NO IORG
نووترين نووچه
Authors Posts by ئارام دهۆكي

ئارام دهۆكي

ئارام دهۆكي
62 POSTS 0 COMMENTS

71

ئارام دهۆكی/كه‌نه‌دا

ده‌ما مشه‌خت دگه‌هن وه‌لاتێ كه‌نه‌دا، حوكمه‌تا وی وه‌لاتێ ئێكسه‌ر وانا راده‌ستی رێكخراوه‌كا نه‌ سوودبه‌خش دكه‌ن بۆ برێڤه‌برنا كاروبارێن وان یێن خانی، ته‌ندروستیێ و خواندنا مه‌زن و زارۆیان و ڤه‌كرنا بانكان و دیتنا شۆلی و…هتد. هه‌لبه‌ت رێكخراوا ناڤكری كارمه‌ندێن خوه‌ یێن هه‌موو زمانان هه‌ین، لێ ده‌ما ئێزدی گه‌هشتین كورد كه‌ زمانێ دایكێ یێ ئێزدیان ژیكه‌تێ دا نه‌بوون. ته‌نێ كه‌سێ كو كاردكر ئه‌ز بخوه‌بووم. من داخواز ژێ كر كو ئه‌ڤه‌ ئێزدی گه‌هشتن و دێ ئه‌وان پێدڤی ب كوردان بیت ژ به‌ر كو زمانێ وان یێ دایكێ كوردیه‌، ئه‌وان وه‌سا به‌رسڤدان كو ئێزدی هه‌موو عه‌ره‌بیێ دزانن. لێ راستی نه‌ وه‌سانه‌، هندیكه‌ لۆبیا عه‌ره‌ب و فارسانه‌، ل ڤێره‌ بهێزتره‌ ژ یا كوردان ژ به‌ر گه‌له‌ك ئه‌گه‌ران..! ئه‌وان نه‌ خواستن كوردان بده‌ن كاری. لێ ئه‌ڤ وه‌لاته‌ وه‌سا كار و یاسایان برێڤه‌ نابه‌ و ئه‌ز باش تێدا دزانم. له‌وا من ته‌نای نه‌ كه‌ت من هه‌تا كو ئه‌ڤ كێشه‌ من پێشكه‌شی ئه‌ندام په‌رله‌مانێ كه‌نه‌دا كری و بابه‌ته‌ك ل سه‌ر هاتنا ئێزدیان و كوردبوونا زمانێ وان من فرێكری بۆ رۆژنامه‌یێن كوردی ل كوردستانێ دا كو ده‌ما دگه‌هن ڤێره‌ خزمه‌تگوزاری بۆ ب زمانێ دی كێ بێن پێشكه‌شكرن نه‌ ب زمانه‌ك كه‌ رۆله‌ك خراب دیتیه‌ د ژیانا وان ل ولاتێ وان.
پشتی ئه‌ز پشتراست بوویم كو ئه‌وان چ نیازێن وه‌سا نینن كو كوردان بده‌ن كاری یان ژی ئه‌گه‌ر به‌لێ گه‌له‌ك كێم، من نامه‌ك ب زمانێ ئینگلیزی بۆ هه‌ڤال دۆستێ كوردان م. پ تۆم كۆمچك نڤێسی و من تێدا شرۆڤه‌كر كانێ چاوا رێكخراوا ناڤكری ره‌فتارێ ل گه‌ل كوما ئێزدیێن تازه‌ گه‌هشتی دكه‌و و من ناما خوه‌ خسته‌ د چارچووڤێ سیاسی و قانوونیدا كو ب ره‌نگه‌ك ئاشكه‌را من ئه‌و دانه‌ نیاسین مافخۆر و نه‌ پرۆفشنال و توخمپه‌رست ب هنه‌ك به‌لگێن ل به‌ر ده‌ستێ من، هه‌لبه‌ت من دو مه‌ره‌م هه‌بوون، ئێكی، ده‌ما من كاردكر نه‌ دكر ئه‌ز ژ وێرێ بدووماهی ئینابام و یا دووێ كو ب راستی بۆ من یا گرنگ بوو، ئه‌و ژی بۆچی كوردان ناده‌نه‌ كاری و نوكه‌ ئێزدی دئێن و زمانێ دایكێ یێ وان كرمانجیه‌، چونكی ئه‌گه‌ر ژ به‌ر هه‌ر ئه‌گه‌ره‌كێ ئه‌ز نه‌ڤێم بلا ئه‌ندامێن دی بده‌نه‌ كاری. ده‌ما ئه‌و نامه‌ گه‌هشتی و من دیدار دگه‌ل م. پ ناڤكری كری ئه‌وی ئه‌و داخوازا من و كۆمه‌لا كوردی بره‌ په‌رله‌مانی و دووڤچوون ل سه‌ركر و بانگا رێڤه‌به‌رێ گشتی یێ رێكخراوێ كر و داخوازا مه‌ گه‌هاندێ. له‌وان پشتی ده‌مه‌ك كێم ته‌له‌فۆنا من كر و ده‌ملده‌ست نێزیكی حه‌فت كوردان قه‌بوول كرن كو كار بۆ خێزانێن ئێزدی بكه‌ن و ب زمانێ دایكێ هه‌ڤپه‌یڤینا وان برێڤه‌ چوو و نوكه‌ گه‌له‌ك خۆشحالترن، ژ به‌ریا نووكه‌ چونكه‌ هه‌ر چ نه‌بیت كه‌سه‌ك پێشه‌وازیا وان دكه‌ت مینا وان د په‌یڤیت، هه‌لبه‌ت پشتی ئه‌وان زانی كو ئه‌ڤ یه‌كه‌ من ئه‌نجامدایه‌ ئه‌وان ده‌رفه‌تا شۆلی ل وێرێ نه‌دا من، لێ ئه‌و ئاسای بوو ژ به‌ركو مه‌ره‌ما من یا ئێكێ ئه‌و بوو كو ئه‌و كوردان بده‌ن كاری و خزمه‌تگوزاری ب زمانێ كوردی بۆ ئێزدیان بێن ئه‌نجامدان، به‌لكو جامێران ئه‌ز نه‌ڤێم، ئه‌ڤه‌ ژی ئاسایه‌ دكاری دا، لێ وان ئه‌و مه‌ره‌م نه‌بوو! خالا دی یا ئه‌رێنی ئه‌وه‌ به‌لكی مینا من گه‌له‌ك كه‌سان راپۆرت و بابه‌ت فرێكربن بۆ كوردستانێ یان بۆ كه‌سوكارێن خوه‌ ل گه‌له‌ك وه‌لاتێن دن، لێ به‌ری نووكه‌ پێنچ مه‌هان من مژاره‌ك درێژ د رۆژناما ئه‌ڤرۆ و ده‌نگێ لاش دا ئینا خار ل ژێر ناڤێ (ئێزدی ژ به‌ر بای بۆ بارۆڤێ)، كو مه‌راما هه‌ره‌ سه‌ره‌كی یا من ئه‌و بوو كو ب زمانێ عه‌ره‌بی ئێزدی یێ دئێن خزمه‌تكرن و عه‌ره‌بیا گه‌له‌ك ژ وان یا شكه‌ستیه‌، ژ به‌ر كو كوردن ب زمانێ دایكێ و ئه‌وان ماف هه‌یه‌ ب زمانێ دایكێ بێن خزمه‌تكرن و من تێدا داخواز ژ داموده‌زگه‌هێن به‌رپرسكر بوو ب تایبه‌تی یێن ئێزدی كو ئه‌و ئه‌و ئێزدیێن تازه‌ تێن باشتره‌ ئه‌وه‌ خوه‌ ب كوردی زمان بده‌ن ناسین سه‌رهندێرا كو هنه‌ك ژ وان عه‌ره‌بیێ دزانن، كو ئه‌و ژی دبیت نه‌ گه‌له‌ك بن ژ به‌ر ره‌وشا وان ژیانێ و كلتۆری…هتد. وه‌سا دیاره‌ بهه‌ر ئاوه‌یه‌كی به‌ كو نوكه‌ پرانیا ئێزدیان دگه‌هن و هه‌ر هه‌موو خو ب زمانێ كرمانجی خوه‌ دده‌ن ناساندن و قه‌بوول ناكه‌ن چ زمانێن دی خزمه‌تا وان بكه‌ن و هه‌ر چه‌نده‌ رێكخراوا ناڤكری وه‌كو تاكه‌ كه‌س دبێژنێ كو هوون عه‌ره‌بی دزانن و به‌س هوون ناخوازن باخڤن، ژ به‌ركو نوكه‌ ئه‌ز ل خواندنگه‌هان كاردكه‌م هه‌موویان هه‌ر دبینم و گازندێن وان من ئاگه‌ه لێ هه‌یه‌، لێ وه‌سا دیاره‌ كو ب كوردی ئاخفتنا وان نوكه‌ بوویه‌ زمانه‌ك فه‌رمی و رێكخراوا ناڤكری نه‌ كاری بۆ ته‌ڤنی ره‌فتارنن خوه‌ ببه‌ سه‌ر و مافێ زمانێ دایكێ ژ ئێزدیان بستینه‌ و نوكه‌ وه‌رگێر و كونسله‌ر ب زمانێ وان ل وێرێ كاردكه‌ن و ئه‌ز باوه‌ر چ ژ هندێ خۆشتر نینه‌ كو مرۆڤ ب زمانێ خوه‌، خو پێناسه‌ و ئاهێن دلێ خۆ بێژه‌ بلا چه‌ند تۆ شارازایێ زمانه‌ك دن بی.
كه‌س خوه‌ ژ راستیێ ناده‌ت پاش لێ ئه‌گه‌ر خودانێ ماف لێ خاری پرسێ ل مافێ خوه‌ بكه‌، هه‌رچه‌نده‌ دبیت گه‌له‌ك ژ خوانده‌ڤانا وه‌سان تێبگه‌هن كو ئه‌ز یێ په‌سنا خوه‌ دكه‌م، لێ باوه‌ربكه‌ن گه‌ر من ئه‌و پێنگاڤ نه‌هاڤێتبان، د سه‌ر هندێرا من زیانژی دا ژ به‌ر كو ئه‌و كارێ منه‌ من بۆ خوه‌ ماندیكریه‌ و خواندیه‌ و باوه‌رنامه‌ پێ ده‌ر ئانیه‌، لێ ده‌عیا من نه‌دگرت كو ئه‌و مافێ جڤاك و كۆما خێزانێن ئێزدیان بخۆن له‌وان بێ دودلی من ئه‌و پێنگاڤ هاڤێتن. ئه‌ز ب ئۆمێدم كو هه‌ر یه‌ك ژ مه‌ ل جهێ خوه‌ ده‌ما ماف لێتێ خوارن یان گه‌نده‌لی دئێته‌كرن ل سه‌ر خۆقه‌بوول نه‌كه‌ت دێ بینی كو كار بخوه‌ وێ چێببن و ئه‌م هه‌می ژی دێ سه‌رفه‌راز و سوود به‌خشبین. ب ئۆمێدا ژیانه‌ خۆشتر بۆ ته‌ڤا ئێزدیێن مشه‌خت دخوازم.

