برینا بودجه‌یا هه‌رێمێ

برینا بودجه‌یا هه‌رێمێ

10

په‌روین دۆسكى
پشكا دوویێ
برینا پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژ بۆدجه‌یا گشتییا ئیراقێ بنپێكرنه‌كا ئاشكرا و به‌رچاڤا ده‌قێن ده‌ستوورێ ئیراقێ یه‌ و بوویه‌ ئه‌گه‌رێ ب هه‌روه‌چوونا پشكه‌ك زۆر ژ مافێن ئابوورى و جڤاكیێن وه‌لاتیێن هه‌رێمێ ئه‌و مافێن ده‌ستوورێ ئیراقێ ب خوه‌ ئاماژه‌ پێكرى، ئه‌ڤ سه‌ره‌ده‌رییا حوكمه‌تا ئیراقێ بوویه‌ ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى كو خه‌لكێ كوردستانێ باوه‌رى ب مانا خوه‌ د ناڤا سنوورێن ئیراقێ دا نه‌مینیت، ب تایبه‌ت ژى پشتى كو حوكمه‌تێن ئیراقێ سه‌ركه‌فتن د پرۆسه‌یا مفا وه‌رگرتنێ ژ ده‌ستوورى دا نه‌ ئینایین، بۆ پاراستنا یه‌كێتییا نیشتیمانى و گه‌ره‌نتى نه‌كرنا مافێن وه‌لاتیێن ره‌سه‌نێن ئیراقێ. هه‌روه‌سا نه‌مه‌زاختنا پشكا هه‌رێمێ ژ خه‌رجیێن سه‌روه‌ریێ ئه‌وێن هه‌ژى بۆ هه‌رێمى و یێن هاتینه‌ ته‌رخانكرن بۆ هه‌ر یه‌ك ژ (وه‌زاره‌تا به‌رگریێ) كو هێزێن پێشمه‌رگه‌ى وه‌ك پشكه‌ك ژ سیسته‌مێ به‌رگرییا ئیراقێ ژ موچه‌یێن وان هاتینه‌ بێ به‌هر كرن و پرۆژه‌یێن سكر (ئاڤبه‌ند) و مفایێن گشتى.
ـ ئه‌م د كارین گرنگترین ئه‌و بنپێكرنێن ده‌ستوورى یێن حوكمه‌تێن ئیراقێ ب كورتى د ڤان خالان دا به‌رچاڤ بكه‌ین:
1. مادده‌یێ (5): ژ ده‌ستوورى داكۆكیێ ل سه‌ر سه‌روه‌رییا یاسایێ دكه‌ت، حوكمه‌تا ئیراقێ پێگیر نه‌بوویه‌ ب به‌ندێن یاسایا بۆدجه‌یا گشتییا سالا 2014 ڤه‌ پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژ بۆدجه‌یا ئیراقێ نه‌هنارتیه‌ و ئه‌ڤه‌ ب خوه‌ بنپێكرنا ده‌ستوورى یه‌، ئه‌ڤه‌ د ده‌مه‌كى دا یه‌ برینا بۆدجه‌ى بریاره‌كا یه‌كئالى یا سه‌رۆك وه‌زیران بوو.
2. مادده‌یێ (14): حوكمه‌تا ئیراقێ ب برینا مووچه‌یێ فه‌رمانبه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ و ژێده‌رێ سه‌ره‌كیێ ژیارا وان جوداهى خستییه‌ د ناڤبه‌را وه‌لاتیێن هه‌رێما كوردستانێ و ده‌ڤه‌رێن دیترێن ئیراقێ دا، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌ڤ مادده‌ یه‌ دبێژیت هه‌موو ئیراقى وه‌كهه‌ڤن و نابیت ژبه‌ر ئه‌گه‌رێن ره‌گه‌ز و نه‌ژاد و نه‌ته‌وه‌ و ئایینێ جوداهى د ناڤبه‌را وان دا بێته‌ كرن.
3. مادده‌یێن (25 و 26) ته‌كه‌ز دكه‌ن كو (ئه‌ركێ حوكمه‌تا ئیراقێ یه‌ ل دووڤ بنه‌مایێن ئابووریێن نوو چاكسازیێ د ئابوورییا وه‌لاتى دا بكه‌ت ب ئاوایه‌كى ژ ته‌ڤ ژێده‌ران به‌رهه‌مدار بیت و ژێده‌رێن داهاتى هه‌مه‌ره‌نگ بكه‌ت و ناڤتێ دانا كه‌رتێ تایبه‌ت و سه‌رمایه‌گوزاریێ و گه‌شه‌پێدانێ بكه‌ت، دروست به‌روڤاژى ڤێ چه‌ندێ ب برینا بۆدجه‌یا هه‌رێما كوردستانێ حوكمه‌تا ئیراقێ زیان گه‌هانده‌ ئابوورییا هه‌رێمێ و ره‌وشا بازرگانى ژ كارئێخست، بۆ زانین پرانییا كارێن بازرگانى ل هه‌رێمێ پشتگه‌رمێن قستێن مه‌هانه‌ بوون ب تایبه‌ت پرۆژه‌یێن ئاڤاكرنێ و بانكا و بازار و بازرگانى چ یێن حوكمه‌تێ بن یان یێن سازیێن بازرگانى و كه‌سان بن.
نه‌دانا قستان و گیروكرنا وان بوونه‌ ئه‌گه‌رێ ژ كاركه‌تنا ئالۆگۆرێن دراڤى و د ئه‌نجام دا پرۆژه‌یێن ئاڤاكرن و پێشڤه‌برنێ ژ كار كه‌تن و بازارێ كارى هه‌رفت، ژبه‌ركو پرانییا وه‌لاتیێن هه‌رێمێ بۆ ژیارا خوه‌ پشتگه‌رمێن كارێ ده‌وله‌تێ بوون، ئه‌ڤه‌ ژى بوو ئه‌گه‌رێ دووركه‌تنا سه‌رمایه‌یێ خوه‌یى و بیانى ژ هه‌رێمێ.

کۆمێنتا تە