زاگـرۆس بـەرواری
شەهیدێ قارەمان مامۆستا و كادرێ دیار خدر هرۆری بوویە بەرپرسێ وێ، هەلبەت من پرتووكا خلفەكا سێدارێ و نەهـ شەهید ب هویر و كووڕی خواند، كو بۆ جارا ئێكێ یە مە شیا ب ئاوایەكێ بەرفرهەتر ل گەل ژیانا شەهیدان ئاشنا ببین.
هەلبەت كادر و ئەندامێن رێكخراوا پێشكەفتن،د ئالیێن رێكخستنی،لەشكری،هزری خوەدی ئەزمۆنن، لەوا هەرزۆكا شیان پشتی نسكۆ و ڕێككەفتننامەیا خیانەتكارانە یا جەزائیرێ تەڤنێ خوە د ناڤا جەرگ و دلێن دوژمنی دا ژ زاخۆ حەتا دگەهیتە سلێمانیێ بڕاچینن، و ئەو بوونە رێبەر بۆ هێزا پێشمەرگێ كوردستانێ و سەركردایەتیا دەمكی. كادرێ وێ دەمێ ڕێڤنگ هرۆری ب گرنگی رۆلێ كادر و ڕێكخستیێن رێكخراوێ و زێدەباری مەفرەزەیێن پێشمەرگەی وەك مەفرەزا ئەحمەد شانە، مراد كێستەیی و حەسەن كێستەیی، و كادرێن سیاسی وەك مستەفا مزووری و هتد..دنرخینیت.
ژ ئالیێ دیڤە هۆڤایەتیا زەبانیێن زندانێ دلۆڤانیێ ب كۆرێ شەهید هادی یێ زارۆك ژی نابەن، دەما د زیندانێ ڤە خوە د بابێ خوە وەردكەت و دبێژیتە جەلادێن زندانێ كەلەپچێ ژ دەستێن بابێ من ڤەكەن،لێ ئەو ب دژواری د گەل زارۆكی د ئاخڤن و د بێژنێ خوە بێدەنگ بكە ئەگەر دێ تە ژی وەك بابێ تەلێكەین.
ئاها د وان كێلیكادا بابێ هادی سلێمان كەسەكێ باوەرمەند بوو، دكەتەگری. لێ. د ڤی دەمیدا جەرگێ شەهید هادی مێرانی و باوەریا وی یا ب ئاخا وەلاتی و ئۆلا وی هەیی. دبێژیتە بابێ خۆ باب نەكە گری تو كەسەكێ باوەرمەند و ئۆلداری. تە باوەریا ب خودایێ پاك و دلۆڤان یا هەیی، ئەم دێ ل سەر دۆزا وەلاتێ خوە شەهید بین و دەما پشتی دەم ژمێر 2:00 شەڤێ مە پەتێ سێدارێ ماچی كر و ئەم گەهشتینە كاروانێ شەهیدێن رێكا ڕزگاریا كوردستانێ تو ئاها وی دەمی قورئانا پیرۆز ل مە بخوینە.و نڤێژێ ل مە بكە. ب راستی ئەگەر ئەڤان كادران باوەری ب وەلاتی و ئاخا كوردستانێ و رێبازا كوردایەتیێ و بارزانیێ نەمر نەبا دا ژ مۆرال و ورەیێ كەڤن. لێ بۆ مە دیار دبیت ل كێلیكێن داویا ژیانا خوە خوەدی ورە و مۆرالن.
دلسۆزیا كادر و ئەندامێن رێكخراوا پێشكەفتن چ سنوور نەهێلابوون، هندی خوەدی دیسپلین و د چالاك بوون، محەممەد تۆڤی د بێژیت: قۆناغا دەستپێكێ ل گوندێن دەڤەرێ (سەگ) د مشەبوون هەر دەما پێژنا پێشمەرگەی هاتبا ئەو د ڕەوین و ئەڤ چەندە ژی بۆ دوژمنی ببوو پالپشتی. لەوا ژ لایێ پێشمەرگەیی ڤە هاتنە هایداركرن و ئەو ژی ب ئەركێ خوە را د بن. و ل فیترنەریێ دەرمانەكی د ئینن و ب رێكا ڕێكخستیان هەموویان، ب نانی دەرمانخوار دكەن. د حەفتیەكێ دا دەنگێ سەیەكی ژی نەهات، لەوا ئەفسەرێن لەشكری ل سەر ڤێ مژارێ مۆختارێن گوندان ئاگەدار كرن و بابەت گەهشتە ئەفسەرێن لەشكری و ئەو دەرمان ل هەموو نەخۆشخانێن دەڤەرێ و پارێزگەها دهۆكێ قەدەغەكرن. واتە رێكخستی ب هەموو ئەركەكی ڕا د بوون ژ بۆ سەركەفتنا شۆڕشا گولانێ و دۆزا رەوایا كوردستانێ.
