هه‌ر سال 1/7 وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی بیره‌وه‌ریا دامه‌زراندنا وه‌لاتێ خوه‌ دگێرن، وه‌كو دیار ئه‌ڤ ساله‌ ژ به‌ر كو بیره‌وه‌ریا 150 سالان بوو، حوكمه‌ت و وه‌لاتیان ئه‌ڤ رۆژه‌ ئه‌ڤ ساله‌ پتر پیته‌ پێدا و ئاهه‌نگ گێران. ئه‌ڤ وه‌لاته‌ پێش گه‌له‌ك وه‌لاتێن جیهانێ وه‌لاته‌ك نوویه‌ و تازه‌ پێگه‌شتیه‌، لێ ژ به‌ر گاڤێن وێ یێن قایم و ب له‌ز كه‌نه‌دا هه‌ر زوو گه‌هه‌شته‌ وه‌لاتێن هه‌ر پێشكه‌تی كو ئه‌ڤرۆ دئێت هژمار ئێك ژ كۆمه‌لگه‌ها جی هه‌ 8 و پرانیا مله‌ت و حوكمه‌تێن جیهانێ ب رێزه‌كا تایبه‌ت رێزێ ل ڤی وه‌لاتی دگرن ژ به‌ر به‌رخوردا وێ یا سیاسی بێ چه‌پ و چیر و هه‌ڤكار د ناڤا كێشێن مرۆڤایه‌تیدا د گه‌له‌ك ده‌لیڤ و ده‌ماندا.
به‌ری پتر بچینه‌ د ناڤ بابه‌تیدا باشتر ئه‌وه‌ كو هنه‌ك راستی و فاكته‌ران بێخین به‌رچاڤ ده‌رباره‌ی كه‌نه‌دا. 1. كه‌نه‌دا وه‌لاتێ دوویێه‌ د قه‌وارێ خوه‌ یێ زه‌مینیدا پشتی رۆسیا. 2. ل سالا 1867 ێ ب سه‌رۆكاتیا جۆرج مه‌كدۆنالد ئه‌ڤ وه‌لاتیه‌ كونفدرێسوینا خوه‌ دامه‌زراند. 3. كه‌نه‌دا ئێكه‌مین وه‌لاتیه‌ كو سیسته‌ما چاندا هه‌مه‌ ره‌نگ (مه‌لتیكه‌لچلیزم) قه‌بوولكری. 1982 بۆ ئێكجاری سه‌ربه‌خوه‌یا سیاسی ژ برێتانیا و بنه‌مالا مه‌له‌كیا وی وه‌لاتی وه‌رگرت. 4. سیسته‌ما وێ فیدرالی په‌رله‌مانیه‌ و سه‌رۆك وه‌زیرێ نوكه‌ یێ 29 یه‌. 5. دوو زمانێن سه‌ره‌كی هه‌نه‌ كو ئینگلیزی و فه‌ره‌نسیه‌، لێ هه‌ر زمانه‌ك دن ئازاده‌ ل دووڤ حه‌زا خوه‌ گه‌شه‌ بكه‌ت. هه‌رچه‌نده‌ هه‌تا به‌ری چه‌ند ساله‌كێن نه‌گه‌له‌ك دوور گه‌له‌ك ژ خه‌لكی هن ئاگه‌هی ژ ناڤێ كه‌نه‌دا نه‌بوو یان ژی وه‌سا هزر دكر كو پارچه‌كه‌ ژ ئه‌مریكا، لێ راستی وه‌سان نینه‌ كه‌نه‌دا وه‌لاته‌ك ئازاد و سه‌ربه‌خۆیه‌ و خودان سیسته‌مه‌ك و بریارا خوه‌یه‌، لێ چه‌ند خاله‌كان ئه‌ڤ وه‌لاته‌ د ناڤا نووچه‌یان دا نه‌ دهات دیاركرن، ئه‌و ژی ژ به‌ر كو هه‌تا به‌ری سالا 1982 برێتانیا بریارا سیاسیا وێ ددانا و وه‌كو دووڤ دووڤكا وێ بوو، ژ لایه‌ك دن ڤه‌ كه‌نه‌دا ب درێژیا دیرۆكا خوه‌ تێكه‌لی مل ملانێ یێن سیاسی نه‌كریه‌ به‌لكو گه‌له‌ك جاران پشتی شه‌رو هه‌ڤركیان ئه‌وێ رۆلێ ئاشتیخوازیێ دیتیه‌ بۆ نموونه‌ ل شه‌رێ د ناڤبه‌را جوهى و عه‌ره‌بان ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ل مسرێ و فه‌له‌ستینێ (1948 و 1956)، هه‌ر وه‌سا ل كه‌شمیرێ و بۆرمایێ و گه‌له‌كێن دن. كه‌نه‌دا ببێ ده‌نگیا خوه‌ به‌رده‌وام وه‌كو مله‌ته‌ك و حوكمه‌ته‌ك ئێكگرتی خه‌بات كریه‌ بۆ ئاڤاكرنا ڤی وه‌لاتی و گه‌هاندنا وێ بۆ رێزا ئێكی ژ ئالیێ تكنولوژی و ئابووری و جڤاكی ڤه‌، بۆ گه‌له‌ك سالان راپۆرتێن نێڤ نه‌ته‌ویدا كه‌نه‌دا مینا وه‌لاتێ یه‌كێ هاتیه‌ قه‌بوولكرن بۆ ژیارێ ئه‌ڤه‌ د سه‌ر هندێرا گه‌ر مرۆڤ وه‌لاتی ببینه‌ و بێت لێ بژیت ب تایبه‌تی ل وه‌رزێ زڤستانێ هندی سه‌رما وێ یا دژورا و درێژه‌ مرۆڤ وێ بینه‌ زمان كو ئه‌ڤه‌ جهه‌ نه‌ وارێ ژیانێ یه‌، لێ د سه‌ر ڤێ یه‌كێرا باژێر و باژێركێن ڤی وه‌لاتی وه‌سان ب سه‌رده‌میانه‌ ئاڤاكرینه‌ ئه‌ڤ زفستانا هنا دژوار مرۆڤ هه‌ر بێ نزانه‌. ژ ئالیێ سیاسیڤه‌ ئه‌ڤ وه‌لاتێ هندێ مه‌زن و كه‌ ژ 13 هه‌رێمان پێكدئێت و كۆما مرۆڤا ژ هه‌موو جیهانێ قه‌ستا ڤی وه‌لاتی كرینه‌ د سه‌رهندێرا كو سپی رێژا هه‌ره‌ مه‌زنن لێ گه‌له‌ك بئاشكه‌را هه‌موو سه‌رچاڤێن مرۆڤان دئێنه‌ دیتن ل هه‌ر جهه‌كی ڤی وه‌لاتی تێن دیتن ئه‌ڤجا بگره‌ ژ چاینیێ زه‌ر و ئه‌فریقیێ ره‌ش و ئه‌ورۆپیێ سپی یان گه‌نمیێ ئه‌فغانی و كورد و عه‌ره‌ب و هتد، ئه‌ڤی وه‌لاتی هه‌ر ژ رۆژا هاتی دانان كه‌ به‌ری 150 ساله‌ و هه‌تا ئه‌ڤرۆ كه‌سه‌كێ ب تنێ ژی ژ به‌ر سیاسه‌تێ نه‌ هاتیه‌ كوشتن، لێ هندی بێژی ژی ململانێ یا سیاسی یا خورته‌ و دژایه‌تیكرنا پارت و هزری گه‌له‌ك مشه‌یه‌، لێ ده‌مێ سه‌ركه‌تنا لایه‌نه‌كی لایێن دی هه‌موو پێگیریێ بریارا دیمۆكراسی و هه‌تا پێنچ سالان خوه‌ مت دكه‌ن و هه‌رده‌مێ پارتا ده‌سته‌لات ب دلێ جه‌ماوه‌ری نه‌بوون هێزا خوه‌ هه‌موویێ دكه‌ن یه‌ك و ژ حوكمرانیێ لاده‌ن. خاله‌ك دن یا ب هێزا كه‌نه‌دا كو ئه‌ڤ وه‌لاته‌ ب سه‌رخستی ئه‌وه‌ سیسته‌ما چاندێ هه‌مه‌ ره‌نگ قه‌بوول كریه‌ كو ئه‌و ژی رێ دده‌ هه‌ر ملله‌ته‌كی، ئاینه‌كی یا دابونه‌ریته‌كی بێ سانسور و قه‌ید و شه‌رت دكارن كار پێ بكه‌ن بۆ نموونه‌ گه‌ر ملله‌ته‌ك بكاربه‌ 10 خیندكاران په‌یدا بكه‌ و بخوازه‌ خواندنگه‌هێ بۆ ڤه‌كه‌ ئه‌ڤ وه‌لاته‌ ئاماده‌یه‌ هه‌موو پێدڤیان بۆ ئاماده‌ بكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ژ مافێ زانینا زمانێ خوه‌ بێ بار نه‌بن، یان گه‌ر ژماره‌ك هه‌به‌ حه‌ز بكه‌ مزگه‌فته‌كێ یان هه‌ر په‌رسگه‌هه‌كا ئاینی سیسته‌م هه‌ڤكاریێ دكه‌، ئه‌ڤه‌ ژ بلی ئازادیا جلوبه‌رگا و ریه و…هتد. ئه‌ڤێ خالێ كه‌نه‌دی هه‌می پێكڤه‌ گرێداینه‌ و هه‌می خوه‌ تێدا دبینن ئازاد و خودان ماف. كه‌نه‌دا پشتی پشكداری كری د ناڤا شه‌رێن كه‌نداڤى و ئه‌فغانستان و عێراقێ و كێشێن سیاسی یێن رۆژهه‌لاتا ناڤین دا ل سالێن بووری ب تایبه‌تی ل سه‌ر ده‌مێ ستیڤن هارپه‌ری ئه‌ڤ وه‌لاته‌ پیچه‌كێ لادا ژ سیاسه‌تا خوه‌ یا كلاسیك كه‌ مینا ئاشتیخواز بمینه‌، له‌وان ژی ملله‌تێ وێ جاره‌كا دی ب ده‌نگدانا سالا 2016 ئه‌و سیاسه‌ت گوهۆری و هێدی هێدی وه‌سا دیاره‌ یا دزفریته‌ سه‌ر رێیا خوه‌ یا جار د سه‌رهندێرا هێشتا رۆلێ خوه‌ یێ دژی رێكخراوا داعشێ دبینه‌ ب تایبه‌تی ب هه‌ڤكاریا راهێنانان ل گه‌ل پێشمه‌رگه‌یێ كوردستانێ و حوكمه‌تا عێراقێ لێ نه‌وه‌كو جاران ده‌ما راسته‌وخوه‌ د شه‌ری دا پشكدار بوو. ته‌نێ جیرانێ كو كه‌نه‌دا هه‌ی ئه‌مریكایه‌ دسه‌ر هندێرا كو په‌یوه‌ندیه‌كا باش هه‌بوویه‌ هه‌رده‌م، لێ ل ڤان دووماهیان ئه‌مریكا گڤاشتنان دخێته‌ سه‌ر كه‌نه‌دا بۆ دیتنا رۆله‌ك قایمتر دگه‌ل شه‌رێ تێرۆرێ و هنه‌ك جاران ژی گڤاشتنێن وێ كه‌نه‌دا نه‌ رحه‌ت دكه‌، لێ نه‌گه‌هایه‌ وی ئاستێ تئێچوونێ. سه‌رگێژیا كه‌نه‌دا یا دیرۆكی هه‌رێما كۆبكێ یه‌ كو خه‌لكێ فه‌رنیسنه‌ و دخوازن ژ كه‌نه‌دا ئنگلیز ڤه‌بن و هه‌تا نوكه‌ سێ جاران ریفرۆندۆم كرینه‌ لێ سه‌ره‌كه‌تینه‌ بووینه‌ لێ ئه‌و هه‌رێم هه‌ر یا سووره‌ ل سه‌ر بریارا خوه‌ گه‌ر ده‌لیڤا دروست دیت.
كه‌نه‌دا ل بیره‌وه‌ریا 150 ئاڤابوونا خوه‌ ئه‌ڤرۆ ئێك ژ وه‌لاتێن هه‌ره‌ پێشكه‌فتی دئێته‌ هژمارتن و هه‌روه‌سان مینا ئارامترین وه‌لات دئێته‌ هه‌ژمارتن و ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو پتر ژ چه‌ندین جاران هاتیه‌ قه‌بوولكرن وه‌لاتێ یه‌كێ كو مافێ مرۆڤان و پیته‌دان جێبه‌جێكرنا خزمه‌تگوزاریێن وه‌لاتیێن خوه‌. د سه‌رهندێرا هه‌موو ئاین و توخم و ره‌گه‌ز ل كه‌نه‌دا دژی و سالان ب سه‌دان هه‌زارنێ نوو قه‌بوول دكه‌ن لێ هه‌موو ڤێكرا ب ئاشتی و ئارامی دژین، ئه‌و ژی ژ به‌ر هه‌بوونا سیسته‌مه‌ك پری تێدا سه‌روه‌ریا مافێ مرۆڤی و دیمۆكراسی و دوور ژ گه‌نده‌لیێ. له‌وان ژی حه‌ز گه‌له‌ك مرۆڤانه‌ ل هه‌موو قولیژكێن دنیایێ قه‌ستا ڤی وه‌لاتی بكه‌ن و سه‌ر و ژنوی ده‌ست بژیانه‌ك دن بكه‌ن. پیرۆز به‌ رۆژبوونا كه‌نه‌دا.

