ ھێنە رازی کرن کو دەستان ژ چەکی بەردەن و خەباتا سیاسی برێڤە ببەن.
د پشکا ل سەر ھەلبژارتنێن ھەفتێ حزیرانا ئەڤسال یێن پەرلەمانێ تورکیا ژی 41% وەلاتیان دیار کرینە ئەو دێ دەنگێ خوە بدەنە پارتا داد و گەشەپێدانێ (ئاکپارتی) و 28% دێ دەنگێ خوە بدەنە پارتا کۆماریا گەل و 13% ژی ئاشکرا کرینە کو دێ دەنگێ خوە بدەنە پارتا بزاڤا نەتەوە پەرست و 11% ژی دیار کرینە ئەو دێ دەنگێ خوە بدەنە پارتا دیمۆکراسیا گەلان و ل دووڤ راپرسیا ئاژانسا پەلس (ئاکپارتی) دیسان یەکەمە و پارتیا دیموکراسی یا گەلان ژی بەندێ 10% دەرباز دکەت و نێزیکی 70% ھەتا 75% کورسیان ل پەرلەمانی ب دەستڤە دئینیت.
ل ئالیێ دی کۆمپانیا کۆندا یا راپرسیان ژی د ئەنجاما راپرسیەکا بەرفرەە دا کو ل 13 باژێرێن تورکیا و باکورێ کوردستانێ ئەنجامدایە، (ئاکپارتی) 42%، پارتیا کوماری 27%، پارتیا بزاڤا نەتەوەپەرست 13% و پارتیا دیموکراتی یا گەلان 10% دەنگان وەردگرن.
کۆمپانیا کۆندا راگەھاندیە کو ل دووڤ ئەنجامێن کو ب دەست خستیە (ئاکپارتی) دیسان یەکەمە لێ کورسیێن کو بکەڤنە د دەستێ (ئاکپارتی) بۆ گوھۆرینا دستوورێ گشتی و بجە کرنا سیستەمێ سەرۆکاتیێ تێر ناکەت و دبێژیت دێ (ئاکپارتی) و پارتیا دیموکراتی یا گەلان ھەم بۆ چارەکرنا پرسا کوردی و ھەم ژی بۆ گوھۆرینا دستووری و ئینانا سیستەمێ سەرۆکاتیێ ل ھەڤ بکەن.
کۆمپانیا کۆندا د پشکەکا دی یا ئەنجامێن راپرسیا خوە دا ژی راگەھاندیە کو دەستنیشان کرنا بەربژێران دێ تا رادەکی گوھۆرینێ د وەرگرتنا دەنگان دا بکەت لێ نە د ئاستەکی گەلەک مەزن دایە.