ئحسان ئامێدی
دبێژن ماف دهێن ستاندن و ناهێن دان، و ستاندنا مافێن ملله‌تان ژی ب هێزێ و شه‌ری، و شۆره‌ش و خه‌باتێ، و ب گۆری قوربانیدانێ دهێته بده‌ستڤه‌ئینان، و ب درێژاهیا مێژوویا كوردستانێ ملله‌تێ كوردستانێ خه‌بات و به‌رخودان كریه ژبۆ ستاندنا مافێن خوه، لێ هه‌رده‌م ترازیا هێزێن له‌شكری و هه‌لویستێ نێڤده‌وله‌تی د به‌رژه‌وه‌ندیا داگیركه‌ران دابوویه و كاره‌ساتێن جه‌رگبر ب سه‌رێ كوردستانێ ئیناینه!.
ئه‌ڤرو مێژوو وه‌كو به‌رێ خوه دوباره دكه‌ته‌ڤه. جاره‌كا دی قركرنا كوردانه، ڤێ جارێ ل رۆژئاڤا كوردستانێ یه، مخابن، ئه‌وا ب سه‌رێ رۆژئاڤا دهێت ژ تاوانێن شه‌ری و كوشتنێ و دژی مرۆڤایه‌تیێ تاوانا جینۆسایدكرنا كوردانه و پاكسازیا نه‌ژادیه دژی كوردستانێ، ئه‌ڤ په‌لامارا هێزێن توركی ب ده‌ستیریا ئه‌مریكا و رۆسیا یه و هنده‌ك وه‌لاتێن دی یه و هه‌تا نوكه چ نیشانێن مایتێكرنه‌كا نێڤده‌وله‌تی نینن بۆ راگرتنا شه‌ری، ئه‌وا دهێته نیشادان ب ئه‌رێنی هه‌لویست و پێرابوونێن هنده‌ك ده‌وله‌تێن ئورۆپی نه یێن كو هنده‌ك گڤاشتنێن سیاسی و ئابووری دكه‌ن پیناڤی راگرتنا شه‌ری پێناڤی كۆنترۆلكرنا گرتیێن رێكخراوا داعش و مه‌ترسیا وان و رێگرتن ژ پێلێن كۆچبه‌ران بۆ ئۆروپا و كێمكرنا كاره‌ساتێن مرۆڤی و پاراستنا ئێكپارچه‌یی و سه‌روه‌ریا ده‌وله‌تا سووری ئه‌ره‌بی!، و نه ل دوور و نه ل نێزیك به‌حسێ ملله‌تێ كورد و مافێن ره‌وایێن وێ ناهێته‌كرن و رێز بۆ هه‌ڤپه‌یمانیا كوردستانی ل گه‌ل جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی بۆ شه‌رێ دژی داعش و گۆری و قوربانیێن داین ناهێته‌گرتن!، هه‌روه‌كو پرسا مافێن كوردستانێ ل سه‌ر مێزێن چ ده‌وله‌تان نینه و دۆزا كوردستانێ نه‌بوویه ئه‌جنیدایێ جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی!، و ب ڤێ دید و بۆچوونا جیهانی، دێ توركیا و داگیركه‌رێن دی یێن كوردستانێ پتر هاربن و درنده‌تر كه‌ڤنه گیانێ كوردستانێ!.