لایەنێ دی گەلەك ژ گرتیان د تەمەنێ زارۆكایەتیێ دا بوون، ئێك ژ وان جەزا بوو و زارۆكەكێ بچویك بوو، گەلەكجاران د كرە گری، لێ سەرەڕای هەموو نەخوشیان و بڕیارا سێدارێ ل، خدری و هەڤالێن وی بڕی بوو، لێ شەهید خدر ب دلۆڤانیا خوە دەست د دلێ جەزای ددەت و دەم ژمێرا خوە ژ دەستێ خوە دكەت و دكەتە دەستێ جەزای د بێژیتێ نەكە گری تو دێ ئازاد بی بڕیارا تە چەند سالەكێن زندانێ نە لێ ئەم دێ گەهینە كاروانێ شەهیدان، نەترسە دێ ئازاد بی. هەلبەت زیندان ب گشتی جهێ سزادانێ نە نەخاسمە زندانێن رژێما دیكتاتۆرێ گۆڕ ب گۆڕ سەددامی. ئۆدەكا گەلەك تەنگ و گرتی ئەڤ قارەمانە كربوونە تێڤە، هەوا و ئۆكسجین نە د ما گەلەك جاران هزر دكر دێ ب كۆم خەندقن، لەوا زیندانیێ سیاسی عەبدلواحد، ئاماژێ ب مژارەكا زیندانێ و هەلوەستەكێ مەردانە یێ شەهید خدری دكەت و د بێژیت: خدری خوە دلگرتی كر و ئەم ژی ل هنداڤا سەرێ وی د گرین، و مە گۆتە جەلادان وەرن هەڤالەكێ مە یێ مری ئەو ژی هاتن دەرگەهێ زندانێ ڤەكر و مە، شەهید خدر راكر بڕە ژ دەرڤە لێ من و هەڤالەكێ دی ئاڤ لێدكر بەلێ خدر د بەرا كەنی. جەلاد هاتن سۆندە لێدان، ئاها بزانن هونەرێ ڤان كادران حەتا ڤی ئاستی بوو، ئەو دلسۆز و پێشەنگێن زیندانێ بوون. ب رێكا ڤێ تەكتیكێ شیان فرەكا هەوای بكێشن، دەما كەسوكارێن وان سەرەدانا وان دكر سەرەدەریا جەلادێن بەعسیان گەلەك كرێت و ستەمكارانە و تراژیدیك بوو، لەوا مالباتێن ڤان قارەمانێن بێ وێنە، د كرە گری لێ هەلوەستێ شەهید عادلی ئەڤە بوو گۆتە، كەسوكارێن خوە ل بەر چاڤێن ڤان سەگبابا نەگرین، بلا بزانن! ئەم سەرا دۆزەكا ڕەوا یا سیاسیا مللەتەكی هاتینە گرتن.
ئەگەر مرۆڤ تەماشەی ڤی هەلوەستی بكەت دێ باشتر ڤان شەهیدان ناسكەت، دێ باشتر نرخێ ئازادیا ئەڤرۆكە و نرخ و بهایێ زیندانا وان یا دوهی زانیت.
هەلبەت وەلات و گوندێ مرۆڤی، وەك دایكەكێ یە، لەوا مرۆڤ بێریا گوند وەلاتێ خوە د كەت، شەهید هادی د گۆتە هەڤالێن خوە خوەزی جارەكا دی چاڤێن من ب گەلیێ هرۆرێ كەفتبان و رویبار و كانیێن گوندی من همبێز كربان و هندەك ژ ئاڤا كانیا بوهەشتێ ب هەردو دەست و لەپێن خوە من ڤەخواربا، لەوا هەڤالێ وان یێ زیندانێ لوقمان دبێژیت:
دەما ئەز چوویمە گوندێ هرۆرێ و چاڤێن وی ب وان كەڤال و دیمەنێن جوان كەفتین و ئەو گۆتنێن شەهید هادی ئەوێن وی د سەرێ خوەدا و ب خەیالێن خوە نەخش كرین، ب چاڤێن خوە دیتن، لەوا وەك ئەو دبێژیت ئەز بهوست بهوست ل شۆپا شەهید هادی و هەڤالێن وی گەریام من خوە گەهاندە كانیا بوهەشتێ وەكو شەهید هادی من ب هەردو دەست و لەپێن خوە ئاڤ رادكر و ڤەتخوار،ئاها هوسا و ب خەیالێن سالان وی خوەستەكێن هەڤالێن خوە یێن تێكۆشینا زیندانێ جێبەجێ كرن.