97

ئارام دهۆكی/كه‌نه‌دا

د سه‌ر وێ یه‌كێرا كو بۆ هه‌موو دنیایێ وه‌كو گه‌ل یان ده‌سته‌لات ئاشكه‌را بوو كو مه‌زنترین پارێزه‌ر و دروستكه‌رێ رێكخراوا داعشێ بوو، ئه‌گه‌ر به‌ر هێرشا عه‌فرینێ هنه‌ك لایه‌ن دو دل مابوون، ئه‌و یه‌ك ژی ئێك لای بوو و توركیا بده‌لاست و فه‌رمانا وی هێرشكرن سه‌ر گه‌لێ كورد، ئه‌و گه‌لێ راسته‌وخوه‌ بۆیه‌ ئه‌گه‌رێ تێكشكاندنا هزرا ره‌شا رێكخراوا ناڤكری. ئه‌ڤ ده‌عوه‌تا و رێوره‌سمێن بۆ سولتانێ دینێ ئیسلاما چه‌رخێ بیستێ هاتین كرن و عشقه‌كا بێ دووماهیا ڤاتیكان و ئسته‌نبولێ كو ئاخه‌رین پایته‌ختێن خه‌لافه‌تێ بوون گه‌له‌ك ژ مافێ مرۆڤان و رێكخراوێن نێڤنه‌ته‌وه‌ی قوولتره‌. چاوا هه‌موو داگیركه‌رێن كورد دوژمنێن هه‌ڤن، لێ گاڤا بوو گێرا مافێ كوردان، هه‌موو برایێن ئێكێنن دیێ بابینه‌ وه‌سن كریستیان و ئیسلام ژی دوژمنێن هه‌ڤن هه‌تا كو دبیته‌ شۆره‌شه‌كا گه‌لی، كو به‌رژوه‌ندیێن هه‌ردویان تێكبچه‌ ل وی ده‌می ئه‌و ژی مینا نا حه‌زێن كوردان برانه‌ و كلیلكێن به‌هشتێ یێن ده‌ستێن هه‌ردوان دا، ئاینن ئایدولژیه‌كا دیاره‌ د ناڤا بیرۆكا سیاسیدا و ئه‌گه‌ر وه‌سان نه‌ به‌ژی، لێ ده‌سته‌لاتدار و پله‌ به‌رزێن جڤاكی د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ دا بكاردئینن.
د دیرۆكا ئازادیخوازیا گه‌لان دا كه‌ شۆره‌شه‌كا نه‌ته‌ویبه‌ یان ژی یا چینایه‌تیبه‌، ئه‌ڤجا ئه‌و ل هه‌ر كوده‌را دنیایێ به‌، وه‌كیلێن و سه‌ركردێن ئاینی هه‌ولدایه‌ ئه‌و بیرۆكه‌ سه‌ر نه‌گریت بلا چه‌ند خودانێن خوه‌ كێشه‌كا خودان ماف بن، ئه‌و ژی راسته‌وخوه‌ دا به‌رژوه‌ندیێن وان تێكنه‌چن و ده‌سته‌لات ژ ده‌ستی نه‌ ده‌ركه‌ڤه‌ و گه‌ك هه‌رده‌م ئێخسیرێ گۆتن و چیڤانووكێن وان به‌ و هه‌رده‌م د تارتیه‌كا نه‌ زه‌لادا بژین و چاڤ لێنه‌ هێن ڤه‌كرن. ئه‌ڤرو باشترین نموونه‌ وه‌كو چاڤێ رۆژێ ئه‌مێ دبینین كو گه‌لێ كورد ل هه‌ر پارچه‌كێ یێ دئێت تالان كرن، كوشتن، سۆتن، په‌نابه‌ر بوون و….هتد. كی مایه‌ نه‌زانیت كو ئه‌ڤ گه‌لێ وه‌سا راستگۆ ل گه‌ل هه‌موو لایه‌نێن دبن هه‌ڤال و هه‌موو ئێكێ ل سه‌ر خوه‌ قه‌بوول دكه‌ن كو فره‌ك ئازادیێ بده‌ستێن خوه‌ بینن جار د گه‌ل رۆژئاڤا و ئه‌مریكا جار د گه‌ل هرچا سپی یا رۆسیا و جار د گه‌ل ده‌وروبه‌ران و جار د گه‌ل دره‌وێن عه‌ره‌بان و شاش و لفێن موسلمانان ل سعوودیێ هه‌تا مه‌غربێ، لێ كه‌س نه‌ ئامه‌ده‌یه‌ دان ب ڤێ راستیێ بینه‌ و جرعه‌تێ بده‌ خوه‌ كو به‌لێ گه‌له‌ك ماف لێ خواریه‌، نه‌ كو نزانن و نه‌كو ئاگه‌ه لێ نینه‌، لێ راستیا سوحبه‌تێ ئه‌و دترسیان ل رۆژه‌كا وه‌كو ئه‌ڤرۆ كو كه‌ڤنه‌ گه‌نییێن ڤاتیكان و سته‌نبولێ و ریاز و ته‌هرانێ ژێ تووره‌ ببن و ناڤێن بكه‌ن د قایما ره‌شا جه‌هنه‌مێ دا و كو بكافر ل قه‌له‌م بده‌ن، ژ به‌ر كو ئه‌و ڤان دو جه و سێ جها گۆتێ كافر ته‌مام وه‌كیلێن خودێنه‌ و دڤێت خه‌لك هه‌موو بێستێ كافر. رابوونا سه‌رپیان یا گه‌لێ كورد ل هه‌موو پارچان و ب تایبه‌تی ئه‌ڤرۆ كو رۆژئاڤا ئابوویه‌ بیاڤا بریارا رۆژئاڤا و رۆژهه‌لات كێشه‌كا ئێجگار سه‌خته‌ به‌لكو گه‌له‌ك ب چاڤه‌ك كێم لێ دنێرن، لێ شۆره‌شه‌كه‌ ته‌ختێ مه‌زنترین قه‌رالێن سیاسیا ئه‌ڤرۆ یا هه‌ژاندی و هه‌ر ژ به‌ر ڤێ ئێكێ یه‌ پاپا ب عه‌شه‌كا دره‌و روویێ ئه‌ردوگانی ماچی دكه‌ت. عه‌فرین ئه‌ڤرۆ د چه‌ندین دێرا دئێته‌ خواندن و دبیته‌ هه‌ره‌شه‌ بۆ سیسته‌ما جیهانی هه‌میێ ژ به‌ر چه‌ندین ئه‌گه‌ران. ژ لایه‌كی ڤه‌ ژ بلی كو هێزێن ل ئه‌ردێ رۆژئاڤا شیاینه‌ هه‌تا ئه‌ڤرۆ ل سه‌ر وه‌ریسێن رۆژئاڤا و رۆژهه‌لات بله‌یزن و ئه‌گه‌ر ئه‌و خودان هه‌سته‌كا ب سه‌نگا نه‌ته‌وی و گه‌لی نه‌بان ئه‌وان نه‌ دكاری ڤی كار بكه‌ن، به‌لكو مینا كه‌ركووك سه‌د هێجه‌ت ده‌رخستبان، خاله‌ك دن د سه‌ر هندێرا رۆسیا هێزێن خوه‌ ڤه‌كێشاینه‌، لێ بۆ ڤاتیكان و رۆژئاڤا (ناتۆ) هه‌ست و به‌كتریا چینایه‌تیا سۆسیالزمێ ب چاڤێ وان كه‌تیه‌ د سه‌رێ واندا و ئه‌ڤه‌ مه‌زنترین مه‌ترسیه‌ د ناخێ وان دا بۆ ئاینان و هه‌ر ئه‌ڤێ خالێ وه‌كر كو كه‌ساتیه‌كێ وه‌كو ئه‌ردوگان سوودی ژێ وه‌رگره‌، ئه‌گینا موسلماناتیا وێ یا دو رێیه‌ و جودایێ دئێخه‌ ناڤبه‌را زارۆیێن موسلمانان دا هنه‌ك تێشكێن ئه‌سحابیانه‌ و هنه‌ك ژی تێشكێن ملحدانا مینا یێن كوردان. د ناڤا ڤان دو خالاندا كورد ئه‌گه‌ر نه‌ته‌وه‌ی ئازاد بن وێ به‌رژه‌وه‌ندیا ده‌سته‌لاتدارێن ناوچێ و هه‌تا زلهێزن دنیا تێك بچه‌، د سه‌ر هندێ سوڤه‌یه‌ت نه‌مایه‌، لێ هێشتا ناتۆ ل وێ دنێره‌ باپیرێ بزاڤێن سۆسیالیست خوه‌ ئه‌گه‌ر بۆێ كورد ئازاد بن و ل سه‌ر بیرۆكه‌كا كه‌ هێزێن رۆژئاڤا نوكه‌ كریه‌ په‌یره‌و ئه‌ڤه‌ خرابتر وی ده‌می هه‌م سولتان و هه‌م پاپا ی وه‌كو جار قیمه‌ت شیان نه‌مان. له‌وان ئه‌گه‌ر دكتاتۆره‌كه‌ و ئه‌گه‌ر شۆره‌شا گه‌له‌كى یه‌ كو دو جاران وێ زیان به‌خش بن، نه‌خێر ماستێ جه‌رباندی چێتره‌ ژ ده‌وێ نه‌ جرباندی، كورد بلا هه‌ر د ئارێشا خوه‌ دا بخه‌ندقن و ببن قوربانێن پۆلیتیكا پیسا دنیایێ و به‌رژه‌وه‌ندیا وان هه‌ر د هندێ دا هه‌یه‌ كو ئه‌م چرایێ ئاینی ب ده‌ستێن گه‌مارێن دكتاتۆرێن ده‌ڤه‌رێ دا بهێلین نه‌كو گه‌له‌كی قورتال كه‌ین و سوبه‌ ببه‌ قوونێرا بنێ پێمه‌ (د بۆچوونێن واندا)، قه‌د دوور نه‌ بیه‌نه‌ گه‌ر سوبه‌ كومه‌لا یان توده‌یا ئیرانێ ب هێز كه‌ڤه‌ نه‌مازه‌ رێبه‌رێن وێ كورد بن، پاپا عه‌لی خامه‌نای ببه‌ ڤاتیكان و رستكا سه‌لیبێ بۆ بكه‌ دیاری د سه‌ر هندێرا وه‌كو دئێت خۆیاكرن د ناڤا رۆژنامه‌گه‌ریێ دا كو دین دوژمنێن هه‌ڤن.
ئایین هه‌موو هه‌نه‌ و هه‌ر ێك یێ دن ب خه‌له‌ت دنیاسیت نه‌مازه‌ د ڤی چه‌رخی دا د ناڤبه‌ر ئیسلام و كرستیانان دا، لێ هه‌رده‌مێ به‌رژوه‌ندیێن وان كه‌تن بن هه‌ره‌شا هه‌ر شێوه‌یكی بیت ب تایبه‌تی گه‌لێن بنده‌ست، نه‌مازه‌ ب ئاوه‌یه‌كێ كرێكاری و سۆشیالیزمی بیت وی ده‌می ئاین یێ ژ عه‌سمانا هاتی و هه‌موو یا په‌یاما ئاشتیێ هه‌یه‌ و دۆستن و هه‌ڤالن. كێشا كوردان كێشه‌یه‌ك هه‌ره‌ ئالۆزه‌ ب چه‌ندین جاران هاتیه‌ نخافتن و هه‌ر نخافتنه‌كك تاریاتیه‌ك كوشندیه‌ هه‌تا ژێ یه‌كێ رزگار دبی دێ كه‌ڤی د یه‌كا دن دا، له‌وان گه‌له‌ك جاران سه‌ر ل كوردان ل ێكدئێت شواندن و به‌ردبن گیانێ هه‌ڤ و ره‌خنێ لیه‌ك دگرن، ژ به‌ر كو هه‌ر ژنیشكه‌كێڤه‌ دێ بینی ئاڤ و ئاگر بوونه‌ ئێك و نه‌ ئه‌و وی دسۆژه‌ و نه‌ ئێدی ئێدی د ته‌مرینه‌. ئه‌ردوگان باش دزانه‌ چاوان دله‌یزه‌ و كلیلكێن لاوزایا هه‌ر ئالیه‌كی ل كیڤه‌نه‌ و چاوا و ل كیژ ده‌راڤی و ده‌رفه‌تێ وێ بكاربینه‌ هه‌تا دكه‌ڤه‌ خه‌فكا دینه‌مێره‌كێ وه‌كو پۆتنی و شالا پاپای د حه‌فكاوینه‌ و چاڤا لێ زلكه‌، ئه‌و ژی ببهێنا فره‌ه و شاشیێن به‌رده‌وامێن وی.

