به‌یاناما 11 ئادارێ رێكه‌فتنه‌كا نه‌ژبیر كریه‌

به‌یاناما 11 ئادارێ رێكه‌فتنه‌كا نه‌ژبیر كریه‌

249

ل رێكه‌فتى حه‌فتى ئادارا 1970 رێكه‌فتناما 11 ێ ئادارێ یا دیرۆكى ل به‌غدا پایته‌ختێ عیراقێ هاته‌ مۆركرن و هه‌بوونا وێ هاته‌ راگه‌هاندن كو ئه‌ڤ رێككه‌فتنه‌ ژ لایێ حوكمه‌تا عیراقێ و سه‌ركرداتیا كوردستانى ڤه‌ هاتبوو گرێدان ب راستى رێككه‌فتنه‌كا دیرۆكى بوو د خه‌بات و تێكۆشینا ملله‌تێ كورد دا، كو هه‌مى ملله‌تێن عیراقێ د شادبوون ب ڤێ رێككه‌فتنامێ، گومان تێدا نینه‌ ئه‌و ژى كو پشتى رژێما ده‌ستهه‌لاتدارا عیراقێ نه‌چاربووى و چ د ده‌ستان دا نه‌ماى و ژ هه‌مى لایان ڤه‌لاواز بووى و چه‌ندین شكه‌ستن دیتین ل سه‌ر ده‌ستێ پێشمه‌رگێ شۆره‌شا ئیلۆنێ و چه‌ندین داستان هاتینه‌ تۆماركرن كو ڤێ رژێمێ شیانێن به‌رده‌وامیا شه‌رێ ل گه‌ل شۆره‌شا ئیلۆنێ نه‌مابوون. ئه‌ڤجا نه‌چاربوو ژ بۆ گرێدانا دانوستاندنان ل گه‌ل لایه‌نێ كوردى، ئه‌و ژى دانپێدان ب مافێ ملله‌تێ كورد بهێته‌كرن و حوكمێ زاتى (ئۆتونومى) بهێته‌دان، ئه‌و ژى كو سێ پارێزگه‌ه دچارچووڤه‌یێ ڤێ رێككه‌فتنێ دا بن ئه‌و ژى هه‌ولێر و سلێمانى و دهۆك وه‌ك ده‌سپێك، هه‌ر وه‌سا چاره‌نڤێسێ باژێرێ كه‌ركووكێ ئێك ژ وان خالێن سه‌ره‌كى و گرنك بوون د ڤان دانوستاندنان دا، شاندێ كوردى د ڤان دانوستاندنان دا پێكهاتبوو ژ ڤان رێزداران: ئدریس بارزانى و مه‌سعود بارزانى و سامى مه‌حموود عه‌بدولره‌حمان و دارا ته‌وفیق و دكتۆر مه‌حموود عوسمان كو په‌یڤا لایه‌نێ كوردى ژ لایێ وی ڤه‌ هاته‌ خواندن و شاندێ حوكمه‌تا عیراقێ پێك هاتبوون ژ سه‌رۆك كۆمارێ عیراقێ ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن ئه‌لبه‌كر و جێگرێ وى سه‌دام حوسێن و عزه‌ت ئیبراهیم دۆرى ئه‌ندامێ سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ و حه‌ردان عه‌بدولغه‌فار ئه‌لتكریتى وه‌زیرێ به‌ره‌ڤانیا عیراقى. مه‌ره‌م ژ ڤێ رێككه‌فتنێ ئه‌و بوو وه‌ك مه‌ ئاماژه‌ پێ داى كو دانپێدان بهێته‌ كرن ب مافێ كوردان و دانا حوكمێ ئوتونۆمى كو ئه‌ڤ به‌یانامه‌ هاته‌ خواندن ژ لایێ سه‌رۆك كۆمارى ڤه‌، به‌لێ مخابن حوكمه‌تا عیراقێ پێگیرى ب به‌ند و خال ورێنه‌مایێن ڤێ رێككه‌فتنێ نه‌كرن ئه‌وژى كو ماه‌یه‌كى نه‌كێشا جاره‌كا دى ڤێ رژێمێ خو ل سه‌ر پیان گرت وبه‌رده‌وامى دا شه‌رى دگه‌ل سه‌ركردایه‌تیا شوره‌شا ئه‌یلونێ ئه‌وبوو هێزێن خو هنارتنه‌ به‌روكێ شه‌رى كو دپشت گه‌رم بوون ب تانك وزریپووش وفروكه‌ وجاشان بڤێ چه‌ندێ جاره‌كا دى ملله‌تێ عیراقێ بگشتى ئێخسته‌ ژێر ژیانه‌كا سه‌خت و دژوار و بێ ئۆمێدیه‌ك په‌یداكر ل جه‌م خه‌لكێ عیراقێ و شه‌قامێ وێ كو ئه‌ڤێ رژێمێ گوژمه‌كێ زۆر یێ پاره‌ى