ئیمارات و به‌حرێن و ئیسرائیل دێ نه‌خشه‌ى گوهۆرن؟!
محه‌مه‌د چه‌لكی
حه‌تا ده‌مه‌كێ نه یێ دویر ئیسرائیل بۆ عه‌ره‌بان دوژمنێ هه‌ژمار ئێك بوو و ته‌ڤ ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بان په‌یوه‌ندی ل گه‌ل هه‌بوون، ب هێلا سۆر دزانین و ددانان و بریارێن كۆمكارا عه‌ره‌بی به‌رامبه‌ری گرێدانا په‌یوه‌ندیان ل گه‌ل ئیسرائیلێ دێ كه‌ڤیته به‌ر لیسته‌كا درێژ یا عمبارگۆیان. ئه‌ڤه ل گه‌ل مسرێ هاته‌كرن، چونكو مسرێ ل 17/9/1978.رێككه‌فتنا ئاشتیێ ل گه‌ل ئیسرائیلێ موهر كربوو، ته‌ڤایا ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی مسر ژ كۆمكارا عه‌ره‌بی ده‌رێخستن و باره‌گایێ كۆمكارا عه‌ره‌بی ژ قاهیره ڤه‌گوهاستن تونسێ. دوژمناتیا ئیسرائیلێ د ناڤ جاددا عه‌ره‌بی دا گه‌هه‌شتبوو ڕاده‌كێ نه‌به‌رهۆش ژبلی گه‌له‌ك هه‌وێن شه‌ری ل گه‌ل ئیسرائیلێ و درویشمێ “دێ ئیسرائیلیان هاڤێنه به‌حرێ” درووشمێ ئێكبوو، لێ د هه‌موو شه‌رێن عه‌ره‌بان ل گه‌ل ئیسرائیلێ كرین خوساره‌ت ببوون و هه‌تا وی ڕاده‌ی ل سالا ١٩٦٧ هه‌موو فله‌ستین ژ ده‌ست عه‌ره‌بان ئیناده‌ر و ده‌ستدان سه‌ر ئورشه‌لیمێ (قودسێ) و پشتی ده‌مه‌كی كره پایته‌خت.
هه‌لبه‌ت مه‌ره‌ما من نه كرنۆلۆجیا دوژمناتی و شه‌ڕێ عه‌ره‌بان و ئیسرائیلێ رێزكه‌م، لێ من خواست ئاڤرۆیه‌كێ ل وێ دوژمناتیا ل نابه‌ینا ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی و ئیسرائیلێ بده‌م دا بۆ هه‌وه دیاربیت كو كینا عه‌ره‌بان و نه‌فره‌تیا ئیسرائیلیان ل ده‌ف عه‌ره‌ب و هنده‌ك بۆسلمانێن نه عه‌ره‌ب دیاركه‌م. دیرۆك شاهده كو ئیسرائیل چ جارا یا عه‌ره‌بان نه‌بوویه، به‌لكو وه‌ك عه‌رد یا ئیسرائیلیان بوویه و هه‌ردو دینێن ب ناڤێ عه‌سمانی جوهاتی و مه‌سیحی) ژ ئیسرائیلێ ده‌ركه‌فتنه، هه‌روه‌سا گه‌له‌ك تێكست و ئایه‌تێن قۆرئانێ ژی ته‌كه‌زیێ دكه‌ن كو ئیسرائیل عه‌ردێ جوهیانه یانژی ب گۆتنا قۆرئانێ عه‌ردێ به‌نی ئیسرائیلیانه، لێ ژ به‌ر گه‌له‌ك سه‌ده‌مێن دیرۆكی و دژواریا داگیركه‌ریا عه‌ره‌بی و ئوسمانی هێدی هێدی سیمایێ ئیسرائیلێ یێ جوگرافی خولكێ عه‌ره‌بی گرت. دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا ئیسرائیلێ بخوه چیرۆكه‌ك تراژیدییه، لێ ب مێرانی شه‌ڕێ عه‌ره‌بان كر و هه‌تا شیان بگه‌هنه قووناغا ئه‌ڤرۆ كو ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ده‌وله‌تا هژمار ئێكه