مخابن كوردستانی وه‌كو ملله‌ته‌كێ بنده‌ست گه‌له‌ك هیڤی ل سه‌ر ئه‌مریكا و رۆسیا و ده‌وله‌تێن ئورۆپی ئاڤاكربوون، پرانسیبێن وودرو ولسونێ ئه‌مریكی و یێن ڤلادیمیر لینینێ رۆسی و یاداشتناما نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی سه‌باره‌ت ب مافێن چاره‌نڤیسێ گه‌لان كو گه‌له‌ك هه‌لا بۆ كربوو، لێ بۆ كوردان چ دابین نه‌كر!. به‌روڤاژی سه‌رده‌مێ ڤان پرانسیبا كوردستانێ خوه دیت چار پاچه و گه‌لێ وێ یێ دهێت ژناڤبرن!، نها ژی پشتی چه‌ندین سالێن خه‌بات و قوربانیدان و هه‌ڤپه‌یمانیێ و شه‌رێن هه‌ڤپشك ژنوی سه‌رۆكێ مه‌زنترین ده‌وله‌ت بێ شه‌رمانه بێژیت مه پاره و چه‌ك ب كوردان داینه و شه‌رێ كوردا و توركان یێ هۆزه‌كیه به‌ری سه‌د سالانه و كوردان هاریكاریا مه نه‌كریه ل جه‌نگێ جیهانی و ل شه‌رێ نۆرماندی!. و سه‌رۆكێ زلهێزا دوێ ل جیهانێ بێژیت ئه‌م دێ ناڤبژیكرنێ كه‌ین د ناڤبه‌را كوردان و حوكمه‌تا سووریا بۆ پاراستنا سه‌روه‌ری و ئێكه‌تێا سووریا!، ئانكو هه‌رددووان به‌حسێ مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كوردستانێ نه‌كرن و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا چه‌تانه دگه‌ل كوردان كرن!.
خۆیایه كوردستان قوربانیێ دده‌ت ژبوونا ئازادیێ و نه‌بۆ پارا و چه‌كی و یا دیتر شه‌رێ كوردان و توركان سه‌را مافێن نه‌ته‌وه‌یێن كوردانه و نه شه‌رێ هۆزه‌كی یه و ئه‌ڤه پتر ژ سه‌د سالانه، و ل شه‌رێ جیهانی كورد دژی توركیا بوونه كو توركیا دژی ئه‌مریكا هه‌ڤپه‌یمانێن وێ بوویه، واته دگه‌ل ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانان بوونه، و هه‌كه فه‌ره‌نسا و به‌ریتانیا هێلابا ل جه‌نگێ جیهانیێ ئێكێ كوردستان ببا ده‌وله‌ت دا روله‌كێ باشتر گێرن دژی توركیا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ و یا دیتر ل شه‌رێ جیهانی ئه‌مریكا د هه‌وارا هه‌ڤپه‌یمانێن خوه هات ئه‌گه‌ر ئه‌لمانیا فه‌ره‌نسا داگیركربوو و دا به‌ریتانیا ژی شكێنیت، ئه‌ڤجا نوكه به‌رپسیاریا ئه‌مریكا مه‌زنتره و ئه‌ركێ وێ یه پشته‌ڤانیا هه‌ڤپه‌یمانێن خوه و ملله‌تێن بنده‌ست بكه‌ت و بهێته هه‌وارا كوردستانێ، نه‌مازه كوردستانێ پێش ئه‌مریكا و جیهانێ ڤه شه‌ره‌كێ چاره‌نڤیسێ دژی رێكخراوا تیرۆرستیا جیهانی دكر و شكاند و قوربانیه‌كا مه‌زن دا، ئه‌گه‌ر دا به‌ر ب ئورۆپا و ئه‌مریكا به‌رفره‌ه بیت.