64

پشتی روودانا شنگالێ و ده‌ڤه‌رێن ئێزدیان ل مه‌ها هه‌شتا 2014 كو بوویه‌ ئه‌گه‌رێ جێنوسایدكرنا كێمه‌ ئاین په‌رستێن ئێزدی و ژ به‌ر هۆڤاتیا رێكخراوا داعش، گه‌له‌ك ژ ملله‌ت و حوكمه‌تێن ولاتێن دونیایێ ب ره‌نگه‌ك ئێكسه‌ر هاتن ده‌نگ بۆ هاریكاریا وان. ئێك ژ وان ولاتان كه‌نه‌دا كه‌ گه‌له‌ك ب گه‌رمی هاته‌ پێش و ب گه‌له‌ك ره‌نگان ئاماده‌یا خوه‌ دیاركر، ئێك ژ وان هاریكاریان ئه‌وبوو كو ژماره‌ك مه‌زن ژ ئێزدیان بگه‌هینه‌ كه‌نه‌ دا بۆ سه‌ر و ژنوی ژیانه‌ك ئارام په‌یدا بكه‌ن ب تایبه‌تی ئه‌وێن كه‌تین ده‌ستێن رێكخراوا داعش و شیاین خوه‌ ب هه‌ر ره‌نگه‌كی رزگار كه‌ن. هه‌ر ژ سالا پار وه‌ره‌ ده‌ست ب ئانینا وان كرن و ل سه‌ر چار باژێرێن كه‌نه‌دا به‌لاڤكرن. لێ ده‌ما ئێزدی گه‌هشتین نه‌زانین كو هنه‌ك دێ پێشه‌وازیا وان كه‌ن یێن كو خودانێن وی زمانی یێن كو ب ده‌ستێن وان هاتین تالان كرن كو، ئه‌و ژی ملله‌تیێ عه‌ره‌به‌، ژ به‌ر وێ ئێكێ گه‌له‌ك ژ وان یێن گه‌هشتین وه‌سان بیردكه‌ن كو ژ به‌ر بای قه‌ستا به‌ر بارۆڤێ كرینه‌ ژ به‌ر ڤان ئه‌گه‌رێن خوارێ.
ده‌مێ په‌نابه‌ر دگه‌هن كه‌نه‌دا، ئه‌و په‌نابه‌ر پشتی ژ باله‌فرخانێ دئینن خانیه‌كێ مینا هۆته‌لێكێیه‌ بۆ نێزیكی سێ حه‌فتیان تێدا مینن هه‌تا كو كاروبارێن وان یێن فه‌رمی و ته‌ندروستی و گرتنا خانووبه‌ران بۆ دابین دكه‌ن، ئه‌ڤ خانیه‌ ژی ژ لایێ رێكخراوه‌كا جڤاكی یا كریستیان ڤه‌ دئێته‌ برێڤه‌برن كو حوكمه‌تا كه‌نه‌دا پاران دده‌ ڤێ رێكخراوێ بۆ ماوه‌یێ ساله‌كێ چاڤێ وان ل پێدڤیێن وان په‌نابه‌را به‌. هه‌لبه‌ته‌ پرانیا زمانزانا د ناڤا ڤێ رێكخراوێدا هه‌نه‌ ژوانا ژی عه‌ره‌ب. ژ به‌ر كو ئێزدی سه‌ر ب عێراقێ ڤه‌نه‌، وه‌سا لقه‌له‌م دده‌ن كو ئێزدی عه‌ره‌ب دزانن لێ نزانن ده‌ما ئێزدی پشتی برینا هزاران كلم دێ هێن كه‌نه‌دا سه‌روژنوی ئێك دێ هێت پێشه‌وازیا وان كه‌ت ب (اهلا بكم فی كندا)، خه‌مۆكیا وان ده‌ستپێدكه‌ت و به‌ردوام دبیت ل مه‌هێن دووڤدا. ئێزدی پرانیا ئه‌وێن دئینین ئه‌ون یێن كو وی زمانی نزانن ژ به‌ر كو ل سه‌ر گوندێن خوه‌ بوون و مژوولی ژیانا خوه‌یا جۆتیاری بوون دوور ژ فێربوونا زمانێ عه‌ره‌بی یان ژی ئه‌گه‌ر هه‌بن بزانن مینا گه‌له‌ك كوردان عه‌ره‌بیه‌كا شكه‌ستی دزانن، ئه‌ڤجا چ جهێ دجنێ تووشی ل هه‌ڤنه‌گه‌هشتنێ دبن و نزانن كا ب دروستی ئه‌و په‌یاما ژ مامۆستای بۆ زارویێ خوه‌ یان بۆ ژ دكتوری بۆ خوه‌ یان ئه‌ندامه‌ك ژ خێزانا خۆ وه‌رگرت. ئه‌ڤه‌ ژبلی كو د دووڤ دا فرێدكه‌ن قوتاخانا و شانسێ وان په‌نابه‌رێن نوكه‌ ژی ژبلى یێن كوردێن رۆژئاڤا ـ سوورینه‌ كه‌ عه‌ره‌بن و د ناڤا پۆلێ ژیدا پرانیا بسلومانا ته‌له‌فونێن خۆ یێن نه‌سب كرن ل سه‌ر ده‌نگێ بانگێ كو گوهداریا وی بانگی ژی به‌ردوام وان دبه‌ته‌ وی ده‌می یێ كو گه‌له‌ك ژ كه‌سوكارێن وان بووی ده‌نگی هاتین كوشتن و سه‌ربرین. د سه‌ر هندێرا كو كورد هه‌نه‌ كو كار بكه‌ن ل ڤان جهان لێ ژماره‌ك كێم داینه‌ كاری ژ به‌ر كو لۆبیا عه‌ره‌ب و فارسان بهێزترن ئه‌وان ئه‌و جه پتر پركرینه‌ ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو كوردان وه‌كو پێدڤی ئه‌ڤ خه‌به‌ره‌ نه‌گاهاندیه‌ گوهێن ده‌وله‌تێ و دبیت ئێزدی وێ ئێكێ نه‌ده‌ن خۆیا كرن كو عه‌ره‌بی نزانن و هه‌تا دئێن و بۆ دبیته‌ ئاریشه‌ ژنیكا په‌شێمان دبن.
ئێزدی وه‌كو كێمه‌ ئاینه‌ك كو بۆ چه‌ندین جاران تووشی جێنۆسایدێ بوویه‌ د دیرۆكێ دا، پێدڤیه‌ بكه‌ڤن ده‌ستێن هنده‌ك جڤاكێن كو چ په‌یوه‌ندی ب زمان و ئاینێ وان ڤه‌ نه‌بیت دا كو هێدی هێدی ئه‌و خه‌ما مه‌زنا ب سه‌ر وان هاتی ژ بیربكه‌ن، لێ گه‌ر رۆژانه‌ ل به‌ر چاڤان بن و هه‌تا دیلكێ دنیایێ هه‌ر ئه‌و توخم و سه‌روچاڤ و زمان بێت گوه و به‌رچاڤان، هه‌لبه‌ته‌ ئه‌م ڤی بابه‌تی ژ لایێ شۆفێنیا نه‌ژاد په‌ره‌ستی نائێنین زمان لێ ژ ساخله‌میه‌كا ده‌روونی ڤه‌ گرنگیێ پێ ده‌ین. له‌وان ئه‌گه‌ر ئه‌وێن ژ ئیرو پاشڤه‌ تێن بلا وێ یه‌كێ بۆ حوكمه‌تا كه‌نه‌دا دیار كه‌ن كو ئه‌و توخم نه‌بیته‌ كارمه‌ندێ وان بۆ خزمه‌تگوزاریان دبیت ئه‌گه‌ر وه‌كو وه‌رگێر ژی به‌ ئه‌گه‌ر زمانی بزان هه‌ر رای لێدبه‌ لێ به‌رپرس ژ كاروبارێن وان ل دووڤ بۆچوون و داخۆیانیێن به‌ری نهو گه‌هشتین ڤێره‌ تازیا وان سه‌ر و ژنوی ده‌ست پێ دكه‌ت.

77

د سه‌ر هندێرا كو ئه‌مریكا پتره‌ ژ گه‌له‌ك جاران وه‌رقا كوردان بكاردئینه‌ بۆ مه‌ره‌مێن خوه‌ یێن سیاسیێن ده‌ره‌كی، لێ كورد به‌رده‌وام ئه‌نجامدانا باوه‌ریكرنا ب ئه‌مریكا بكاردئینین د به‌رده‌وامیا بزاڤا خوه‌ یا رزگاربوونێ دا. ئه‌ڤ یه‌كه‌ چما دوباره‌ و سێ باره‌ دبیت؟ كورد ب دروستی د سیاسه‌تا ئه‌مریكا نه‌ گه‌هشتینه‌ هه‌تا ئیرۆ؟ ئه‌مریكا هێزه‌ك بێ ركابه‌ره‌ ل جیهانێ و دڤێت كورد هه‌ر ب رێیا وان بگه‌هنه‌ ئارمانجێن خوه‌؟ یان ئه‌مریكا نكاره‌ فشارا دژی كوردان بێخه‌ سه‌رملێن خوه‌ و نه‌كاره‌ ده‌ستان ژێ به‌رده‌؟ ب هه‌ر ئاوه‌یه‌كی به‌ كوردان بپشته‌ڤانی و پالدانا وی ولاتی گه‌له‌ك كه‌تنێن مه‌زن و دیرۆكی خوارن ب تایبه‌تی ل (1975، 1991 و 2017). ئه‌رێ گه‌لۆ كورد پشتی ڤان شكه‌ستنا وێ پشتا خوه‌ بده‌ن ئه‌مریكا و ژ ئیرو پاشڤه‌ وێ بێژنێ نه‌ ئه‌م بۆ وه‌ دبین و گول نه‌ ستری یان ئه‌ڤه‌ ته‌ڤنه‌كه‌ وێ هه‌رده‌م بێت رێسان بێی كو ئه‌م بیر ل كه‌تن و رابردووی بكه‌ین.
ئه‌مریكا وه‌لاته‌ك سه‌رمایه‌داره‌ و ل قووناغا نوكه‌ یا ل گۆپیتكا سه‌رمایه‌داریا خوه‌ و رێبه‌ریا بیروكا سه‌رمایه‌داریێ دكه‌ ل ته‌ماما وه‌لاتێن رۆژئاڤا و جیهانێ و ده‌سته‌ك هه‌ره‌ بالا هه‌یه‌ د سه‌ركێشیا ناتۆ و میزانیا كێش و ڤه‌كێشێن دنیایێ شوونا تبلێن وێ ل هه‌ر قولیچكه‌كا ڤێ دنیایێ یا هه‌ی ئه‌ڤجا چ وه‌كو هه‌ڤال و هه‌ڤسۆز یان ژی دوژمن. وه‌كو تێ خۆیاكرن گه‌له‌ك زه‌حمه‌ته‌ كو تو بكاربی بزاڤه‌كا شۆره‌شگێری ل پارچه‌كا جیهانێ بكه‌ی و ئه‌مریكا خوه‌ ل ته‌ بێ ده‌نگ بكه‌ و نه‌زانیبه‌ كانێ به‌رخودانا ته‌ ل گه‌ل سیاسه‌تا ئه‌مریكا چیه‌؟ رێبازه‌ ته‌ ستراتیژیا ئه‌مریكا قه‌بوول دكه‌ یانی نه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌ دبیت خوه‌ ل ته‌ نێزیك بكه‌ و ته‌ ته‌ماع بكه‌ بۆ وه‌رگرتنا هه‌ڤكاریێن وێ مینا مه‌ ل به‌ری نهو به‌حس كر ل سه‌ر بزاڤا كوردان، ئه‌گه‌ر نه‌ وێ ل په‌یره‌و و بزاڤێن ته‌ ڤه‌كولن گه‌ر دگه‌ل نه‌ گونجن و دژاتیێ بكه‌ی ئه‌وژی ئارێشه‌ك مه‌زنه‌ نه‌ دووره‌ ناڤێ بزاڤا ناڤكری بێخنه‌ د ناڤ لیستا تێرۆرێ كو ئه‌و ژی ژ ده‌ستدانا پتر نیڤه‌كا هه‌ڤالبه‌ندیا ولاتێن جیهانێ یه‌ نه‌مازه‌ یێن دیمۆكراتخواز. ئه‌ڤجا ژ ڤێ شرۆڤه‌كرنا مه‌ وه‌سان دیار دبه‌ كو ئه‌مریكا ولاته‌ك ب هێز و تلایا وێ یا د هه‌موو جهان را. لێ ئێك راستی هه‌یه‌ ده‌ما ئه‌م دبێژین ئه‌مریكا ولاته‌ك ل گوپیتكا سه‌رمایه‌داریێ یه‌، رامانا وێ ئه‌وه‌ كو وه‌لاتێ سه‌رمایه‌دار ل سه‌ر ستراتیژیا ئابووری په‌یوه‌ندیان گرێ دده‌ و په‌یوه‌ندیان بدووماهیك دئینه‌. له‌وان ژی گه‌له‌ك جاران ئه‌م كورد دئینین زمان كو ئه‌مریكا ئه‌ڤ جاره‌ ژی كورد فرۆتن. به‌لێ كورد فرۆتن ته‌عریفه‌كا دجهێ خوه‌دایه‌ ژ به‌ر كو هه‌ر هه‌لبژارتنه‌كا ئه‌مریكا دكه‌ت هه‌ر پارته‌ك و سه‌رۆكه‌كێ دئێت هه‌لبژارتن ل سه‌ر بنایه‌ته‌ك كانێ پلانێن وان و یێن وی یێن ئابووری و نه‌هێلانا به‌تالێ و زێده‌كرنا پرۆژێن به‌رهه‌مهێنه‌ر ژ ده‌رڤه‌ و ناڤدا یا ئه‌مریكا چنه‌؟ بانگه‌وازێن وه‌لاتێ ئه‌مریكا بۆ به‌رقراكرنا دیمۆكراسیێ و مافێ مرۆڤان و مله‌تێن بنده‌ست و لێبۆرینێن نێڤنه‌ته‌وی و…هتد. ئه‌ڤ بابه‌ته‌ ته‌نێ بایه‌خ بێ دئێت دان ده‌ما ل گۆری سیاسه‌تا وان دگونجن و به‌رژه‌وه‌ندیێن وان تێن پاراستن ئه‌ما وه‌كو كریار دیرۆكا وان شاهده‌ كو ئه‌ڤ یه‌ك نه‌راسته‌. كێشا كوردان كێشه‌كا سیاسی و مرۆڤاتی و دیرۆكی و مافی یه‌ و……هتد. كێشه‌ ل ولاتێ ئه‌مریكا بچاڤه‌ك ئابووری لێ دنێرن و به‌س، به‌لێ ئه‌و دزانن كو كورد ملله‌ته‌ك بنده‌ست و دخوازن وێ یه‌كێ بده‌ست بێخن! لێ ئه‌مریكا چاوا بیر لێ دكه‌ت ئه‌زێ هه‌تا چه‌ندێ وێ بكارم ڤێ ئارێشێ د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌دا بكار بینیم مینا گه‌له‌ك كێشێن دن یێن سیاسی ل جیهانێ و ل ده‌ڤه‌رێ بۆ نموونه‌ مینا فه‌له‌ستینێ. نوكه‌ ئه‌م ل وێ راستیێنه‌ كو نه‌ دگه‌ل ئه‌مریكا و نه‌ بێی ئه‌مریكا دبیت خه‌باتا ملله‌تێن بنده‌ست نه‌هێتكرن. لێ ئه‌ركێ وان ملله‌تان چیه‌ هه‌تا كو ل گه‌ل یان بێ ئه‌مریكا خه‌باتا خوه‌ بدومینن، ئه‌ركێ وان یێ سه‌ره‌كی ئه‌وه‌ ده‌ما دگه‌ل یان نه‌ دگه‌ل پلانا دو و سێ هه‌به‌. نه‌ ته‌نێ ئه‌ڤجاره‌ ئه‌مریكا پشتا مه‌ به‌رناده‌! ئه‌مریكا وه‌كو تێ گۆتن دزمانێ سیاسیدا نه‌ دۆستێ دایم و نه‌ دۆژمنێ دایم هه‌یه‌. ئێدی ل سه‌ر ڤی بنیاتی په‌یوندیێ ئاڤا بكه‌ی دگه‌ل وی ولاتی ئه‌ڤرۆ و هه‌ڤاله‌ و سبه‌ به‌لكی دوژمنه‌.
كوردان د سه‌د سالێن چوویدا پرانیا بزاڤێن كوردی وه‌سان خه‌بات دكر كو هه‌ر پارچه‌ك ل دووڤ هه‌لومه‌رجێن خوه‌ خه‌باتێ بكه‌ و هه‌ر پارچه‌یه‌ك بخوه‌ خه‌باتێ بكه‌ و مایێ خوه‌ د هه‌ڤدو نه‌كه‌ن! وه‌سان دیاره‌ وه‌كو روون كوردان ب ڤێ بیرۆكێ گه‌له‌ك پێنگاڤنێن ژ هه‌ژی نه‌ هاڤێتن د سه‌ر هندێرا هنه‌ك كێم و هنه‌ك زێده‌ لێ وه‌كو كێشه‌كا به‌رچاڤ و قوربانی ل وی ئاستی نه‌هاتیه‌ پێش. له‌وان دبیت نوكه‌ ده‌م بیت كو كورد مینا بزاڤه‌ك رزگاریخواز هه‌ڤگرتی خه‌باتێ بكه‌ن و ئه‌و ژی بدامه‌زراندنا كونگره‌كێ نه‌ته‌وی و پێكئینانا بزاڤه‌ك خۆرس نه‌ته‌وی ژ هه‌موو ئالی و پارچان پێك بێت، ل وی ده‌می دبیت به‌رژه‌وه‌ندیا وه‌لاتێن مینا ئه‌مریكا ژی پتر وه‌ره‌ دتن و زوو زوو و بێ منه‌تانه‌ به‌ركێ ژ بن پێمه‌ نه‌كێشه‌، ژ به‌ركو هه‌تا نووكه‌ په‌یوه‌ندیێن ئه‌مریكا هه‌رده‌م ل سه‌ر ئاستێ حزبانه‌ یان ده‌ڤه‌رینه‌ كو ئه‌و ژی د چاڤێ واندا مه‌زن خۆیا ناكه‌ن. لێ ئه‌گه‌ر كورد هه‌ر ژ دوور یه‌ك ببینن و ل گه‌ل ئێك رێبازه‌كێ نه‌دانن، رامانا وێ ئه‌وه‌ كورد هه‌ر ل سه‌ر ماشینا وه‌زشێ دسیارن و دكه‌نه‌ غار و لێ د راستیێ دا هه‌ر یێن ل جهنێ خوه‌. سه‌ربوور وانه‌یه‌ گه‌ر سوود ژێ نه‌هات وه‌رگرتن باشتر ئه‌وه‌ ده‌ستا ژێ به‌رده‌ی ژ به‌ركو ته‌نێ تو خوه‌ و ملله‌تێ خوه‌ دخابینی.