هه‌لبه‌ت بابه‌ت گه‌له‌ك یێ به‌رفره‌هه‌، ژ به‌ر كو پرس گه‌له‌ك تێدا هه‌نه‌ ژ كیژان لایڤه‌ پشتی داعشان، یا من د ڤێت بینم زمان و بێخمه‌ ژێر بارێ هزری ئه‌وه‌ كانێ سیسته‌م وێ كیژان كه‌سان هه‌لبژێرن بۆ رێڤه‌برنا كاروبارێن سیاسی و ئیداری و جڤاكی، ژ به‌ر كو پشتی هه‌ر شه‌ره‌كێ دۆمدرێژ یێ مینا شه‌رێ دژى رێكخراوا داعشان كۆمه‌كا مه‌زنا خورتان ب خینا خوه‌ و خوها ئه‌نیا خوه‌ وی شه‌ڕی دكه‌ن، ده‌ما شه‌ڕی قاره‌مانن، لێ ده‌ما دبیته‌ ته‌نای و رۆلێ رێڤه‌برنا سیاسی و زانستی و ره‌وشه‌نبیری یان كو ئه‌م بێژین رۆلێ ئاڤاكرنا سیسته‌مه‌ك سڤیل، گه‌له‌ك جاران هه‌ر ئه‌و كه‌سێن خوه‌ بۆ ئه‌ڤرۆ كریه‌ قوربان و زه‌حمه‌ت برین دبنه‌ مه‌زنترین رێگر د ئاڤاكرنا جڤاكه‌ك سڤیل دا و دوور ژ گه‌نده‌لیێ ژ به‌ر كو دبیت هه‌تا راده‌یه‌كی د حه‌ق بن ژ به‌ر كو خوه‌ ل ده‌مێ ته‌نگاڤیێ كره‌ سه‌نگه‌ر و ئاماده‌بوو خینا خوه‌ برێژه‌ بۆ پاراستنا گه‌لێ خوه‌. لێ ده‌ما دبیته‌ ده‌مێ ئارامبوونێ ئه‌و وه‌سان بیردكه‌ت كو ئه‌وی ماندی بوون دیتیه‌ و دڤێت هه‌ر ئه‌و بیت ببیته‌ رێڤه‌به‌ر و به‌رپرس ل ده‌مێ ئارامیێ و ل ڤێرێ خاریا ستێركا خه‌باتا ئه‌و و گه‌ل بۆ بزاڤی خار دبیت و كار و نه‌خشێ دادنن هه‌موو تێكه‌ل و پێكه‌ل دبه‌ و دبیته‌ ئه‌گه‌را د ئێك نه‌گه‌هشتنه‌كا به‌ربلاڤ و ل دووماهیێ دئێته‌ شرۆڤه‌كرن گه‌نده‌لی و بێ یاسایبوونا سیسته‌مێ.
هه‌ر ده‌ما شه‌ر كه‌ته‌ ده‌ڤه‌ره‌كێ یان ناڤا وه‌لاته‌كی، نه‌ ته‌نێ قوربانی و خرابیا ئابووری و زیانێن مادی زیانێن هه‌ره‌ مه‌زنێن وی وه‌لاتی یان گه‌لینه‌ به‌لكو ئه‌و زیان گه‌له‌ك ژ هندێ كیرترن و بۆ ده‌مێن هه‌ره‌ درێژ ئه‌و گه‌ل نكاره‌ خوه‌ ل سه‌ر پیێن خوه‌ راسته‌ بۆ ئاڤاكرنا سیسته‌مه‌كێ كو مافێ مرۆڤی تێدا پاراستی به‌. ژ به‌ر كو هه‌ر ده‌ما شه‌ر كه‌ته‌ ناڤا جڤاكه‌كێ وێ هێزا گوللێ و تڤه‌نگێ بهێزتر به‌ ژ یا قه‌له‌می و یاسای. چنكی بۆ ده‌مێن درێژ وێ ده‌سته‌لات بكه‌ڤه‌ ده‌ستێ وان كه‌سێن كو رۆلێ مێرخاسیێ دیتی و بووینه‌ قاره‌مان د شه‌ریدا، هه‌لبه‌ت ده‌ما دبه‌ رۆژا ئارامیێ ئه‌و كه‌سێن رۆل دیتی وێ رۆلێ خوه‌ د رێڤه‌برنا سیسته‌مێدا ژی ببینن ژ به‌ر كو هه‌ر كه‌س و ئه‌و ژی وێ حه‌قێ خوه‌ بده‌ن كو رێڤه‌برن بكه‌ڤه‌ ده‌ستێ وان مینا ئه‌زموونێن مه‌ و خه‌لكی یێن به‌ری نهو. خۆیایه‌ ئه‌و قاره‌مان بۆ شه‌ری یێ زیره‌ك بوویه‌ و چاڤنه‌ترس بوویه‌. لێ دبیت بۆ رێڤه‌برنا سیسته‌مه‌كا سڤیل نه‌ ئه‌و شیانێن هزری و پله‌ی هه‌بن ژ به‌ر كو هه‌تا راده‌كی ئه‌و وێ ببه‌ خودان هه‌سته‌كێ له‌شكری و ره‌فتار و رێڤه‌برنا كاروباران وێ هه‌ر ب وی ره‌نگی برێڤه‌ ببه‌ یان ژی دبیت گه‌له‌ك جاران خوه‌ بسه‌پینه‌ و فشارێ بكاربینه‌ كو یا ئه‌و دخوازیت وه‌ره‌ كرن، ئه‌گه‌ر ژی هه‌ر ئه‌ون یێن به‌ری نوكه‌ مه‌ ده‌ست نیشانكرین. هه‌لبه‌ت هه‌ر ده‌مێ گوللێ ل ده‌مێ خوه‌ رۆلێ خوه‌ دیت و قه‌له‌م و یاسا ژی ل ده‌مێ خوه‌ ل وی ده‌می وێ نه‌خشه‌ و پلان ل سه‌ر بنیاته‌ك دروست برێڤه‌بچن، لێ گه‌ر هه‌ر ل هه‌ردو ده‌مان فشار و ده‌سته‌لات خودان هێز خودان به‌ ل وی ده‌می جڤاكێ وێ بكه‌ڤه‌ دلته‌نگیێدا و پسته‌پستا گه‌نده‌لیێ وێ وه‌ره‌ زمان و گه‌ر بسه‌رخوه‌ ژی ڤه‌ نه‌به‌ن، لێ دلسۆزانه‌ كارێ خوه‌ ئه‌نجام ناده‌ن و مینا به‌ریا نوكه‌ وێ حوكمه‌ت و جڤاك ژ ێك ڤه‌قتیای بن و ده‌ورو به‌ر و نه‌حه‌ز ژی وێ رۆلێ خوه‌ یێ نه‌گه‌تیڤ بگێرین و ئاڤابوونا سیسته‌مه‌ك دیمۆكراتساز وێ به‌ردوام د پاشكه‌تنێ دا به‌. له‌وان گه‌له‌ك فه‌ر هه‌رێم وه‌كو ده‌سته‌لات و گه‌ل گه‌له‌ك بوێره‌كانه‌ ل سه‌ر ڤێ خالێ راوه‌ستێن و ئه‌زموونا نۆتان دوباره‌ نه‌بیت و هه‌ر كه‌س ژ لایێ خوه‌ ڤه‌ قه‌ستا زانكۆیان بكه‌ و ب رێیێن جودا جودا باوه‌رنامێن بله‌ز و به‌ز بده‌ستخوه‌ڤه‌ بینن ژ به‌ر كو د رۆژێن ره‌شێن شه‌ری دا رۆل دیته‌ و نوكه‌ ببه‌ خودان پله‌دار. هه‌لبه‌ت گه‌ر كه‌سێ كری خودان شیانێن زانینێ و ئه‌زموون هه‌بیت ئه‌وی پیرۆز بیت ژ هه‌ژیه‌ لێ ته‌نێ من كریه‌ و نوكه‌ دڤێت ببم كه‌سه‌ك كاریگه‌ر و خودان مه‌نسب ئه‌و نه‌ بیرۆكه‌كا ته‌ندروسته‌ وێ ببه‌ رێگره‌ك د وه‌راربوون و ئاڤابوونا سیسته‌مه‌ك سڤیل دا.
دبیت بابه‌ت هنه‌كێ ئالۆز و هه‌ستیاره‌ بۆ وه‌رگێرانا هزری و لێ ئێك ژ خالێن هه‌ره‌ لاوازێن پارت و لایه‌نێن سیاسی لده‌ما خه‌باتا خوه‌دا كو د كاودانێن زه‌حمه‌ت دا دچن ئه‌وه‌ كو ده‌ما دگه‌هنه‌ ئارمانجا خوه‌ ل وی ده‌می درووشمێ كو خه‌بات ژ بۆ كری ل به‌ر هندا دبه‌ ژبه‌ر كو دبیته‌ ده‌مێ به‌رهه‌می و خوارنێ، ئه‌ڤجا كول و مل دكه‌نه‌ بارا خوه‌ و ته‌نێ مینا لایه‌نگیر و ئه‌ندامێن خوه‌ دئین و ده‌سته‌لاتێ دئێخنه‌ د ده‌ستێ واندا، ئه‌ڤجا باش یان خراب ژ هه‌ژی یان هه‌ژی نه‌ گرنگه‌ یا گرنگه‌ ئه‌وه‌ د ده‌ستێ وان دایه‌. لێ خه‌بات و درووشم ئه‌وه‌ كو گه‌له‌كێ ساخله‌م و پر ئارامی و پێشكه‌فیتی ئاڤاكه‌ن و یه‌كسانیه‌كا جڤاكی په‌یدا بكه‌ن. له‌وان ده‌ما گۆتن و كریار نه‌بن ئێك جڤاكه‌ د كه‌ڤیته‌ دبن بارێ په‌شێمانیێ و دلگرانێی و میكرۆبێ دوبه‌ره‌كیێ دا، رۆژ بۆ رۆژێ بهێزتر لێتێت و جڤاكه‌ك نه‌ ساخله‌م ئاڤا دبیت و گه‌نده‌ل د ناڤدا دبنه‌ ربیته‌. بیرۆكا رێڤه‌برنا سیسته‌مێ گه‌له‌ك بابه‌ته‌كێ هه‌ستیاره‌ و ب ئۆمێدین نه‌خشه‌ك دروست بێت هه‌لبژارتن و جڤاك و حوكمه‌ت مینا ئێكده‌ست كار بكه‌ن بۆ پاشه‌رۆژه‌ك گه‌شتر بۆ ڤی گه‌لێ گه‌له‌ك وه‌ستایێ و ژ هه‌ژی ژیان ئارامتر.

دیمۆكراسی سیسته‌مه‌كه‌ گه‌ر ل سه‌ر بنه‌مایێن یاسای وه‌ره‌ چه‌سپاندن دبیت مرۆڤ هه‌تا ڕاده‌كی یێ تێدا شاد و ئازاد به‌، د سه‌ر هندێرا وێ چینا ژار و زه‌نگین هه‌به‌ ژ به‌ركو ئه‌ڤ سیسته‌مه‌ خوه‌ ب خوه‌ ڕێ دده‌ته‌ تاكه‌ كه‌سی كو ب كاربه‌ بخه‌بته‌ بۆ خوه‌سه‌ركرنا ژیانا خوه‌ یان دبیت ڕێیا ته‌مبه‌لیێ ب گری و ژار بمینی و ب گه‌هی قووناغا بێ مالیێ (هۆمه‌له‌سس). لێ دیمۆكراسی دبه‌ ببه‌ دۆزه‌خ ده‌ما بێ یاسا، بێ یێ كو بگه‌هه‌ قووناغا پێگه‌هشتنا ڕۆشه‌نبیری یا جڤاكی مینا ئیرۆ ل وه‌لاتێن ڕۆژهه‌لاتا ناڤین ڕوودده‌ یان تایبه‌تی ل وه‌لاتێن ئه‌ره‌بان پشتی بهارا ئه‌ره‌بی.