خه‌باتا رزگاریخاز و شۆره‌ش و سه‌رهلدانێن كوردستانێ پێدڤیێن سه‌رده‌مێ خوه بوونه پێناڤی مافێن ره‌وایێن كوردستانێ ژبوونا سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ، نه‌بۆ دابه‌شكرنا چ ده‌وله‌تان، ئه‌ڤ خه‌باته پێدڤیا قووناخێ بۆ و ل دووڤ خواستا ملله‌تی بوونه و هه‌رده‌م ئه‌و باوه‌ری هه‌بوویه دڤێت خوه بهێزبێخین و هه‌ڤگرتنێ پێكبینین و خه‌باتێ بكه‌ین دا بشێین مافێن خوه بده‌ستڤه بینین، ئه‌ڤه وێ ناگه‌هینیت كو خه‌باتا ملله‌تی پێدڤی ب هاریكاریا ده‌ره‌كی نینه هه‌روه‌كو هه‌می بزاڤێن ئازادخواز و ده‌وله‌ت ژی د ته‌نگاڤیان دا پێدڤی ب هاریكاری و پشته‌ڤانیا ده‌ره‌كی بوونه، ئه‌ڤجا بۆ كوردستانه‌كا داگیركری و پارچه‌پارچه‌كری هاریكاریا ده‌ركی پێدڤیه بۆ رزگاربوونێ، خه‌لكێ كوردستانێ سه‌ربازێن دووڤ داخوازێ نینن، و یاری نینن د ده‌ستێن ده‌وله‌تان دا، ئه‌و پێشمه‌رگه‌یێن كوردستانێ نه، خه‌باتكه‌رێن رزگاریێ نه، به‌رخودان و خوراگرن، هه‌ڤالینیێ و دۆستینیێ و هه‌ڤپه‌یمانیێ دكه‌ن ل سه‌ر بنه‌مایێن سود و قازانج و به‌رژه‌وه‌ندیا ملله‌تی، ب باوه‌ریا هۆكارێن ده‌ره‌كی هاریكاره بۆ گه‌هشتنا هۆكارێ ناڤخوه‌یی بۆ بجهئینانا ئارمانجان.
كوردستان وه‌لاته‌كێ زیندیه و خه‌لكێ وێ هشیاره و دێ به‌رده‌وام بیت ل سه‌ر بزاڤ و خه‌بات و به‌رخودانا خوه هه‌تا گه‌هشتن ب مافێن خوه یێن ره‌وا و مێژویا سیاسیا ده‌ڤه‌رێ خۆیا كریه كو كوردستانێ چو جاران ته‌ماعیا به‌رفره‌هبوونێ نه‌بوویه، تنێ سه‌ربه‌خوه‌یا وه‌لاتێ خوه ڤیایه، نه وه‌كو ملله‌تێن دی یێن ده‌وروبه‌ر كو سیاسه‌تا فراوانخوازیێ هه‌بویه و هه‌یه، بلا هه‌می داگیركه‌ر بزانن تا كوردستان ب مافێن خوه شاد نه‌بیت چ ئاسایش و سه‌قامگیری ل ڤان وه‌لاتان دا جێگیر نابیت و هه‌می به‌رژه‌وه‌ندیێن وان دێ ل ژێر گه‌ف و هه‌ره‌شێ بن و هه‌می لایه‌ن دێ زیانڤێكه‌تی بن. ئێدی بلا شه‌ر و كوشتن و ژناڤبرن و جینۆسایدكرن و پاكیا نه‌ژادی به‌س بیت، ژوێ سیاسه‌تێ ده‌وله‌ت و ملله‌ت زیانمه‌ندن، بلا پێكڤه‌ژیان و وه‌كهه‌ڤی و رێزگرتن ل مافێن مرۆڤی و پێكهاتێن جڤاكی و چاره‌نڤیسێ گه‌لان هه‌بیت دا ئاسایش و سه‌قامگیری هه‌بیت و هه‌می لایه‌ن سودمه‌ندبن و گه‌شه‌یێ بكه‌ن..و هه‌تا گه‌هشتن ب وان ئارمانجان هه‌ر خه‌بات و به‌رخودانه.
