دێ چ چێبیت ئه‌گه‌ر ٢ پله‌یێن گه‌رمێ زێده ببن؟
ڕەنگە بلندبوونا پلەیێن گەرما جیهانی ب ٢ پلەیێن سەدی ب بچووک دەرکەڤیت، به‌ڵێ لێکەڤتێن بەرچاڤ و بەربه‌ڵاڤ لسەر ژینگەهێ و تەندروستیا مرۆڤی و سەقامگیریا جیهانی هەیە.
ل ڤێرە ئەوا کو دشیاندایه ڕووبده‌ت، ئه‌ڤه‌نه:
١- کاریگەریێن ژینگەهی
– کەشوهەوایه‌ك توندتر – زێده‌بوونا فرێکوێنس و چڕیا شەپۆلێن گەرمایێ، زریان و ئاگرێن سرۆشتی.
– بلندبوونا ئاستێن دەریایان – حه‌لبوونا سەهۆڵبەندان (چیایێن جه‌مه‌دی) و ئه‌ڤ چه‌نده ئه‌گه‌ره‌كه بۆ لافاوێن کەناری، کو مەترسینه ل سەر باژێرێن نزمی ئاستێ ده‌ریایان.
– ل دەستدانا هه‌مه‌جۆریا زیندی – گه‌له‌ک ژ جۆران کێشە هەنە بۆ خۆگونجاندنێ، ئەڤه‌ژی دبیتە ئه‌گه‌رێ تێکچوونا ئیکۆسیستەمی و ل ناڤچوونا ب کۆمەڵ.
– هشکەساڵی و لافاوێن توندتر – هنده‌ک ناوچە تووشی هشکەساڵیا درێژخایەن دبن، ل ده‌مه‌كێدا هنده‌کێن دیتر ڕووبەڕوویا بارانبارین و لافاوێن پتر دبن.
– ترشبوونا زەریایان – ل وی ده‌می بەرێن مەرجانی و ئیکۆسیستەمێ دەریایی ئازارا دكێشن ژ به‌ر ئه‌گه‌رێ هندێ كو زەریا دێ پتر CO2ێ هەڵمژن، ئەڤه‌ژی ماسیگرتن و زنجیرەیێن خۆراکی تێکدده‌ت.
٢- مەترسیێن تەندروستیا گشتی
– نەخۆشی و مرنا پتر یا پەیوەست ب گەرمایێ – شەپۆلێن گەرمایێ زێده‌تر و کوشندەتر لێ دهێن، ب تایبەت بۆ دانیشتوانێن لاواز.
– به‌ڵاڤبوونا نەخۆشیێن درمی (معدی) – بارودۆخێن گەرمتر ڕێكێ ب بڵاڤبوونا نەخۆشیێن وەک مەلاریا و خوینبەربوونێ دده‌ت بۆ ناوچەیێن دیتر.
– خراپبوونا کوالیتیا هەوای – زێده‌بوونا ئاگران و پیسبوون بەشدارن ل نەخۆشیێن هەناسەدانێ وەکو تەنگەنەفەسێ و هەوکرنا سیهان.
٣- ئاسایشا خوارن و ئاڤێ
– شکستێن بەرهەمان – بلندبوونا پلەیێن گەرمێ بەرهەمێن سەرەکی یێن وەک گەنم، برنج و گەنمەشامی کێم دكه‌ت، ئەڤه‌ژی دبیتە ئه‌گه‌رێ کێمیا خۆارنێ و بلندبوونا نرخان.
– کێمیا ئاڤێ – کێمبوونا بارانبارین و حه‌لبوونا سەهۆڵبەندان کاریگەریێ لسەر بەردەستبوونا ئاڤا شرین بۆ ملیۆنان کەسان هه‌یه.
٤- پچڕانا ئابووری و کۆمەڵایەتی
– پەنابەریا کەشوهەوای – بلندبوونا ئاستێ دەریایان و کەشوهەوایێن توند، ملیۆنان کەسان نه‌چار دکه‌ت كو کۆچ بکەن، ئەڤ چه‌نده ژی گرژیێن جیۆپۆلیتیک زێده دکه‌ت.
– زێده‌بوونا هەژاریێ – وه‌ڵاتێن گەشەسەندوو زۆرترین زیان بەردکەڤیت، لگەڵ زیانێن چاندنێ و ژێرخانا ئابووری و بژێوا ژیانێ.
– تێچوویه‌كا پتر بۆ چاکبوونا کارەساتان – حکومەت و ئابوورێن وه‌لاتان لگەڵ زێده‌بوونا زیانێن زریانان، لافاوان و ئاگران دجەنگن.
٥- مەترسیێن خاڵێن وەرچەرخانا کەشوهەوای
– حه‌لبوونا هەمیشەیی یا بەستەڵان – بڕه‌کا زۆر یا گازا میتانێ به‌ردده‌ت، و ئه‌ڤه‌ژی گازه‌كا گەرمخانەیی یا بهێزە، و گەرمبوونا جیهانێ بله‌زتر دکه‌ت.
– مرنا دارستانێن باراناوی یێن ئەمازۆن – کێمبوونا بارانبارینان دشێت ئەمازۆنێ بکه‌تە ساڤانا، و شیانێن هەڵمژینا CO2ێ کێم بكه‌ت.
-داڕمانا سەهۆڵبەندان – ژدەستدانا سەهۆڵێن گرینلاند و جەمسەرێ باشوور دشێت ببیتە ئه‌گه‌رێ بلنبوونا ئاستێ دەریای ب شێوەیەکێ سەرنجڕاکێشتر.
٦- جیهان دێ نڤی بیت و شه‌ر و ئالوزی په‌یدا بن
پترییا ڤه‌كۆلینان گه‌هشتینه وان ئه‌نجامان كو هه‌كه پله‌یێن گه‌رمێ ل جیهانێ ب دو پله‌یێن دی زێده ببیت، ژیان بۆ نیڤا پتری زینده‌وه‌رێن سه‌ر رویێ ئه‌ردی نامینیت و ئه‌ڤه ژ بلی په‌یدابوونا شه‌ران لسه‌ر ژێده‌رێن ژیانێ و ل وی ده‌می زلهێز زال دبن لسه‌ر بێ ده‌ستهه‌لاتان.
ئایا دێ شێین ڕێگریێ ل بلندبوونا پله‌یێن گه‌رمێ بکەین؟
ئارمانجا ڕێککەڤتنا پاریس سنووردارکرنا گەرمبوونێ ل ژێر ٢ پلەیێن سەدیه، ئه‌ڤه‌ژی ب کێمکرنا دەردانا گازێن گەرمخانەیی. کردار ژی ب كورتی بریتینه ژ:
– ڤه‌گۆهاستن بۆ وزەیا نویبوو (رۆژ، با، ئاڤ)
– باشترکرنا کارایی یا وزەی ل پیشەسازی و ڤه‌گۆهاستنێدا
– پاراستنا دارستانان بۆ هەڵمژینیا CO2 ێ
– وەبەرهێنان ل تەکنەلۆژیایێن گرتنا کاربۆنی
– چه‌ند خالێن دی
