خوەنشادانێن بەسرا بەرب ریفراندۆما ھەرێمکرنێ دچن
ئەڤرۆ نيوز:
وەزیرێ بەرێ یێ کاروبارێن ھەرێم وپارێزگەھان ل عیراقێ کو رێکخەرێ ئێکەمین ھەوا ھەرێمبوونا بەسرا بوو ل سالا 2008 راگەھاند، خوەنیشادانێن بەسرا ئەم ب دو قۆناغان بەر ب ئەنجامدانا ریفراندۆمێ برین ل دۆر ھەرێمبوونا بەسرا و رۆژانە چار ملیۆن بەرمیل ژ پەترۆلا بەسرا دھێنە فرۆتن وھەرێمبوونا وێ یا رەوایە.
وائیل عەبدولەتیف، وەزیرێ کاروبارێن بەرێ یێ کاروبارێن ھەرێم وپارێزگەھان وپارێزگەرێ بەرێ یێ بەسرا بۆ ئەڤرۆ گۆت” ئەڤە جارا پێنجێ یە ئەم داخوازا ھەرێمبوونا بەسرا دکەین، بۆ جارا ئێکێ ل سالا 2008 بوو ودووبارە ل سالێن 2012و 2013 ل دووڤ داخوازیا جڤاتا پاریزگەھا بەسرا و ل سالا 2014 ژی جارەکادی ئەو داخوازیە ژلایێ دکتۆر محەمەد ئەلتائی ھاتە دووبارەکرن ونوکە ل 2018 ژلایێ 15 ئەندامێن جڤاتا پارێزگەھا بەسرا ژ سەرجەمێ 35 ئەندامان ھاتە دوبارە کرن ڤە”.
وائیلی دیارکر” ھەموو ئەو داخوازیێن بەری نوکە ھاتینە کرن بۆ ھەرێمبوونا بەسرا ژلایێ حوکمەتا ناڤەندی ڤە ل بەغدا ھاتنە رەتکرن، نوکە پشتی بەرفرەھبوونا خوەنیشادانان ل باشوورێ عیراقێ ب گشتی وب تایبەتی ل پارێزگەھا بەسرا ل دۆر نەبوونا خزمەتگوزاریان، دو قۆناغان کارێ مە بەر ب پێش دبەت ل دۆر داخوازیا ھەرێمبوونێ، ئەوژی ل دووڤ دستووی پێدڤیە 2% ژ خەلکێ پارێزگەھێ وێ داخوازیێ پێشکێش بکەت ب ئیمزا وقۆناغا دویێ ژی ھەر ل دووڤ دستووری رێژا 10% ژ دەنگدەران وێ داخوازیێ بکەت، کو ئەڤ چەندە ب رێیا خوەنیشادانێن بەسرا یا ھاتیە کرن وسەلماندن، ئانکو ئەم پێدڤی ب کۆمکرنا ئیمزایان نابین، ژبەر کو ئەو خوەنیشادانێن بەرفرھە خوە ب خوە پرۆسەکا مەزن یا کۆمکرنا ئیمزایان بوو بۆ ئەنجامدانا ریفراندۆما ھەرێمبوونا بەسرا بۆ بدەستڤەئینانا 50 +1 دەنگێن پێدڤی بۆ راگەھاندنا ھەرێمبوونێ ئانکو 51% ژ دەنگان”.
ئاماژە دا ژی کو داخوازیا ھەرێمبوونا بەسرا یا رەوایە ل دووڤ مادێ 119 ژ دستوورێ عیراقێ وقانوونا پێرابوونێن بجھئینانا پێکئینانا ھەرێمان یا ھژمار 13 ل سالا 2008 وئەو درووشمێن ھاتینە بلندکرن ژی ل خوەنیشادانێن بەسرا ب تایبەتی ( پەترۆلا بەسرا بۆ بەسرایە) دجھێ خوە دا نەبوو، ژبەرکو سامانێن پەترۆلێ وغازێ ل ھەر جھەکێ عیراقێ مولکێ ھەموو گەلێ عیراقێ یە ل ھەموو ھەرێم وپارێزگەھان، لەوما نابیت ئەو رێژەیا مەزن یا پەترۆلێ ل بەسرا کو پترە ژ 50% ژ پەترۆلا عیراقێ تنێ بۆ پارێزگەھا بەسرا بیت، بەلێ پرۆسێن وەبەرھێنانێ دپەترۆلێ دا ودەرئینان وڤەگۆھاستنا وێ دڤێت دمفایێ بەسرا دابیت”.
دیارکر ژی” میکانیزما ئەنجامدانا پرۆسا ریفراندۆمێ ل دۆر ھەرێمبوونا بەسرا ل دووڤ قانوونا پێرابوونێن تایبەت ب پێکئینانا ھەرێمان، داخوازا ھەرێمبوونێ بۆ جڤاتا کۆمسیاران ل کۆمسیۆنا بلند یا ھەلبژارتنان دھێتە بلندکرن وژلایێ خوەڤە جڤاتا کۆمسیاران داخوازێ ژ جڤاتا وەزیران دکەت پارێ پێدڤی بۆ ئەنجامدانا ریفراندۆما ھەرێمبوونێ دابین بکەت وھەکە جڤاتا وەزیران ئەو پارێ پێدڤی بۆ کۆمسیۆنێ دابین نەکر، وی دەمی ریفراندۆم ناھێتە کرن”.
ب دیتنا ناڤبری” بەسرا نە تنێ پەترۆل یا ھەی، بەلکو بەسرا دکەڤیتە ل سەر کەنداڤی و تاکە بەندەر ل عیراقێ وەکو ئەم ھەموو دزانین یا ل بەسرا، دیسا پیشەسازیێن پترۆکیمیاویاتان یا ل بەسرا ھەی وسامانێ ماسیان ژی یێ ل بەسرا ھەی وچەندین دەرگەھێن سنوری یێن گرنگ ژی یێن ل بەسرا ھەین وەکو سەفوان ل گەل کوێتێ وشەلامجە ل گەل ئیرانێ، زێدەباری ھەبوونا چاندنێ ل سەفوان وزوبێر”.
دیسا گۆت” چار ملیۆن بەرمیلێن پەترۆلێ رۆژانە ژ بەسرا دھێنە فرۆتن بۆ دەرڤەی عیراقێ وئەڤرێژا پترە ژ بەرھەمێ پەترۆلێ ئیران وکوێت رۆژانە دفرۆشن، ھەتاکو بەندەرێن ل بەسرا ھەین بەری ڤەدیتنا پەترۆلێ ل عیراقێ، بودجا گشتی یا دەولەتا عیراقێ دابین دکر، ئانکو ئەم دشێین بێژین ب ھەبوونا ڤان ھەموو ژێدەرێن گرنگ، ئابوورێ پارێزگەھا بەسرا گەلەک یێ باشە”.