نووترين نووچه
- پێدڤییە ئیراق ژ ململانێیێن رۆژهەلاتا ناڤین دوور بكەڤیت
- هیڤیدارم كاربدەست مفای ژ بۆچوون و بڕیارێن كۆڕبەندێ مێپس وەربگرن
- سەرۆك بارزانی: دانوستاندنێن ئالییان بۆ پێكئینانا حوكمەتێ دێ ب سەركەفتییانە هێنە ئەنجامدان
- نێچیرڤان بارزانی: كریارا تیرۆرستییا خورماتوو سەلماند كو تیرۆر هێشتا مەترسییەكا راستەقینەیە
- دوپاتیێ ل پێشڤەبرنا هەماهەنگیێ د ناڤبەرا پێشمەرگەی و لەشكرێ ئیراقێ دا بۆ چەسپاندنا ئارامیێ ل دەڤەرێن كوردستانی دكەین
- سەرۆكێ حوكمەتا هەرێمێ: پێدڤییە ب زووترین دەم، پرۆسەیا هنارتنا پەترۆلێ دەست پێ بكەت
- فازل میرانی: مام جەلالی شێوازێ (دێ گوهۆڕین و شكێنین و دەركەین) ل گەل پارتی ب كارنەدئینا
- هیڤیدارین ئەنجامێن هەلبژارتنان د خزمەتا ڤەژاندنا هەرێمێ دا بن
- پێدڤییە وەلاتی ژ ململانێیا هەرێمی دووربێخین
- كۆمبوونا مەسرور بارزانی و سۆدانی دێ ئەنجامێن باش هەبن
ئيحسان ئامێدي
ره‌وش مه‌ترسیداره لێ ده‌لیڤا كێمكرنا مه‌ترسیێ هه‌یه
ئحسان ئامێدى
وه‌كو دیار ره‌وش ل رۆژئاڤا مه‌ترسیداره، ژبه‌ركو ئه‌مریكا دێ هێزێن خوه ل وێرێ ڤه‌كێشیت و دێ ده‌رفه‌ت بۆ توركیا په‌یدابیت كو هێرشێ بكه‌ته سه‌ر رۆژئاڤا و داگیربكه‌ت! پێدچیت ل قووناغا ئێكێ له‌شكری توركیا ناڤچا تربه‌سپی و سه‌رۆكانیێ ئه‌وا دكه‌ڤیته د ناڤبه‌را جزیره و كۆبانێ بگریت و هه‌ردو ده‌ڤه‌رێن كوردی ژێك ڤه‌قه‌تینیت و پاشی ئه‌گه‌ر جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی بێده‌نگ ما به‌ر ب ناڤچێن دی یێن كوردی بچیت و داگیربكه‌ت!، لێ دڤێت بزانین : 1ـ كیانێ رۆژئاڤا ل ئه‌نجامێ ڤالایه‌ك ئاسایش و له‌شكری سووری و په‌یدانا تیرۆرێ ب پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانا چێبوویه. و چ بریارێن جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تی و ئه‌مریكی بۆ چێكرنا كیانه‌ك كوردی نینن. 2ـ ئه‌مریكا پشته‌ڤانیا كوردان ل سووریا كریه بۆ شه‌رێ دژی داعش نه بۆ مه‌به‌سته‌كا دی. 3ـ رێخستنێن سه‌ر په‌كه‌كێ ڤه خوه سه‌پاند ل سه‌ر كوردێن سووریا ڤه و ده‌ڤه‌را كوردی پاراست. و ئه‌و رێخستن ناهێن قه‌بوولكرن ژ لایێ توركیا و سووریا و به‌رهنگاریا سووریاڤه، هه‌روه‌كو جهێ گومانێ ل ده‌ف ئه‌مریكا!!