ئەو چ فاكتەرن دێ (ترەمپ)ی لاوازكەن؟
عـەدنـان ئەحمەد مزووری
ناكۆكی یا د ناڤبەرا سەرۆكێ ئەمریكی (تڕەمپ)ی و سەرۆكێ ئۆكڕانی (زیلینسكی) دا چێبووی ل كۆچكا سپی، نە هەلكەفت بوو، بەلكو یا چێكری بوو، دا بۆ هەمیان دیاربیت كا سییاسەتا ئەمریكی یا دەرڤەیی، بۆ چار ساڵێن داهاتی یا چاوایە.
تڕەمپ یێ كاردكەت، دا پاڵپشتی یا ئەمریكی بۆ ئۆكڕانیایێ ڕابوەستینیت و گۆتارەكا پەسندكرنێ بۆ ڕۆسی بكاردئینیت، ب مەرەما ڤەكرنا هەڤگرێدانا ویلایەتێن ئێكگرتی دگەل هەڤپەیمانی یا ڕۆاڤای و هەلوەستێن تڕەمپی، ئاڕاستەی هەردوو گۆرەپانێن شەڕی (ئۆكڕانیا و غەززە) د گونجاینە ل گەل ڕێبازا وی، یا گرێدایی ب سەرئێخستنا یێ ب هێز ل سەر یێ لاواز ڤە، جا ل غەززە پێشنیاردكەت، كو فەلەستینی یا
ب زۆری كۆچبەركەن، ئەوا خۆ ئیسڕائیلێ نە دوێرییا ب ئاشكەرایی بێژن، سەبارەت ئۆكڕانیا، تڕەمپ زیلینسكی تۆمەتباردكەت كو ئەو «دكتاتۆرەكێ بێ شەعبییەتە»، وەكو ئەوە یێ دەست ب شەڕی كری، ئەڤە ئاخفتنەكە خۆ ڕۆسی ب خۆ ژی نەوێرن خۆ لێ بكەنە خودان.
هەمی دزانن كو ئەڤ هەلوەستێن تڕەمپی، دهەڤدژن د گەل یاسایا نێڤدەولەتی، ئەڤجا ویلایەتێن ئێكگرتی ب خۆ، ڕێكەفتنەك ل گەل ڕۆسی ئیمزاكربوو، ئێكبوونا ئەردێن ئوكڕانیا پشتی سەرخوەبوونا وێ زامن دكەت، بەرانبەری كو ژ ژێرخانەیا خۆ یا ئەتۆمی ڤەبیت، لێ وەك ڤان ڕێكەفتنا چ ڕامان نینن ل دەف تڕەمپی، جا ئەو دانپێدانێ ناكەت تنێ ب لۆژیكا هێزێ نەبیت.
د مەودایێ كورت دا، تڕامپی شیانا هەی یا وی دڤێت جێبەجێكەت، چونكی كۆماری یێن ل كۆنگرسی و دادوەرێن پارێزگار، ئەوێن د زاڵ لسەر دادگەها بلند، ل بەرانبەری سەرۆكەكێ جمهۆری یێ نوی ڕاناوەستن،
لێ تڕەمپ دێ د مەودا یێ درێژ دا سەركەڤیت؟
نڤیسەرەك (*) دبینیت كو سێ فاكتەرێن هەین دەرفەتێن وی لاوازدكەن:
ئێكەم: تڕەمپ دەسهەڵات وەرگرت ب پاڵپشتی یا نیڤا دەنگدەران و زانیاری دبێژن كو شەعبییەتا وی یا پاشڤەدهێت تا ل ژێر ٥٠٪، و سییاسەتێن وی یێن ئابۆری ل سەر دوو شەنگەستانە: یا ئێكێ زێدەكرنا ڕەسمێن گومركی نە ل بازرگانی یا نێڤدەولەتی، و یا دوویێ گەشتكرنا پشكەكا مەزن ژ كۆچبەران، و هەردو سییاسەت دێ بن سەدەمێن بلندبوونا نرخا، ل دەمێ كو تڕەمپ ژ بنەجهـ هاتە دەسهەڵاتێ ب سۆزا كێمكرنا وان و بەروڤاژی هندە كومەڵگەهێن دی، ئەمریكی دگەل تێكچوونا ئابۆری خۆش نابن.
دوویەم: ژ بلی ڕۆسی و ئیسڕائیلێ، تڕەمپی چ هەڤپەیمانێن نێڤدەولەتی نینن و د دەمەكێ كێم دا نێزیكترین هەڤسویێن خۆ كو كەنەدایە ژ خۆ كر و ل گەل هەڤپەیمانێن خۆ یێن ئەوڕۆپی نەخۆشكر و ژبەر خراببوونا پەیوەندی یێن دەرڤەیی دێ خەملاندنەكا ئابۆری یا گرانبها كەفتە لسەر كۆمپانییێن ئەمریكی، جا ویلایەتێن ئێكگرتی نەشێن بەردەوام بن. ب دەسڤەئینانا مفایێن ئابۆری یێ جیهانی ل دەمێ كو یا كاردكەت بۆ وێرانكرنا وی سیستەمێ خۆ پێڤە دگریت.
سێیەم: تڕەمپ یێ ڤێ هەمیێ دكەت د سییاسەتا دەرڤەیی دا، ل دەمێ كو دیمەنێ ناڤخۆیی د ڕەوشەكا ئاڵۆز دا دژیت، جا یێ فەرمانبەرێن میری ب ژمارەیێن مەزن ژكاردكەن ب بەهانە یا كێمكرنا خەملاندنا و ئەڤە وێ دگەهینیت كو ڕێڤەبەریا تڕەمپی شێوازەكێ ڕویبڕویبوونێ ب خۆڤەدگریت چ ل ناڤخۆ و چ ل دەرڤە.
(*) ئەو نڤیسەر ئەڤە یە: د. ئەحمەد كۆرۆ/ ویلایەتێن ئێكگرتی یێن ئەمریكی. مامۆستایێ زانستێن سییاسی
ل ویلایەتێن ئێكگرتی.