گه‌ر نێرینه‌ك نێزیك بكه‌ین ل ڕوودان و گوهۆرینێن وه‌لاتێن ناڤكری وه‌ وه‌ره‌ دیتن كو گه‌له‌ك ژ وه‌لاتێن ئه‌ره‌بان ژ وانا (توونس، مسر، لیبیا و سووریا ….هتد) خواستن گوهۆرینا ل وه‌لاتێن خوه‌ بكه‌ن ژ به‌ركو سه‌رۆكێن وان ببوون به‌لا سه‌رێ وان ژ به‌ركو هه‌ر ئێك ژ وان پتر ژ 30 سال و ۴۰ سالان ل سه‌ر حوكمی مان بوونه‌ سوندان ل سه‌ر دلێ وان. ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو گه‌نده‌لی ل سیسته‌مێن وان چ حال بۆ وه‌لاتیان نه‌هێلا بوو، له‌وا وه‌لاتیێن وان وه‌لاتان ب چاڤ و ده‌ڤ خوه‌ د گوهۆرینێ وه‌ركر و ئاماده‌بوون ل سه‌ر و مالێ خوه‌ لێ ب ده‌ن حه‌تاكو ژ سیسته‌ما دكتاتۆری ڕزگار بن. لێ ل ده‌مێ خوه‌ گوهۆرینێ هنه‌ك خال ژ بیركرن كا گه‌ر به‌ر ب دیمۆكراسیێ ڤه‌ چوون چ وێ وه‌ره‌ ڕێیا وان، ئه‌و ژی ژ به‌ر نه‌ خواندنه‌ك تێر و ته‌سه‌ل. جڤاكێ وان مابوو جڤاكه‌ك ساده‌ و ساكار ژ به‌ر نه‌ بلندبوونا بارێ ئابووری، جڤاك هه‌ر مابوو جڤاكه‌ك گرێداى تایبه‌تمه‌ندیا ئاینی و هه‌تا ڕاده‌یه‌ك ئاسته‌ك عه‌شایر. بیرۆكا نوو یا بهارا ئه‌ره‌بان دخواست ب ڕێیا هه‌لبژارتنان سه‌ركرده‌ و پارتێن سیاسی بێن ل سه‌ر حوكمی. هه‌لبه‌ت ئه‌نجام دانا هه‌لبژارتنه‌ك پاك جارێ ئه‌و خه‌ونه‌، یا دوێ گه‌ر بێته‌كرن ژی حه‌زا وه‌لاتیێن وان دێ ئێكسه‌ر هه‌لبژارتنا پارتێن ئیسلامی به‌ ژ به‌ر دو ئه‌گه‌ران. ئێك. ژ به‌ر هه‌بوونا جڤاكه‌ك ساده‌ و گه‌له‌ك ب دینی ڤه‌ د گرێدای. دو، تێراتیا وان ژ سیسته‌مێن ڕۆژئاڤا و ڕۆژهه‌لات ژ به‌ركو سه‌ركردێن وان ل ده‌م30 ..۴۰ سالێن خوه‌ هه‌ردو سیسته‌م جه‌رباندن، لێ وه‌سا بۆ وان خوه‌یابوو كو هه‌ر لایه‌ك ته‌نێ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ ل گه‌ل داموده‌زگه‌هێن ده‌ستهه‌لاتێن وان وه‌لاتان دپارێزێت و ملله‌ت ژی بۆ قێری. ب هه‌ر ئاوایه‌ك به‌ یاكو دخوازم بێژم ئه‌وه‌ گه‌ر سیسته‌ما دیمۆكراتیك مینا خوارنا گۆشتێ سه‌ر و پێیان ب هه‌مدا خوه‌ نه‌هێن كه‌لاندن، دبیت به‌رهه‌مێ نه‌هێته‌ خوارن و ب په‌روه‌ و زیان ب دووماهی وه‌ره‌. ل ده‌مێ سیسته‌مێ دمۆكراتیك بێته‌ هه‌لبژارتن دڤێت ئێك ژ د وان د ده‌ستێ ملله‌تی یان ده‌سته‌لاتێ دا به‌ هه‌تا ب كاربه‌ بێت چه‌سپاندن، یان د ڤێت ته‌ ملله‌ته‌ك ل ئاستێ وێ ئێكێ به‌ كو نه‌هێله‌ ساڤاتیا سیسته‌مێ بێت بكارینان بۆ به‌رژوه‌ندیێن تاكه‌ كه‌سی و هابایه‌تی، یان ده‌سته‌لاته‌ك ب هێز یاسایێ ب ڕه‌نگه‌ك دژوار و ڕێكه‌ نه‌ده‌ گه‌نده‌لان كو ڕه‌نجا جه‌ماوه‌ری به‌ر ب ئاڤێ دا بچه‌. هه‌لبه‌ت، ل ده‌مێ گوهۆرینان ڤان سیسته‌مێن ناڤكری ب چو ئاوایه‌كی ئاگه‌ه ژ ڤان خالان نه‌بوو گه‌ر هنه‌كا ئاگه‌ه هاژ لێ بوویه‌، لێ ب ڕێژه‌ك گشتی ئاگاهی نه‌بوون گه‌له‌ك ژ وانا ئایدۆلۆژیا ئاینی بسه‌ركه‌ت و نه‌ د گۆنجا ل گه‌ل سیسته‌ما ئه‌ڤرۆ یا جیهانێ له‌وا پرانیا وه‌لاتان نه‌ د ئاماده‌بوون ل گه‌ل ده‌سته‌كا نوو یا هه‌لبژارت كار كه‌ن مینا ئیراقێ و مسرێ…هتد. له‌وان ژی ده‌ما گوهۆرین كرین گه‌له‌ك ژ ڤان وه‌لاتان ل شوونا دیمۆكراسیبوونێ بوونه‌ دۆزه‌خ و خه‌لكێ وان تێدا هات سۆتن و نوكه‌ سه‌ر و ژنوو دبێژن خوه‌زیكێن سه‌دامی و حوسنی و قه‌زافی….هتد. مه‌سه‌له‌ك هه‌یه‌ دبێژیت نه‌ خوه‌زیكێن وی یێ بێژه‌ فرعه‌ونی كافر ژ به‌ر كو ژ فره‌وانی كافتر نه‌بوون. ئه‌ڤجا نه‌ خوه‌زیێن وی ملله‌تی یێ بێژه‌ خوه‌زی ب دكتاتۆران.
سیسته‌ما دیمۆكراسی ده‌م و گاڤێن خوه‌ هه‌نه‌، به‌ریا ملله‌ته‌ك ڕابه‌ خوه‌ پاڤێكه‌ ناڤ ڤێ سیسته‌مێ دا د ڤێ بیر ب كانێ چ هه‌یه‌ د ناڤ ده‌ستان دا هه‌تا ڤێ سیسته‌مێ بپارێزه‌ و نه‌به‌ به‌لا سه‌رێ وان، هه‌رده‌مێ ته‌ كار بۆ ڤێ ئێكێ كر و ب ده‌ست ڤه‌ نه‌هات دبت كاودان ل شوونا شادبوونێ ب دیمۆكراسیبوون و پێشكه‌فتنان دبیت ببه‌ ده‌ستپێكا نه‌بوونا چو سیسته‌مان گرۆپێن چه‌كدارێن پارتان په‌یدا بن و ببه‌ شه‌رێ ناڤخوه‌ی مینا ئه‌ڤرۆ ل سوورێ، لیبیایێ و یه‌مه‌نێ……گه‌له‌كێن دئێت دیتن.

ئێزدی بوون بۆ ده‌مێن هه‌ره‌ درێژ د دیرۆكێ دا ل بن گڤاشتن و قركرنا ئێك ل دووڤ ئێكێ ژ به‌ر كو نه‌ بووینه‌ پشكه‌ك ژ ئایدولۆژیا بیرۆكا ئاینیێ یێن جیران و ده‌وروبه‌ران ئه‌ڤه‌ ژ لایه‌كی و ژ ئاله‌یه‌ك دنڤه‌ هه‌رده‌م مینا كێمه‌ نه‌ته‌وه‌كا كورد زمانژی جیرانێن ده‌ور و به‌ر كێماسی نه‌ كریه‌ بۆ ژناڤبرنا وان. له‌وان گه‌ر خه‌لكه‌ك هه‌به‌ جاره‌كێ بن ده‌ست و قوربانیێ كاودانا به‌، ئێزدی پتر ژ دو جاران ل بن ڤێ پاله‌په‌ستۆیا قركرنێ نه‌. پشتی ڤێ جارا دووماهیێ بۆ جارا 73 یێ هاتین قركرن ب ده‌ستێن رێكخراوا داعش، ئه‌ڤ جاره‌ مینا هه‌ر جار نینه‌ ژ به‌ر ل هه‌ر وه‌لاته‌كێ تۆ ته‌ماشه‌ بكه‌یێ رۆژانه‌ به‌حس به‌حسێ ئێزدیانه‌ و سه‌رنووچه‌یێن گه‌له‌ك مانشێت و رادیۆ و ته‌له‌فزیۆنان ب وان ده‌ستپێدكه‌ت، هه‌لبه‌ت ژ به‌ر دو ئه‌گه‌ران: ئێك، ژ به‌ر ئه‌و رێیا دورنده‌یانه‌ یا كو رێكخراوا ناڤكری ب كارئینای دژی وان و یا دووێ، مینا جڤاكه‌ك بێده‌ستهه‌لات و لاواز حال، ملله‌تێ پشته‌ڤان بۆ وان ته‌نێ كوردن، كورد ب خوه‌ ژی هه‌تا حه‌فكێ د ناڤا ئارێشێن سیاسی و جڤاكی و ئابووی و بنده‌سیدانه‌. ژ به‌ر وان دو خالان ئێزدیان ته‌نێ ئێك ژ دو رێیان مایه‌ ل به‌ر ده‌ستی. گه‌ر لێكۆلینێ ل سه‌ر بكه‌ی هه‌ردو ب مخابنى ڤه‌ دبیت بۆ وان ترسناك بن ئه‌و ژی یان مان یان هێلان خاك و چاند و ئاین و هه‌بوونا خوه‌.

به‌ری ئه‌ز ده‌ست ب بابه‌تێ خوه‌ بكه‌م، ب بۆچوونا من و هه‌ر لێكۆلینه‌كا بێته‌كرن مشه‌ختبوونا ئێزدیان وێ ببه‌ ئه‌گه‌را ژ ناڤچوونا وان و نه‌مانا ڤی ئاینێ كو ب هزاران سالان خوه‌ ل به‌ر فشار و باهۆرێن قركرنێ گرتی. هه‌لبه‌ت بریار دمینیته‌ ل جه‌م وان و هه‌ر كه‌س و جڤاكه‌ك ئازاده‌ بریارێ ل سه‌ر چاره‌نڤیسێ خوه‌ بده‌، لێ هاتنا وان بۆ ولاتێن بیانی گه‌له‌ك گه‌له‌ك نفشه‌كه‌ یان دو ژ وێرێ وێڤه‌ زارۆیێن و دێ بن پێناسه‌ك ژ وی جڤاكێ قه‌ستكرییێ مینا سه‌ده‌هان جڤاكێن قه‌ستا ڤێره‌كرین و د ناڤ ده‌ریا مه‌زنا ڤان سیسته‌مان دا هندا بین. ئێزدی نوكه‌ پشتی وه‌ستیان و زه‌حمه‌تێن هه‌ره‌ مه‌زنێن دیرۆكی گه‌هشتینه‌ سه‌رێ رێیه‌كا دورێ، ئه‌و دو رێژی ئێك ژ یا دن ب زه‌حمه‌تره‌ بریارێ ل سه‌ر بده‌ی. بریارا ئێكی مان، ئه‌و ژی ئه‌وه‌ كو خێزانا ئێزدی بێژه‌ ئه‌زێ بمینم و ئه‌ز ڤێ خاكێ به‌رناده‌م، لێ دێ ل كوده‌رێ مینی هه‌ر ئه‌و جهه‌ یێ كو به‌ری نوكه‌ 72 دو جار قرا وان ئانی و ئاگر و تالان و ره‌ڤاندن و ئێخسیركرن و..هتد. د سه‌ر هندێرا كو ئه‌و ناوچه‌ ئه‌ڤه‌ بۆ ده‌مه‌كێ درێژه‌ پێكۆل دئێته‌كرن كو ره‌نگه‌ما دیمۆكراسی بوونه‌كێ بخوه‌ ڤه‌ بگره‌ و ژ ئیرۆ پاشڤه‌ هه‌ر ملله‌ته‌ك و ئاینه‌ك بكاربه‌ ژیانا خوه‌ یا ئاسی د رۆژه‌ڤێ دا بێ ترس بكاربینه‌. لێ وه‌كو دیار دیمۆكراسیبوون نه‌ سیسته‌مه‌كه‌ ب زۆری دێ كه‌ی د سه‌رێ خه‌لكی و جڤاكی را، دیمۆكراسی پێدڤی ب ده‌مێن درێژێن به‌رقرابوونا ئاسایشه‌كا به‌رقرار و هێدی هێدی بارێ ئابووری دروست ببه‌ و ل گه‌ل دا بلندبوونا ئاستێ ره‌وشه‌نبیری و هه‌لبژارتنان و نه‌هێلانا گه‌نده‌لیێ و …هتد. وه‌كو دیار په‌یدابوونا ڤان هه‌موو خالان هه‌كه‌ سه‌ربگریت ده‌مێن درێژ پێدڤێن ژ به‌ر چاوانیا ئاڤابوونا ده‌روونێ مرۆڤێ وێرێ ژ لایی ئاین و نه‌ژادپه‌رستیێ و ره‌وشه‌نبیریا جڤاكی و دیساڤه‌ هه‌تا دوایێ. ئه‌ڤجا مان بریاره‌ك نه‌ ساناهیه‌ نه‌مازه‌ ده‌مێ ته‌ چاره‌ك دن هه‌بیت بۆ نموونه‌ ولاتێن ئه‌ورۆپا یان كه‌نه‌دا یان ئه‌مریكا و ئوسترالیا بێژن بخێر بێی بۆ وه‌لاتێ من. جارا مینا نوكه‌ نه‌ بوو قرێن خه‌لكی دهاتن و هه‌ر جاره‌ك دن دزڤرین و د مان ل سه‌ر خاكا خوه‌ لێ نوكه‌ جودایه‌. له‌وان گه‌ر ئه‌ڤ بابه‌ته‌ گه‌له‌ك پشتراستانه‌ نه‌هێت پیته‌ پێدان دبیت ئێزدی هه‌موو یان پرانیا وان بریاران دو وێ بده‌ن كه‌ ئه‌و ژی بۆ وان ژ ئێكێ دبیت خرابتر بیت هه‌كه‌ بیر ل چاره‌نڤیسێ مانا خوه‌ بكه‌ن و ببمین ئاینه‌ك زێندی. راسته‌ كه‌نه‌دا یان هه‌ر وه‌لاته‌كێ دى وێ هه‌ڤكاریا وان بكه‌ گه‌له‌ك دلۆڤانانه‌ وێ وان بگه‌هینه‌ ژیانه‌ك ئارام و پێشكه‌فتی مینا خێزان. لێ كه‌نه‌دا مینا هه‌ر وه‌لاته‌ك دن مینا ده‌ریایه‌كیه‌ و سیسته‌ما وێ ژی هه‌ر وه‌لاتیێ گه‌ها ڤی وه‌لاتی دكارێ راسته‌ ئازاده‌ د هزر و بیرێن خوه‌ دا ل ب درێژیا نڤشه‌كی یان دووان تازه‌ زارۆ وێ وه‌سان بیركه‌ن كو ئه‌و پشكه‌كن ژ وی وه‌لاتی و ته‌نێ وێ وه‌ره‌ گۆتن مینا ملیۆنان كه‌نه‌دیان كو باپیر و پیرێن من ژ فلانه‌ جهی هاتبوون ئه‌ڤجا ئێزدژی مینا هه‌موو ئاین و جڤاكێن دن وێ هندا ببن و ئه‌و بخوه‌ ژی نه‌ گه‌له‌كن كو خودان وه‌لاته‌ك ئازاد بن چه‌ند سه‌د هه‌زاره‌ك ژێ ده‌ركه‌ڤن كاریگه‌ری ل سه‌ر نینه‌، له‌وان ترسا هاتنا ئێزدیان ژ نه‌هاتنا وان گه‌له‌ك مه‌ترسیدارتره‌. گه‌له‌ك وه‌لاتان ره‌زامه‌ندیا خوه‌ ئانیه‌ زمان بۆ وه‌رگرتنا وان ژ به‌ر بێده‌سته‌لاتیا وان ل وێ ده‌ڤه‌را ئه‌و تێدا دژین بۆ نموونه‌ كه‌نه‌دا وێ د سالا بێت دا 10.000 ده‌ه هه‌زاران وه‌رگره‌ و هه‌ر نوكه‌ كه‌تیه‌ كاری و بربره‌ وێ دئین و هه‌موو ده‌زگه‌هێن مشه‌ختبوونێ ل ڤی وه‌لاتی ده‌ستدایه‌ پرسێنته‌یشنان بۆ ناساندنا ئێزدیان وه‌كو كه‌مه‌ نه‌ته‌وه‌ وه‌ كه‌مه‌ ئاین، دا كو بشێن سه‌ره‌ده‌ریێ د گه‌ل بكه‌ن. ئه‌ز باوه‌رم هه‌ر ئێزدیێ بگه‌ه ڤێرێ و دیتنا ره‌فتارا كه‌نه‌دیان یان هه‌ر وه‌لاته‌ك دن وێ پێ دلخۆش بن و ئه‌وێ بێژن ئه‌ڤن دن كو هه‌می بێن، له‌وان ئه‌ڤ خاله‌ گه‌له‌ك گرنگه‌ ل كوردستانێ بێت باسكرن و بۆ ئێزدیان كو جۆره‌ ئێمناهیه‌ك ل دلێ وان په‌یدا ببه‌ كو خاك و جهێ خوه‌ بجه نه‌هێلن.
