تێكدانا ڕاییا گشتى یا ناڤخوه‌یى
فازڵ میرانی
هه‌ر په‌یڤه‌كا ڤێ گوتارێ ب رامانا خوه یا زانستى، ئه‌وه كو بگه‌هیته كه‌سێ دخوینیت و كۆپیه‌كا وێ ژى ب زمانى ژى كوردى هه‌یه.
ڕاییا گشتى ل دۆر پرس و ڕویدانان ژ ژێده‌رێن فه‌رمى و نافه‌رمى پێكدهێت و دوور نینم ژ وێ ئێكێ كو داخوازا تشته‌كى بكه‌م كو ڕه‌نگه نه‌هێته بده‌سته‌ڤه‌ئینان، یانكو په‌یامێ ژ ژێده‌رى وه‌ربگرم، زۆرجاران ڕویدان ب په‌رده‌یه‌كێ باش ناهێته ڤه‌شارتن كو حه‌ز و ئاره‌زویان تێر بكه‌ت ل نیك وان كه‌سێن داخواز دكه‌ن، و ئه‌و كه‌سێن دخوازن د قه‌بارێ داخوازیێ دا د ژێكجودانه هه‌ر ئێك ب شێوه‌كى یه و زۆر جاران ژى ئه‌و كه‌سه‌كێ دێ وى تشتى خۆیا كه‌ت یێ چو ژێ نه‌زانیت، هندك جاران ژى ئه‌و داخۆیانى یا سه‌ركه‌فتى نابیت، ته‌نانه‌ت بێده‌نگى ژى دبیت، ئه‌گه‌ر هاتو ل گه‌ل نه‌زانینێ به‌ر ئێك كه‌ڤتن یان بێ باوه‌رى ژ لایێ چین و توێژێن جه‌ماوه‌ره‌وى ڤه، هینگى ئه‌و دهێته گوهارتن بۆ بۆچوونه‌كا ڤالا ژ وێ بێده‌نگیێ یا به‌ربه‌لاڤ د ناڤا خه‌لكى دا ب بابه‌تان و گۆتن و كریاران كو ب هیچ شێوه‌یه‌كى راستیه‌ك بۆ نینه.
و ئه‌ز و گه‌له‌كێن دیتر ژى كو نه‌هێنه هه‌ژمارتن، ژ وان كه‌سێن كو ب ئانالیزێن سیاسى یان ئه‌منى هاتینه به‌خشین بۆ پڕكرنا سه‌عاتێن ئه‌نجامدانا میدیایى كو فه‌توایێ لسه‌ر هه‌مى بابه‌تان دده‌ن، ئه‌ڤه ژى لۆژیكى یه كو ب گۆره‌ى ڤى جۆره لۆژیكى كو كریارا میدیایى لسه‌ر بنه‌مایێ گریمانه‌یان دڤێت كارڤه‌دان هه‌بیت، به‌لێ نه تشته‌كێ ڤه‌بڕى یه كو كارڤه‌دان یا راست بیت، چونكو ـ وه‌ك چاوا ئه‌وێن دیتر ژ گریمانه‌یان د دوور نینن، و ل به‌رامبه‌ر ئه‌وى مه‌زاجى یێ هه‌یى كو پێ دچیت ڕه‌گ و ڕیشالێن وى وه‌كو دیار لسه‌ر گومانێ بیت، ئه‌و ڕاىا گشتى ـ مه‌به‌ستا من پێ ل ڤێره دا یا كو ده‌ستنیشان دكه‌م، نه‌ك تێكڕایا ڕاییا گشتى ـ دێ ڤان جۆره هزران یێن كێم و كوڕى د راستیێ دا هه‌یین و یان هه‌ما راستى هه‌ر تێدا نینه دێ خولقینیت ـ و یا خولقاندى ژى ـ و دێ ل ناڤ خه‌لكى دا هێنه بژاندن و دێ كه‌ڤنه سه‌ر زارین وان پشتى كو د وژدانا وان دا ب له‌نگه‌رى ئاكنجى دبن، پاشى پشته‌ڤانه‌ك یان هه‌ڤدژه‌ك بۆ خوه دیتى، و سه‌ركه‌فتن ژى بۆ وى یه یێ ب هێزترین و ئه‌و كه‌سێن كو زۆرترین جاران هه‌ر ڤه‌دگێرن و دبێژن نه‌كو حه‌قیقه‌تێ دبێژن.
ئه‌حمه‌د زه‌كى یامانى، وه‌زیرێ پێشین یێ سعوودیێ ( ل سالا٢٠٢١ وه‌غه‌ركریه) ل گه‌ل شازاده (توركى ئه‌لفه‌یسه‌ل)، جاره‌كێ هه‌مان ئه‌و رامانه دوباره كریه، ده‌مێ گۆتینێ كو كه‌سه‌ك هه‌وه ب تشته‌كى تۆمه‌تبار دكه‌ت، به‌رسڤا وى ژى د دو ئاراسته‌یێن ژێجودا دا بوون: ئه‌گه‌ر كۆمه‌كا كه‌سان ژیارا وان لسه‌ر حیسابا مه بهێته دابینكرن، بێى هندێ كو زیان ب خه‌لكى بكه‌ڤن، ئه‌وان ئه‌ڤ ڕزقه پیرۆز بیت!
