پاتریه‌ك، بێ پڕكرن 5700 سالان دێ كار كه‌ت
دێ چ چێبیت هه‌كه گۆتنه ته، پاتریه‌ك یا هه‌ی دشیان دایه 5700 سالان كار بكه‌ت بێ پڕ بكه‌یه‌ڤه، ئه‌ڤه نه شاشیا چاپێ یه، نه‌ژی خه‌ونه‌كا زانستی یه. ب گۆره‌یی ڤه‌كۆلینێن داهێنه‌ران ئه‌وێن ل زانینگه‌ها پریستول و ده‌سته‌یا هێزا ناڤوكی ل وه‌لاتێن ئێكگرتی یێن بریتاتی هاتینه ئه‌نجام دان، ئه‌ڤ بابه‌ته بوویه راستی. تیمێ زانایا شیان پاتریه‌كێ ئاشكه‌را بكه‌ن ب ناڤێ كاربون 14 كو دشیان دایه ببیته ژێده‌رێ شوره‌شه‌كا هێزێ دشیان دایه وێ رێیا ئه‌م هزر پێ دكه‌ین ب گوهۆڕین و به‌رمایكان كێمتر لێ بكه‌ین.
ژێده‌رێ وزێ:
به‌لكو هنده‌ك ژ مه پێزانین ل سه‌ر هه‌بن كو زانایێن شوونوواران ب رێیا كاربوون 14 دزانن مێژوویا جهـ و پارچێن شوونوواری ده‌ستنیشان بكه‌ن. به‌لێ سوپرایز بۆ هه‌وه، ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه كو هه‌رده‌م گرێدایی رابردوویه، نها دهێته بكارئینان بۆ پاشه‌رۆژێ. ئه‌ڤ پاتریه ب رێیا شرۆڤه‌كرنا تیشكی یا كاربوون 14 كار دكه‌ت و ئه‌ڤه كریاره‌كه ب ره‌گه‌كێ سرۆشتی دێ كار كه‌ت ب بۆرینا چه‌ندین سالان.
ئه‌ڤ پاتریه ب ماسان هاتیه وه‌رپێچان، ئه‌ڤه ئێك ژ ماددێن گه‌له‌ك ب زه‌حمه‌ته و یا به‌رنیاسه ژی ئه‌ڤ چه‌نده. هێزێ ژ تیشكێ وه‌ردگریت و ڤه‌دگوهێزیت بۆ كاره‌بێ. تو دشێی هزر د بابه‌تی دا بكه‌یی وه‌كو گه‌شه‌پێدانه‌كا ته‌كنۆلۆژی یا بلند د بیاڤێ هێزا رۆژێ دا. به‌لێ ئه‌ڤه بۆ ئه‌لكتریكا ب له‌ز یا لڤینێ دهێته بكارئینان.
سارا كلارك، رێڤه‌به‌را خولا سۆته‌مه‌نیا تریتیوم ل ده‌سته‌یا هێزا ناڤوكی یا بریتانی راگه‌هاند كو پاتریێن ماسی رێكه‌كا ب سلامه‌ته بۆ به‌رهه‌مئینانا هێزا به‌رده‌وام ل سه‌ر ئاستێ مایكرۆ وات.
ڤه‌گوهاستنا به‌رمایكێن وزێ بۆ هێزێ
ژ تایبه‌تمه‌ندیێن گه‌له‌ك باش یێن ڤێ پاتریێ، چاوانیا سه‌رده‌ریێ یه ل گه‌ل به‌رمایكێن وزێ. ئه‌و كاربون 14 یێ د ناڤ پاتریان دا دهێته ده‌رئینان ژ پاتریان ب رێیا بلوكێن گرافیكی و ئه‌ڤه ژی كه‌رستێن لاوه‌كی نه بۆ كارتێكرنێ ناڤوكی- ئه‌ڤه ژی ره‌نگه‌كه ژ ره‌نگێن به‌رمایكێن ناڤۆكی. ل جهێ رزگار بوون ژ ڤان ره‌نگه به‌رمایكێن ساده، ئه‌ڤ پاتریه دووباره دده‌ته كاری بۆ تشته‌كێ گه‌له‌ك ب بها. نه ب تنێ دبیته ژێده‌ره‌كێ نوو بۆ هێزێ، به‌لێ هاریكاریه بۆ كێمكرنا به‌رمایكێن تیشك لێدایی ژی.
بكارئینانێن هه‌مه‌جور د گه‌له‌ك واران دا:
تشتێ گه‌له‌ك سه‌رنجراكێش د ڤی بابه‌تی دا ئه‌وه كو دشیان دایه د گه‌له‌ك واران دا دهێته بكارئینان. دشیان دایه پاتریێن كاربون 14 بۆ ژینگه‌هـ و ئامریێن ژێده‌رێن هێزا كلاسیك بهێنه بكارئینان. د شیان دایه بۆ وارێ ساخله‌میێ ژی بكاربینن بۆ نشته‌رگه‌ریێن گرێدایی چاندنێ یێ ساخله‌میێ. وه‌كو ئامیرێ رێكخستنا لێدانێن دلی یان ئامیرێن گوهـ لێبوونێ یان یێن دیتنێ، بۆ ماوێن درێژ دێ كار كه‌ن بێ ی كو پێدڤی ب گوهۆڕینا وان ببن. ئه‌ڤه نه ب تنێ دێ نه‌خۆشی ژ بێزاریێ رزگار كه‌ت، به‌لكو ئه‌ڤه دێ ژ وان مه‌ترسیێن نشته‌رگه‌ریێ ژی رزگار كه‌ت یێن ل ده‌مێ بۆ گوهۆڕینا پاتریێن كه‌ڤن دهێنه ئه‌نجام دان.
سنورێن كاركرنا ڤان پاتریان ل ڤێره ب تنێ راناوه‌ستن، به‌لكو د وارێ بۆشایی یا ئه‌سمانی ژی دا گه‌له‌ك گرنگیا خوه یا هه‌یی، چونكو ماوێ كاركرنێ ب تیشكا رۆژێ یا ده‌ستنیشانكری یه و نه‌شێن وه‌كو پێدڤی مفایی ژ ڤی واری وه‌رگرن، ل گه‌ل ڤێ پاتریێ ئه‌و ئاریشێن نه‌بوونا وزێ ژی نامینن.
پاشه‌رۆژا ڤی ره‌نگێ وزێ:
ئه‌ڤ پاتریه پاشه‌رۆژه‌كا گه‌له‌ك باشن بۆ ڤی ره‌نگێ وزێ و ژ به‌ر ژیێ وێ یێ درێژ و نه‌هێلانا به‌رمایكێن وزێ، هه‌ڤاله‌كا گه‌له‌ك باشه بۆ ژینگه‌هێ ژی، ئه‌ڤدژی وان پاتریێن ماوه كێم یێ د ژیانا رۆژانه دا ب كاردئینن و سالانه ب رێژێن زۆر دهێنه ژناڤبرن و ل گه‌له‌ك وه‌لاتان دبنه به‌رمایك و دووباره ناهێنه بكارئینان.
