رۆژنامه‌ڤان و ڤێتێرنه‌ر به‌رب جیهانێ
د.دیار ته‌یب به‌رواری
دو ده‌رگه‌هێن گرنگ و دو پیشه‌یێن گرنگ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ، ده‌رگه‌هێن خوه بۆ هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كرن. سه‌ندیكا رۆژنامه‌ڤانێن كوردستانێ كو چه‌ند ل سالا 2000 بوویه ئه‌ندام فیدراسیۆنا جیهانێ یا رۆژنامه‌ڤانان (ifj) و سه‌ندیكا نۆژدارێن ڤێتێرنه‌ری ل هه‌رێما كوردستانێ كو ل سالا 2022 بووینه ئه‌ندامێ كۆمه‌لا جیهانی یا ڤێتێرنه‌ری (WVA). كه‌سێن شاره‌زا د ناڤ ڤان هه‌ردو سه‌ندیكایان دا دزانن كا چه‌ند ئه‌ڤ بابه‌ته یێ گرنگه بۆ هه‌رێما كوردستانێ و كا چاوا ژناڤ لۆكالی و دۆرپێچا ناڤخوه‌یی و بازنێن كارتێكرنا جڤاك و سیاسه‌تا هه‌رێما شكاندنه و بوونه پارچه‌ك ژ هێزه‌كا جیهانی.
من سه‌رپه‌رشتیا كارێ ب ئه‌ندامبوونا سه‌ندیكا پزیشكێن ڤێتێرنه‌ری ل هه‌رێما كوردستانێ دكر بۆ وه‌رگرتنا ئه‌ندامه‌تیا كۆمه‌لا جیهانی یا ڤێتێرنه‌ری، و ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژ سالا 2010 ده‌سپێكربوو، ل چه‌ندین كۆنگره‌یێن ڤێ كۆمه‌لێ ئاماده‌بووین و دووماهی، ئێك ل دوماهیا ئادارا ئه‌ڤ ساله بوو ل وه‌لاتێ ئیماراتا عه‌ره‌بی، ئه‌ڤ چه‌نده ببوو هۆكار كو جڤاتا كۆمه‌لێ ل 31/5/2022 باوه‌رنامه‌یا ئه‌ندامه‌تیێ بده‌ته سه‌ندیكا مه.
بنه‌ما و سه‌روسیمایێ سه‌ربه‌خوه‌بوونا هه‌رێما كوردستانێ ب هنده‌ك كارێن جودا ده‌ستپیدكه‌ت و دیاردبیت، ده‌ستوورێ ئیراقێ هنده‌ك بیاڤێن كاری بۆ سه‌ربخوه‌یا هه‌رێما كوردستانێ دیاركرینه، لێ مه شیان نه‌بوون ب به‌رنامه ل سه‌ر وان كار بكه‌ین. پێشكه‌فتنا هه‌ر جۆره پیشه‌یه‌كێ و كه‌رته‌كی ل هه‌رێما كوردستانێ هاریكاره بۆ پێشكه‌فتنا هزر و پلانێن حوكمه‌تا هه‌رێمێ و كارێ وه‌زاره‌تێن وێ. به‌ر ب جیهانێ ڤه ژ لایه‌كی دی ڤه فشارێ دئێخیته سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ داكو خوه ل گه‌ل پێشكه‌فتنا جیهانی و زانستێ سه‌رده‌م بگونجینیت. ئه‌ڤ ئه‌ندامبوونه و تێكهه‌لبوونه ژ لایه‌كێ دی ڤه گه‌شه‌كا باش دئێخیته جڤاكێ هه‌رێمێ كو پێكهاتیه ژ كۆمه‌كا ته‌خ و پیشه‌یان، و هۆسا پێشكه‌فتنا پشكه‌ك ژ جڤاكی دێ هاریكاربیت بۆ كه‌شه‌كرنا به‌رفره‌هتر، دیاره ئارمانجا گشتی ژ پێگه‌هشتنا ئارمانجێن یه‌كه‌یێن بچویكه.
پشتی ل سالا 2008 گه‌له‌ك پێشكه‌فتن كه‌تی یه وارێ زانست و خزمه‌تێن ڤێتێرنه‌ری ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ ب گشتی و وه‌لاتێن پێشكه‌فتی ب تایه‌به‌تی، ئه‌ڤ چه‌نده ژ ئه‌گه‌رێ به‌رفه‌رهبوون و گوهۆرینا رێنمایێن رێكخراوا بازرگانیا جیهانی و دامه‌زراندنا رێكه‌فتنا (SPS) و سیته‌مێ (STDF) كو گرێدایه ب بازرگانی و ڤه‌گوهاستنا به‌رهه‌م و پیشه‌سازیا خوارنێ ڤه. دیسا رێكخراوا ساخله‌میا جیهانی و رێكخراوا خوارن و چاندنا جیهانی به‌رنامه‌ك دروست كریه بۆ پشتراستبوون ژ خوارنێ ب ناڤێ (Codex Alimentarius). لێ هه‌رێم ل سه‌ر گشت بابه‌تی یا كاڕا نینه سه‌ره‌رای هه‌بوونا پێزانینان ل سه‌ر ڤێ چه‌ندی. كه‌سێن شاره‌زا دزانن كو دڤێت ل گه‌ل به‌غدا هه‌ڤكاربین بۆ گه‌هشتن بئارمانجان، لێ بۆ وه‌رگرتنا پشته‌ڤانی و هاریكاریا راسته‌وخوه د ڤان واران دا هه‌رێم دشێت ب رێیا سه‌ندیكا پزیشكێن ڤێتێرنه‌ری كاری ل گه‌ل كۆمه‌لا جیهانی بكه‌ت و گه‌شه‌یێ بێخیته د وارێ خزمه‌تێن ڤێتێرنه‌ری و ساخله‌میا خوارنێ دا و پاراستنا ساخله‌میا گشتی ژ نه‌خۆشیێن هه‌ڤپشك.
ده‌رگه‌هێ جیهانێ مه قوتا و ب مه هاته ڤه‌كرن، ئێدی دڤێت كه‌سێن شاره‌زا و حوكمه‌تا هه‌رێمێ كاره‌كێ ساخله‌م و دروست ل گه‌ل ڤان رێكخراوێن بیانی بكه‌ت و به‌ر ب جیهانیێ ڤه بچیت.
