یاریگه‌هێن وه‌رزشی و كارێن تێکدەر
حاجی ره‌مه‌زان بێسكی
پێنەڤێت وه‌رزش ڕێكه‌كه بۆ ره‌وشه‌نبیر و ڕێزگرتنا به‌رامبه‌ر و گه‌هاندنا ره‌وشتێ رێزگرتنێ دناڤبه‌را دو هه‌ڤڕكاندا، پێكڤه گرێدانا ستوونێن ڤیان وبه‌خته‌وه‌ریێ، گه‌له‌ك جاران دناڤ سیاسه‌تێ دا هاتیه بكارئینان بۆنێزکبوونا وه‌لاتێن هه‌ڤڕكدا و ئاشتی وته‌ناهی دناڤبه‌را واندا چێكرییه ژبه‌ر نێزیكبوونا وان د وه‌رزشێ دا، وه‌رزش گه‌له‌ك ده‌لیڤه وده‌رگه‌هێن لێبۆرینێ و ته‌ناهیێ و ڤیانێ ڤه دكه‌ن.
ئه‌ڤێ دیاردێ كارتێكرنێن خراب ل سه‌ر وه‌رزشێ و جڤاكی هەنە، گه‌له‌ك جاران دبیته توندوتیژییا ده‌رۆنی و برینداركرنێ و زیانێن مادی و مه‌عنه‌وی هه‌تا گه‌له‌ك جاران كۆشتن ژێ په‌یدادبیت، دوباره‌كرنا ئه‌ڤان دیاردا ل زوربه‌ی وه‌لاتێن جیهانێ تایبه‌ت یاریێن فوتبۆلێ ره‌نگه‌كێ جه‌ماوه‌ری یان سیاسی هه‌ی.
ئه گه‌رێن تێكدانێ ل ناڤ یاریگه‌هان .
1-ڕكمانا وه‌رزشی (تعصب): هنده‌ك هانده‌ر سنۆرێن هاندانێ دبه‌زینن هه‌تا دگه‌هیته دل ره‌شیێ و پالدان وئازاردان دژی جه‌ماوه‌رێ یانەیا به‌رامبه‌ر.
2-هاندانا ڕاگه‌هاندنێ یان ژلایێ یاریزانان یان راهێنه‌ران هنده‌ك لێدوانێن راگه‌هاندنێ یێن دژوار یان یێت تێكدانێ.
3-كێم وكاسیێن رێكخستنا ئێمناهییێ: ئانكو كێماسیێن رێكارێن ته‌ناهی وئارامییێ ل ناف یاریگه‌هاندا یان هانده‌ران جوداكەن ژ ئێكودو ودكەنه دو جوین.
4-ڤه‌خۆارنا مه‌ی یان ماددەیێن بێ هوشكه‌ر: هنده‌ك هانده‌ر دهێنە دناڤ یاریگه‌هاندا وكارتێكرنێن مه‌ی ومادێن بێهوشكه‌ر ل سه‌ر وان هه‌نه و ئه‌ڤه دبێته ئێك ژ هۆكارێن توندوتیژیێ وئالوزیان.
5-بڕیارێن گومانکری یێن دادڤانان: دبیت هنده‌ك بڕیارێن دادڤانان كارتێكرنێن خراب بكه‌نه ل سه‌ر هانده‌رێن وه‌رزشی ده‌مێ هانده‌ران هەستپێكر كو خیانه‌ت ل تیما وان هاتیه كرن.
6-كه‌رب وكینا سیاسی یان جڤاكی: ل هنده‌ك وه‌لاتان یارییا ب كاردئینن بۆ ده‌ربرینا هه‌ستێن خۆ یێن سیاسی یان ره‌كه‌زپه‌رستی ودبیته ئه‌گه‌رێ توندوتیژیێ .
7-هه‌بونا ئۆلتراسێن لادایی: هنده‌ك ژكۆمێن ئۆلتراسا یاریگه‌هان دكه‌نه گوره‌پانا مه‌ره‌مێن خۆ یێن تایبه‌ت خۆ دسه‌پینن ل سه‌ر ئه‌ڤێن به‌رامبه‌ر وان وهێزا خۆ نیشاوان دده‌ن.
رێكێن چاره‌سه‌ریێ :
1-به‌لاڤكرنا هشیاریێ وتێگه‌هشتنێ وه‌كو هنده‌ك بزاڤێن باش بهێنه كرن بۆتێگه‌هشتنا هانده‌ران ل دور ره‌وشتێ پشته‌ڤانیێ وزیانێن كارێن خراب وتێكده‌ر وهنده‌ك بابه‌تێن ره‌وشتی و وه‌رزشڤانی بكه‌نه دناڤ بابه‌تێن په‌روه‌ردێدا.
2- به‌لاڤكرنا هێزێن ئێمناهیێ بشێویه‌كی رێكوپێك ورێكخستی بێ كێم وكاسی كو ژده‌رهه‌قێ هه‌ر كاره‌كێ تێكده‌رانه‌رابن، هه‌ر وه‌سا كامیرێن چاڤدیریێ دانن وپشكنینه‌كا باش ل هانده‌ران بهێته كرن كا چ كه‌لوپه‌لێن قەدەغەکرنێ دگه‌ل وان نینن وجوداكرنا وان ژئێكودو وقه‌ده‌غه‌كرنا ئامیرێن ترسناك .
3- سزادانا وان كه‌سان بكه‌ن یێ دبنه ئه‌گه‌رێ توندوتیژیێ یاسایێن توند به‌رامبه‌ر وان بهێنه وه‌رگرتن ونه‌هێلن بۆ ماوەیێن درێژ بهێنه دناڤ یاریگه‌هاندا وناڤێن وان بهێنه دیارکرن.
4- راهێنانێن ده‌ورۆنی بۆ یاریزان و راهینه‌ران بهێنه ڤه‌كرن.
5- قه‌ده‌غه‌كرنا راگه‌هاندنێن پالده‌ر بۆ توندوتیژیێ وچاندنا گیانێ وه‌رزشی بۆ تیمی كو ببنه نمونێن باش بۆ هانده‌ران.
6- رێكخستنا جه‌ماوه‌رێ یانه‌یان ئۆلتراس و ئه‌وان بگونجینن دگه‌ل یاسایێن وه‌رزشی وپالپشتیا چالاكیێن ره‌وشه‌نبیری وهونه‌ری وه‌رزشی كو ده‌ربرینێ وهێزێن خۆ پێ بده‌رئێخن.
7- ده‌ستنیشانكرنا هنده‌ك جهێن تایبه‌ت بۆ خێزانا، ئاماده‌بوونا خێزانا دێ كارتێكرنێن هه‌ری باش هه‌بن بۆ كێمكرنا توندوتیژیێ.
8-هه ڤكاری دگه‌ل راگه‌هاندنێ كو تشتێن بچیك مه‌زن نه‌كن وهشیاربوون ل سه‌ر ره‌وشتێ وه‌رزشی یێ باش، هه‌روه‌سا به‌رنامە لدۆر گیانێ وه‌رزشی و لێبورینی په‌خشبكه‌ن.