ته‌رخانكر ژبۆ ڤێ مه‌ره‌مێ وه‌ك كرینا چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى و تۆماركرنا چه‌ندین فه‌وجێن به‌ره‌ڤانیا نیشتیمانى (افواج الدفاع الخفیفه‌) و گرێدانا چه‌ندین ریككه‌فتنێن له‌شكرى و به‌ره‌ڤانی و هه‌والگیرى ل گه‌ل گه‌له‌ك وه‌لاتان مینا رۆسی و چینێ وه‌لاتێن ده‌ردۆر. جاره‌كا دى ئاگرێ هه‌لبووڤه‌ و بوو ئه‌گه‌رێ كوشتنا ژماره‌كا زۆر ژ هه‌ردو لایان و كاڤلكرن و سۆتنا چه‌ندین گوندێن كوردستانێ و ئاواره‌كرنا ب هزاران خێزانان كو تێ دا ته‌ر و هشك پێكڤه‌ هاتنه‌ سۆتن كو د ڤى شه‌ڕى دا زه‌ره‌رو و زیانێن مه‌زن گه‌هشتنه‌ هه‌مى خه‌لكێ عیراقێ كو ل وى سه‌رده‌مى رژێما ده‌ستهه‌لاتدار ب چه‌ند كریارێن دژى مرۆڤاتیێ رابوو ل دژى ملله‌تێ مه‌یێ كورد ژ وان ژى نه‌پێگیریكرن ب ماڤێ مرۆڤ و گرتنا سیاسه‌تمه‌دارێن كورد و په‌یداكرنا دوبه‌ره‌كیێ د ناڤبه‌را كورد و عه‌ره‌بان دا وجێبه‌جێكرنا درووشمێ سیسه‌تا ئه‌ردێ سۆتى (سیاسه‌ الارچ المحروقه‌) و بكارئینا نه‌دادپه‌روه‌ریا جڤاكى د ناڤ جڤاكى دا و بلندبوونا ئاستێ بێكاریێ و نه‌مانا ئازادیێ و هندابوونا هه‌ستا وژدانێ و نه‌مانا شه‌فافیه‌تێ، هه‌ر وه‌سا زیانه‌كا هه‌ره‌ مه‌زن گه‌هانده‌ پێكڤه‌ژیانێ. هه‌ر د ڤى چارچووڤه‌ى دا باژێرێ كه‌ركووك ئێك ژ وان خالێن هه‌ره‌ گرنگ و ناكۆكدار بوویه‌ كو بوویه‌ ئه‌گه‌رێ هه‌لوه‌شاندنا ڤێ رێككه‌فتنێ و هه‌ر هه‌مان كێشه‌یه‌ كو ڤێ گاڤێ ژى رێگره‌ كو تا نوكه‌ بوویه‌ ئه‌گه‌رێ نه‌جێ به‌جێكرنا مادێ 140. خوه‌یایه‌ كو شۆره‌شا ئیلۆنێ به‌رده‌وامی دا خه‌باتا خوه‌ یا چه‌كدارى هه‌تا رێككه‌فتناما جه‌زائر یا خیانه‌تكارى ل 6\3\1975 مه‌ره‌م ژێ ڤه‌مراندنا چریسكا شۆره‌شا ئیلۆنێ بوو كو ڤێ چه‌ندێ ژى سه‌رگرت، پشتى كێمتر ژ دو سالان ل سه‌ر ڤێ رێككه‌فتنێ خه‌تیرا چریسكا شۆره‌شا گولانا پێشكه‌فتنخواز هه‌لبوو و هاته‌ د گۆره‌پانێ دا و ده‌ست ب خه‌باتا خوه‌یا چه‌كدارى كر، ئه‌و ژى ل 26\5\1976 و یا به‌رده‌وام بوو هه‌تا سه‌رهلدانا سالا1991 ێ ورزگاركرنا كوردستانێ ژ لایێ پێشمه‌رگه‌ى و جه‌ماوه‌رێ دلسۆزێ كوردستانێ ڤه‌ و ب پشته‌ڤانیا هه‌ڤپه‌یمانان و چێكرنا ده‌ڤه‌ره‌كا ئارام ژ بۆ هه‌رێما كوردستانێ كو ب بریاره‌كا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى بوو كو ڤێ گاڤێ ئه‌م خودان په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و هه‌رێمه‌كا سه‌ربخوه‌ و ئازادین كو ئه‌ڤه‌ هه‌مى ڤه‌دگه‌رێت ژبۆ خه‌بات و ماندیبوون و خوینا شه‌هیدێن ڤان هه‌ردو شۆره‌شان خودێ ژبۆ مه‌ ڤێ ره‌وشێ هۆسا راگریت و مه‌ ژ ڤێ قه‌یرانا جه‌ركبر قورتالكه‌ت و ئه‌ڤ ملله‌ته‌ جاره‌كا دى تووشى چ كاره‌ساتێن دى نه‌بیت.

کۆمێنتا تە