ئێزدی وه‌كو كێمه‌ نه‌ته‌وه‌و ئایین د رۆژا ئه‌ڤرۆ دا ل به‌ر دو رێیانه‌، ئه‌وژی یان هێلانا خاك و جهێ باب و كال و شوونوارێن پیرۆزێن خوه‌ یێن ئاینی، كه‌ ئه‌ف رێكه‌ وێ ببه‌ ئه‌گه‌ر قربوونا وان و حه‌لیانا وان د ناڤ جڤاكێ مه‌زنێ وی ولاتێ ئه‌و قه‌ست دكه‌نێ، یان ژی مان كو ئه‌و ژی نه‌بوونا گرنتیا دوباره‌ نه‌بوونا قركرن و تانكرنێ یا كو پتر ژ 72 جاران ب سه‌رێ وان هاتی. دبیت چارا هه‌ره‌ باش ئه‌و بیت كو هه‌رده‌مێ ل وێرێ بمینن ئه‌وان هه‌بوونا خوه‌ هه‌بیت د هه‌ر سیسته‌مه‌كا بێت دا و ئه‌و بخوه‌ خودانێن خوه‌ یێن سه‌ره‌كی بن پاراستن و رێڤه‌برنا ژیانا وان د ده‌ستێن وان دا به‌ گه‌ر كاودان دهاری كاربن كو ئه‌و خوه‌ سه‌رێن خوه‌ بن.

هه‌ر چه‌نده‌ گه‌له‌ك ب ساناهی گه‌له‌ك دشێن به‌رسڤا ڤێ پرسێ بده‌ن و بێته‌ گۆتن كه‌ربا توندره‌یێن كریستیان ل گه‌ل موسلمانان و قووناغا نوكه‌ تێرۆر و وه‌لاتێن رۆژئاڤا گه‌هشتینێ، لێ ل گه‌ل ڤێ ئه‌گه‌را به‌ربه‌لاڤ هنده‌ك ئه‌گه‌رێن دی یێن نخافتی و تایبه‌تمه‌ندن ل گه‌ل بزاڤا مللی یا ڤێ ده‌ڤه‌را كه‌نه‌دی كو دبێژنێ (كۆبك)، ئه‌ڤه‌ ژ بلی هاتنا سه‌رۆكێ نوو یێ ئه‌مریكا زه‌مینه‌ خۆشكه‌ره‌ك دن بوویه‌ كو روودانێن وه‌سا به‌ر ب بلندبوونێ ڤه‌ بن. د سه‌ر هندێرا كو سالا پار كه‌نه‌دا گه‌له‌ك پێنگاڤ هاڤێتن كو خوه‌ ژ ڤێ ئالۆزیا دونیا گه‌هایێ خوه‌ بپارێزه‌، ژ وانا گوهۆرینان حوكمه‌تا خوه‌ ژ پارتا كونسێرڤه‌تڤ بۆ لیبرال، ژ هه‌ژی گۆتنێ یه‌ لیبرال ب سه‌رۆكاتیا جه‌ستن ترودوی په‌یوه‌نده‌یه‌ك گه‌له‌ك باشتر هه‌بوو ل گه‌ل وه‌رگرتنا په‌نابه‌ران و ب چاڤه‌ك پتر ل كێشێن مرۆڤانی دنێری و شیا پتر ژ 300 په‌نابه‌رێن سووری وه‌رگریت و د ده‌مێ ساله‌كێ دا بینیته‌ كه‌نه‌دا، هه‌روه‌سا خوه‌ ژ ئالیێ هێرێشان ڤه‌كێشا و خسته‌ ناڤا راهێنان و هه‌ڤكاریێن مرۆڤی د به‌رۆكێن شه‌ریدا دگه‌ل داعشان، ئه‌ڤه‌ و گه‌له‌ك پێكۆلێن دی كرن كو كه‌نه‌دا بده‌ته‌ ناسین ئاشتی پارێز مینا جاران د دیرۆكا خوه‌ دا. لێ ئه‌ڤان هه‌می هه‌ولان نكاری كه‌نه‌دا ژ توندره‌ویان بپارێزه‌ و ئه‌و بوو یا كو چ كه‌نه‌دیان نه‌ دڤیا ببه‌ ب تایبه‌تی حوكمه‌تا نوكه‌ ل په‌رله‌مانی، ئه‌و ژی هێرشكرنا ل سه‌ر مزگه‌فتا موسلمان بوو ل باژێرێ كۆبكێ ب ده‌ستێن خورته‌كێ 27 سالی یێ كو د ره‌گه‌ز دا فه‌ره‌نسی و بوو ئه‌گه‌را كوشتنا شه‌ش كه‌سان و ژماره‌كا به‌رچاڤا برینداران. دیاره‌ ئه‌ڤ روودانا هه‌نێ بۆ خه‌لكی هه‌میێ نه‌ كاره‌ك گه‌له‌ك سه‌یره‌ ژ به‌ر كو رۆژ نابووریت و ئه‌ڤ جۆره‌ كریاره‌ نه‌ هێن روودان و هه‌تا راده‌یه‌كی كێم زێده‌ ل هه‌ر جهه‌كێ دى بیت، بێته‌ روودان نه‌مازه‌ وه‌لاتێن پتر دژكاریا تێرۆرێ دكه‌ یان كو شه‌ر هاتی ڤه‌گێران شه‌رێ موسلمان و كریستیانان یان كو رێكخراوێن تێرۆرستی و وه‌لاتێن رۆژئاڤا یان ب هه‌ر ئاوایه‌كی ناڤ لێ دانی. دیاره‌ هاتنا سه‌رۆكێ ئه‌مریكا یێ نوو دۆنالد ترۆمه‌پ یێ بوویه‌ فاكته‌ره‌ك هاریكار بۆ بلندبوونا ڤان جۆره‌ كارێن تێروری ژ به‌ر كو هه‌ر رۆژ یێ بریاره‌كێ ئیمزا دكه‌ت و دلێ رێژه‌كا هه‌ره‌ مه‌زنا ملله‌تێن جیهانێ ژ خوه‌ دهێله‌ نه‌مازه‌ وه‌لاتێن موسلمان و جیرانێن خوه‌ مینا مه‌كسیكۆ و كه‌نه‌دا. لێ گه‌ر بیر لێ بكه‌ینه‌ڤه‌ كانێ بۆچی روودانا دوهی ل مزگه‌فته‌كا موسلمانان و ب تایبه‌تی ل ده‌ڤه‌را (كوبكێ). گه‌ر نێزیكتر ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ بنێرین ئه‌ڤ ده‌ڤه‌ره‌ د دیرۆكا كه‌نه‌دا دا خوه‌ مه‌غدۆر دزانیت ژ لایێ نه‌ته‌وه‌ی و سیاسیڤه‌ ژ به‌ر كو فه‌ره‌نسی پتر ژ 300 زووتر هاتینه‌ ڤی لایێ دنیایێ كه‌ دبێژنێ كه‌نه‌دا ئه‌و وه‌سا دبینن كو دڤیا با فه‌ره‌نسی ده‌سته‌لاتدار بانه‌ نه‌كو ئینگلیز لێ ئه‌ڤ ئێكه‌ نه‌ بوو پشتی ئه‌و هه‌لا دیرۆكی ژ ده‌ستدای، هه‌لا رێفروندومێ د ده‌ستان دا مابوو، ئه‌و ژی سێ جاران هاته‌كرن و هه‌ر سێ جار بسه‌رنه‌كه‌فت، دووماهیك رێفروندام ل 1995 هاته‌كرن. فه‌ره‌نسی وه‌سان بیردكه‌ن كو ده‌لیڤا سه‌ركه‌فتنێ گه‌له‌ك كێم مابوو ژ به‌ركو رێژه‌ 49.5 ب 51.5 هه‌لبه‌ت هات دیاركرن كو نه‌ سه‌ركه‌فتنا كۆبكێ ژ به‌ر ده‌نگدانا كێماسیان (كێمه‌ نه‌ته‌وه‌یان) ب ده‌نگێ نه‌خێر و ئه‌ بوون ئه‌گه‌ر سه‌ر نه‌گرتنا سه‌رخۆبوونا كۆبكێ و هه‌لبه‌ت ملله‌تێ عه‌ره‌ب و موسلمان رۆله‌كێ هه‌ره‌ مه‌زن دگه‌ل سه‌رۆك وه‌زیرێ وی ده‌می (جان كرستیان) گێرا كو ئه‌و ئێك سه‌رنه‌گره‌، كه‌تنا سه‌ر یه‌كا كه‌ربوكینا دیرۆكی و خۆشبوونا زه‌مینا شه‌ڕێ د ناڤبه‌را تێرۆرێ و وه‌لاتێن دژی تیرۆرێ ل بن درووشمێ ئاینی و هاتنا سه‌رۆكێ ئه‌مریكا و دژاتیا یا رك و رك دژی موسلمانان و نه‌ پشته‌ڤانیا كێمه‌ نه‌ته‌وان بۆ سه‌رخۆبوونا كۆبكێ هه‌می یێن كۆمبوون و كۆم دبن ئه‌ڤ جۆره‌ كه‌ساتیه‌ و گرۆپه‌ ژێ ده‌ردكه‌ڤن و نه‌دووره‌ كو ل وێ هه‌رێمێ ئه‌ڤ جۆره‌ هه‌تا راده‌یه‌كی د به‌رده‌وام بن گه‌ر ده‌لیڤه‌ بۆ هه‌لكه‌ڤیت، ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو وه‌لاتی دایك كو فه‌ره‌نسایه‌ بۆ گه‌له‌ك جاران كه‌فتیه‌ بن هه‌ره‌شا و كارێن تێرۆری یێن توندره‌ویێن ئاینێ ئیسلامێ. سیاسه‌تا دونیایێ یا ئه‌ڤرۆ زه‌مینه‌ خۆشكریه‌ كو ملله‌ت و ئاین و بیرۆكێن جودا تۆلێن خوه‌ یێن دوهی ژ ئێكدو ڤه‌ كه‌ن گه‌ر ده‌رفه‌ت و ده‌لیڤه‌ بۆ هلكه‌ڤیت، ژ به‌ر كو جیهان هێدی هێدی یا رێڤه‌ربرن و په‌یره‌وكرنا یاسایا جیهانی هندا دكه‌ت بێ گوهدان یا پێنگاڤان دهاڤێژیت و نموونه‌ هه‌ره‌ زێندی ژی ل وه‌لاته‌كێ ئارامێ مینا كه‌نه‌دا خورته‌ك چه‌كی پلگره‌ و وژدانا وی قه‌بوول بكه‌ ب ده‌هان كه‌سێن بێ گوونه‌ه بكوژه‌، رامانا هندێ تێته‌كرن كو ئه‌ڤرۆ جهێن ئارام نه‌ماینه‌. سیسته‌مێن ئه‌ڤرۆ دڤێت پتر ژ وێنێ به‌رچاڤان و ل به‌ر ده‌ستان ته‌ماشا بكه‌ن هه‌تا كو نه‌تنێ وێنه‌ بێت دیتن ژ هه‌موو ئالیان ڤه‌ لێ دیوارێ وێنه‌ پێڤه‌ هه‌موو بێت دیتن.

