پێدڤیه هه‌رێم چ جارا په‌یوه‌ندیێن خوه د گه‌ل به‌غدا تێك نه‌ده‌ت
ئه‌ڤرۆ، سه‌باح زوهێر زێباری:
راگرێ كۆلیژا كارگێری و ئابووری یا زانكۆیا دهۆك دیاركر كو پێدڤیه هه‌رێما كوردستانێ هه‌می ده‌ما په‌یوه‌ندیێن خوه دگه‌ل عێراقێ خوش بكه‌ت، چونكی هه‌ردوو پێدڤی ئێكن، هه‌كه هه‌رێم و به‌غدا ل سه‌ر بودجا سالا نووی ژی رێكه‌فتن دێ گه‌له‌ك باش بیت و ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ ژی ژلایێ ئابووری ڤه باشتر بیت.
د.رێبه‌ر فه‌تاح راگرێ كۆلیژا كارگێری و ئابووری ل زانكۆیا دهۆك دیاركر سیاسه‌ت و ئابوور دپێكڤه گرێداینه،چونكی سیاسه‌ت سه‌ر بنه‌مایێ به‌رژه‌وه‌ندیا دهێته‌كرن و به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابووری سیاسه‌تێ رێڤه‌دبه‌ن،ل وه‌لاتێن پاشكه‌فتی سیاسه‌ت ئابوورێ رێڤه‌دبه‌ت،لێ ل وه‌لاتێن پێش كه‌فتی ئابوور و به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابووری سیاسه‌تێ رێڤه‌دبه‌ن،له‌وما وه‌كو دبینین هه‌روه‌لاته‌كێ سیاسه‌ت ئابوورێ رێڤه‌به‌ت و دویف به‌رژه‌وه‌ندیا خوه یا ساسی كاركربیت یا بوویه ئه‌گه‌ر كو كاودانێن خراب ب سه‌ردا بهێن و به‌روڤاژی هه‌روه‌لاتێ ئابوور سیاسه‌تێ رێڤه‌به‌ت گه‌شه‌یه‌كا ئابوریا باش بخۆڤه دیتی یه.
مامۆستایێ زانكۆیا دهۆك زێده‌تر خویاكر كو ل عێراقێ دا ل ده‌مێ حوكمه‌تا ئه‌یاد علاوی ل سالا 2004 عێراقێ پاره‌كێ خه‌یالی ده‌ستاندا هه‌بوو و به‌ری خه‌لكی هه‌میا دا مووچه خوریێ،مووچێن مه‌زن دانان و هه‌ر ئالیه‌كێ سیاسی ئه‌ڤ چه‌نده لایێ خودا راكێشا، له‌وما نوكه ئه‌ڤ به‌ره‌لای و نه‌دادی یا زۆر یا هه‌ی، ئه‌م وه‌كو ئابووریناس ئه‌ڤێ چه‌ندێ ب خه‌له‌تیه‌كا مه‌زن یا ئابووری دبینین،ئه‌ڤ سیسته‌مه هه‌تا نوكه یێ به‌رده‌وامه و عێراق و كوردستان پێكڤه دڤی ده‌ردی دا دنالن و سیسته‌مێ ئابووری هاتیه تێكدان، به‌ر ڤێ چه‌ندێ ژی سیسته‌مێ سیاسی ژی ل عێراقێ هاتیه تێكدان،ئه‌ڤه بوو ئه‌ڤه‌ر گه‌نده‌لی د عێراقێ و كوردستانێ دا دروست بیت، ئه‌ڤه ژی هه‌می ژ ئه‌گه‌رێ نه‌بوونا سیسته‌مه‌كێ دروستێ ئابووری یه كو ره‌وش گه‌هاندیه ڤی ئاسته‌ی.
دكتور رێبه‌ر ئاماژه دا وێ ئێكێ كو ل سالا 2004 هه‌تا 2014ێ عێراق پشكه‌كا زۆر یا پاره‌ی ل كوردستانی خه‌رج دكر،چونكی ئێمناهیا هه‌رێما كوردستانێ یا گونجای بوو كو كار ب پاره‌یبهێته‌كرن و ژینگه‌ها وه‌به‌رهێنانێ یا گونجای بوو،له‌وما ئه‌و پارێ زێده هه‌می ل كوردستانێ دهاته خه‌رجكرن، به‌رهندێ ژی ئه‌و ره‌وشا باش یا كوردستانێ پشتی سالا 2004ێ هه‌تا 2014ێ ئێك ژئه‌گه‌رێن ئابووریه‌كا باش كو هه‌مو داهاتێ زێده یێ عێراقێ دهاته هه‌رێما كوردستانێ.