ژلایێ ئابووری و پێشكه‌فتنا زانستی ڤه زێده‌باری مێرگا دیمۆكراتیه‌تێیه. باڵاده‌ستیا ئیسرائیلێ ل سه‌ر ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ ژ هه‌ر لایه‌كیڤه وه‌كریه كو ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی هه‌می خه‌ونا ب پێشكه‌فتنا ئیسرائیلێڤه ببینن، ئه‌ڤجا هێدی هێدی دیوارێ دوژمناتیا ئیسرائیلێ ل گه‌ل عه‌ره‌بان به‌ره‌ف هه‌ڕفینێ چوو ب تایبه‌ت پشتی مسرێ ره‌فا ده‌وله‌تێن به‌رهه‌لستكار به‌ردای و رێككه‌فتنا ئاشتیێ ته‌ك لایانه ل گه‌ل ئیسرائیسلێ مۆركری. پشتی مسرێ ئوردن ژی چوو رێزا مسرێ. بێهیڤی بوونا فله‌ستینیان ژ كۆمكارا عه‌ره‌بی وه‌كو روینێ ژ ئاڤێ گرتی ل ساڵا ١٩٩٣ رێككه‌فتنا ئوسلۆ ل گه‌ل ئیسرائیلیان مۆركر و پلۆ(رێكخراوا رزگاریا فله‌ستین) ڤه‌گه‌ریا كنارێ رۆژئاڤا(الچفه الغربیه) و هه‌رێما غه‌ززه و نیڤ ده‌وله‌ته‌ك بۆ خوه ئاڤاكرن. پشتی نه‌مانا تابۆیا گرێدانا په‌یوه‌ندیان ل گه‌ل ئیسرائیلێ ئه‌ڤجا بوویه به‌ربه‌زانكانێ كانێ كی دێ پتر خوه نێزیكی ئیسرائیلێ كه‌ت، ئیسرائیل وه‌ك كارتا لێبوورینێ (صك الغفران) لێهاتبوو كو پێ بگه‌هن ئه‌مریكا و رۆژئاڤا بگشتی و ئه‌ڤ دیده حه‌تا ئه‌ڤرۆ ژی به‌رده‌وامه و سه‌ره داڤێن ڤی تێگه‌هی گه‌هه‌شتیه كوردستانێ و مه‌دیت ده‌ما شمعون پێرز مری ل دهۆكێ هنده‌كان تازیا وی دانان. ئه‌ڤه وێ دگه‌هینیت ئیسرائیل بوویه خودان باندۆره‌كا گرنگ و بسه‌نگ ل ده‌ڤه‌رێ.
ده‌ڤه‌را رۆژهه‌ڵاتا ناڤین د شه‌ڕه‌كێ بێ یه‌مانێ ناڤخوه دا دژیت و ب تایبه‌ت ده‌ڤه‌را عه‌ره‌بی و پڕانیا توندڕه‌وێن ئیسلامی ژ ڤان وه‌ڵاتان ده‌ركه‌فتنه و بوونه بارگرانی ل سه‌ر پێشكه‌فتنا ڤێ ده‌ڤه‌رێ و ژلایێ دیڤه ده‌وله‌تا تورك یا بزاڤێن ڤه‌گه‌راندنا رۆلێ ئوسمانیان دكه‌ت و ئیرانی ڤه‌كری دبێژیت مه پێنج پایته‌ختێن ده‌وله‌تێن عه‌ره‌بی داگیركریه و هنده‌كێن دی برێڤه‌نه ئیماژه‌یه بۆ به‌حرێن و سعودیا. گڤاشتنێن ڤان هه‌ردو ده‌وله‌تێن خه‌ونان ب رۆلێ خوه یێن به‌رێڤه دبینن عه‌ره‌بێن كه‌نداڤێ فارسی ماینه نابه‌ینا نالا ده‌وله‌تا ئیرانێ و چه‌كۆچێ ئوسمانیێن نوی و رۆژ بۆ رۆژێ هه‌ژموونا ئیران ـ توركیا ل ده‌ڤه‌رێ بهێز دكه‌ڤیت، توركیا ب پشته‌ڤانیا باسكێ ئیسلاما سونی و ئیران ب هاریكاریا باسكێ شیعه هه‌موو شیان دانه خه‌بتاندن، ئه‌گه‌ر كریزا ئابووری ل توركیا و ئیرانێ نه‌بایه نوكه سیمایێ رۆژهه‌لاتا ناڤین هاتبایه گوهۆرین.