دوهی كه‌ دكره‌ 20/01/2017 سه‌رۆكێ ئه‌مریكا یێ نوو دۆنالد ترۆمپ واژویۆیا فه‌رمی ب سه‌رۆكبوونا خوه‌ ئه‌نجام دا، پشتی ململانێیه‌كا درێژ و سه‌خت ل گه‌ل هه‌ڤدژێ خوه‌ هێله‌ری كلینتۆن. بیرورایێن جودا هه‌نه‌ ل سه‌ر چاوانیا سه‌رگرتنا ڤی سه‌رۆكی د ده‌مێ سه‌رۆكاتیا وی یا چار سالیدا، هند ب ئۆمێدن و هن ژی ره‌شبینین د بۆچوون و گۆتن و سیاسه‌ت و ستراتیژیا وی دا. گه‌ر لێكده‌یه‌ڤه‌ ژی هه‌ر ئالیه‌ك هند ئه‌گه‌ر هه‌نه‌ خوه‌ ب مافێ خوه‌ رازی بن چ دژ یان پشته‌ڤان. لێ وه‌سا دیاره‌ ژ به‌ر دودلی و نه‌ یه‌كسانیا ته‌رازیا ده‌نگان و دژاتی و پشته‌ڤانی ئه‌مریكا ب سه‌رۆكاتیا ترۆمپی وێ د هاوكێشا یه‌ك پی ل پێش و دو ل پاش به‌.

وه‌سا دئێته‌ خۆیا كرن هه‌ر ژ دروستبوونا كریارا 9/11 وه‌ره‌ كو هێرش هاتین كرن بۆ سه‌ر ئه‌مریكا ل بن ناڤێ تێرۆرێ و په‌یدابوونا تێرۆرا نێڤنه‌ته‌وی و رك و رك ئه‌مریكا بوویه‌ ئێك ژ ئارمانجێن سه‌ره‌كی بۆ تێرۆرێ، نه‌ سیاسه‌تمه‌دار ل ئه‌مریكا و نه‌ ل دونیایێ نه‌زانیه‌ ب دروستی سه‌رۆك و سیاسه‌تا ئه‌مریكا وێ چ بكه‌ و نه‌خشه‌یه‌كێ رۆن و زه‌لال نه‌بوویه‌ و راستیا ڤان بۆچوونان خۆیا بوون ل ده‌مێ جۆرج ده‌بلیۆ بۆش و هه‌شت سالیا ئوبامای. ژ به‌ر كو ل شوونا ئه‌مریكا سه‌ركه‌قتنان بده‌ستڤه‌بینه‌ هه‌تا راده‌یه‌كێ ده‌ستڤالا ما و به‌لكو گه‌له‌ك وه‌سا باوه‌ردكه‌ن كو شكه‌ستن ئانی د سیاسه‌تا خۆیا ناڤخۆی و ده‌ره‌كی دا، بۆ نموونه‌ ل ئاستێ ده‌ره‌كی، تێرۆر گه‌ها بلندترین ئاستێ خوه‌ و شیا بنگه‌هێن ناڤكری ب خوه‌ دابمزرێنه‌ مینا ده‌وله‌تا عێراق و شامێ ب سه‌رۆكاتیا داعشێ و پتره‌ ژ چه‌ندین ساله‌ خۆراگر بنینه‌ د سه‌رهندێرا كو هه‌موو دونیا ب هه‌ڤرا یا دربان لێ دده‌ن، وه‌كو دئێته‌ خۆیا كرن جاره‌ك دن رێكخراوێن ته‌له‌بان و قاعده‌ رۆلێ ده‌ست سه‌راگرتنا ئه‌فغانستانێ دا دگرن ئه‌ڤه‌ پشتی ب مه‌زاختنه‌كا مه‌زنا مادی و له‌شكری ل وی وه‌لاتی ژ لایێ ئه‌مریكا و هه‌موو وه‌لاتێن دژی تێرۆرێ. ل سه‌ر ئاستێ ناڤخۆی یێ ئه‌مریكا هه‌ر چه‌نده‌ هه‌تا راده‌یه‌كی ل هه‌شت سالێن ئۆبامای هنه‌ك گوهۆرینێن بنكه‌ی هاتن كرن، لێ نه‌ ل وی ئاستێ كو خه‌لك ل به‌ندێ بوو به‌لكو گه‌له‌ك كێمتر ژ وێ بیركرنێ بوو. ئه‌ڤان خالان ب تایبه‌تی و گه‌له‌ك خالێن دی ب تایبه‌تی وه‌ل وه‌لاتیێ ئه‌مریكی كر كو هه‌تا راده‌یه‌كی ئێدی باوه‌ری ب سه‌رۆكێن سیاسی نه‌ مینه‌ و له‌وان ده‌م و گاڤ بۆ كه‌ساتیه‌ك مینا دۆنالد ترۆمپ خۆش بوو كو خوه‌ پاڤێژه‌ د مه‌یدانا سیاسیا وه‌لاتێ خوه‌ دا ب ئه‌قله‌یه‌ك و سه‌ربۆره‌ك بازرگانی و مادی. ترۆمپ د وێ باوه‌رێ دایه‌ كو ئه‌مریكا گه‌له‌ك بۆ خه‌لكی دكه‌ت و بێی كو كه‌س ئه‌وێ یه‌كێ ل به‌رچاڤ بگره‌ و ئه‌و وه‌سا دئینه‌ زمان كو ئه‌مریكا ژ ئه‌ڤرۆ پێڤه‌ دڤێت هێزێ و باوه‌ریێ بده‌ خوه‌ به‌ری هه‌ر وه‌لاته‌ك دن له‌وان بێ دودلی دبێژه‌ (ئه‌مریكا ل به‌راهیێ و ئه‌مریكایه‌ك ب سه‌نگ). لێ پرس هه‌ره‌ گرنگ ئه‌وه‌ پرانیا خه‌لكی وه‌سا دئێنه‌ زمان كو ئه‌ڤرۆ و ئه‌ڤه‌ چه‌ندین ساله‌ ب به‌لاڤبوونا ته‌كنولۆژیا پێشكه‌فتی دونیا گه‌ها قووناغه‌كا (گلوبلیزم) كو دونیا گونده‌دك بچووكه‌ و هه‌موو گه‌هان وێ باوه‌رێ كو جیهان هه‌موو پێكڤه‌ گرێدایه‌ و سه‌روژنوى ئه‌مریكا خوه‌ ژ ڤێ هه‌ڤكێشێ ڤه‌كێشه‌ و دونیا پری مه‌ترسی و هه‌ر رۆژ بومب و سیارێن لوغمكری ل ڤێرێ و وێرا هه‌ رووده‌ن هه‌موو ژی هه‌تا راده‌یه‌كی زۆر یان كێم ژ به‌ر پێنگاڤێن به‌رژوه‌ندیدارێن ئه‌مریكا و نوكه‌ پێژه‌ ئه‌ز به‌س دێ خوه‌ پارێزم و پشوو پشوو باركێ من دئێنه‌ و ئه‌زێ دیوارا و ژ ناڤا ناتۆ دژاتیا مشه‌ختان كه‌م و دژی موسلمانا راوه‌ستم و….هتد. ئه‌ڤ بابه‌تێن هه‌نێ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ گه‌له‌ك دئالۆزن ئه‌مریكا بۆ جێبه‌جێ كرنا گۆتنێن مامێ ترۆمپ وێ گه‌له‌ك سه‌رنشیڤی و سه‌ر ئه‌ڤرازیان بینه‌. باشترین نموونه‌ جارێ هه‌ر ل رۆژێن ئێكێ سه‌رۆكێ ئه‌مریكا چینه‌كا هه‌ر مه‌زن و كاریگه‌ر ژ ده‌ستا ئه‌و ژی ژنن، ژن هێزا هه‌ر كاریگه‌ره‌ ل ئه‌مریكا و جیهانێ ئه‌ڤرۆ گه‌ر باوه‌رنه‌كه‌ی وه‌ره‌ ته‌ماشای كارمه‌ندێن میری و بسنسا تایبه‌تمه‌ند بنێره‌ كا رێژا چه‌ندێ كاردكه‌ن، ئه‌ڤه‌ ژبلی كو سه‌رۆكێ ناڤكری دژاتیا خوه‌ بۆ میدیانێن سه‌ره‌كی ئانی زمان كه‌ ئه‌و ئه‌ڤرۆ ره‌وره‌وا سیاسه‌تا جیهانێ نه‌.
وه‌كو تێته‌ خۆیاكرن دبیت یا كو سه‌رۆكێ ئه‌مریكا یێ نوو د ئینه‌ زمان گه‌كه‌ل راستی تێدا هه‌بن وه‌كو حه‌ز و ئاره‌زۆ و تێنا دلێ گه‌له‌كان پێ ئاهین ببه‌، لێ سه‌د سالیا بووری یا سیاسی جیهان خستیه‌ د ناڤ ته‌ڤنه‌كێ سیاسی و یێ پری ئالۆزی و به‌رژه‌وه‌ندی، گه‌له‌ك نه‌ جهێ باوه‌ریێ یه‌ كو كه‌ساتیه‌ك دوور ژ سیاسه‌تیێ بكاربه‌ بۆچوونێن خوه‌ یێن ساده‌ و ساكار بكاربه‌ وه‌سا ب ساناهێ ته‌ڤنی بگهۆره‌. له‌وان دبیت كو سیاسه‌تا چار سالێن بێن یێن ئه‌مریكا گه‌له‌ك ئالۆزیێن چاره‌نڤیساز تێدا بێن روودان یێن كو نه‌ چاڤه‌رێ كری، لێ هه‌ر پێنگاڤه‌كا دئێت هاڤێتن بۆ پێش دبیت دوو ژی بۆ پاش بن، نموونا زێندی خوه‌نیشادا ملیۆنی یان ژنێن ئه‌مریكی و جیهانی دژی سه‌رۆكێ نوو.

ئه‌نجامدانا كۆنفرانسان هه‌رده‌م ژ بزاڤ و كارێن گه‌له‌ك فه‌ر تێن ناسان، نه‌مازه‌ گه‌ر ل ده‌م و جهێ خوه‌ بن. كۆنفرانسا سه‌رخۆبوونا كوردستانێ ل زانكۆیا ئه‌مریكی ـ دهۆك ئێك ژ وان كۆنفرانسانه‌ كو ل ده‌مه‌ك پێدڤی و بۆ كێشا هه‌ره‌ مه‌زنا گه‌لێ كورد كه‌ ئه‌و ژی ل بن درووشمێ سه‌رخۆبوونا كوردستانێ. لێ خاله‌ك گرنگ ل ڤێرێ هه‌یه‌ ئه‌و ژی كورد ئه‌ڤرۆ باشتر ئه‌وه‌ ناڤمالیا خوه‌ پووته‌كێ مه‌زن و هه‌ره‌ گرنگ پێ بده‌ن به‌ری كو بێن با هه‌ڤ و بانگه‌وازا كۆنفرانسێ سه‌رخۆبوونێ بكه‌ن. ب بچوونا من گه‌ر ئه‌ڤ كۆنفرانسه‌ هه‌ولدانا (كۆنفرانسێ ئاشتبوونا ناڤمالا كورد) با و پاشى كۆنفرانسێ ناڤكری هاتبا كرن دا سه‌نگا بریار و بۆچوونێن وی گه‌له‌ك كاریگه‌رتر بن.

