حوكمەتـا ئیراقێ و فێل و قـەیرانێن بەردەوام
سندس سالح سلێڤانەی
حوكمەتا ئیراقێ ل پشتی سالا ٢٠٠٣ێ گەلەك گوهۆرین ب سەردا هاتن. ئەڤ گوهۆرینە د ئەنجامێ هەرفتنا رژێما بەعسێ و دروستبوونا سیستەمێ دیموكراسی دا پەیدابوون. لێ د گەل هەمی تشتی ژی، گەلەك فیل و كێماسی ل سەر ئاستێ حوكمرانیێ هاتنە تۆماركرن كو هەتا نوكە ژی كارتێكرنێن وان یێن نەرێنی ل سەر وەلاتی بەردەوامن.
ژ گرنگترین فیلێن حوكمەتا ئیراقێ، گەندەلیا ئیداری و دارایی یە. ئەڤ دیاردە بوویە ئێك ژ مەزنترین ئاستەنگێن پێشكەفتنا وەلاتی و باشبوونا ژیانا وەلاتیان. ب ملیاران دۆلار ژ سامانێن وەلاتی هاتینە دزین و بەرزەكرن، د دەمەكی دا كو گەلێ ئیراقێ د خرابترین بارودۆخێن ئابووری دا دژیت.
كێماسیەكا دی یا گرنگ، نەشیانا دابینكرنا خزمەتگوزاریێن بنەرەت یە بۆ وەلاتیان. كارەبا، ئاڤا پاقژ و خزمەتێن ساخلەمیێ هێشتا ژی نە ل ئاستێ پێدڤینە. هەروەسا، پرسا ئەمنی و سەقامگیریێ ژی بەردەوام دبیتە جهێ نیگەرانیێ، ب تایبەت پشتی پەیدابوونا رێكخراوێن تیرۆریستی و ملمالنێن ناڤخۆیی سیستەمێ تایفی یێ دەستهەلاتێ ژی بوویە ئەگەرێ دروستبوونا گەلەك كێشە و ئالۆزیان. دابەشكرنا پۆست و پلەیان ل سەر بنەمایێ تایفی و نەتەوەیی، نە ل سەر بنەمایێ شیان و بسپۆریێ، كارتێكرنەكا نەرێنی ل سەر كارایی حوكمەتێ كریە. هەروەسا، پەیوەندیێن حوكمەتا ناڤەندی د گەل حوكمەتا هەرێما كوردستانێ ژی ب گەلەك قەیران و كێشەیان دا دەرباز بووینە. پرسێن وەك بودجە، نەفت و گاز، و ناوچێن كوردستانی یێن دەرڤەی هەرێمێ هێشتا ژی چارەسەر نەبووینە ئەڤ هەمی فیل و كێماسیە بوینە ئەگەرێ دروستبوونا نەرازیبوونەكا بەرفرەه د ناڤ جەماوەری دا. خوپیشاندان و نارەزایەتیێن جەماوەری ب شێوەیەكێ بەردەوام روی ددەن، و خەلك داخوازا چاكسازیێن راستەقینە و گوهورینێن بنەرەت د سیستەمێ حوكمرانیێ دا دكەن دوماهیێ، دشێین بێژین كو حوكمەتا ئیراقێ پێدڤی ب چاكسازیێن بنەرەت و گوهورینێن راستەقینە هەیە. دڤێت سیستەمەكێ نوی یێ حوكمرانیێ بهێتە دانان كو گرنگیێ ب بەرژەوەندیێن گشتی بدەت، نە ب بەرژەوەندیێن تایفی و كەسایەتی. هەروەسا، دڤێت پالنێن ستراتیژی بهێنە دانان بۆ چارەسەركرنا كێشێن ئابووری، جڤاكی و سیاسی یێن كو وەلات پێڤە دنالیت.
