سه‌ره‌نجه‌كا ده‌سپێكى لسه‌ر بڕیارێن كۆتایێ و مووچه‌ى
فازل میرانی
ڤان رۆژێن دوماهیێ دو حوكمێن قه‌زائی یێن گرێداى كوردستانێ هاتنه ده‌ركرن، من دیت كو نڤیسینا گۆتاره‌كا دیترا وه‌شاندى دێ د ڤێ سه‌ره‌نجا ده‌سپیكێ دا بیت.
ژبه‌ركو وه‌كو بسپۆری؛ من خواندنا قانوونێ بده‌ماهى ئینایه، له‌ورا ئه‌ز رێزێ ل سازییا قه‌زایێ دگرم و ئه‌ڤه ژى ژ وێ ئێكێ دهێت كو كارێ وێ یێ مه‌ترسیداره، ئه‌ڤجا دادوه‌رى ئارمانجه‌كا مه‌ترسیداره كو روی ب روى هێزێن كاریگه‌ر یێن ژێكجودا دبیت و ڤێك دكه‌ڤن، ئه‌و هێز ژى ئه‌ون كو دژایه‌تیا دادپه‌روه‌ریێ دكه‌ن، ل ده‌مه‌كى دا كو یا دروست ئه‌وه دادوه‌ری ب وێ جیبجیكرنێ راببیت.
ژ ڕوویه‌كێ سیاسی ڤه ئه‌و پێنگاڤێن دوماهیێ بۆ من وه‌سا دیار دبیت وه‌كو لڤینێن شه‌تره‌نجێ. ره‌نگه پالده‌رێ سیاسی د ناڤ بڕیاره‌كا نڤیسكى دا ده‌رنه‌كه‌ڤیت، به‌لێ سێبه‌را وى یا دیاره و من نه‌ڤێت تشته‌كى بێژم كو ب تنێ وه‌كو ب سودفه هه‌ردو بریار پێكڤه ده‌رچوو بن، لێ هزركرنا باش و گه‌شبینى و نیازپاكی باشتره مرۆڤ بكه‌ت، به‌لێ پا ئه‌ڤ نیازپاكییه ژى هه‌كه ل سه‌ر سودفه‌یا هه‌ردو بڕیاران دا رێكبكه‌ڤیت كو ل گه‌ل هه‌ڤ ده‌ركه‌تینه ژى، خۆیا دبیت كو چو نیازێن پاك نینن د پرسا نه‌هێلانا كۆتایا پێكهاته‌یێن نه‌ته‌وه‌یی یێن غه‌یرى كوردان ل ناڤا جڤاتا نیشتیمانی یا كوردستانى دا، ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژى ب چه‌ند خالێن واقیعى ژ ژیانا مه پوخته دكه‌م:
1- ته‌نانه‌ت ل ده‌رڤه‌ی حزبایه‌تیێ ژى هه‌بوونا ئایینی و نه‌ته‌وه‌یی ژى ل كوردستانێ هه‌مه‌جۆره، ئه‌ڤان پێكهاته‌یان ژى مافێ خوه هه‌یه كاندیدێن خوه بۆ ئه‌ندامبوونێ د ناڤ ئۆرگانێن یاسادانانێ و جێبه‌جێكرنێ دا ل هه‌رێمێ هه‌بن كو ل دویڤ وێ ڕێژه‌یێ بیت یا د ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان دا بده‌ستڤه ئیناین.
2-بڕیارا نه‌هێلانا پشكا پێكهاته‌یان (كۆتا) واتایا وێ چه‌ندێ یه كو پالدانا وان پێكهاته‌یانه كو ئێدى ژ سفرێ ده‌ست پێ بكه‌ن، كو ته‌ڤلى هه‌ڤركیه‌كێ ببن ل ده‌رڤه‌ی جهێ ژیانا وان، ب واتایه‌كا دیتر كو ئه‌و ناچارى كۆچكرنێ ببن ژ جهێ خوه؛ خوه ڤه‌بكشێن ژ ژینگه‌هه‌ك و جهه‌كى به‌ر ب ژینگه‌هه‌كا دیتر ڤه، بۆ جهه‌كێ دیتر كو فیگه‌ره‌كێ ژماره‌یی و كویریاتیه‌كا مێژوویی و ئه‌دایه‌كا جۆره و جۆر ژ رۆخسارێن مرۆڤان ل كوردستانێ پێكدئێنن. هه‌روه‌سا ل جهێن دیتر ب پێنگاڤه‌كا دیتر یا هه‌ڤشێوه‌یێ راگوهاستنه‌كا ب زۆری بیت.
3- بێ وژدانى یه كو ڕۆلێ ڤان پێكهاته‌یان د ناڤ كارێ ڕزگاریخوازیا نیشتمانی دا ژناڤببه‌ین، ئه‌و كارێ هه‌ڤدژی وان رژێمان یێن كو گه‌لێن ئیراقێ دچه‌وسینن و تاوانان ل هه‌مبه‌رى وان دكه‌ن، ئه‌و هنده پێكهاته‌نه كو ئاماژه‌یێن مه‌رجه‌عى هه‌نه، ئایینی، نه‌ته‌وه‌یی، یان ئایدیۆلۆژی و بیروباوه‌ر هه‌نه ل گه‌ل ملله‌ت و گه‌لێن دیتر چ د نێزیك یان دوور ب جوگرافیا خوه ژ هه‌رێمێ و پشكێن دیتر یێن ئیراقێ، ئه‌ڤجا نوونه‌رێن ئه‌و كه‌سێن كو (كۆتایا) وان هاتیه لادان، ئه‌ندامه‌تیێن خوه یێن په‌رله‌مانی و وه‌زاری ل ناڤ سیسته‌مێ هه‌رێما كوردستانێ دا هه‌بووینه، هه‌روه‌سا مێژوویه‌كا خه‌باتێ هه‌یه كو هه‌ژى و پێدڤییه بهێنه قه‌ره‌بۆكرن و پاراستنا ده‌ستووری بۆ بهێته‌كرن.