كۆنفرانس بۆ كێشێن سیاسی پێنگاڤێت سدروست پرانیا جاران ژێ ده‌ردكه‌ڤن ژ به‌ر دو ئه‌گه‌ران: یه‌ك ـ وێ كۆمه‌كا بۆچوونێن زانستی ژێ ده‌ركه‌ڤن د بنه‌ به‌رێ بنیاتی بۆ پێشخستنا كێشێ ل سه‌ر بنیاته‌ك زانستی. دوـ كێشێن سیاسی گه‌له‌ك جاران په‌نایێ دبه‌نه‌ رێكێن به‌رپابوونا توند و تیژیێ و شه‌ری، لێ كۆنفرانس ده‌لیڤه‌كه‌ بۆ به‌رفره‌هكرنا رێكێن گفتوگۆیێ. ئه‌ز باوه‌رم كو گه‌له‌ك كه‌ساتیێن د ناڤا كۆنفراسێ دهۆكێ دا كری گه‌له‌ك به‌لگه‌ ئینان زمان كو ئه‌ڤ هه‌ردو خالێن مه‌ به‌حسكرین بۆ نموونه‌ ده‌ما زه‌لمای خه‌لیلزاد ئانی زمان “پووته‌ی بده‌نه‌ ناڤمالایا خوه‌ و نه‌هێلن ئه‌ڤ ده‌رفه‌ته‌ ژ وه‌ بچه‌”. یان ئسماعیل بێشه‌چكی گۆتی “كۆنفرانسێن موسلمانان هه‌ر خوه‌ ب سه‌ر قركرنا هه‌لبچێ ڤه‌ نه‌بر” یێ كو ل كویتێ هاتی دانان پشتی ده‌مه‌ك كێم بریدانا كیمیاوی ل باژێرێ ناڤكری. ئه‌ڤه‌ و چه‌ندین بابه‌ت و به‌لگێن هه‌ژی هاتن زمان د كۆنفرانسێ ناڤكری دا كه‌ ناهێن هژمار. لێ یا كو ئه‌ز دخوازم بینم زمان ئه‌وه‌ كو نوكه‌ كورد ل باشۆرێ كوردستانێ كو ل به‌ر دو كاودانێن دژی هه‌ڤن یان كو تمامكه‌رێن ئێكن و گه‌له‌ك فه‌ره‌ هه‌ردو كاودان ل به‌رچاڤ بێن وه‌رگرتن، ئه‌و ژی (ناڤمالیا كورد و سه‌رخۆبوونا كوردستانێ) نه‌، مینا كو ئه‌م بێژین ژماره‌ ئێك و دو، نه‌كو ئه‌م بێژین دو پاشان ئێك. ژ به‌ر كو ئێك سینێكێن هه‌ره‌ قایم و فه‌ر ئه‌وه‌ كو ناڤمالیا كوردان ئێك ده‌نگ و ئێك هێز به‌ ل وی ده‌می ده‌رزا په‌رت و بلاڤبوونا كوردان نابه‌ یان هه‌كه‌ هه‌بیت وێ گه‌له‌ك یا بچووك بیت و دوژمنێن كوردان نكارن زوو زوو ده‌ستێ خوه‌ بێخن ناڤ گه‌له‌ك سه‌رخوه‌ وێ بكاربن گه‌له‌ك كۆنفرانسان دان و بریارێن وان وێ پتر یاسای و بسه‌نگتر بن. به‌لكو گه‌له‌ك دوست و خانده‌ڤان بێژن كو ئه‌و ژی یا دئێتكرن، راسته‌ ل ڤان نێزیكان كو گرۆپه‌كێ بالا به‌رزێ پارتی ب ڤی كاری رابوویه‌ بۆ سه‌ره‌دانا هه‌موو بنكه‌یێن سیاسی یێن لایه‌نان بكه‌ت، لێ ب من وه‌ره‌ ژ به‌ر كورتیا ده‌می و زوو زوو گوهۆریانا بریار و په‌یوه‌ندیان گه‌له‌ك فه‌ره‌ كورد هه‌موو هێز و حێل و زانین و كۆنفرانسێن خوه‌ بێخن كار كو خالا لێك تێگه‌هشتنه‌ك هه‌ڤپشك هه‌به‌ ژ به‌ر كو هه‌ر رۆژه‌كا دچیت لایه‌نێن نه‌ حه‌زێن كوردان وێ هه‌ولدان ناكۆكیا كوردان قولتر لێ بكه‌ن، بۆ نموونه‌ دووماهیك كێشا ل ناڤ كوردان دروست بی ب چه‌ند گۆتنێن بێ رامان و هه‌ستكوژ یا په‌رله‌مانتارا گۆڕان سروه‌ عه‌بدلواحد كو ئه‌و جۆره‌ هه‌لوێست چاره‌نڤیسازن بۆ كوردان و هێلا سۆرن. ب درێژبوونا نه‌ ئێكگرتنا مالا كورد هه‌ر كورد ب تنێ خساره‌تن بێی كو كیژ لایه‌ن یێ حه‌ق و نه‌قه‌ ژ به‌ر كو سه‌رخۆبوونا بۆ كوردان هه‌موویان ئه‌ڤجا تۆ د ئالیێ چه‌وتا دا بی یان یێ راست.
د ده‌مه‌كی دا كو ب چاڤه‌كێ گه‌له‌ك ب رۆمه‌ت دنێرینه‌ كۆنفرانسا دهۆكێ، بباوه‌رینه‌ كو وێ ببه‌ شه‌نگسته‌ك بۆ ئافراندنا گه‌له‌ك كۆنفراسنێن دن ل سه‌ر ڤی بابه‌تێ چارنڤیساز بۆ گه‌لێ كورد، لێ داواكرین كو كورد ته‌ماشای وێنه‌ی بكه‌ن ژ هه‌موو ئالیان و خال بێن ده‌ستنیشانكرن و یا فه‌ر یا هه‌ی لێ یا فه‌رتر ژی هه‌یه‌، د ئه‌زمووناندا ب ره‌نگه‌ك گشتی هه‌رده‌م باشتر ئه‌وه‌ كو ژیا فه‌رتر ده‌ست پێ بێت كرن دا ئارمانج خار نه‌هێت.

سیسته‌مێ رۆژئاڤا یان ژی یا كو تێته‌ نیاسین سیسته‌مێ سه‌رمایه‌داری (كاپیته‌لیزم) هه‌ر جۆره‌ ژیانه‌ك تێته‌ قه‌بوولكرن به‌س نانێ ته‌مبه‌لیێ گه‌له‌ك یێ ب زه‌حمه‌ته‌، سه‌ره‌رایێ وێ هندێ كو ب سه‌دان رێكخراو هه‌نه‌ پویته‌ی دده‌نه‌ بارێ ژیانا كه‌سان و خێزانێن ده‌ستكورت، یان كێم ده‌رامه‌ت، لێ ب به‌لگه‌ و ژ بێ رێیێ هه‌ڤكاری دگه‌ل تێته‌ كرن، هه‌كه‌ ب ده‌روا و ته‌مبه‌لیێ بۆ كه‌سێ ناچیته‌ سه‌ری، هنده‌ هندی ئه‌و كه‌س نه‌هاتی گرتن و ل بن ژمارا كه‌ساتیا وی یا كاری نه‌هاتی نڤیسین كو ئه‌ڤ كه‌سه‌ ته‌مبه‌له‌ و فێلبازه‌، ل وی ده‌می دێ بێژی هه‌موو ده‌زگه‌هێن میری یا تف كریه‌ بن ئه‌زمانێ ئێكودو و هه‌موو یه‌ك رسته‌ بۆ ئاماده‌ دكه‌ن ده‌مێ دبیته‌ خاستنا هاریكاریێ ئه‌و ژی ئه‌وه‌ رابووردویێ ته‌ ئه‌م قانع كرینه‌ كو تو كه‌سه‌ك ته‌مبه‌ل و فێلبازی ل سیسته‌می، ئێدی نه‌ بانك و سوشیال و خودانێن شولی و نه‌خودانێ خانیان و…هتد، چ هه‌ڤكاریا ته‌ ناكه‌ن.
سیسته‌مێ سه‌رمایه‌داری گه‌له‌كێ ئالۆزه‌ و گه‌له‌كێ ساده‌یه‌ د ئێك ده‌م دا، سه‌نگا ته‌ و شیانێن ته‌ هه‌موو ب هندێ ڤه‌ دگرێداینه‌ كانێ تو چه‌ند د نه‌خشه‌ و پلانا خۆیا ئابووری و كاری دا یێ سه‌ركه‌تی، یان تو چه‌ندێ بنه‌كه‌تیێ. گه‌ر تو شیاى ببی مرۆڤه‌كێ كارمه‌ند، فه‌رمانبه‌ر، بزنس مان، حاشا قه‌حبه‌ و….هتد. ئه‌و تو مرۆڤه‌كێ ژ هه‌ژی هه‌ڤكاریانی و ده‌رێ بانكا و (كردیت كارتا و لاین ئۆف كردیتا) بۆ ته‌ ڤه‌كریه‌ و ل دووڤ شیانێن ته‌نه‌ گه‌ر ته‌ گه‌له‌ك هه‌بیت هندی بخوازی دێ ده‌نه‌ ته‌ و تو دشیێ پارا ده‌ین نه‌كی و خانی و شوقا و كۆمپانیێن هه‌مه‌ جۆر ڤه‌كه‌ی، لێ هه‌ر ل وی ده‌می فایدێ وان دووماهیا هه‌یڤێ ئه‌و برا پارێ بۆ ته‌ دانای بۆ بانكێ بزڤرینی. ل ڤی ده‌می تو یێ خودان جهی و هه‌موو كه‌س و كارمه‌ندێن جڤاكی و ده‌وله‌تێ د خزمه‌تا ته‌ دانه‌.
ئه‌ڤجا نه‌گرنگه‌ تو كارمه‌ندێ پاقژكرنێ بی، یان كه‌ساتیه‌ك وه‌كو دۆنه‌لد ترامپ بی، گه‌ر به‌رده‌وام سه‌ركه‌فیتێن ئابووری بده‌ستخوڤه‌ بینی رێكا ته‌ یا ڤه‌كریه‌ ببیه‌ سه‌رۆكێ وی ولاتی بێی كو ته‌ماشایه‌ك گه‌له‌ك مه‌زن ل چه‌وانیا بیركرنا ته‌ بێته‌كرن یان ژی لێ بیت نێرین كا تو كورێ كێی و ژ كیڤه‌ هاتی، یا هه‌ره‌ گرنگه‌ ته‌ رابردوویه‌كێ ب بزاڤ هه‌بیت و تو شیابی ته‌ دراڤه‌ك مه‌زن بده‌ستخۆڤه‌ ئانی بیت، ڤێجا تو قومارچه‌یه‌كێ زیره‌ك بی یان ژی كارمه‌نده‌ك و رێڤه‌به‌ره‌كێ خودان شیان بی. لێ به‌رۆڤاژی خودێ یا ژ ته‌ستاندی گه‌ر تو مرۆڤه‌ك بی بلا تو فه‌لیه‌سوف بی دبیر و هزرێن خوه‌ دا یان نڤیسه‌ره‌كێ مه‌زن و سیاسه‌تمه‌داره‌كێ بێ به‌ڤل بی و ..هتد. خوه‌ ژ جامێری و مولته‌زم و خه‌باتكه‌ره‌كێ سیاسی و له‌شكه‌ره‌كێ ب سۆز ئه‌ڤه‌ رێز لێ تێته‌ گرتن، لێ ب كردار ته‌مبه‌ل بن و بڤێن ل سه‌ر ملێن ده‌وله‌تێ بژین ئه‌و ده‌رگه‌ه هه‌می بۆ دگرتینه‌ و ژیان قوزلقورته‌ هه‌تا مووچه‌كی دده‌ن سه‌د كولان ل دلی دئینن و سه‌د و ئێك پرسان ژێ دكه‌ن كانێ بۆچی تو كار ناكه‌ی ئه‌گه‌ر چنه‌ گه‌ر ئه‌گه‌رێن یاسایی نه‌بن ئه‌و ژی بۆ نموونه‌ نه‌خۆشیه‌ك دكتۆر بۆ ببیته‌ شاهد ب به‌لگه‌ یان نه‌بوونا كاری، ئه‌و ژی نه‌تنێ كارێ ئه‌و پێ رازی بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر دكتۆره‌ك یان مهندسه‌ك بێژیت ئه‌ڤه‌ رشیا منه‌ و كارنینه‌، دێ پرس ژێ هێته‌ كرن كانێ هه‌ولا هاژووتنا ته‌كسیێ ته‌ كریه‌، یان كارێ پاقژیێ ته‌ كریه‌ و نه‌بیت، رامانا وێ ئه‌وه‌ نینه‌ ئه‌ز دختۆرم به‌س دێ ب كارێ دختوریێ رازی بم یان ئاغا مه‌ و هه‌ر من دیتیه‌ خه‌لكی بۆ من كریه‌ و من خاریه‌.
سیسته‌مێ سه‌رمایه‌داری مینا كورد دبێژن هه‌ر په‌ز و پێپكا خوه‌، تو هندی هندی تو دئینی و دده‌یه‌ حكوومه‌تێ مینا باج و ته‌كسى ئه‌گه‌ر تو ڤی ئه‌ركی بجه دئینی ده‌وله‌ت ژی د خزمه‌تا ته‌ دایه‌ و هه‌ڤكاره‌ دگه‌ل ته‌. لێ هه‌ر ده‌مێ تو هاتی نیاسین و ب به‌لگه‌ ئاشكرا بوو تو كه‌سه‌كى ل حیلا و حه‌والان دگه‌ری ئێدی یا ئاسته‌نگه‌ وێ بێخنه‌ به‌ر به‌روكێ ته‌ هه‌تا تو پرۆڤا دكه‌ی كو تو هاتی گوهارتن و ته‌ به‌لگه‌ ئانین یێن یاسایی كو تو بوویه‌ مرۆڤه‌كێ به‌رهه‌مئینه‌ر وی دمی هێدی هێدی دێ ده‌رگه‌هان ل ته‌ ڤه‌كه‌ن.