70

لازڤێگێز ئه‌و باژێره‌ یێ ئه‌مریكی كو دكه‌ڤه‌ رۆژئاڤا وی وه‌لاتی كه‌ دكه‌ڤه‌ ولایه‌تا ناڤادا، ئه‌ڤ باژێره‌ كه‌ نووكه‌ تێت هژمار ئێك ژ باژێرێن جیهانێ یێن بناڤوده‌نگ، ئه‌وژی نه‌ ژ به‌ر جوانی سروشتی یان پیته‌یا كانزا و زه‌نگه‌ینیا نه‌خێر ئه‌ ڤ باژێره‌ دكه‌ڤه‌ ده‌شت و بانه‌كا هشك و ره‌ق و سه‌قایه‌كێ گه‌رم و چوول، لێ ده‌نگ و باسێن وێ گه‌له‌ك به‌ربلاڤ بوون ده‌مێ پرانیا یاریێن قومارا به‌لاڤ ل سالێن حه‌فتێیان و نۆتان دو بوومێن ئابووری یێن مه‌زن بخۆڤه‌ دیتن و بۆ ئه‌گه‌را برنا سه‌رمایه‌ك بێ حه‌د زێده‌ كه‌ته‌ وی باژێری و ئاڤاهیێن هه‌مه‌ جوور كه‌تن ناڤا باژێری و هوتێلێن زه‌به‌لاح و هه‌موو ژ ل چارچووڤێ قومارێ هاتن ئاڤاكرن و هه‌ر هوتێله‌كا تۆ سه‌رێ خوه‌ بكه‌یه‌ تێدا هه‌زاران جررێن ماشیێنێن قومارێ كه‌ ب رێیا كومپیوته‌رێ یاری تێت كرن ئه‌ڤه‌ ژ بلی بده‌هان جۆرێن یاریێن قومارا بلیكان و پۆكه‌ران و….هتد. هه‌ر وه‌سا ژ بلی یاریێن قومارێ ژماره‌كا هه‌ره‌ مه‌زن یا ئه‌كته‌ر و سترانبێژ و مۆزیكژه‌ن و شوێیێن پێكه‌نین و زارڤه‌كرن و هتد. له‌وا مرۆڤان ژ هه‌موو ئالیێن دنیایێ قه‌ستا ڤی باژێری دكر بۆ پشكداری د چالاكیێن جودا جودا دا، لێ یا ژ هه‌موویان گرنگتر خه‌لك بۆ دچوو بۆ قومارێ دچوو، لێ پرانیا مرۆڤان خوساره‌ت دبن ل شوونا فه‌یده‌بوونێ ئێدی گه‌له‌ك مرۆڤ تووش دبن و نه‌شێن بهێلن و تووشی خوساره‌تیێن مه‌زن دبن و گه‌له‌ك ژڤان كه‌سان یان خوه‌ دكوژن یان ژی دبیت په‌نایێ ببه‌ن به‌ر تۆل ڤه‌كرنێ وه‌كو كریارا ڤێ دووماهیێ كو دوى ئوكتۆبه‌رێ ئه‌نجامدای كه‌ ئه‌و ژی ده‌سترێژیا گوله‌بارانكرنا خه‌لكێ سڤیل كری و بۆ ئه‌گه‌رێ كوشتنا 59 كه‌سان و بریندار بوونا پتر ژ 500 كه‌سان.

ئه‌ڤه‌ بۆ دو رۆژانه‌ لێكۆلین ل سه‌ر هندێ دئێنه‌كرن كا چ وه‌ل (ستیڤن پاكدول) ێ 64 سالی كر كو ئه‌و كاره‌كێ وه‌سا هۆڤانه‌ بكه‌ت، هه‌لبه‌ت هه‌ر كاره‌كێ تێرۆری نوكه‌ بێته‌ ئه‌نجامدان ئێكسه‌ر بیر تێكرن كو موسلمانن یان ژی سپیه‌كێ خودان نه‌خۆشێ ده‌روونى یه‌، لێ ئه‌ڤ كارێ هاتی ئه‌نجامدای چ هه‌ردوان نه‌بوون. ئه‌و كه‌سێ ئه‌و كار كری كه‌سه‌ك خودان شیانه‌ و ژ لایێ ئابووریڤه‌ و زه‌نگین بوویه‌، چ ریكوردا نه‌خۆشیێن ده‌رونی نینن. پرس ئه‌وه‌ چ بۆ ئه‌نجامدانا كاره‌ك وه‌سان هوڤان كو ببه‌ ئه‌گه‌را كوشتن و برینداربوونا ژماره‌كا هه‌ره‌ مه‌زنا نه‌ تێ و نه‌ژێ ته‌نێ كومه‌كا مه‌زنا مرۆڤان به‌شدارن د ئاهه‌نگه‌كا موزیكێدا. لێ وه‌كو دیار دبیت ئه‌گه‌را هه‌ره‌ سه‌ره‌كی خوساره‌تیه‌كا مه‌زن كر بیت دده‌مه‌ك دیاركریدا و گه‌هشتیه‌ وێ قه‌ناعه‌تێ كو سیسته‌ما هه‌بوونا یاریگه‌هێن قومارێ ب ڤی ئاوایێ به‌ربلاڤ ل ته‌ماما سیسته‌ما سه‌رمایه‌دار بتایبه‌تی ل باژێرێ ناڤكری ئه‌گه‌ره‌ك هه‌ره‌ سه‌ره‌كیه‌ بۆ ئه‌نجامدانا وی كاری. وه‌كو دیار قومار ئارێشه‌كا هه‌ره‌ مه‌زنا ولاتێن رۆژئاڤایا و قوربانیێت ڤێ سیسته‌مێ گه‌له‌كن و دناڤ هه‌موو ته‌خێن جڤاكى دا، رێژه‌كا هه‌ره‌ مه‌زن تووشی قوماركرنێ دبن و ل دووماهیێ خوساره‌تیه‌كا مه‌زن دده‌ن و دگه‌هنه‌ قووناغێن نه‌خۆشیێن ده‌روونی گه‌له‌ك ژ وان كه‌سان یان دووماهیێ ب ژیانا خوه‌ دئینن یان ژی په‌نایێ دبه‌نه‌ به‌ر دزی وتوند و تیژیان یان ژی مینا ستیڤینی دێ كاره‌ك وه‌سان كه‌ن كو عه‌قل قه‌بوول نه‌كه‌، ئه‌گینا ئه‌ڤ كه‌سایاتیه‌ ژ ده‌ما سالا پار ژ فلۆریدا مالا خوه‌ باركری و هاتیه‌ نێزیكی باژێرێ لازڤێگێز ل گونده‌كی وه‌سا دئێته‌ خۆیاكرن كو ئه‌و هه‌تا وێ گاڤێ چ تڤه‌نگ و ته‌قه‌مه‌نی نه‌بوون، پرس ئه‌وه‌ ئه‌رێ بۆ ده‌ما نێزیك بووی ل ڤی باژێری و ده‌ست بیاریا قومارێ كری ده‌ستدایه‌ كرینا تڤه‌نگێن جۆرا و جۆر د مالا ویڤه‌ 32 دیتیه‌نه‌ و د هۆتێلا ژۆرا وی دا 17 دیتینه‌ و بكارئیناینه‌ ل تابقی 32 كو جهه‌ك زال سه‌ر كوما خه‌لكێ خرڤه‌بووی كه‌ ژمارا وان دكرن 22 هه‌زار كه‌س.
وه‌كو دیار دوو ئه‌گه‌رێن هه‌ره‌ سه‌ره‌كی فشار و رێخوشكه‌ر بینه‌ بۆ ستیڤینی كو ئه‌ڤی كاری ئه‌نجامبده‌ت ب قه‌ناعه‌ت. خالا یه‌كێ فشارا هه‌بوونا سیسته‌مه‌كا به‌ربلاڤا قومارێ كو پرانیا خه‌لكێ ئه‌مریكا رۆژانه‌ و مه‌هانه‌ و سالانه‌ پاره‌كێ مه‌زن ل یاریا قومارێ ده‌ن و گه‌له‌ك ژ خه‌لكێ كو نكارن بهێلێن ده‌ستڤالا دمینن و دبه‌نه‌ بێ مال و حال و دكه‌ڤنه‌ بن بارێ نساخیێن ده‌رونی و هه‌ره‌شه‌یێن پولیسان و دادگه‌هان. خالا دووێ، به‌ره‌لایا كرین و فروتنا تڤه‌نگ و هه‌مه‌ جۆرێن چه‌كان بێی كو چاڤدێریه‌كا باش ل سه‌ر بێته‌كرن هه‌ركه‌س ب چه‌ند پێناسێن كێم دكاره‌ چه‌ند ته‌قه‌مه‌نیان بكره‌، له‌وان ژی رۆژ نینه‌ ل ئه‌مریكا كه‌س ب گوله‌یان نه‌هێت كوشتن ژ به‌ر هه‌بوونا چه‌كی د ناڤا ئه‌ندامێن جڤاكیدا. هه‌ردو خالێن سه‌ری زه‌مینه‌ خۆشكه‌ربووینه‌ بۆ ئه‌نجامدانا وی كارێ پری هۆڤ، له‌وان ژی ئه‌و كاردبیت بێته‌ دیتن نه‌ ره‌فتاره‌ك سه‌یر به‌ ژ به‌ر كاودان و كارڤه‌دانێن نسیته‌مه‌ك وه‌سان زیانا خه‌لكی بكه‌ دبیت ئه‌نجامێن وه‌سا ژی ل دووڤ خوه‌ بینه‌ كو ل دووماهیێ دبیته‌ جهێ خه‌مه‌كا به‌ربه‌لاڤ.