“نه‌بوونا سیسته‌مه‌كێ دروست یێ ئابووری ره‌وشا عێراقێ گه‌هاندیه ڤی ئاستی”
د به‌رده‌وامیا ئاخفتنێن خوه‌دا راگرێ كۆلێژا كارگێری و ئابووری ل زانكۆیا دهۆك گۆت كو ب دیتنا من جیوپولوتیكا هه‌رێما كوردستانێ یا به‌رهه‌ڤی نینه كو سه‌ربوخوویا خوه وه‌ربگریت،لێ جیوئابوورا هه‌رێما كوردستانێ گه‌له‌ك یا باره كو سه‌رخووبیت، بۆ هندێ كو مه روله‌كێ مه‌زن هه‌بیت د ده‌ڤه‌رێ دا،له‌وما فه‌ره ئه‌م ل سه‌رڤێ كاركه‌ین كا چاوا جهێ خۆ یێ ئابووری دروست كه‌ین و ستراتیژیه‌تا خوه وه‌رگرین بۆ وێ چه‌ندێ بگه‌هینیه ستراتیژیه‌تا سیاسی،له‌وما ژی هه‌ردوو حوكمه‌تێن بزاڤێن باش كارینه كو وه‌به‌رهێنانێ بكه‌ن و ره‌وشا خه‌لكی خوشتر لێ بكه‌ن،چونكی ئه‌ڤ چه‌نده پێنگاڤه‌كا باشه بۆ هندێ هێدی هێدی بگه‌هیه سه‌رخووبوونا ئابووری.
زێده‌تر گۆت: مه چه‌ند كه‌رتێن ئه‌كتیف ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌نه ژ وان كه‌رتێ گه‌شت و گوزاری یه دڤێت ئه‌م ڤی كه‌رتی به‌رفره‌هتر بكه‌ین ده‌رگه‌هێ مه یێ ڤه‌كری بیت بۆ گه‌شتیارێن ده‌رڤه و وان بخۆ رابكێشین،هه‌روه‌سا كه‌رتێ چاندنێ ژی ئه‌كتیف كه‌ین و پشته‌ڤانیا جۆتیاری بكه‌ین بازاری پێش بێخین،هه‌روه‌سا كه‌رتی پیشه‌سازی و ئه‌ڤ هه‌ڤركیا ئیرانێ و عێراقێ ژی ئه‌م مفای لێ وه‌ربگرین، یا گرنگ دڤێت په‌یوه‌ندیێن مه هه‌می ده‌ما دگه‌ل عێراقێ دباش بن،چونكی هه‌رده‌ما په‌یوه‌ندیێن مه تێكچوون گه‌ل عێراقێ دێ ره‌وشا ئابووری گه‌هیته ئاسته‌كێ خراب.
ل دور بارودوخێ نها ژی دكتور رێبه‌ر فه‌تاح دبێژیت كوئه‌ڤا عادل عه‌بدلمه‌هدی بۆ كوردان دكه‌ت به‌رامبه‌ر وی یه یا كوردان بۆ وی كری درابوردووی دا، ب دیتنا من كا چاوا عێراق بۆ كوردستانێ یا گرنگه وه‌سا كوردستان ژی بۆ عێراقێ یا گرنگه، به‌رهندێ هه‌می ده‌ما عێراق نه دگه‌ل جودابوونا كوردستانێ یه،چونكی دێ هه‌ڤسه‌نگیا وێ ل ده‌ڤه‌رێ دا تیك چیت و سه‌نگا خوه نامینیت،هه‌كه پێكهاتنه‌ك بهێته‌كرن و ئه‌و ماوێ حوكمه‌تا عێراقێ بۆ خونیشانده‌را دانای و خونیشانده‌ر به‌ره‌ف ئێمناهیێ بچن و پیكهاتنه‌ك هه‌بیت دناڤ ئالیێن سیاسی دێ دبه‌رژه‌وه‌ندی هه‌میاندا بیت،ڤه‌گه‌راندنه بۆ ئابوره‌كا باشتر،ئه‌ڤه ژی ئێك ژ پیشبینیایه، لێ سیناریوویا دووێ هه‌كه ل عێراقێ و ئیرانێ فه‌وزا چێبوو و كارتێكرنا خوه ل سه‌ر بهایێ پترولێ كر وی ده‌می دێ گه‌له‌ك پێش بین و سیناریوویێن دی هێنه پێش كا كورد چ بكه‌ن د ڤێ ره‌وشێ دا.