شەهید خدری چ دەمەكێ داگیریان ژ جەلادان قەبوول نە د كر، ئەو پێشەنگێ ئازادیێ بوو، ئەو كۆمەكا رۆناكبیر و مامۆستا و كەسێن تێكۆشەر و ب جەرگ بوون، لەوا شەهید خدر د بێژیتە جەلادان كا حەبل (پەتێ) وە؟ ئەز ژ پەتێ سێدارێ ناترسم و هەڕدەمەكێ چاڤەرێمە..
ئەڤ پۆلا تێكۆشەرێن كوردستانی مرۆڤ ژ چاڤنەترسیا وان سەرسوڕمان د بیت! پشتی شەهید وەیسی ل 9/6/1980 ب فێلا وەرگرتنا ترومبێلا وی، كو ئەو دێ كەسێن ئەمنا دوژمنی بەنە گەشتەكێ. هاتیە گرتن، هەڤالێن وی یێن تێكۆشینا نهێنی ژی ئێك ئێكە هاتنە دەستەسەركرن و رەوانەی ئاخورێن ئەمنا دهۆكێ و پاشی بۆ هەیئا كەركووكێ ل ژێر ئەشكەنجەكا دژوار هاتنە ڤەگوهاستن.
جهێ خەمگینی و تراژیدیەكا ئێكجار مەزنە، هەڤژینا شەهید تاهر تاهر پشتی دوماهی خواترخواستنێ، هەڤژینا وی گۆتێ: دێ هەرە خودێ دگەل تەبیت، لێ سویند ب خودێ نڤستنا ل سەر دۆشەكێن هریێ و خوارنێن خۆش ل من حەرام بن. هەلبەت شەهیدبوونا چەند سیاسەتمەدارێن كوردە، چونەك و خەمگینیەكە. بەلێ هزار خەمگینی و رووبارێن رۆندكێن دایك و هەڤژینێن وان و یێن دلسۆزێن وەلاتی یە. لێ دگەل خەمگینیا مەزن ژی مزگینیەكا خۆش ژی ل شەڤا،شەهیدبوونا سەعید سەعید دەرگەهێ مالا وی دقوتیت، و هەڤژینا وی زارۆكەكێ كۆر دئینیتە ڤێ جیهانا ژێر دەستیێ و ناڤێ وی ژی د كەنە (سەعید سەعید سەعید) مخابن هەر ناڤەكی ژ ڤان ژی چیرۆكەكا بالكێش یا هەیی.چیرۆكا شەهید عادل و هەڤژینا وێ ژی ژ ڤێ كێمتر نینە، ئەو ژی یێ رۆژێن پەتێ سێدارێ د هەژمێریت، هەڤالەكێ وان ئازاد،د بیت و د رێكا ویرا پەیامەكێ بۆ مالباتا خوە د شینیت و گۆتبوو ئەگەر، هەڤژینا من زارۆكەك ئینا دونیایێ و كۆڕ بیت بلا ناڤێ وی بكەنە بەندەوار، خودایێ دلۆڤان دەرگەهێ مالا وی ژی ب بەندەوارەكی ڤەكر.سەرەرای ڤێ ژیانا تراژیدك، د نوكەدا یا سەیر ئەوە ژ بەر موعامەلەیا خانیێ شەهیدی دەستهەلاتا كوردی ل هەرمێداریا زاخۆ ب گۆمانە كو شەهید عادل ژ بەر كوردینیێ و د ڕێكا رزگاریا وەلاتیدا گیانێ خوە بەخت كر بیت. لەوا موعامەلەیا وی ل دادگەها دهۆكێ هێشتا یا راوەستیایە. كچا شەهید محەممەد رەشید دبێژیت: دەما ئەم چووینە زیندانێ من پارەكێ ئاسنی دكرە كەلەپچەیا دەستێ بابێ خوە، داپێ ڤەكەم ئاها ل بەر چاڤێن ڤان زارۆكان دەمژمێرا دەستێ خوە وەك دیاری ددەتە هەڤژینا خۆ. و دبیتە داوی دیدار،
یا ڕاست من كەس ژ ڤێ پۆلا تێكۆشەرێن وەلاتی نە دیتینە، لێ شەهید هادی دەما دیاری بۆ خوارزا خوە، كو دبوو دۆتماما من عەزیزا شەهید مراد كێستەیی دگەل دیاریێن وێ ژی بۆ من ژی دیاری ڤرێت كرنە دەڤەرا هەكاریێ، عەزیزا ژی هێشتا د تەمەنێ چەند هەیڤیێ دا دایكا خو ژ دەست دا بوو ئێكانەیا سێوی بوو، لەوا نرخێ وێ ل دەف خال و داپیرا وێ گەلەك بوو.