69

ئه‌نجامدانا ریفرۆندۆمێ كاره‌كێ ب سانه‌هی نه‌بوو، لێ یا ژ وێ ب زه‌حمه‌تتر ئه‌وه‌ ئه‌و چالاكی ببن كار و هێدی هێدی بكه‌ڤن سه‌ر خه‌تا خوه‌یا یا دروست، ئه‌و ژی په‌رپێدانا تژیكرنا ڤالاهیانه‌. ئه‌م هه‌موو دزانین كو كارڤه‌دانێن جودا جودا دێ هه‌بن و گه‌له‌ك ژ وانا دێ گه‌له‌ك دكاریگه‌ربن ل سه‌ر جڤاك و حوكمه‌تا كوردی ئه‌ڤجا بگره‌ ژ گرتنا ده‌رگه‌هێن زه‌مینی و ئاسمانی و هه‌تا ئه‌نجامدان رێكه‌فتنێن دژوار كو دبیت بگه‌هه‌ بكارئینانا هێزێن له‌شكری و…هتد. بۆ به‌رسینگگرتنا ڤان هه‌می خالان كوردان پێدڤی بكار و نه‌خشه‌یێن ئه‌نجامدانا كاری هه‌یه‌ و نه‌ ته‌نێ ئاهه‌نگ و خوه‌نیشاندان، هه‌ر ئێك ژ ئالیێ خوه‌ دكاره‌ چ بكه‌ دڤێت وه‌ره‌ كرن وه‌سا وێ وه‌رار و باوه‌ری بخوه‌بوون په‌یدا به‌ و لوی ده‌می جڤاكێ نێڤنه‌ته‌وی بخوه‌ وێ دانپێدانێ ب مافێن كوردان بكه‌، لێ ب هیڤیا سلۆگوون و هوسێ و په‌یامێن ڤالا ئه‌مێ یا هاتیكرن ژی ژده‌ست ده‌ین، ژ به‌ر كو جڤاكێ ئه‌ڤرۆ یا دنیایێ دخوازیت بزانیت تو دكاری چه‌ندێ بكه‌ی نه‌ چه‌ندێ بێژی.
كار و ئابوور د سیاسه‌تا ئه‌ڤرۆ دا دو خالێن هه‌ره‌ گرنگن بۆ ل سه‌ر پێخۆ راستیان و به‌رسینگ گرتنا هه‌ر بۆیه‌ره‌كا دژی ته‌ بێته‌كرن، هه‌لبه‌ته‌ ئێكرێزی و باوه‌ری ب په‌یما خوه‌بوون ئه‌و د جهێ خوه‌ دانه‌ لێ كێم گۆتن گه‌له‌ك كرن سه‌ر و سیمایێ ته‌ پیشانا خه‌لكی دده‌ت كانێ سه‌نگا ته‌ چه‌نده‌. كوردان یا ڤیای كر و ریفراندۆم ئه‌نجامدا د سه‌ر هندێرا كو رایا گشتی یا جیهانێ بانگه‌واز دانێ كو ئه‌ڤێ رێفراندۆمێ راوه‌ستیه‌نه‌، لێ دیار خه‌لك تشته‌كی دزانه‌ و كورد ژی ب ئه‌زموونا خوه‌ تشته‌ك دن دزانن و كه‌س ژ خودانی پێڤه‌تر نزانه‌ كیڤه‌ دخۆریێت ژ له‌شێ مرۆڤی.
كێم زێده‌ كوردان هه‌تا راده‌یه‌كی ئێكد و گرت و په‌یاما خوه‌ گه‌هاند و گه‌له‌ك ئاهه‌نگ و چالاكیێن سه‌مای و كه‌یفێ ل گه‌ل هاتن ئه‌نجامدان ئه‌ڤه‌ژی نۆرمه‌ل بوو ژ به‌ر كو كوردان گه‌له‌ك قوربانی سه‌را كێشا خوه‌ داینه‌. لێ پرس ئه‌وه‌ ژ ئه‌ڤرۆ پێڤه‌ پێدڤیه‌ كورد چ بكه‌ن هه‌تا ئه‌نجامێن ئه‌ڤ خالێ بكه‌ن كار و بده‌ستخۆڤه‌ بینن د ناڤا جهه‌ك پری گورگ و نه‌بوونا یاسا و مافێ مرۆڤان كه‌ ئه‌و ژی رۆژهه‌لاتا ناڤینه‌. ب من وه‌ره‌ هه‌ر تاكه‌كێ كورد دڤێت ب ڤی كاری رابیت و دوور ژ خوه‌ ده‌رخستن و ئینا پێش چاڤكێن ته‌له‌ڤزیۆن و میدیایێ. بۆ نموونه‌ گه‌ر تۆ جۆتیاری چ بكه‌ی دێ شێی هه‌ڤكاریا سه‌ركه‌تنا ریفراندۆمێ كه‌ی كور سه‌ر بگره‌، گه‌ر مامۆستای، یان پزیشكی یان ره‌ڤه‌ندی یان، یان و هه‌تا دوای. ژبه‌ر كو دبیت كوردستان هه‌موو ڤالاهی تێدا په‌یدا ببن و كورد دكارن وان ڤالاهیان په‌یدا بكه‌ن بۆ ده‌مه‌كێ ده‌مكی و هێدی هێدی ئاراسته‌ وێ وه‌رن گوهۆرین و په‌یوه‌ندی وێ وه‌رن گوهۆرین. لێ گه‌ر ته‌نێ ئه‌م ب هیڤیا شایان و خونیشاندان و جلوبه‌رگێن كوردی و سلوگوونا ڤه‌ بین ب راستی ئه‌و نه‌ رێیا سه‌ركه‌تنێیه‌. نموونه‌ ژی بۆ وه‌لات و ملله‌تێن خودان ئاریشه‌ و گرفتاری گه‌له‌كن، چ وه‌لات مینا یابانێ یێ بێده‌نگ نه‌بوو د ناڤا میدیا دا پشتی شه‌رێ جیهانی یێ دووێ یان ژی ئه‌لمانیا یان كه‌نه‌دا … هتد. لێ چ وه‌لات وه‌كو وان ژی پێشنه‌كه‌فتن و نوكه‌ تێن هه‌ژمارتن وه‌لاتێن هه‌ره‌ پێشكه‌تی ل ناڤا جڤاكێ نێڤنه‌ته‌وی، ئه‌و ژی ژ به‌ركو به‌رێ خودان ئه‌نجامدانا كاری پێشخستنا كه‌رتێن هه‌مه‌ جۆر د ناڤا جڤاكێ خوه‌دا ده‌ستپێك ژی ژ زانینێ و هه‌تا پیشه‌سازی مه‌ره‌م نه‌ ئه‌وه‌ ئه‌م چاڤ ل وان بكه‌ین، لێ مه‌ره‌م ئه‌و پره‌نسیپێ مه‌ژی ببیه‌ ئه‌نجامدانا كاری ژ هه‌موو بیاڤان ڤه‌.
كوردان ژ مێژدا گۆتی (شۆلكارێ خوه‌ به‌.. خۆشتڤیێ خه‌لكی به‌) دسه‌ر هندێرا مه‌ ب چاڤه‌ك سه‌رڤه‌ سه‌رڤه‌ نێرین ل ڤێ گۆتنێ كریه‌ لێ راستیا وێ ژی په‌نده‌ك پری فه‌لسه‌فه‌ و رامانه‌ و ئه‌ڤه‌ ل سه‌ر ئاستێ گوندی و ب نه‌مالێ دكار بێته‌ شرۆڤه‌كرن، لێ ل سه‌ر ئاستێ ژیار و سیسته‌ما ئابووریا هه‌ڤچه‌رخ كار پێ دئێته‌كرن. له‌وان گه‌ر ئه‌م حه‌ز بكه‌ین و مه‌ مه‌ره‌م بیت كوردستانێ و ریفراندۆمێ سه‌ر بخه‌ین و خه‌لكی ل خوه‌ بكه‌ین هه‌ڤال، دڤێت ئه‌م كار بكه‌ین و ده‌ست ژ گه‌نده‌لیێ و ئه‌نجامدانا ته‌نێ شاهیان و هه‌لپه‌ركێیان به‌رده‌ین و ته‌نێ ل ده‌مێن دیاركری پیته‌ی و شانازیێ بسه‌ركه‌تنێن خوه‌ بده‌ین ل وی ده‌می ئه‌مێ راسته‌رێ بین و پێنگاڤێن وه‌رارا هه‌مه‌ره‌نگ وێ ل ناڤ ته‌ڤنێ مه‌ دیار بكه‌.