وه‌كو خویایه‌ گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیێن كورد قه‌ستا ولاتێن ده‌رڤه‌ كریه‌ و ئه‌و دزانن ئه‌ز چ دبێژم و ژیان چه‌ندا ئالۆزه‌ و چه‌ندا ساكاره‌ ل ڤێره‌، ب كورتی ته‌ دو رێ هه‌نه‌ یان دێ ب ته‌مبه‌لی ژیانێ ل ڤی وه‌لاتی به‌یه‌ سه‌ری كو ئه‌و ژی یا ده‌م كورته‌ ژ به‌ر كو دێ كه‌ڤیه‌ خه‌ڤك و ته‌لهێن بێ دووماهیك و ژیانه‌كه‌ تا بێژی پر نه‌خۆشیێن ده‌روونی و جڤاكی، یان ژی كولناده‌ی بارێ گرانێ موجه‌ها كارێ بزه‌حمه‌ت دێ كه‌ی و دێ خوه‌ ب ده‌وله‌تێ ب خودان كه‌ی ژ به‌ركو باج گه‌له‌كا بلنده‌ بۆ نموونه‌ گه‌ر داهاتێ ته‌ و خێزانا ته‌ (50) هزار دۆلار بن تو بدانه‌ كو پتر ژ (1200) دۆلاران بۆ ده‌وله‌تێ نه‌، ئه‌ڤێ دی ژی بۆ هزار و ئێك تشتانه‌، هه‌لبه‌ت هه‌ر وه‌لات و رێزا باجا خوه‌. له‌وا گه‌له‌ك فه‌ره‌ ئه‌و كه‌س و خێزانا قه‌ستا ڤان وه‌لاتان بكه‌ت گه‌له‌ك باش بزانیت ره‌وشا ژیانێ و ئابووری ل ڤان وه‌لاتان چه‌وانه‌! پاشی بریارا هاتنێ بده‌ت ژبه‌ر كو ژیان ل وه‌لاتێن سه‌رمایه‌داری دبیت به‌هشت بیت و دبیت ژی جه‌هنه‌م بیت و بكه‌ڤیه‌ تێدا و چ جاران ژێ ده‌رنه‌كه‌ڤی.
ب كورت و كرمانجی ژیانا مرۆڤێ ته‌مبه‌ل و فێلبازیا ئابووری ل ڤی وه‌لاتی ناخۆت، وه‌لاتێن ڤێره‌ دروست گۆتنا كوردی ل سه‌ر تێت ده‌مێ دهێته‌ گۆتن (هه‌یی به‌ كورێ كه‌ری به‌).

كاسترو سه‌رۆكه‌ك بێ به‌فل ل بن گوهێ بهێزترین وه‌لات و هه‌ڤدژ د بیروكا سیاسی دا بۆ ده‌مێ پتر ژ چه‌رخه‌كی، خوه‌ نه‌چه‌ماند و لێڤه‌ نه‌بوو ژ بریارا بۆ گه‌لێ كۆبی دای كو گهۆرینا سیسته‌مێ فلیجینگو باتیستا یێ كو مینا سه‌رۆكه‌كێ له‌شكری خوه‌ بسه‌ر حكومێ كۆبا دادای، بریارا گهۆرینا سیسته‌مێ پالپشت بهێزا ئمپریالی ڤه‌ كو راسته‌وخۆ ل بن چاڤدێریا ئه‌مریكا بوو. كاسترۆ مینا گه‌له‌ك سه‌ركردێن جیهانێ داخ باربوو ب ئاڤاكرنا سیسته‌مێ سوشیالیزم ل وه‌لاتێ خوه‌. پشتی گه‌له‌ك شه‌رێن دژوار و خرڤه‌بوونا جه‌ماوه‌ره‌كێ مه‌زن و كه‌سایه‌تیێن خودان شیان، شیا سیسته‌می ب ره‌نگه‌كێ شۆره‌شگێری بگهۆریته‌ سیسته‌مێ شیوعی، سه‌ركه‌تنا شۆره‌شه‌كا وه‌سان مینا قونێره‌كێ كه‌ته‌ بن پێ ئه‌مریكا. ئه‌مریكا هه‌موو بزاڤ كرن كو نه‌هێلیت گرۆپه‌كێ وه‌سا حوكمی ل كۆبا وه‌رگریت، لێ ب خوه‌راگریا ملله‌تێ كۆبی ب هه‌ڤكاریا سوڤیێتا به‌رێ و ب سه‌رۆكاتیا كاسترۆی ژ چارچوڤێ خه‌ونێ ده‌رخست و بۆ راستی. هه‌موویان ب چاڤه‌كی ته‌ماشه‌ى سه‌ركردێ ڤی خۆراگر و پری قوربانی بۆ گه‌لێ كۆبا نه‌ دكر نه‌ ل سه‌ر ئاستێ كۆبا و نه‌ ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ، ژبه‌ر رۆلێ وی یێ خۆراگر هندا دیت قاره‌مان و ژ به‌ر درێژیا ده‌م و سه‌ركردایه‌تیه‌كا تاكره‌وانه‌ ژ 1959-2088 كو دبوونه‌ 49 سال مینا دكتاتۆره‌كی دهاته‌ دیتن.
پشتی گه‌رمبوونا بیروكا سوشیالیزمێ پشتی شه‌رێ جیهانی یێ دویێ و ده‌ستپێكا شۆره‌شێن گه‌لان دژی ئیمپریالیزمێ و سه‌رمایه‌داریێ كو دكرنه‌ لایێ راستێ د هه‌ڤكێشا سیاسی دا یان ژی وه‌لاتێن رۆژئاڤا ب تایبه‌تی ئه‌مریكا و گه‌شه‌بوونا وێ یا بله‌ز و به‌ز كو دكه‌ته‌ ده‌سپێكا سالێن 50 و 60. په‌یدابوونا فیدل كاسترۆی ل گه‌رمه‌ گه‌رما شه‌رێ سار یێ كو د ناڤبه‌را ئه‌مریكا و سوڤیێتی دا ده‌ست پێ كر بوو مینا مزگینه‌یه‌ك و خه‌به‌ره‌كێ سیاسیێ دلڤه‌كه‌ر بوو بۆ بلوكێ رۆژهه‌لات و سیسته‌مێ شیوعی، جوداهیا كۆبا ژ هه‌موو گه‌لێن دی ئه‌و بوو كو نێزیكی وه‌لاتێ ئه‌مریكا بوو ئه‌و تنێ ده‌لیڤه‌ بۆ سوڤیێتی بوو كو بكاریت فشاره‌كا له‌شكری و سیاسی بێخیته‌ سه‌ر وی وه‌لاتێ دژی خواست و حه‌زێن وێ یێن ئایدۆلۆژی. له‌وا ب كول مل ب هه‌موو شیانێن خوه‌ڤه‌ سوڤیێتی كێماسی ژ پشته‌ڤانیا كاسترۆ ملله‌تێ كۆبا نه‌كر. ئه‌مریكا ب وان شاینێن خوه‌ڤه‌ یێن سیخوری و له‌شكری پشتی 600 هه‌ولدانا بۆ كوشتن و هنگاڤتنا كاسترۆی بێ هیڤی ما. هه‌رچه‌نده‌ كاسترۆ د بیروكا خوه‌ دا ده‌ست ژ زه‌نگینیا بنه‌مالا خوه‌ به‌ردا ژ به‌ر كو ئه‌و ب خوه‌ ژ بنه‌ماله‌كا زه‌نگین بوو و دكاری ژیانه‌كا دوور ژ هه‌ژاریێ بژیت و خوه‌ ل چینا هه‌ژار و پاله‌ و جۆتیاران نه‌كه‌ته‌ خودان و چ شۆره‌شا نه‌كه‌ت، لێ ئه‌وی خواست وه‌كو سیسته‌مێ سۆشیال هه‌لبژێریت و دا كو بشێت یه‌كسانیێ په‌یدا بكه‌ت بۆ هه‌موو ته‌خ و چوینێن وه‌لاتێ خوه‌ و ژیانا خوه‌ بێخیته‌ د بن فشارا مه‌زنترین وه‌لاتێ جیران دا (ئه‌مریكا)، لێ دسه‌رڤان هه‌موویان را گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیێن وی و به‌ڤلدارێن وی یێن سیاسی یێن كو ب هزره‌كا جودا بیر دكر یان كو هه‌ر چ نه‌بیت داخوازا سیسته‌مه‌كێ دیموكراتخاز دكر یان ژ به‌ر ره‌ڤیان و یان ژی هاتنه‌ گرتن و كوشتن. بۆ نموونه‌ ل ویلایه‌تا مه‌یامی كو دكه‌ڤیته‌ نێزیكترین ویلایه‌ت بۆ كۆبا ژ لایێ ئه‌مریكاڤه‌ جهه‌كێ به‌رفره‌ه هه‌یه‌ دبێژنێ (هاڤانا بچووك) ژ به‌ر كو هندی ئۆپۆزسیۆن و وه‌لاتیێن كۆبی ل وێرێنه‌ كو هه‌موو ژی دژی سیسته‌مێ سوشیالا كۆبانه‌ ب سه‌رۆكاتیا فیدل كاسترۆینه‌. به‌ری دو رۆژان ده‌مێ خه‌به‌رێ مرنا ئه‌ڤی كه‌ساتیێ ناڤدار ل ته‌ماما جیهانێ هاتی ده‌نگ ڤه‌دان، گوتار و بیرئانینا وی ب دو چاڤان دهاته‌ دیتن. هه‌لبه‌ت گه‌له‌ك ژ ملله‌تێ كۆبی وه‌كو قاره‌مانه‌ك و شۆره‌شگێره‌كێ بێ به‌ڤل ددیت و ب تایبه‌تی دار و ده‌سته‌كا سیاسی یا وی وه‌لاتی، هه‌ر ژ به‌ر هندێ ژی تازیه‌كا نه‌ه رۆژی ل سه‌رانسه‌ری كۆبا بۆ دانا و هه‌موو ملله‌ت دڤێت ملكه‌چی وان بریاران بن، بۆ نموونه‌ ب چ ره‌نگه‌كی ئاهه‌نگ نه‌هێنه‌ گێران یان بزاڤێن شاهیێ نه‌هێنه‌ دیتن ئه‌گینا دێ تووشی گرفتاریا بن ئه‌و ژی رێزگرتن بۆ دیرۆكا سه‌ركرده‌ فیدل كاسترۆ، هه‌روه‌سا هه‌ڤالبه‌ندێن سیسته‌مێ سوشیال مینا رۆسیا كو دوسته‌كێ دێرینێ كۆبا بوو یان چاینا و هه‌موو سیسته‌مێن رۆژهه‌لات و چه‌پێ سیاسی مرنا وی و كه‌ساتیا وی شۆره‌شگێره‌ك و مرۆڤه‌ دلسۆز بۆ مرۆڤایتی ل قه‌له‌م ددا.
لێ ژ لایه‌ك دن ڤه‌ ئه‌ڤ كه‌سێ كو بۆ 49 سالان نه‌هێلای كه‌س خوه‌ بلڤینیت یان به‌حسێ هزره‌كا دی بكه‌ن و ئه‌گه‌ر هه‌بان ژی گه‌له‌ك بێ دودلی دا فه‌رمانا نه‌هێلانا وان هێته‌ دان هه‌ر ژ به‌ر وێ یه‌كێ ژی پرانیا كۆبیان ژ ده‌رڤه‌ی كۆبا ل ده‌مێ خه‌به‌رێ مرنا كاسترۆی گه‌هشتی دا بێژی سه‌رو ژنوو هاتنه‌ دنیایێ و ئه‌وان ئانی زمان كو ئه‌و ژ دكتاتۆره‌كێ گه‌له‌ك ده‌مدرێژ خلاس بوون، به‌لكو ژ نووكه‌ وێڤه‌ سیسته‌مه‌كێ هه‌لبژارتنان جهێ وی بگه‌ریت و خه‌لكی نه‌فه‌سا سیاسی هه‌بیت و بكارن پتر ئازادانه‌ بیر ل سیاسه‌تا وه‌لاتێ خوه‌ بكه‌ن. هه‌لبه‌ت وه‌كو ئاشكرا گه‌له‌ك ژ وه‌لاتیێ سه‌رمایه‌دار ژی په‌یامێن توند ل مرنا كاسترۆی دان د سه‌ر هندێرا كو ئه‌و دزانن كو كه‌ساتیه‌ك خۆراگر بوو و خودان هه‌لویست بوو، ئه‌وان ب دكتاتۆر ل قه‌له‌م دا و گونه‌هبار كر كو هه‌تا نوكه‌ كۆبا د ژاریێ دا دژیت و ل بن فشارا ئابووریا ئه‌مریكادا دژیا.
ب هه‌ر چاڤێ ئه‌ڤ كه‌ساتیه‌ بێته‌ دیتن، كاسترۆی شیا بێ به‌فلانه‌ رێبازا خوه‌ د سه‌خترین ده‌مێن سیاسی دا د ناڤبه‌را رۆژهه‌لات و رۆژئاڤا دا ببه‌ته‌ سه‌ر، سه‌ركرده‌ چ جۆرێ بیت دێ هه‌ر هه‌بن دژ بیر هه‌بن و هه‌لویسته‌ك جودا هه‌بیت. فیدل كاسترۆ ب قاره‌مان یان دكتاتۆر بناسی به‌رپه‌ره‌ك د دیروكێ دا دروست كر و نفشێن بێن دێ وانێێن دیرۆكی و سیاسی و ئابووری ل سه‌ر ڤی كه‌سیاتی بخوینن و پێناسه‌ ژی دمینیت كانێ كاودان و سروشتێ ژیانێ یێ چه‌وانه‌ و چه‌وساوه‌یێ كیژ لای.