4- ناخوازم به‌رییا رێره‌وا راكه‌م، هه‌ر چه‌نده لۆژیكا دیتنا به‌شه‌ك ژ وان كه‌سێن كو پێشوازى ل بڕیارێ كرین دخوازیت ب شێوه‌كێ رێكخستى كوردستانێ ژ پێكهاته‌یێن خوه دووربێخیت، ئه‌ڤه ژى ژ هندێ ده‌ست پێ دكه‌ت كو بێهنا ده‌ستكه‌فتان و مافێن به‌ده‌ستڤه ئینایین ته‌نگ بكه‌ت، به‌ر ب جه‌مسه‌رگیریه‌كا راكێشانێ یا دویڤداتر كو ل سه‌ر هێزێن ده‌رڤه‌ی هه‌رێمێ دا دابه‌ش ببیت، ڕه‌نگه ژى كه‌سه‌ك به‌رسڤا من بده‌ت و ببێژیت كو مه ئه‌و ڕادكێشان، ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك ئه‌ڤى تشتى بێژیت ئه‌ڤه تۆمه‌ته‌كا بێ به‌لگه‌یه، لێ مه هه‌نه و پێكهاته ژى به‌لگه‌نه ل سه‌ر پێگه‌هێ وان و كانێ دێ بۆیه‌ران ل ده‌رڤه‌ى كوردستانێ به‌ر ب كیڤه به‌ت، ئه‌ڤه ژى جهێ داخێ یه.
5- گه‌له‌ك ڕۆهنكرن مه ژ واقیعى هه‌نه؛ ده‌رباره‌ی ئه‌وان پێنگاڤێن كو جار بۆ جارێ به‌رامبه‌رى مه دهێنه هاڤێتن، پێشتر ئه‌م و دگه‌ل مه ژى دا ئه‌و پێكهاته بوون، یێن كۆتایا وان یا په‌رله‌مانى هاتیه لابرن، ئه‌م دهاتینه كوشتن، ئه‌نفالكرن، ب غاز و ناپالم دهاتینه بۆردومانكرن و (محكمه الپوره) ل دژی مه و دژی پێكهاته‌یان ژبه‌ر حزبایه‌تیكرنێ كو ئه‌قلیه‌تا رژێمێ ره‌ت دكرن، ل سێداره‌دان، زیندانیكرن، راگوهاستین، یان ده‌ركرن ژ كارى، پاشى پێكڤه بووینه خه‌باتگێڕ و شه‌ڕڤان بۆ ئیراقه‌كا باشتر، و ل ئیراقا نوى ژى دا دهێینه دۆرپێچكرن و پڕوپاگنده ژ لایێ به‌شێكی ره‌سمى ڤه یان ب هێزتر ژ ره‌سمى ڤه ل دژى مه دهێنه وه‌شاندن ب مه‌به‌ستا هنده‌ك ده‌ستكه‌فتێن كو د قه‌بوولكرى نینن، و ب قوولایی و ژنێزیك ڤه ب مووشه‌كان دهێینه بۆردومانكرن و ل دویڤرا ژى ئیراده‌یێن قانوونى ب سه‌رمه دا دسه‌پینن.
ئه‌ڤه به‌شكن ژ تێبینیێن سه‌ره‌تایی سه‌باره‌ت بڕیارا كۆتایێ، لێ سه‌باره‌ت ب لۆكاڵیكرنا مووچه‌یان، و یا ژ من ڤه ساده‌كرنا بیرۆكه‌یا لۆكالیزه‌كرنا مووچه‌یان واته بۆ ئه‌وانه یێن نه‌زانن و دلێبۆراینه، ده‌ركرنا كارته‌كێ بۆ كه‌سه‌كى كو بشێت ب وێ كارتێ حه‌قێ كارێ خوه وه‌ربگریت یان سه‌ره‌ده‌ریێ ب كاش یان ب ته‌حویل پێ بكه‌ت، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ بڕیاره گیرۆ ببیت ژى، ئه‌و ئه‌م هۆكارێ وێ گیرۆبوونێ نینین، ده‌ركرنا وێ ژى فۆرمه‌كا یه‌كسانی ل گه‌ل خوه هه‌لدگریت ب ساده‌ترین شێوه‌یێن خوه بۆ هه‌ڤوه‌لاتیێ ئیراقی، چ فه‌رمانبه‌ره‌ك بیت، چ كه‌سه‌كی ڕاسپارده‌كرى بۆ خزمه‌ته‌كا گشتی، خانه‌نشین بیت، یان كه‌سه‌كێ ب جڤاكی دابینكرى، هینگى ژى پشتى سه‌رهلدانێ رژێمێ مووچه‌یێن كوردستانێ بڕی بوون، پشتى 2003 ژى هنده‌ك هه‌ڤالێن خه‌باتێ بڕینه‌ڤه كو مه تاوانبار دكه‌ن ب تشته‌كى كو بۆ وان لێپرسین ل گه‌ل وان ناهێته‌كرن ب ئه‌و كارێن وان كرین و ئه‌و دكه‌ن.
و/ ئه‌ڤرۆ
