زیـانێن گـه‌لـه‌ك بكـارئینانا مـۆبایلـێ
ڤه‌كۆلینه‌كا ئه‌مریكی راگه‌هاند كو بكارئینانا مۆبایلێن زیره‌ك بۆ ماوێ زێده‌تر ژ دو ده‌مژمێران د ماوێ شه‌ڤ و رۆژه‌كێ دا دبنه ئه‌گه‌رێ تووشبوونا مرۆڤی ب نه‌خۆشیا كێمبوونا نه‌مانا سه‌رنج و كێمبوونا چالاكیا (ADHD) د ناڤ مه‌زن و زارۆیان دا.
ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه د رۆژناما جورنال یا كۆمه‌لا نوشداری یا ئه‌مریكی به‌لاڤ بوویه، ئاشكه‌را كریه كو ئه‌و كه‌سێن رۆژانه دو ده‌مژمێران یان زێده‌تر مۆبایلێن زیره‌ك بكاردئینن، ئه‌گه‌رێ تووشبوون ب نه‌خۆیا كێمیا سه‌رنجدانێ (ADHD) ب رێژا 10%ێ زێده‌تره.
ئه‌ڤێ نه‌خۆشیێ ب پلا ئێكێ په‌یوه‌ندی یا ب زارۆیان ڤه هه‌یی، به‌لێ ئه‌و مژوولكرنا ژ لایێ مۆبایلێن زیره‌ك ڤه دروست دبیت، وه‌كو سوشیال میدیا، نامه هنارتن، میوزیك، فلم یان تله‌ڤزیۆن، كێمبوونا سه‌رنجێ د ناڤ زه‌لامان دا كێم دكه‌ت.
ڤه‌كۆله‌ر وه‌سان هزر دكه‌ن كو سوشیال میدیا ب پێزانینێن به‌رده‌وام خه‌لكی لاواز دكه‌ت، ئه‌ڤه ژی دبیته ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ به‌رده‌وام بهێنڤه‌دانێ ل سه‌ر ئه‌ركێن خوه وه‌ربگرن دا كو بچنه د ناڤ مۆبایلێن خوه دا.
دشێین بێژین ئه‌و كه‌سێن ل ده‌مێ به‌تال خوه ب ته‌كنۆلۆژیایێ ڤه مژوول دكه‌ن، رێ ناده‌م مێشكێ وان بهێنڤه‌دانێ بده‌ت و سه‌رنجێ وان ئێك ل سه‌ر ئێكێ دبیت، مژوولكرنا وان دبیته ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو ماوێ سه‌رنجدانا مه‌زنان یێ كێم بیت و ب ساناهی مژوول ببن.
جون راتی هاریكارێ مامۆستایێ ده‌روونی یێ قوتابخانا نوشداری یا هارڤارد دبێژیت: “مرۆڤ به‌رده‌وام خوه د هاڤێژنه گه‌له‌ك كاران دا د كۆمه‌لگه‌ها ئه‌ڤرۆ دا، بكارئینانا به‌رفره‌ها ته‌كنۆلۆژیایێ دشیان دایه ببیته ئه‌گه‌رێ ئالوده‌بوونێ ب شاشێ، ئه‌ڤه ژی دبیته ئه‌گه‌رێ كورتبوونا وێ سه‌رنجدانێ“.
رۆسیل رامسی هه‌ڤپشكێ دامه‌زرێنه‌رێ پرۆگرامێ پێن بۆ چاره‌سه‌ركرن و ڤه‌كۆلینا (ADHD) یێ مه‌زنان ل قوتابخانا نوشدار یا پێرێلمان ل زانكۆیا په‌نسلڤینیا دبێژیت: “تها نێزیكی 366 میلۆن كه‌سێن پێگه‌هشتی ل سه‌رانسه‌ری جیهانێ تووشی بوویه‌نه“.
ب گۆره‌یی ڤه‌كۆلینێن به‌لگه‌یێ ئاماژێ ب وێ چه‌ندێ دكه‌ن كو ته‌كنۆلۆژیایێ كارتێكرن یا ل سه‌ر ره‌فتارێن مێشكی هه‌یی، ئه‌ڤه ژی دبیته ئه‌گه‌رێ زێده‌بوونا نیشانێن تووشبوون ب نه‌خۆشیا (ADHD) ژ وان خرابیا ده‌ستكرد یا سوزداری و جڤاكی و ئالوده‌بوون ب ته‌كنۆلۆژیایێ و دابڕینا جڤاكی، خرابیا گه‌شه‌كرنا مێشكی و تێكچوونا خه‌وێ.