هه‌رچه‌نده‌ كێشا كوردان ئه‌ڤرۆ بوویه‌ بابه‌ته‌كێ سیاسیێ گه‌رم د ناڤا هه‌موو په‌رله‌مان و بنگه‌هێن حكوومی یێن گه‌له‌ك وه‌لاتان دا، نوكه‌ گه‌له‌ك پارت كێشا كوردان دئینه‌ پێش، دا كو سوبه‌هى بشێن وه‌كو ستراتیژیه‌كا سیاسی مفای ژێ وه‌رگرن و ببیته‌ ئه‌گه‌رێ هندێ كو ل هه‌لبژارتنێن بێن ده‌نگێ وه‌لاتیێن خوه‌ بده‌ستڤه‌ بینن، هه‌لبه‌ت ئه‌گه‌ر زۆرن لێ ژ هه‌میان گرنگتر ئه‌وه‌ كورد قوربانیێن مه‌زن دده‌ن ل به‌رامبه‌ر دژوارترین رێكخراوا تیرۆری و خۆراگرترین هێزه‌ كو هه‌تا نوكه‌ كاریگه‌رانه‌ ل به‌رامبه‌ر هێزێن رێكخراوا ناڤكری راوه‌ستاین و شكه‌ستن بده‌ستێن كوردان خاریه‌ ل هه‌موو به‌رۆكان.
ژ به‌ر ده‌نگڤه‌دانا بابه‌تی ل ناڤ هه‌موو بنگه‌هێن حكوومی و جه‌ماوه‌ری خه‌لك و لایه‌نێن سیاسی یێ بزاڤێ دكه‌ن مفای ژێ وه‌رگرن و رایا گشتی یا جه‌ماوه‌ری ب ده‌ست خوه‌ڤه‌ بینن و بكار بینین بۆ سه‌ركه‌تنا د هه‌لبژارتنێن وه‌لاتێ خوه‌ دا. نموونا ڤێ یه‌كێ ژی ئه‌ندام په‌رله‌مانێ كه‌نه‌دا ب ناڤێ (تۆم كنوسیكی) كو سه‌ر ب پارتا هه‌ره‌ مه‌زنا وی ولاتیه‌ (كونسێرڤه‌تڤ) ئه‌ڤه‌ بۆ ده‌مێ پتر ژ چه‌ند سالان كار ل سه‌ر پرۆژێ دانه‌نیاسین و قه‌بوولكرنا كێشێن كوردان و كێماسیێن ئاینی یێن ئێزدی و فه‌لان ل عیراقێ دكه‌ت كو ب جینوساید ل قه‌له‌م بده‌ت.
به‌ری چه‌ند حه‌فتیان په‌رله‌مانتارێ ناڤكری داخازكرنا (موشن) خستنا جینوسایدا كێماسیێن ناڤكری هه‌ر ژ ده‌مێ كیمیا بارانا 1988 و هوڤاتیا داعشێ دژی ئێزدیان ب تایبه‌تی و كێمه‌نه‌ته‌وه‌ و ئاینێن دی ل كوردستانێ خسته‌ د ناڤ ئه‌جیندا ده‌نگدانێ ل په‌رله‌مانێ كه‌ندی، دسه‌ر هندێرا ئه‌ڤرۆ ل وه‌لاتێ كه‌نه‌دا پارتا لیبرال ل سه‌ر حكوومیه‌، وه‌سا تێ خویاكرن پشته‌ڤان و لایه‌نگیرێن پارتا كو پار هاتیه‌ سه‌ر حكوومی پشتی كونسێرڤه‌تڤان پتر ژ 12 سالان حكووم ل كه‌نه‌دا كری بسه‌ركێشیا (ستیڤن هارپه‌ری) تێنه‌ نیاسین كو ملله‌تێ عه‌ره‌ب و موسلمان و كه‌مه‌نه‌ته‌وان ل كه‌نه‌دا ئه‌و بسه‌ر خستینه‌ ژبه‌ر ڤێ یه‌كێ دبیت ئه‌ڤ داخازه‌ سه‌ر نه‌گریت، هه‌ر چه‌نده‌ هه‌موو لایه‌ن رێكخراوا ناڤكری و سه‌دامێ گۆربه‌گۆر ب تێرو و دكتاتۆر ل قه‌له‌م دده‌ن، لێ ده‌مێ دبیته‌ ململانێ یا نه‌ته‌وه‌بوونێ هه‌ر لایه‌نه‌ك چه‌ندێ خراب بیت هه‌ستا نه‌ته‌وه‌یێ خوه‌ ل سه‌ری دده‌ت. ب هه‌ر حال بابه‌تێ مه‌ ل ڤێرێ نه‌ ئه‌ڤه‌یه‌ كانێ دێ سه‌ر گریت یان نه‌، لێ بابه‌ت ئه‌وه‌ كانێ چه‌وا بزاڤ بۆ كوردان تێنه‌ كرن یان كێشا كوردان چه‌ند ل پێشه‌ ل جه‌م خه‌لكی و خه‌ریكه‌ پارت و لایه‌نێن سیاسی وه‌كو وه‌ره‌قا ستراتیژی بۆ خوه‌ بكار بینن كو كورد ژی هێشتا یێ ب ده‌ڤ و لڤێن ئێك و دوڤه‌ سه‌را كورسیكا هه‌ و سه‌ر پارێزگارێ هه‌نێ و وه‌زیرێ هه‌نێ و ب گه‌نده‌لایا پاره‌ و دزینێ و..هتد. ئه‌ڤرۆ ده‌م ده‌مێ هندێ یه‌ كورد هه‌موو حێلا گیان و كیانێ خوه‌ ببنه‌ هه‌ڤ دا كو ڤێ ده‌رفه‌تا زێرین ژ ده‌ست نه‌ده‌ن. ئه‌ز باوه‌رم ئه‌وا ئه‌ڤه‌ دو ساله‌ به‌رێز (تۆم) و ئه‌ندامێن پارتا وان بۆ كوردان كری هه‌رچه‌نده‌ د به‌رژه‌وه‌ندیا وان ژی دا بیت، لێ چ به‌رپرس و پارتێن كوردان نه‌شیاینه‌ بكه‌ن، كو ئاها نوكه‌ ژی ده‌ستهه‌لاتا كوردان هاژ و هایا ڤی خه‌به‌ری نینه‌. ئه‌ڤه‌ ل كه‌نه‌دایه‌ هه‌ر چ نه‌بیت كوردێن كه‌نه‌دا دشین رۆله‌كێ باش ببینن، لێ نه‌ده‌ستهه‌لاتا كوردان وه‌كو پێدڤی ڤان بابه‌تان ب خه‌م ڤه‌ دگریت و نه‌ژی دهێلیت چ لایه‌ن ژی پێ رابن كو پشته‌ڤانیێ لێ بكه‌ن، ب راستی ئه‌ڤه‌ كاره‌ساته‌ ده‌مێ ل سه‌ر بابه‌تی ژی باخڤیت وێ وه‌ره‌ گۆتن كو مه‌ ئۆفیس و نوونه‌ر هه‌نه‌ ل ده‌رڤه‌. ئه‌و نوونه‌رێ خوه‌ ل ڤان جۆره‌ بابه‌تان نه‌كه‌نه‌ خودان چ جۆره‌ نوونه‌رن یان ژی گه‌ر وه‌لاتیه‌كی ژ دلسۆزیا خوه‌ ب ڤی كاری رابوو پاتكا خوه‌ دانێ و پشته‌ڤانی لێ نه‌هێنه‌ كرن دێ چه‌وا كێشا كوردان ئیننه‌ پێش. بۆ ده‌مه‌كی یه‌ كه‌ساتیه‌ك مینا تۆمی وێ ب ڤی كاری رابیت و بێ پشته‌ڤان بمینیت هه‌لبه‌ت سه‌رناگریت، ل وی ده‌می ئه‌و پارتا وی ملله‌تێ وێ ژی وێ دل ژ پشته‌ڤانیا كوردان ساربیت و چ جارێن دی نه‌ وی كاری دووباره‌ دكه‌ت و گه‌ر كه‌ساتیه‌ك دی ژی كاره‌ك وه‌سا د سه‌ری دا بیت وێ پێرا بێژه‌ به‌رناكه‌ڤیت و خوه‌ پێڤه‌ ماندی نه‌كه‌.
كورد هنده‌ ساله‌ قوربانی و خه‌باتێ دكه‌ن هه‌تا ئه‌ڤرۆكه‌ ژی پارتێن كوردی ل سه‌ر كێشه‌یا چارنڤێسی و سه‌رخۆبوونێ ئێك نه‌بن و هنده‌ك بخوازن ببنه‌ ده‌وله‌ت و هنده‌ك ژی دژی ده‌وله‌تبوونێ ل ده‌مه‌كی كو كورد و دونیا هه‌موو دزانیت ئه‌ڤ بارێ گونجای بۆ كوردان ب قرنان ژی دووباره‌ نابیت. هندى كو كوردن دیرركه‌كا تال دگه‌ل داگیركه‌ران هه‌یه‌ و مینا ده‌ستێ ل بن به‌ری دنێرنه‌ كێشا خوه‌ ئه‌گینا كیژان ملله‌ته‌ وێ ڤێ یه‌كێ قه‌بوول بكه‌ت كو ب سه‌دان سالان ناڤێ شۆره‌شێ و خه‌باتێ مال نه‌مایه‌ و شه‌هیده‌ك و دو تێدانه‌ پشتی ڤێ ده‌رده‌سه‌ریا هنده‌ سالان نوكه‌ تێته‌ بیرێ كا ببینه‌ ده‌وله‌ت یان نه‌؟ و هه‌ر مه‌لاقه‌ك و گه‌نه‌ده‌له‌كێ ل جهه‌كی خوه‌ ل سه‌ر كورسیان زه‌ب كریه‌ ب رێكێن گه‌نده‌ل، ئه‌ڤ چ ملله‌ت بیت ڤێ یه‌كێ ژ ڤان پارت و كه‌سایه‌تیا قه‌بوول ناكه‌ت، خوه‌ خه‌لك و ملله‌تێن دونیایێ ناهێن ده‌وله‌تێ بۆ ته‌ ئاڤاكه‌ن و بكه‌نه‌ د ده‌ستێ ملله‌تێ كورد دا، كورد هه‌رێ قوربانیا دده‌ت بێ قام چ بۆ ده‌وله‌تبوونێ بیت یان بۆ شه‌ره‌كێ بێ مه‌عنایێ داعشێ بیت، تو گه‌ر چ ب سڤك و نه‌ ل ئاست ل قه‌له‌م بده‌ی یان باوه‌ری ب كێشا خوه‌ نه‌بیت، خه‌لك و حكوومه‌ت وێ ب چاڤه‌كێ سڤككتر ته‌ ل قه‌له‌م ده‌ت و ل به‌ندا هندێ نه‌ كو كێشا كورد ببیته‌ كێشه‌یه‌كا نێڤنه‌ته‌وی گه‌ر كورد بۆ خوه‌ وه‌نه‌كه‌ن.
ل دووماهیێ بۆ ملله‌تێن بن ده‌ست ده‌رفه‌ت و ده‌لیڤه‌ تێنه‌ پێش و هه‌ر جاره‌كێ ژی ب قره‌نه‌كی تێن یان نه‌، گه‌ر ئه‌و ملله‌ت دگه‌ل خوه‌ راستگۆ بیت و خوه‌ ب پلان و ستراتیژیه‌كا سیاسی خوه‌ ل خوه‌ بكه‌ته‌ خودان ل وی ده‌می خه‌لك ب خوه‌ وێ خوه‌ نێزیكی ته‌ بكه‌ن و هیڤیا ژته‌ كه‌ن كو ببیه‌ دوستێ وی، لێ گه‌ر پشتی سه‌دان سالان ژ قوربانی و خه‌باتا تازه‌ تو نزانی كان ببیه‌ ده‌وله‌ت یان مێرنشین ب تایبه‌تی د دله‌یڤه‌كا وه‌كو سالێن چوویی دا هه‌تا نوكه‌ گه‌ر دره‌نگ نه‌بیت رامانا هندێ دده‌ت كو ئه‌م خوه‌ دخاپینین و ب په‌روه‌ دبینه‌ دارده‌ست بۆ خه‌لكی و جیران و ده‌وروبه‌ر و هێزێن زلهێز مه‌ بكاردئین و ئه‌م ژی به‌رخێ نێرین بۆ سه‌ر برینێ. له‌وا دڤێن كورد ل پێنگاڤێن مینا تۆمی و ب ده‌هان كه‌سایه‌تیێن دونیایێ دڤێن ب نرخ هه‌لسه‌نگین و پشته‌ڤانیێ لێ وه‌رگرن داكو ئه‌ڤ كێشه‌ ژ چارچوڤێ خوه‌ یێ ناڤخۆیی ده‌ركه‌ڤیت ل سه‌ر مێزێن نێڤنه‌ته‌وی بێنه‌ باسكرن. خه‌لك دكاریت یارمه‌تیده‌ر بیت، لێ نكاریت بریارده‌ر بیت بۆ كوردان كانێ دڤێن چ بكه‌ن و چ بخوازن.