جارەكێ جلكێن كچكا بۆ هاتبوون ژ لایێ شەهید هادی ڤە، ڕەنگێن وان د سۆر بوون گەلەك بالا من كێشا بوو، هەلبەت جیهانا زارۆكان جودایە و من گۆت: جلكێن وێ بۆ منن! لێ دایكا من یا گۆربوهەشتی گۆت: جلكێن كچكا و كۆرا ژێك جودانە. لێ پاشی شەهید مراد كێستەیی دلێ من ب هندەك جلكێن كۆرا ئارام و خوەش كر.
هەلبەت هەر مژارەكا دیرۆكی ئان بیرەوەریێن پێشمەرگەی و كۆمەكا وەك ڤان رۆناكبیر و شەهیدان بێتە نڤیسین ئێكجار كارەكێ پیرۆزە. لێ دبیت من ژی هندەك تێبینیێن بچویك هەبن، ل سەر ناڤەرۆكا ڤێ پرتووكا بنرخ، چونكە ئەڤە دیرۆكە و پێدڤیە وەك خوە بێتە نڤیسین ئێك: ب دروستی رۆناهی نەكەفتە بەر چاڤێن من كا چاوا ئەڤ تێكۆشەرە هەموو ل سەر تێكۆشینا خوە یا نهێنی بۆ دوژمنی دیاربوون و ئێك ئێكە ل جهێن جودا جودا هاتنە گرتن؟
تێبینیەكا: دی مەكی هرۆری ئێك ژ زیندانیێن دگەل وێ پۆلێ ئاماژێ ب سالا 1980 دكەت و دبێژیت: ل گوندێ گركا سەركردە جەوهەر نامیق سالم (سەلیم سۆرانی) و كادرێ پێشكەفتی مستەفا مزووری هاتنە دەف و ئێكێ هرۆری ژی دگەل بوو، لێ ناڤێ وی ناهێتە بیرێ. دو: نارنجۆك دگەل دەمانجەكا كاتم رادەستی وان دكەن داكو چالاكیان پێ ئەنجام بدەن، لێ یا ڕاست پشتی سالا 1979 دەما هەرێما ئێك ژ كۆماتەی بۆ مەبەستا كۆنگرەیێ نەه یێ PDK چووینە رۆژهەلاتێ كوردستانێ و ئیرانێ رەوانشاد سەركردە سەلیم سۆرانی نەزڤریە قادا شۆڕشێ و دا باشتر بیت نڤیسكاری زێدەتر ل سەر ڤان مژارێن دیرۆكا وان دیار خوە ماندی كربا دا گەهیتە ڕاستیا دیرۆكێ و چەندین پێزانینان ژی. دیسان ل دو: جهێن ژێكجودا ئاماژێ ب داستانا گویسكێن نەجارا و ئەفسانەیێ وێ شەهید ئوسمان زاهیری دكەت: لێ دیرۆكا وێ ژ كیس دەڤێ محەممەد ئەمین هرۆری وەك: 15/5/1980 دایە دیار كرن دیسان ل جهێ دوێ دبێژیت: بەری ئەڤ پۆلا شەهیدان بێنە دەستەسەركرن و گرتن ب (10) رۆژان داستانا گویسكێن نەجاران ل رۆژا\10/5/1980 ب دەستێ عەگید و قارەمانێ ب ناڤودەنگ ئوسمان زاهری هاتیە تۆماركرن، دا یا گرنگ بیت و زێدەتر بیتە جهێ باوەریێ كو ئەڤ هەردو، دیرۆكە ئێك دیرۆك هاتبا تۆماركرن كو دیرۆكا دروست 10/5/1980 بوو، ل داویا ڤێ دیاریا ب نرخ دبێژم: دەستخۆشی بۆ نڤیسكارێ پرتووكێ مامۆستا حەجی حامد هرۆری. هزار گول و نێرگزێن زنارا كێستە بۆ سەر گۆرێن هەر 9 شەهیدێن خلفا سێدارەیێ.