ئه‌ڤ رێككه‌فتنا ئیمارات، به‌حرێن د گه‌ل ئیسرائیلێ بۆ هندێیه داكو هه‌ژموونا توركیا و ئیرانێ نه‌هێلن چونكو ئه‌مریكا دخوازیت رژێما ئیرانێ چه‌مبه‌ر بكه‌ت حه‌تا دگه‌هته ئاستێ ب خوه هه‌لوه‌شیانێ یان نه‌چارببیت ژ پرۆگرامێ ئه‌تۆمی و ده‌ستێوه‌ردانێن خوه ل ده‌ڤه‌رێ بڕاگریت. بۆ توركیا ژی هه‌مان دید ڕاسته ئانكو ب ڤێ پێنگاڤێ دێ هه‌ڤسه‌نگی دروست بیت و توركیا نه‌چاربیت خوه ژ ده‌ڤه‌رێ بكێشیت و ڤه‌كێشیانا وێ ژ رۆژهه‌لاتێ ده‌ریا سپی و ڕاگرتنا لێگه‌رینا په‌ترۆل ـ گازێ ل ده‌ریایێ ڤێ دیدا مه ڕاست ده‌ردئێخن. ئه‌ڤ رێككه‌فتنا ئاشتیێ دێ رۆژهه‌ڵاته‌كا نوی یا دویر ژ هه‌ژموونا توركیا ـ ئیرانێ بیت و دێ ده‌ڤه‌ر به‌ر ب ئارامیێ ڤه به‌ت، چونكو هه‌ر ئێك ژ توركیا و ئیرانێ خوه‌دی ئه‌جندایێن مه‌ترسیدارن بۆ تێكدانا ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ و گه‌رمكرنا شه‌رێ تائیفی و ئتنی ل ده‌ڤه‌رێ، پشتی ڤێ رێككه‌فتنێ دێ گه‌له‌ك ده‌وله‌تێن دن چنه د ڤی به‌ره‌ی دا به‌ره‌یێ ئاشتی و پێكڤه‌ژیانێ، چونكو ب ئاشتی و ئارامیێ وه‌ڵات پێشدكه‌ڤن. ل كوردستانێ ژی دێ هه‌ژموونا توركیا و ئیرانێ كێم بیت و نه‌مانا گڤاشتنێن وان دێ رێ خوه‌شكه‌ت كو حوكمه‌تا هه‌رێمێ ل گه‌ل به‌غدا بگه‌هنه رێككه‌فتنا ئێكجاری، دڤێت ژبیرنه‌كه‌ین ئه‌مریكا ب هه‌موو شیانێن خوه پشته‌ڤانیا حوكمه‌تا كازمی دكه‌ت و یێن به‌رهه‌ڤیا دكه‌ن كو ب لیسته‌كا سه‌ربخوه داكه‌ڤیته هه‌لبژارتنێن بهێن، كو ئه‌ڤه ئیماژه‌نه دێ سیمایێ رۆژهه‌ڵاتا ناڤین هێته گوهۆڕین.