83

پشتی كو جڤاكێ ئێزدی هاتیه‌ جینۆسایدكرن ب ده‌ستێ رێكخراوا تیرۆستی یا داعش، گه‌له‌ك وه‌لاتێن ئه‌ورۆپی و ئه‌مریكا و كه‌نه‌دا..هتد. مینا به‌رخورده‌ك مرۆڤاتی رابوون ب قه‌بوولكرنا چه‌ندین خێزانێن ئێزدیان وه‌كو په‌نابه‌ر و مشه‌خت وه‌رگرن بۆ وه‌لاتێ خوه‌. لێ ل ڤێ پرۆسێ وه‌كو خۆیایه‌ هنه‌ك شاشی دئێنه‌كرن مرۆڤ ب گومانه‌ كو بێ مه‌ره‌م چێدبن یان ژی ته‌نێ ئه‌وه‌ كو بێته‌ گۆتن، فلان وه‌لات چ قاس دیمۆكراتخوازه‌ و ماف مرۆڤ په‌رێسه‌، ئه‌و ژی بۆ مه‌ره‌مێن سیاسی، ئه‌گینا ل ڤان دو كێسێن خارێ كو دێ شرۆڤه‌كه‌م چاوا دبه‌ ئه‌ڤ ره‌نگه‌ شاشیه‌ بێنه‌كرن.
ژ وه‌لاتێن كو ده‌رگه‌هێ وه‌لاتێ خوه‌ ڤه‌كری و ب سینگه‌ك به‌رفره‌ه پووته‌ دایی ب وه‌رگرتنا ئێزدیان وه‌لاتێ كه‌نه‌دا كو گه‌له‌ك جهێ رێز و شانزایێ یه‌. لێ د ڤێ پرۆسێسا وه‌رگرتنێ دا هن كێس هاتینه‌ وه‌رگرتن گه‌له‌ك سه‌یره‌ چاوا ب ڤی ئاوای ئه‌ڤ خێزانه‌ ئیناینه‌ بێی كو كه‌سه‌ك د ناڤ خێزانێ دا هه‌بیت هه‌ر چ نه‌بیت چاڤێ خوه‌ لێ بكه‌. خێزانه‌ حه‌فت كه‌سی ل ده‌ستپێكا ڤێ سالان، نوكه‌ خه‌لكی شنگالێنه‌ كه‌نه‌دا وه‌رگرتیه‌ و نهۆ ل كه‌نه‌دانه‌. لێ چ جۆره‌ خێزانه‌ك؟. دایكه‌ك و دو كچ و چار نه‌ڤی كه‌ هه‌موو زارۆنه‌، دایكه‌كا وه‌ستیای و نه‌خۆش ئه‌و بخوه‌ پێدڤی هاریكاریێ یه‌ كه‌ چ دو كچێن وێ ئانینه‌، ئێك ژ وان ته‌مه‌نێ سیه سالی و ل سه‌ر كورسیێ نه‌ ده‌ست و نه‌ پێ ژ كار كه‌تینه‌ بده‌ست رادكه‌ن و بده‌ست دئینن. كچا دووێ كو گه‌نجه‌ و خودانا چار زارۆیانه‌، ئه‌و دو سالان د ده‌ستێن رێكخراوا داعش دابوون و نوكه‌ تووشی نه‌خۆشیێن ده‌روونی و گه‌له‌ك زه‌ربێن كوشتنێ ب سه‌ری كه‌تینه‌ وه‌كو دئێته‌ خۆیاكرن ژ لایێ دكتۆرێن به‌رسڤه‌ ئه‌ڤ ژنه‌ ده‌ملده‌ست هه‌ر ده‌مه‌كی دبیت بكه‌ڤه‌ و های ژ خوه‌ نه‌به‌ و ئه‌ڤ یه‌كپتر ژ جاره‌كێ روودایه‌ هندی هاتیه‌ كه‌نه‌دا، رامانا وێ ئه‌ڤه‌ ژی دڤێت ل بن چاڤدێریه‌كا باش به‌، نه‌ته‌نێ ژ لایێ بزیشك و تایبه‌تمه‌ندان ڤه‌، به‌لكو كه‌س هه‌بن ل مال چاڤدێریێ بكه‌ن. مه‌ره‌ما من ژ بابه‌تی ئه‌وه‌ كو ئه‌ڤ خێزانه‌ هاتیه‌ وه‌رگرتن بێی كو خواندنه‌ك باش بۆ بێته‌كرن و پاشى بێنه‌ وه‌رگرتن، ژ هه‌موویان گرنگتر دڤێت ئه‌ڤ خێزانه‌ كه‌سانه‌ك نێزیك ل گه‌ل وه‌رگرتبا ب هه‌ر ئاوایه‌كی با پاشان ل گه‌ل هه‌ڤ هاتبان ڤێره‌. ئه‌ڤا ئه‌م ژێ دبێژین ته‌نێ ژ لایێ نێڕینا ساخله‌مى و چاڤلێكرنێ ڤه‌، ئه‌ڤه‌ ژ بلی كی دێ سوبه‌ بۆ ڤان ئوتومبیله‌كێ كریت و هاژۆت، كی دێ چیت خواندنگه‌هێ و زمانی فێربیت و كارێن وان یێن ساكار و ساده‌ برێڤه‌ ببه‌ هه‌ر چ نه‌ به‌ ته‌له‌فۆنه‌كا یا فه‌ر ژ به‌ر كو هه‌ڤكاریا كه‌نه‌دی بۆ ده‌مه‌ك دیاركریه‌ و پاشان هه‌ر لایه‌ك وێ فرێكه‌ بۆ لایه‌ك دن و بده‌هان سه‌رگێژ ل دووڤرا دێن بۆ دابینكرنا پاریێ ژیانێ. ئه‌ڤه‌ ل ده‌مه‌كی جهێن به‌پرسیار دو دختۆر كربوونه‌ ته‌یارێ دا حه‌تا گه‌هاندینه‌ كه‌نه‌دا و ده‌مێ گه‌هشتین هه‌ردو دكتۆر زڤرینه‌ڤه‌. راسته‌ ئه‌ڤه‌ كاره‌ك باش بوویه‌، لێ ئه‌و پاره‌ و بۆدجا ل وان هه‌ردو دختۆران سه‌رفكری دكارین ل كه‌سانه‌ك نێزیكی وان بمه‌زێخن بۆ مه‌ره‌ما مه‌ به‌حسكری.
وه‌رگرتنا په‌نابه‌ران كاره‌ك مرۆڤایته‌ و كه‌نه‌دا درێغی نه‌كریه‌ د ڤی واریدا، لێ گه‌له‌ك فه‌ره‌ كێسا بێت وه‌رگرتن، پتر ل سه‌ر راوه‌ستان هه‌بیت و وێنێ كێسێ ژ هه‌موو ئالیان ڤه‌ وه‌ر دیتن پاشان پێنگاڤێن دن بێن هاڤێتن. ده‌ما مرۆڤ خێزانا ناڤكری دبینه‌ ئاگر ژ دلێ مرۆڤی دچه‌، له‌وا ئه‌ڤ كێشه‌ پتر ل گه‌ل ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كی ڤه‌كر ژ به‌ر كو كارێ من ل گه‌ل په‌نابه‌رانه‌ مینا جڤاكناسه‌ك ل گه‌ل كاردكه‌م، ب رێیا ڤێ مژارێ ئه‌ز دخوازم كاربه‌ده‌ست و لایه‌نێن به‌رپرس ئاگادار كه‌م كو پتر ئاگه‌ه ژ وه‌رگرتنا په‌نابه‌را بن ژ لایێ وه‌لاتێن ناڤكریڤه‌، ژ به‌ر كو نه‌تنێ وه‌رگرتنا په‌نابه‌ران ته‌نیا به‌لا ژ خوه‌ ڤه‌كرن به‌یان مه‌ره‌مێن سیاسی ل پشت بن، دڤێت مافێ به‌رنابه‌راتیێ مرۆڤاتیێ ل به‌ر چاڤ وه‌ره‌ وه‌رگرتن.

93

هه‌ر سال 1/7 وه‌لاتیێن كه‌نه‌دی بیره‌وه‌ریا دامه‌زراندنا وه‌لاتێ خوه‌ دگێرن، وه‌كو دیار ئه‌ڤ ساله‌ ژ به‌ر كو بیره‌وه‌ریا 150 سالان بوو، حوكمه‌ت و وه‌لاتیان ئه‌ڤ رۆژه‌ ئه‌ڤ ساله‌ پتر پیته‌ پێدا و ئاهه‌نگ گێران. ئه‌ڤ وه‌لاته‌ پێش گه‌له‌ك وه‌لاتێن جیهانێ وه‌لاته‌ك نوویه‌ و تازه‌ پێگه‌شتیه‌، لێ ژ به‌ر گاڤێن وێ یێن قایم و ب له‌ز كه‌نه‌دا هه‌ر زوو گه‌هه‌شته‌ وه‌لاتێن هه‌ر پێشكه‌تی كو ئه‌ڤرۆ دئێت هژمار ئێك ژ كۆمه‌لگه‌ها جی هه‌ 8 و پرانیا مله‌ت و حوكمه‌تێن جیهانێ ب رێزه‌كا تایبه‌ت رێزێ ل ڤی وه‌لاتی دگرن ژ به‌ر به‌رخوردا وێ یا سیاسی بێ چه‌پ و چیر و هه‌ڤكار د ناڤا كێشێن مرۆڤایه‌تیدا د گه‌له‌ك ده‌لیڤ و ده‌ماندا.
به‌ری پتر بچینه‌ د ناڤ بابه‌تیدا باشتر ئه‌وه‌ كو هنه‌ك راستی و فاكته‌ران بێخین به‌رچاڤ ده‌رباره‌ی كه‌نه‌دا. 1. كه‌نه‌دا وه‌لاتێ دوویێه‌ د قه‌وارێ خوه‌ یێ زه‌مینیدا پشتی رۆسیا. 2. ل سالا 1867 ێ ب سه‌رۆكاتیا جۆرج مه‌كدۆنالد ئه‌ڤ وه‌لاتیه‌ كونفدرێسوینا خوه‌ دامه‌زراند. 3. كه‌نه‌دا ئێكه‌مین وه‌لاتیه‌ كو سیسته‌ما چاندا هه‌مه‌ ره‌نگ (مه‌لتیكه‌لچلیزم) قه‌بوولكری. 1982 بۆ ئێكجاری سه‌ربه‌خوه‌یا سیاسی ژ برێتانیا و بنه‌مالا مه‌له‌كیا وی وه‌لاتی وه‌رگرت. 4. سیسته‌ما وێ فیدرالی په‌رله‌مانیه‌ و سه‌رۆك وه‌زیرێ نوكه‌ یێ 29 یه‌. 5. دوو زمانێن سه‌ره‌كی هه‌نه‌ كو ئینگلیزی و فه‌ره‌نسیه‌، لێ هه‌ر زمانه‌ك دن ئازاده‌ ل دووڤ حه‌زا خوه‌ گه‌شه‌ بكه‌ت. هه‌رچه‌نده‌ هه‌تا به‌ری چه‌ند ساله‌كێن نه‌گه‌له‌ك دوور گه‌له‌ك ژ خه‌لكی هن ئاگه‌هی ژ ناڤێ كه‌نه‌دا نه‌بوو یان ژی وه‌سا هزر دكر كو پارچه‌كه‌ ژ ئه‌مریكا، لێ راستی وه‌سان نینه‌ كه‌نه‌دا وه‌لاته‌ك ئازاد و سه‌ربه‌خۆیه‌ و خودان سیسته‌مه‌ك و بریارا خوه‌یه‌، لێ چه‌ند خاله‌كان ئه‌ڤ وه‌لاته‌ د ناڤا نووچه‌یان دا نه‌ دهات دیاركرن، ئه‌و ژی ژ به‌ر كو هه‌تا به‌ری سالا 1982 برێتانیا بریارا سیاسیا وێ ددانا و وه‌كو دووڤ دووڤكا وێ بوو، ژ لایه‌ك دن ڤه‌ كه‌نه‌دا ب درێژیا دیرۆكا خوه‌ تێكه‌لی مل ملانێ یێن سیاسی نه‌كریه‌ به‌لكو گه‌له‌ك جاران پشتی شه‌رو هه‌ڤركیان ئه‌وێ رۆلێ ئاشتیخوازیێ دیتیه‌ بۆ نموونه‌ ل شه‌رێ د ناڤبه‌را جوهى و عه‌ره‌بان ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ل مسرێ و فه‌له‌ستینێ (1948 و 1956)، هه‌ر وه‌سا ل كه‌شمیرێ و بۆرمایێ و گه‌له‌كێن دن. كه‌نه‌دا ببێ ده‌نگیا خوه‌ به‌رده‌وام وه‌كو مله‌ته‌ك و حوكمه‌ته‌ك ئێكگرتی خه‌بات كریه‌ بۆ ئاڤاكرنا ڤی وه‌لاتی و گه‌هاندنا وێ بۆ رێزا ئێكی ژ ئالیێ تكنولوژی و ئابووری و جڤاكی ڤه‌، بۆ گه‌له‌ك سالان راپۆرتێن نێڤ نه‌ته‌ویدا كه‌نه‌دا مینا وه‌لاتێ یه‌كێ هاتیه‌ قه‌بوولكرن بۆ ژیارێ ئه‌ڤه‌ د سه‌ر هندێرا گه‌ر مرۆڤ وه‌لاتی ببینه‌ و بێت لێ بژیت ب تایبه‌تی ل وه‌رزێ زڤستانێ هندی سه‌رما وێ یا دژورا و درێژه‌ مرۆڤ وێ بینه‌ زمان كو ئه‌ڤه‌ جهه‌ نه‌ وارێ ژیانێ یه‌، لێ د سه‌ر ڤێ یه‌كێرا باژێر و باژێركێن ڤی وه‌لاتی وه‌سان ب سه‌رده‌میانه‌ ئاڤاكرینه‌ ئه‌ڤ زفستانا هنا دژوار مرۆڤ هه‌ر بێ نزانه‌. ژ ئالیێ سیاسیڤه‌ ئه‌ڤ وه‌لاتێ هندێ مه‌زن و كه‌ ژ 13 هه‌رێمان پێكدئێت و كۆما مرۆڤا ژ هه‌موو جیهانێ قه‌ستا ڤی وه‌لاتی كرینه‌ د سه‌رهندێرا كو سپی رێژا هه‌ره‌ مه‌زنن لێ گه‌له‌ك بئاشكه‌را هه‌موو سه‌رچاڤێن مرۆڤان دئێنه‌ دیتن ل هه‌ر جهه‌كی ڤی وه‌لاتی تێن دیتن ئه‌ڤجا بگره‌ ژ چاینیێ زه‌ر و ئه‌فریقیێ ره‌ش و ئه‌ورۆپیێ سپی یان گه‌نمیێ ئه‌فغانی و كورد و عه‌ره‌ب و هتد، ئه‌ڤی وه‌لاتی هه‌ر ژ رۆژا هاتی دانان كه‌ به‌ری 150 ساله‌ و هه‌تا ئه‌ڤرۆ كه‌سه‌كێ ب تنێ ژی ژ به‌ر سیاسه‌تێ نه‌ هاتیه‌ كوشتن، لێ هندی بێژی ژی ململانێ یا سیاسی یا خورته‌ و دژایه‌تیكرنا پارت و هزری گه‌له‌ك مشه‌یه‌، لێ ده‌مێ سه‌ركه‌تنا لایه‌نه‌كی لایێن دی هه‌موو پێگیریێ بریارا دیمۆكراسی و هه‌تا پێنچ سالان خوه‌ مت دكه‌ن و هه‌رده‌مێ پارتا ده‌سته‌لات ب دلێ جه‌ماوه‌ری نه‌بوون هێزا خوه‌ هه‌موویێ دكه‌ن یه‌ك و ژ حوكمرانیێ لاده‌ن. خاله‌ك دن یا ب هێزا كه‌نه‌دا كو ئه‌ڤ وه‌لاته‌ ب سه‌رخستی ئه‌وه‌ سیسته‌ما چاندێ هه‌مه‌ ره‌نگ قه‌بوول كریه‌ كو ئه‌و ژی رێ دده‌ هه‌ر ملله‌ته‌كی، ئاینه‌كی یا دابونه‌ریته‌كی بێ سانسور و قه‌ید و شه‌رت دكارن كار پێ بكه‌ن بۆ نموونه‌ گه‌ر ملله‌ته‌ك بكاربه‌ 10 خیندكاران په‌یدا بكه‌ و بخوازه‌ خواندنگه‌هێ بۆ ڤه‌كه‌ ئه‌ڤ وه‌لاته‌ ئاماده‌یه‌ هه‌موو پێدڤیان بۆ ئاماده‌ بكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ژ مافێ زانینا زمانێ خوه‌ بێ بار نه‌بن، یان گه‌ر ژماره‌ك هه‌به‌ حه‌ز بكه‌ مزگه‌فته‌كێ یان هه‌ر په‌رسگه‌هه‌كا ئاینی سیسته‌م هه‌ڤكاریێ دكه‌، ئه‌ڤه‌ ژ بلی ئازادیا جلوبه‌رگا و ریه و…هتد. ئه‌ڤێ خالێ كه‌نه‌دی هه‌می پێكڤه‌ گرێداینه‌ و هه‌می خوه‌ تێدا دبینن ئازاد و خودان ماف. كه‌نه‌دا پشتی پشكداری كری د ناڤا شه‌رێن كه‌نداڤى و ئه‌فغانستان و عێراقێ و كێشێن سیاسی یێن رۆژهه‌لاتا ناڤین دا ل سالێن بووری ب تایبه‌تی ل سه‌ر ده‌مێ ستیڤن هارپه‌ری ئه‌ڤ وه‌لاته‌ پیچه‌كێ لادا ژ سیاسه‌تا خوه‌ یا كلاسیك كه‌ مینا ئاشتیخواز بمینه‌، له‌وان ژی ملله‌تێ وێ جاره‌كا دی ب ده‌نگدانا سالا 2016 ئه‌و سیاسه‌ت گوهۆری و هێدی هێدی وه‌سا دیاره‌ یا دزفریته‌ سه‌ر رێیا خوه‌ یا جار د سه‌رهندێرا هێشتا رۆلێ خوه‌ یێ دژی رێكخراوا داعشێ دبینه‌ ب تایبه‌تی ب هه‌ڤكاریا راهێنانان ل گه‌ل پێشمه‌رگه‌یێ كوردستانێ و حوكمه‌تا عێراقێ لێ نه‌وه‌كو جاران ده‌ما راسته‌وخوه‌ د شه‌ری دا پشكدار بوو. ته‌نێ جیرانێ كو كه‌نه‌دا هه‌ی ئه‌مریكایه‌ دسه‌ر هندێرا كو په‌یوه‌ندیه‌كا باش هه‌بوویه‌ هه‌رده‌م، لێ ل ڤان دووماهیان ئه‌مریكا گڤاشتنان دخێته‌ سه‌ر كه‌نه‌دا بۆ دیتنا رۆله‌ك قایمتر دگه‌ل شه‌رێ تێرۆرێ و هنه‌ك جاران ژی گڤاشتنێن وێ كه‌نه‌دا نه‌ رحه‌ت دكه‌، لێ نه‌گه‌هایه‌ وی ئاستێ تئێچوونێ. سه‌رگێژیا كه‌نه‌دا یا دیرۆكی هه‌رێما كۆبكێ یه‌ كو خه‌لكێ فه‌رنیسنه‌ و دخوازن ژ كه‌نه‌دا ئنگلیز ڤه‌بن و هه‌تا نوكه‌ سێ جاران ریفرۆندۆم كرینه‌ لێ سه‌ره‌كه‌تینه‌ بووینه‌ لێ ئه‌و هه‌رێم هه‌ر یا سووره‌ ل سه‌ر بریارا خوه‌ گه‌ر ده‌لیڤا دروست دیت.
كه‌نه‌دا ل بیره‌وه‌ریا 150 ئاڤابوونا خوه‌ ئه‌ڤرۆ ئێك ژ وه‌لاتێن هه‌ره‌ پێشكه‌فتی دئێته‌ هژمارتن و هه‌روه‌سان مینا ئارامترین وه‌لات دئێته‌ هه‌ژمارتن و ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو پتر ژ چه‌ندین جاران هاتیه‌ قه‌بوولكرن وه‌لاتێ یه‌كێ كو مافێ مرۆڤان و پیته‌دان جێبه‌جێكرنا خزمه‌تگوزاریێن وه‌لاتیێن خوه‌. د سه‌رهندێرا هه‌موو ئاین و توخم و ره‌گه‌ز ل كه‌نه‌دا دژی و سالان ب سه‌دان هه‌زارنێ نوو قه‌بوول دكه‌ن لێ هه‌موو ڤێكرا ب ئاشتی و ئارامی دژین، ئه‌و ژی ژ به‌ر هه‌بوونا سیسته‌مه‌ك پری تێدا سه‌روه‌ریا مافێ مرۆڤی و دیمۆكراسی و دوور ژ گه‌نده‌لیێ. له‌وان ژی حه‌ز گه‌له‌ك مرۆڤانه‌ ل هه‌موو قولیژكێن دنیایێ قه‌ستا ڤی وه‌لاتی بكه‌ن و سه‌ر و ژنوی ده‌ست بژیانه‌ك دن بكه‌ن. پیرۆز به‌ رۆژبوونا كه‌نه‌دا.