به‌لێ گه‌له‌كن ئه‌وێن كو لسه‌ر حیسابا شه‌خسى ژیارا خوه دابین دكه‌ن، ب مه‌دحه‌كرن كو ڕه‌نگه نه هه‌ژى مه‌دحه‌یان بیت یان زه‌ما وى كربیت و ره‌نگه هه‌ژى وێ نه‌بیت. ئه‌ڤ جۆره ژیار و رزقه تایبه‌ته و ژ چه‌ند كه‌سه‌كێن دیاركرینه و مه‌ره‌ما وێ ژى یا دیاره،وه‌كو دى پێچه‌وانى ڤێ چه‌ندێ ئه‌ڤه خاپاندنه د سیفه‌تێ دا و چوونا د ناڤ تشته‌كێ نه‌دیار دایه و بۆ خه‌لكى ب گشتى ئاراسته‌كریه.
نابیت ڕه‌ئى بهێته به‌ندكرن، به‌لێ نه‌بوونا پسپۆریێ سه‌رپێچى یه و ڕه‌نگه ژى گه‌شه بكه‌ت ببیته تاوانه‌كا بچویك یان یا مه‌زن، ب وێ رامانێ میدیا د گه‌ل جه‌ماوه‌رێ خوه دا نكاریت هنده‌ك بابه‌تان بوه‌شینیت و سه‌ره‌راى هندێ كو هه‌كه ئه‌و تشت بهێته‌كرن كه‌سێ هه‌ڤدژ بۆ خوه رابكێشیت، چونكو ئه‌و یا گونجاى نینه بۆ وه‌رگرێن خوه هنارده بكه‌ت بێى هندێ كو د كارڤه‌دانێن وێ نه‌گه‌هن، ب تایبه‌تى ئه‌و بابه‌تێن كو سیاسه‌ت و ئاسایش ته‌ڤلى هه‌ڤ ببن و ئه‌وا كو د دوڤ دا دهێت؛ ژ ڕوودانێن گرێداى بنه‌مایێن ده‌وله‌تێ و پایه‌یێن جڤاكى.
پرسێن گرنگ یێن جڤاكى نابیت دیتنه‌ك بن وه‌ك دیتنێن هه‌ڤالێ من یوسف، كو هه‌ر كه‌سێ كو ل ڕۆناهیان ئاشق بببت، وه‌سوه‌سه بۆ دروست دبیت كو بێژیت: ئه‌و بابه‌ت ب داوى هات یێ كو هه‌وه تێدا بریار ددان!
هه‌لبژارتنا بابه‌تان ب هووركارى و گونجاى بۆ جه‌ماوه‌رى و سپاردنا مژارێ تێدا و ده‌رباره‌ى وێ بۆ پسپۆڕان، بابه‌تان ژ پشترابوونێ بۆ گومانێ نا ڤه‌گوهێزیت ده‌رباره‌ى وان هزران یێن كو راییا گشتى پێكدئینن بژاله ناكه‌ت.
میدیا، پێش ئه‌ڤێ و پشتى ئه‌ڤێ ژى، پیشه‌ییا پرسیاركرنێ نینه ژ كه‌سه‌كى كو نزانیت بۆ كه‌سه‌كى كو دزانیت، به‌لكو زێده‌تر پرسیار ژ دو زانایان بێته‌كرن كو ل گه‌ل هه‌ڤ گه‌هشتین و وه‌سا دبینن پێدڤیه ب ساناهى بكه‌ڤن و بۆ خه‌لكى ڕه‌وا ببن.
ب درێژاهیا قۆناغێن كارێ سیاسی، من سه‌رنج دا وێ بڕا زۆر ژ ئاخفتن و باسێن كو پێچه‌وانى ڕاستییان بوون، و ئه‌و ئاخفتنه‌ك بوو وه‌كو ژه‌هره‌كێ بوو كو مێشكى دكوژیت و كێمئه‌ندام دكه‌ت و وێران دكه‌ت و به‌ر ب ژناڤچوونه‌كا ئاشكرا پالڤه دده‌ت، من ژى پیچه‌ك ژ ڕاستیان دیتیه و بهیسته، چونكو ژ پسپۆران هاتینه و مه‌به‌ستا من خودانێن رایێ یان تشته‌كه ژ رایا گشتى، چونكو ل داویێ (را ـ بۆچوون) جهێ خوه ل ناڤ خه‌لكى دا هه‌یه و مه‌ترسیدارترین تشت ئه‌وه كو خه‌لك دوباره دكه‌ن هه‌ر وه‌كو بابه‌ته‌كێ دیار كرى بیت.
