گرنگیا زمانێ ستانداردێ كوردى
زه‌رى نه‌وزاد
پرسا زمانێ ستاندارد، ئانكو هه‌لبژارتنا زاراڤه‌كێ زمانى، كو ببیته زمانێ نڤێسین و دانوستاندنا فه‌رمى ل وه‌لاتى، ئاسته‌نگیێن خوه هه‌نه و پێدڤى ب بزاڤێن هه‌مه لایه‌ن و سه‌رانسه‌رى هه‌یه، ره‌نگه زمانێ ستاندار ب تنێ د بیاڤه‌كى دا وه‌كو بیاڤێ ده‌رمانسازى، یان ریكلام یان د بیاڤێ بازرگانى یان ئاینى دا هاتبیته بكارئینان، ل جیهانێ ژى نموونێن ئه‌ڤان د زورن، به‌لێ ب گشتى زمانێ ستاندارد كو بیته زمانێ فه‌رمى یێ نڤیسینا وى وه‌لاتى تێدا دهێته راگه‌هاندن، پێدڤى ب پشته‌ڤانیا هه‌مه‌لایه‌ن هه‌یه.
سه‌باره‌ت زمانێ كوردى، ژ ئالیێ زانستێ زمانى ڤه، زمانه‌كه هه‌موو ئه‌و خه‌سله‌تێن سروشتى یێن زمانان یێن تێدا كو ببیته زمانێ ستاندار، ل دووڤ هنده‌ك قوتابخانێن زمانى، خه‌سله‌تێن زمانى ل سه‌ر چار ئاستان پێك دهێت، وه‌كو فونولۆژى، فۆنه‌تیك، مورفولۆژى، سینتاكس، ئانكو د ڤى بیاڤى دا دڤێت بهێته تاقیكرن، به‌لێ د هه‌مان ده‌مدا، بۆچوونه‌ك هه‌یه كو ب ستانداركرنا زاره‌كێ، ئانكو كوشتنا زاره‌كێ دى یه، چونكو د پلان و سیاسه‌تا زمانى دا، دشیاندایه زارێن دى د پرسێن هونه‌رى و ئه‌ده‌بى دا بهێته چالاككرن، هه‌روه‌كو بیاڤێ دوبلاژێ، بۆ نموونه هنده‌ك زاراڤ یێن هه‌ین، ل دوبلاژا بابه‌تێن كومیدى، یان به‌رنامێن زارۆیان، یان بابه‌تێن تراژیدى دشیاندایه بهێته بكارئینان، هه‌روه‌ه‌سا د بیاڤێ ئه‌ده‌بى دا، چیرۆكنڤیس، روماننڤیس، ب رێیا كاراكته‌ر و روودانان، دشێت مفا ژ هه‌موو دیالێكتان وه‌ربگریت.
هه‌ر چاوا بیت، ئه‌ز ل گه‌ل هه‌بوونا زمانه‌كێ ستانداردم، ژبه‌ر كو هه‌بوونا زمانه‌كێ ستانداردێ كوردى، ئانكو شێوه‌كێ هه‌ڤپشكێ كوردى، پێدڤیه‌كا ئێكجار گرنگه بۆ پاراستنا زمانێ كوردى و به‌ره‌ڤپێشڤه‌برنا وى، هه‌روه‌سا بۆ پێشكه‌فتنا ره‌وشه‌نبیریا نه‌ته‌وه‌یی و ب هێزكرنا ئێكرێزیا كوردان, هه‌روه‌سا گه‌له‌ك یا گرنگه بو سه‌رخستنا دۆزا ره‌وایا كوردى و بهێزكرنا په‌یوه‌ندیێن مرۆڤایه‌تى د ناڤبه‌را هه‌موو خه‌لكێ كوردستانێ، زمانێ ستاندارد بناغێ هشیاریا نه‌ته‌وه‌یی یا دروست و چارچووڤێ ئێكگرتنا نه‌ته‌ویى یا ئستراتیجى و گرنگترین پرا په‌یوه‌ندیا د ناڤبه‌را كورد و كێم نه‌ته‌وێن كوردستانێ یه و مه‌رجێ بنه‌ره‌تى یێ كیانێ نه‌ته‌وه‌یی یه بۆ سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ ل پاشه‌روژێ، لێ تا نوكه بارودۆخه‌كێ گونجایى بۆ دروستبوونا زمانێ ستانداردێ كوردى ل سه‌رانسه‌رى كوردستانێ دروست نه‌بوویه و ئه‌و هه‌ولێن هاتینه‌دان هه‌موویان ب ره‌نگه‌كێ ئه‌كادیمى سه‌رنه‌گرتیه و ل دوڤ وان هه‌ولان دیاردبیت كو زمانه‌كێ ستاندارد بۆ هه‌رچار پارچێن كوردستانێ گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته و بده‌ستڤه ناهێت، چونكى كوردستان وه‌لاته‌كێ سه‌ربخۆ و ئێكگرتى نینه و ژ ئه‌نجامێ پارچه‌پارچه‌كرنا كوردستانێ ژ لایێ دوژمنان ڤه و ته‌به‌سه‌ركرنا ملله‌تێ كورد ژ لایێ ده‌سهه‌لاتا دوژمنان ڤه زاراڤێن كوردى ژێك دویر كه‌تینه، له‌ورا دڤێت د هه‌رێما كوردستانا ئازاد ڤه ده‌ست پێبكه‌ین چونكى ده‌لیڤه پتر ل هه‌رێمێ هه‌یه بۆ دروستكرنا شێوازه‌كێ تایبه‌تێ زمانێ كوردى و ب فه‌رمى كرنا وى هه‌م ژ لایێ دام و ده‌زگه‌هان و میدیایێ ڤه هه‌م ژى د دستوورێ عیراقا فیدرالدا.