76

هه‌لبه‌ت بابه‌ت گه‌له‌ك یێ به‌رفره‌هه‌، ژ به‌ر كو پرس گه‌له‌ك تێدا هه‌نه‌ ژ كیژان لایڤه‌ پشتی داعشان، یا من د ڤێت بینم زمان و بێخمه‌ ژێر بارێ هزری ئه‌وه‌ كانێ سیسته‌م وێ كیژان كه‌سان هه‌لبژێرن بۆ رێڤه‌برنا كاروبارێن سیاسی و ئیداری و جڤاكی، ژ به‌ر كو پشتی هه‌ر شه‌ره‌كێ دۆمدرێژ یێ مینا شه‌رێ دژى رێكخراوا داعشان كۆمه‌كا مه‌زنا خورتان ب خینا خوه‌ و خوها ئه‌نیا خوه‌ وی شه‌ڕی دكه‌ن، ده‌ما شه‌ڕی قاره‌مانن، لێ ده‌ما دبیته‌ ته‌نای و رۆلێ رێڤه‌برنا سیاسی و زانستی و ره‌وشه‌نبیری یان كو ئه‌م بێژین رۆلێ ئاڤاكرنا سیسته‌مه‌ك سڤیل، گه‌له‌ك جاران هه‌ر ئه‌و كه‌سێن خوه‌ بۆ ئه‌ڤرۆ كریه‌ قوربان و زه‌حمه‌ت برین دبنه‌ مه‌زنترین رێگر د ئاڤاكرنا جڤاكه‌ك سڤیل دا و دوور ژ گه‌نده‌لیێ ژ به‌ر كو دبیت هه‌تا راده‌یه‌كی د حه‌ق بن ژ به‌ر كو خوه‌ ل ده‌مێ ته‌نگاڤیێ كره‌ سه‌نگه‌ر و ئاماده‌بوو خینا خوه‌ برێژه‌ بۆ پاراستنا گه‌لێ خوه‌. لێ ده‌ما دبیته‌ ده‌مێ ئارامبوونێ ئه‌و وه‌سان بیردكه‌ت كو ئه‌وی ماندی بوون دیتیه‌ و دڤێت هه‌ر ئه‌و بیت ببیته‌ رێڤه‌به‌ر و به‌رپرس ل ده‌مێ ئارامیێ و ل ڤێرێ خاریا ستێركا خه‌باتا ئه‌و و گه‌ل بۆ بزاڤی خار دبیت و كار و نه‌خشێ دادنن هه‌موو تێكه‌ل و پێكه‌ل دبه‌ و دبیته‌ ئه‌گه‌را د ئێك نه‌گه‌هشتنه‌كا به‌ربلاڤ و ل دووماهیێ دئێته‌ شرۆڤه‌كرن گه‌نده‌لی و بێ یاسایبوونا سیسته‌مێ.
هه‌ر ده‌ما شه‌ر كه‌ته‌ ده‌ڤه‌ره‌كێ یان ناڤا وه‌لاته‌كی، نه‌ ته‌نێ قوربانی و خرابیا ئابووری و زیانێن مادی زیانێن هه‌ره‌ مه‌زنێن وی وه‌لاتی یان گه‌لینه‌ به‌لكو ئه‌و زیان گه‌له‌ك ژ هندێ كیرترن و بۆ ده‌مێن هه‌ره‌ درێژ ئه‌و گه‌ل نكاره‌ خوه‌ ل سه‌ر پیێن خوه‌ راسته‌ بۆ ئاڤاكرنا سیسته‌مه‌كێ كو مافێ مرۆڤی تێدا پاراستی به‌. ژ به‌ر كو هه‌ر ده‌ما شه‌ر كه‌ته‌ ناڤا جڤاكه‌كێ وێ هێزا گوللێ و تڤه‌نگێ بهێزتر به‌ ژ یا قه‌له‌می و یاسای. چنكی بۆ ده‌مێن درێژ وێ ده‌سته‌لات بكه‌ڤه‌ ده‌ستێ وان كه‌سێن كو رۆلێ مێرخاسیێ دیتی و بووینه‌ قاره‌مان د شه‌ریدا، هه‌لبه‌ت ده‌ما دبه‌ رۆژا ئارامیێ ئه‌و كه‌سێن رۆل دیتی وێ رۆلێ خوه‌ د رێڤه‌برنا سیسته‌مێدا ژی ببینن ژ به‌ر كو هه‌ر كه‌س و ئه‌و ژی وێ حه‌قێ خوه‌ بده‌ن كو رێڤه‌برن بكه‌ڤه‌ ده‌ستێ وان مینا ئه‌زموونێن مه‌ و خه‌لكی یێن به‌ری نهو. خۆیایه‌ ئه‌و قاره‌مان بۆ شه‌ری یێ زیره‌ك بوویه‌ و چاڤنه‌ترس بوویه‌. لێ دبیت بۆ رێڤه‌برنا سیسته‌مه‌كا سڤیل نه‌ ئه‌و شیانێن هزری و پله‌ی هه‌بن ژ به‌ر كو هه‌تا راده‌كی ئه‌و وێ ببه‌ خودان هه‌سته‌كێ له‌شكری و ره‌فتار و رێڤه‌برنا كاروباران وێ هه‌ر ب وی ره‌نگی برێڤه‌ ببه‌ یان ژی دبیت گه‌له‌ك جاران خوه‌ بسه‌پینه‌ و فشارێ بكاربینه‌ كو یا ئه‌و دخوازیت وه‌ره‌ كرن، ئه‌گه‌ر ژی هه‌ر ئه‌ون یێن به‌ری نوكه‌ مه‌ ده‌ست نیشانكرین. هه‌لبه‌ت هه‌ر ده‌مێ گوللێ ل ده‌مێ خوه‌ رۆلێ خوه‌ دیت و قه‌له‌م و یاسا ژی ل ده‌مێ خوه‌ ل وی ده‌می وێ نه‌خشه‌ و پلان ل سه‌ر بنیاته‌ك دروست برێڤه‌بچن، لێ گه‌ر هه‌ر ل هه‌ردو ده‌مان فشار و ده‌سته‌لات خودان هێز خودان به‌ ل وی ده‌می جڤاكێ وێ بكه‌ڤه‌ دلته‌نگیێدا و پسته‌پستا گه‌نده‌لیێ وێ وه‌ره‌ زمان و گه‌ر بسه‌رخوه‌ ژی ڤه‌ نه‌به‌ن، لێ دلسۆزانه‌ كارێ خوه‌ ئه‌نجام ناده‌ن و مینا به‌ریا نوكه‌ وێ حوكمه‌ت و جڤاك ژ ێك ڤه‌قتیای بن و ده‌ورو به‌ر و نه‌حه‌ز ژی وێ رۆلێ خوه‌ یێ نه‌گه‌تیڤ بگێرین و ئاڤابوونا سیسته‌مه‌ك دیمۆكراتساز وێ به‌ردوام د پاشكه‌تنێ دا به‌. له‌وان گه‌له‌ك فه‌ر هه‌رێم وه‌كو ده‌سته‌لات و گه‌ل گه‌له‌ك بوێره‌كانه‌ ل سه‌ر ڤێ خالێ راوه‌ستێن و ئه‌زموونا نۆتان دوباره‌ نه‌بیت و هه‌ر كه‌س ژ لایێ خوه‌ ڤه‌ قه‌ستا زانكۆیان بكه‌ و ب رێیێن جودا جودا باوه‌رنامێن بله‌ز و به‌ز بده‌ستخوه‌ڤه‌ بینن ژ به‌ر كو د رۆژێن ره‌شێن شه‌ری دا رۆل دیته‌ و نوكه‌ ببه‌ خودان پله‌دار. هه‌لبه‌ت گه‌ر كه‌سێ كری خودان شیانێن زانینێ و ئه‌زموون هه‌بیت ئه‌وی پیرۆز بیت ژ هه‌ژیه‌ لێ ته‌نێ من كریه‌ و نوكه‌ دڤێت ببم كه‌سه‌ك كاریگه‌ر و خودان مه‌نسب ئه‌و نه‌ بیرۆكه‌كا ته‌ندروسته‌ وێ ببه‌ رێگره‌ك د وه‌راربوون و ئاڤابوونا سیسته‌مه‌ك سڤیل دا.
دبیت بابه‌ت هنه‌كێ ئالۆز و هه‌ستیاره‌ بۆ وه‌رگێرانا هزری و لێ ئێك ژ خالێن هه‌ره‌ لاوازێن پارت و لایه‌نێن سیاسی لده‌ما خه‌باتا خوه‌دا كو د كاودانێن زه‌حمه‌ت دا دچن ئه‌وه‌ كو ده‌ما دگه‌هنه‌ ئارمانجا خوه‌ ل وی ده‌می درووشمێ كو خه‌بات ژ بۆ كری ل به‌ر هندا دبه‌ ژبه‌ر كو دبیته‌ ده‌مێ به‌رهه‌می و خوارنێ، ئه‌ڤجا كول و مل دكه‌نه‌ بارا خوه‌ و ته‌نێ مینا لایه‌نگیر و ئه‌ندامێن خوه‌ دئین و ده‌سته‌لاتێ دئێخنه‌ د ده‌ستێ واندا، ئه‌ڤجا باش یان خراب ژ هه‌ژی یان هه‌ژی نه‌ گرنگه‌ یا گرنگه‌ ئه‌وه‌ د ده‌ستێ وان دایه‌. لێ خه‌بات و درووشم ئه‌وه‌ كو گه‌له‌كێ ساخله‌م و پر ئارامی و پێشكه‌فیتی ئاڤاكه‌ن و یه‌كسانیه‌كا جڤاكی په‌یدا بكه‌ن. له‌وان ده‌ما گۆتن و كریار نه‌بن ئێك جڤاكه‌ د كه‌ڤیته‌ دبن بارێ په‌شێمانیێ و دلگرانێی و میكرۆبێ دوبه‌ره‌كیێ دا، رۆژ بۆ رۆژێ بهێزتر لێتێت و جڤاكه‌ك نه‌ ساخله‌م ئاڤا دبیت و گه‌نده‌ل د ناڤدا دبنه‌ ربیته‌. بیرۆكا رێڤه‌برنا سیسته‌مێ گه‌له‌ك بابه‌ته‌كێ هه‌ستیاره‌ و ب ئۆمێدین نه‌خشه‌ك دروست بێت هه‌لبژارتن و جڤاك و حوكمه‌ت مینا ئێكده‌ست كار بكه‌ن بۆ پاشه‌رۆژه‌ك گه‌شتر بۆ ڤی گه‌لێ گه‌له‌ك وه‌ستایێ و ژ هه‌ژی ژیان ئارامتر.

