ل بیرهوهریا بۆرینا چار سالان ل سهر گشتپرسیێ
د. سۆزان ئامێدى
گشتپرسى پێرابۆنهكا دیمۆكراسى و سڤیل و شارستانى یه، وهكو دهربرینهك ژ ئیرادهیهكا مللى، حهز و خواستهكێن گهلێ كورد بۆ ئازادیێ دیاركریه ئهو ژى ب پشكداریكرنا 72.61 ژ گهلێ كوردستانى، و ئهنجامێن وێ ژى 92.7% ژ دهنگان بهلێ بۆ سهربهخوهیا ههرێما كوردستانێ بوو، كو ل دووماهیێ ئهنجامێن وێ بووینه بهلگهنامهیهكا فهرمى.
و پشتى بۆرینا چار سالان ل سهر سڕكرنا ئهنجامێن گشتپرسیێ ل ههرێما كوردستانێ، هێشتا ههرێم یا ژ وان ئهگهران دنالیت یێن كو بووینه ئهگهر ڤێ پێنگاڤێ بگریته بهر، و ل پێشیا وان ههمیان ژى نهرێزگرتنا دهستههلاتا بهغدا بۆ مادهیێن دهستوورێ ئیراقى یێ سالا 2005 كو هاتیه راستڤهكرن ب گۆرهیى بهرژهوهندیا ههمى پێكهاتێن ئیراقى، بهلێ دبینم كو سیستهمێ سیاسى یێ نوى ل بهغدایێ گهلهك ژ رژێما سهدامى جودا نینه بۆ سهرهدهریكرنا خوه ل گهل كوردان، چونكو پۆلتیكا پشتگوهكرنێ و دهرخستنێ د پتریا كاروبارێن دا كریه، بۆ میناك دهمێ ههرێما كوردستانێ رێژهیا خوه یا پێدڤى ژ بۆدجهیا ئیراقێ هاتیه بێبههركرن، بێبههركرنا كوردانل ناڤ سازیێن سهربازى دا، دویر ژ مادهیێن دهستوورى یێن پهیوهندیدار ب بادهكا كوردى ڤه و ب دورستى ژى مادهیى 140 ب تایبهتى، چونكو دهستههلات سهرهدهریكرنێ ل گهل دهڤهرێن ڤهقهتیایى ژ ههرێما كوردستانێ دكهت، كو مافهكه د ناڤ ڤى ماددهیێ دهستوورى دا یێ كو دبێژنێ (دهڤهرێن ناكۆكى لسهر) ب ههڤدوژیاتی، نهمازه دهستههلات رابوویه ب خڕڤهكرنا هێزێن لهشكرى ژ لهشكرى و میلیشیاتان و دویرخستنا پێشمهرگهى ژ ڤان ههمى دهڤهران و پاشى ئهنجامدانا گوهۆرینا دیمۆگرافى ل ناڤدا كو ببنه دهڤهرێن نهئارام، بهرههڤ بۆ خڕڤهبوونا كۆمێن تیرۆرست وهكو رێخستنا داعشێ و میلیشیاتێن لابهلا.
ئهڤرۆ ژى ل بیرهوهریا چارێ ژ گشتپرسیێ و ل گهل بهردهوامبوونا ههمان دهردهسهریێن گهلێ كوردستانى، بهلێ ئهم یێن چو ههلویستێن ههرێماتیك یان نێڤدهولى یێ پێچهوان نابینین، ل ههمبهرى ههلویستێ وان، ل دهمێ راگههاندن و پێرابوونا پرۆسا گشتپرسیێ دهمێ داخواز ژ حوكمهتا ههرێمێ كرین كو گشتپرسیێ ژكاربێخن و پهنایێ ببهنه دیالۆگێ ل گهل بهغدا. د راستى و ژیوار دا ههلویستێ جڤاكا نێڤدهولى جهێ سهرسۆرمانێ بوو ونهپهژراندنا جهماوهرێ كوردستانى، ژبهر كو ئهڤ دهولهتێن ههنێ فهربوو لسهر كو باوهریى ب ئالیهتا گهنگهشهیا مللى دئینیت، ب وێ رێكێ دشیان بۆچۆنێن وهلاتیان بزانن دهربارهیى كێشهیهكا تایبهت، كو بوو سهدهما هندێ ڤى ههلویستێ خوه بێخیته ههمبهر پرسیارا جادهیا كوردستانى: بۆچى جڤاكا دهولى ب دیمۆكراسیهتێ و مافێن مرۆڤى و بریارا ماڤێ چارهنڤیس و … هتد گازى دكهت، بهلێ ئهو د ژیوار دا دژایهتیا سادهترین مافان دكهن دهمێ بابهت گرێداى كوردان بیت!!.
نهتهوهیێن ئێكگرتى یێن كو بهرپرسیارا جڤاكا نێڤدهولى دكهن، دبینین كو ل بهرامبهر دهولهتێن ب هێز و یێن زال د بێچارهنه تێدا و ل ڤێره ئهم دكارین بێژین كو كورد پێدڤى ب ئاراستهكرنا رایا گشتی یا جیهانه ب رهنگهكێ پترى كاریگهرى ژ پێخهمهت پێگیریكرن یان ژى ب كێماتى پالدانا جڤاكێ دهولى بۆ وهرگرتنا بهرپرسیاریێ ل دهڤهرێن كوردان.
د ژیوار دا جڤاكا كوردستانى پشتى شهڕكرنا وى بۆ دژوارترین دیاردهیێن تاوانیێ و توندیێ كو ئهو ژى رێخراوا داعشا تیرۆرسته، هزر كر كو جیهانێ دێ ههلویستهكێ پشتهڤان ههبیت بۆ مافێن وان یێن رهوا، بهلێ پرانیا هێزێن جڤاكا نیڤدهولى حهزێن جهماوهرى بێئۆمێدكرن ب ههلویستێ خوه و سیمایهك ئافراند كو بها و پرهنسیێن مرۆڤایهتى و رێزگرتنا مافێن مرۆڤى یێن پێ دئاخڤن د راستى و د ژیوار دا چو بنهما بۆ نینن. بهلكو ئهڤ هێزێن ههنێ پهژراندیه كو ئهو تنێ دهربرینێ ژ بهرژهوهندیێن خوه دكهن و ههكه ژى هاتو ههلویستهكێ مرۆڤاتى ل دهف وان پهیدابوو، دێ تهمهت وێ ئێكێ بیت یاكو دێ خزمهتا بهرژهوهندیا ڤان وهلاتان بیت.
و/ ئهڤرۆ