كۆڤید، مهترسییا تووشبوونا ژنێن دوگیان ب نهخۆشیێن كوژهك زێدە دكهت
تایبهت بۆ ئهڤرۆ
وهرگێڕان ژ ئینگلیزی: شهمال ئاكرهیی
ل گۆری ڤهكۆلهران، رێژهیهكا بلند ژ ژنێن دوگیان ئهوێن تووشی كۆڤیدێ دبن مهترسییا مرنێ لسهر وان و زارۆكێن وان یێن ژ نوی پهیدا دبن ههیه چونكی ئاستێ تووشبوونا وان ب نهخۆشیین كوژهك زێده دبیت.
راپۆرتێن ل دوور ڤێ پهتایێ لسهرانسهری جیهانێ وهسا دیار دكهن كو ژنێن دوگیان ب رەنگهكێ پتر ڤایرۆسا كۆرۆنایێ ڤهدگرن لهوڕا پزیشكێن ڤی بیاڤی هانا ژنان ددەن كو ڤاكسینێ ل دژی كۆڤیدێ وهربگرن داكو خۆ و زارۆكێن خۆ ژ مهترسییا مرنێ ب ڤی ڤایرۆسی و دهرئهنجامێن تووشبوونێ بپارێزن.
ژبهر ههبوونا جوداهییان و چهوانییا ئهنجامدانا ڤهكۆلینان و دەستنیشانكرنا نهخۆشێن تووشی كۆڤیدێ بووین ژ وهلاتهكی بۆ ئێكێ دی، ههتا رادەیهكێ، گههشتن ب ئهنجامێن تێروتهسهل ب زهحمهته نهمازه ل وهلاتێن خۆدان داهاتێن نزم كو كێم ڤهكۆلین لێ هاتینه كرن.
د 12 دوازده ڤهكۆلینێن لسهر 13000 سێزده هزار ژنێن دوگیان، یێن نه ڤاكسیندایی هاتینه كرن، زانایێن تایبهتمهند بزاڤ كرن داكو بگههنه ئهنجامێن پشتراستكری ل سهرانسهری جیهانێ سهبارهت ب مهترسیێن وان ڤهگرتنان یێن كو ژنێن دوگیان تووش دبن.
بۆ دكتور ئێمیلی سمیت Dr Emily Smith ، ماموستایا هاریكار ل تهندروستییا جیهانی ل زانینگهها جۆرج واشینتۆن George Washington University، و ههڤكارێن وێ خۆیا بوویه كو د ئهنجامێن ڤهكۆلینان دا، 3% ژ ژنێن دوگیان یێن تووشی كۆڤیدێ بووین ل پشكێن چاڤدێرییا چڕ دا هاتبوونه نڤاندن، و ئهڤ رێژهیه چار جاران بلندتره ژ رێژهیا ژنێن دی یێن نه تووشبوویی. دیسان 2% ژ ژنێن دوگیان یێن تووشبوویی پێدڤی ب ئامیرێ ههناسهدانا میكانیكی بووینه داكو هاریكارییا وان بهێتهكرن بۆ ههناسه وهرگرتنێ.
زانا یێن ڤی بیاڤی رادگههینن كو ئهو ڤهكۆلێنێن هاتینه ئهنجامدان، بلندبوونا رێژهیا تووشبوونێ ب زێدهبوونا ههژمارا مرییانڤه گرێددهن، چونكی رێژهیا 7% ژ ژنێن دوگیان یێن تووشبوویی ب كۆڤیدێ ههمبهر 1% ژ ژنێن دوگیان یێن نه تووشبوویی دمرن. ههر وهسا ژنهك ژ ههر پێنج ژنێن دوگیان یێن ب كۆڤیدێ كهڤتین، تووشی ههودانا سیهان دبن.
ژ ئالییهكێ دی، و ل گۆری ڤهكۆلینهكا BMJ Global Health ئهنجامدای، مهترسی ل سهر زارۆكێن ژ نوی پهیدابوویی ههیه. ڤهكۆلین دیار دكهت كو ئهو ژنێن تووشبوویی ب كۆڤیدێ یێن نه ڤاكسیندایی، زارۆكێن وان دێ ل پشكێن چاڤدێرییا چڕ هێنه نڤاندن، چونكی ئهو زارۆك پتر ژ زارۆكێن دی، دێ ئاریشهیێن تهندروستی ههبن و رهنگه گهشهدانا وان یا مهعریفی و وهرارێ ل قۆناخا زارۆكینییا زوی دا، ل شهش ههیڤێن ئێكێ ژ تهمهنێ زارۆك، گیروببیت.
دكتور سمیت، دیار ژی دكهت كو ل دهمێ دوگیانیێ، گهلهك جاران ژنێن دوگیان دێ پێدڤی ب مانهڤێ بن ل چاڤدێریا چڕ، ل گهل ههبوونا مهترسییا مرنێ یان هندهك ئاریشهیێن گرێدایی ب ژههراویبوونا كورپهی.
ڤهكۆلێن وێ چهندێ ژی خۆیا دكهن كو ڤاكیسنێ كۆڤیدێ، مهترسیێ ل سهر زارۆكی كێم دكهت ئهگهر دایكێ ڤاكسین وهرگرت بیت، چونكی رەنگه دژهتهن ژ دایكێ بۆ زارۆكێ دناڤ مالبچووكی دا بچیت.