76

دیمۆكراسی سیسته‌مه‌كه‌ گه‌ر ل سه‌ر بنه‌مایێن یاسای وه‌ره‌ چه‌سپاندن دبیت مرۆڤ هه‌تا ڕاده‌كی یێ تێدا شاد و ئازاد به‌، د سه‌ر هندێرا وێ چینا ژار و زه‌نگین هه‌به‌ ژ به‌ركو ئه‌ڤ سیسته‌مه‌ خوه‌ ب خوه‌ ڕێ دده‌ته‌ تاكه‌ كه‌سی كو ب كاربه‌ بخه‌بته‌ بۆ خوه‌سه‌ركرنا ژیانا خوه‌ یان دبیت ڕێیا ته‌مبه‌لیێ ب گری و ژار بمینی و ب گه‌هی قووناغا بێ مالیێ (هۆمه‌له‌سس). لێ دیمۆكراسی دبه‌ ببه‌ دۆزه‌خ ده‌ما بێ یاسا، بێ یێ كو بگه‌هه‌ قووناغا پێگه‌هشتنا ڕۆشه‌نبیری یا جڤاكی مینا ئیرۆ ل وه‌لاتێن ڕۆژهه‌لاتا ناڤین ڕوودده‌ یان تایبه‌تی ل وه‌لاتێن ئه‌ره‌بان پشتی بهارا ئه‌ره‌بی.
گه‌ر نێرینه‌ك نێزیك بكه‌ین ل ڕوودان و گوهۆرینێن وه‌لاتێن ناڤكری وه‌ وه‌ره‌ دیتن كو گه‌له‌ك ژ وه‌لاتێن ئه‌ره‌بان ژ وانا (توونس، مسر، لیبیا و سووریا ….هتد) خواستن گوهۆرینا ل وه‌لاتێن خوه‌ بكه‌ن ژ به‌ركو سه‌رۆكێن وان ببوون به‌لا سه‌رێ وان ژ به‌ركو هه‌ر ئێك ژ وان پتر ژ 30 سال و ۴۰ سالان ل سه‌ر حوكمی مان بوونه‌ سوندان ل سه‌ر دلێ وان. ئه‌ڤه‌ ژ بلی كو گه‌نده‌لی ل سیسته‌مێن وان چ حال بۆ وه‌لاتیان نه‌هێلا بوو، له‌وا وه‌لاتیێن وان وه‌لاتان ب چاڤ و ده‌ڤ خوه‌ د گوهۆرینێ وه‌ركر و ئاماده‌بوون ل سه‌ر و مالێ خوه‌ لێ ب ده‌ن حه‌تاكو ژ سیسته‌ما دكتاتۆری ڕزگار بن. لێ ل ده‌مێ خوه‌ گوهۆرینێ هنه‌ك خال ژ بیركرن كا گه‌ر به‌ر ب دیمۆكراسیێ ڤه‌ چوون چ وێ وه‌ره‌ ڕێیا وان، ئه‌و ژی ژ به‌ر نه‌ خواندنه‌ك تێر و ته‌سه‌ل. جڤاكێ وان مابوو جڤاكه‌ك ساده‌ و ساكار ژ به‌ر نه‌ بلندبوونا بارێ ئابووری، جڤاك هه‌ر مابوو جڤاكه‌ك گرێداى تایبه‌تمه‌ندیا ئاینی و هه‌تا ڕاده‌یه‌ك ئاسته‌ك عه‌شایر. بیرۆكا نوو یا بهارا ئه‌ره‌بان دخواست ب ڕێیا هه‌لبژارتنان سه‌ركرده‌ و پارتێن سیاسی بێن ل سه‌ر حوكمی. هه‌لبه‌ت ئه‌نجام دانا هه‌لبژارتنه‌ك پاك جارێ ئه‌و خه‌ونه‌، یا دوێ گه‌ر بێته‌كرن ژی حه‌زا وه‌لاتیێن وان دێ ئێكسه‌ر هه‌لبژارتنا پارتێن ئیسلامی به‌ ژ به‌ر دو ئه‌گه‌ران. ئێك. ژ به‌ر هه‌بوونا جڤاكه‌ك ساده‌ و گه‌له‌ك ب دینی ڤه‌ د گرێدای. دو، تێراتیا وان ژ سیسته‌مێن ڕۆژئاڤا و ڕۆژهه‌لات ژ به‌ركو سه‌ركردێن وان ل ده‌م30 ..۴۰ سالێن خوه‌ هه‌ردو سیسته‌م جه‌رباندن، لێ وه‌سا بۆ وان خوه‌یابوو كو هه‌ر لایه‌ك ته‌نێ به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ ل گه‌ل داموده‌زگه‌هێن ده‌ستهه‌لاتێن وان وه‌لاتان دپارێزێت و ملله‌ت ژی بۆ قێری. ب هه‌ر ئاوایه‌ك به‌ یاكو دخوازم بێژم ئه‌وه‌ گه‌ر سیسته‌ما دیمۆكراتیك مینا خوارنا گۆشتێ سه‌ر و پێیان ب هه‌مدا خوه‌ نه‌هێن كه‌لاندن، دبیت به‌رهه‌مێ نه‌هێته‌ خوارن و ب په‌روه‌ و زیان ب دووماهی وه‌ره‌. ل ده‌مێ سیسته‌مێ دمۆكراتیك بێته‌ هه‌لبژارتن دڤێت ئێك ژ د وان د ده‌ستێ ملله‌تی یان ده‌سته‌لاتێ دا به‌ هه‌تا ب كاربه‌ بێت چه‌سپاندن، یان د ڤێت ته‌ ملله‌ته‌ك ل ئاستێ وێ ئێكێ به‌ كو نه‌هێله‌ ساڤاتیا سیسته‌مێ بێت بكارینان بۆ به‌رژوه‌ندیێن تاكه‌ كه‌سی و هابایه‌تی، یان ده‌سته‌لاته‌ك ب هێز یاسایێ ب ڕه‌نگه‌ك دژوار و ڕێكه‌ نه‌ده‌ گه‌نده‌لان كو ڕه‌نجا جه‌ماوه‌ری به‌ر ب ئاڤێ دا بچه‌. هه‌لبه‌ت، ل ده‌مێ گوهۆرینان ڤان سیسته‌مێن ناڤكری ب چو ئاوایه‌كی ئاگه‌ه ژ ڤان خالان نه‌بوو گه‌ر هنه‌كا ئاگه‌ه هاژ لێ بوویه‌، لێ ب ڕێژه‌ك گشتی ئاگاهی نه‌بوون گه‌له‌ك ژ وانا ئایدۆلۆژیا ئاینی بسه‌ركه‌ت و نه‌ د گۆنجا ل گه‌ل سیسته‌ما ئه‌ڤرۆ یا جیهانێ له‌وا پرانیا وه‌لاتان نه‌ د ئاماده‌بوون ل گه‌ل ده‌سته‌كا نوو یا هه‌لبژارت كار كه‌ن مینا ئیراقێ و مسرێ…هتد. له‌وان ژی ده‌ما گوهۆرین كرین گه‌له‌ك ژ ڤان وه‌لاتان ل شوونا دیمۆكراسیبوونێ بوونه‌ دۆزه‌خ و خه‌لكێ وان تێدا هات سۆتن و نوكه‌ سه‌ر و ژنوو دبێژن خوه‌زیكێن سه‌دامی و حوسنی و قه‌زافی….هتد. مه‌سه‌له‌ك هه‌یه‌ دبێژیت نه‌ خوه‌زیكێن وی یێ بێژه‌ فرعه‌ونی كافر ژ به‌ر كو ژ فره‌وانی كافتر نه‌بوون. ئه‌ڤجا نه‌ خوه‌زیێن وی ملله‌تی یێ بێژه‌ خوه‌زی ب دكتاتۆران.
سیسته‌ما دیمۆكراسی ده‌م و گاڤێن خوه‌ هه‌نه‌، به‌ریا ملله‌ته‌ك ڕابه‌ خوه‌ پاڤێكه‌ ناڤ ڤێ سیسته‌مێ دا د ڤێ بیر ب كانێ چ هه‌یه‌ د ناڤ ده‌ستان دا هه‌تا ڤێ سیسته‌مێ بپارێزه‌ و نه‌به‌ به‌لا سه‌رێ وان، هه‌رده‌مێ ته‌ كار بۆ ڤێ ئێكێ كر و ب ده‌ست ڤه‌ نه‌هات دبت كاودان ل شوونا شادبوونێ ب دیمۆكراسیبوون و پێشكه‌فتنان دبیت ببه‌ ده‌ستپێكا نه‌بوونا چو سیسته‌مان گرۆپێن چه‌كدارێن پارتان په‌یدا بن و ببه‌ شه‌رێ ناڤخوه‌ی مینا ئه‌ڤرۆ ل سوورێ، لیبیایێ و یه‌مه‌نێ……گه‌له‌كێن دئێت دیتن.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com