، 4ـ دڤێت پرسا رۆژئاڤا ببیته پرسا كوردێن سووریا و رێخستنێن بناڤێ كوردێن سووریا دووری هه‌ژمۆنا په‌كه‌كێ ل خوه بخودان ده‌ركه‌ڤن 5ـ هه‌ولبده‌ن په‌یوه‌ندیا دگه‌ل توركیا چێكه‌ن و مه‌ترسیا توركیا نه‌هێلن و سۆدی ژ سه‌ربۆرا هه‌رێما كوردستانێ ببینن، یاكو شیای دلنیایێ بۆ هه‌می ده‌وله‌تێن هه‌ڤسوى چێكه‌ت و په‌یوه‌ندیێن باش ل گه‌ل چێكه‌ت.6ـ رێخستنا نوو رێكه‌فتنێ ل گه‌ل حوكمه‌تا سووریا بكه‌ت ل سه‌ر بنه‌مایێن دابینكرنا مافێن كوردان د دستوورێ نوویێ سووریا دا 7ـ په‌یوه‌ندیێ ب جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی و ئه‌مریكا و رۆسیا و ئورۆپا بكه‌ت بۆ پاراستنا ده‌ڤه‌رێن وان د چارچوڤوێ بریاره‌كا جڤاتا نێڤده‌وله‌تی.8ـ ره‌ڤه‌ندا كوردستانی ل ئورۆپا و ئه‌مریكا خوه‌نیشادانان بكه‌ن دژی حوكمه‌تا توركیا داكو ده‌ست ژ پیلانا خوه و هه‌ره‌شه‌یێن خوه به‌رده‌ت. 9ـ خه‌لكێ كوردستانا توركیا برژیێته سه‌ر جادان و خوه‌نیشادان و مانگرتنان بكه‌ن دژی سیاسه‌تا حكومه‌تا توركیا. 10ـ بزاڤه‌كا دبلۆماسی كورستانی جیهانی بهێته‌كرن بۆ پاشگه‌زكرنا تركیا ژ بریارا خوه. 11ـ دێ ل بیرئینم كو د دیدا ئه‌مریكی دا دێ كیانه‌كی كوردی ل باكۆرێ رۆژهه‌لاتا سووریا چێبیت و دێ ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌ڤگریت ئه‌ڤه ل دووڤ گۆتنا هنری كیسنجه‌ر د كتێبا وی یا سالا ٢٠١٥ چاپكری له‌وان وه‌سا دهێته چاڤه‌رێكرن ئه‌مریكا ب ئێكجاری ده‌ڤه‌رێ ناهێلیت و دێ بزاڤێن وێ و یێن ئورۆپا یێن سیاسی و دیبلۆماسی به‌رده‌وام بن بۆ پاراستنا هنده‌ك ده‌ستكه‌فتیێن كوردان ل رۆژئاڤا. 12ـ هشتا به‌رنامێ ئه‌مریكا ل رۆژهه‌لاتا ناڤین گه‌له‌ك مایه و به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ گه‌له‌كن ل ده‌ڤه‌رێ ئه‌ڤه ده‌ڤه‌ره‌كا زیندیه بۆ ئه‌مریكا و ئسرائیل ژی پرسه‌كا ستراتیژیه بۆ وێ له‌وان هه‌بوونه‌كا ئه‌مریكی یا ب هێز دئ مینیت بۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیێن وێ و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ و به‌رسینگرتنا تیرۆرێ و مایتێكرنێن هه‌ڤركێن خوه، ژبلی كو ئه‌ڤه بریارا سه‌رۆكێ ئه‌مریكایه یا كارپێكه‌ره لێ گه‌له‌ك كاربده‌ست و دامه‌زراوێن ئه‌مریكێ یێن بالا ده‌ست دگه‌ل وێ بریارێ نینن هه‌روه‌كو ده‌وله‌تێن ئورۆپی ژی ل گه‌ل نه و ده‌لیڤا رستڤه‌كرنێ بۆ هه‌یه . 13ـ دڤێت ڤێ ژی بزانین ئه‌مریكا وه‌كو زلهێزه‌كا جیهانی پێگیریه‌كا سیاسی و ئه‌خلاقی هه‌یه به‌رامبه‌ر جڤاكێ نێڤده‌وله‌تی بۆ بجهێینانا مافێن مرۆڤ و مافێن چاره‌نڤیسا گه‌لان ل دووڤ دیكۆمه‌نتێن رێكخراوێن نێڤده‌وله‌تی. 14ـ به‌رپسیاریا ئێكێ و یا دووماهیێ یا كوردان بخوه‌یه كو بزانن دێ چاوا سیاسه‌تێ كه‌ن كو یا گونجای و مه‌قبوول بیت ل ئاستێ هه‌رێمایه‌تی و جیهانی كو بشێت ده‌ستكه‌فتیان بۆ كوردان بده‌ستڤه بینیت.
كوردستان د ململانا هه‌رێمى و نێڤده‌وله‌تى دا
ئحسان ئامێدى
ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست گرنگیه‌ك مه‌زن هه‌یه ژ به‌ركو دكه‌ڤیته دلێ دنیایێ و كڤانێ ناڤخوه و بیاڤێ زیندى یا جیهانێ و جوگرافیه‌كا مه‌زن بخوه‌ڤه دگریت و ڤالاهیه‌كا مه‌زنا مرۆڤان لێیه و سامانه‌كێ سروشتیێ و ووزه‌كا مه‌زن لێ هه‌یه و هه‌مى وه‌رزێن سالێ لێ هه‌نه و رێ و رێبار و رویبار و ده‌وریایێن پێكڤه‌گرێدانا جیهانێ لێ هه‌نه و شیانێن به‌رهه‌مئینانه‌كا مه‌زنا ئابوورى لێ هه‌نه و ب تایبه‌تى د بیاڤێن داهاتیێن وزێ و به‌رهه‌مێ چاندنێ. د كه‌ڤندا پێكهاتێن مرۆڤی ل هه‌مى جیهانێ ب شه‌ر بوون ل گه‌ل هه‌ڤدو، و پشتى بۆ خوه قه‌وارێن ه‌وزه‌كى و خێله‌كى ژى چێكرین هه‌ر ب شه‌ری ڤه‌بوون و سه‌ر حسێبا هه‌ڤدو خوه به‌رفره‌ه دكر و پشتى بووینه ده‌وله‌ت و ئمبراتۆریه‌ت ژى هه‌ر ئه‌ڤه ره‌وش و كارێ وان بوو. ئه‌ڤ شه‌ر و هه‌ڤچوونه نه ل دووڤ چ تیۆر و بیردۆزان بوو، لێ تنێ مه‌به‌ست ته‌ماعیا به‌رفره‌هكرنێ و بالا ده‌ستیێ و ده‌ستكه‌فتیێن مادى بوون. داگیركرن سروشته‌كێ كه‌ڤنێ كومه‌لگه‌هێن مرۆڤى بوویه و ب شێوازێن جۆراوجۆر درێژى دایێ ب ئارمانجا به‌رفره‌هكرنا سنۆرێ ده‌ستهه‌لاتێن خوه ئێدى جڤاكێ مرۆڤى ب جڤاكى شه‌ران خوه نیشان دا، شه‌ر بۆ به‌رفره‌هكرنا ده‌ستهه‌لاتێ، یان شه‌ر بۆ به‌ره‌ڤانیكرنێ و خوه‌پاراستنێ، یان شه‌ر بۆ رزگاركرنێ، یان شه‌ر بۆ ژناڤبرنا هه‌ڤركان، و…هتد، و هه‌میان ژى ره‌هندێ ئابوورى دگه‌لدا بوو. د به‌رێ دا ده‌ستهه‌لاتدارێن ب هێز و ته‌ماع و تموح، ب هێز و شه‌رى ده‌وروبه‌رێن خوه داگیردكرن و سنۆرێ ده‌ستهلاتا خوه به‌رفره‌ه دكرن، د گه‌ل دا ژى داگیركرنا هزروبیران و هه‌مى بیاڤێن ژیانێ د وه‌لاتێن داگیركرى دا دكرن و دهژمارت به‌شه‌ك ژ قه‌وارێ ده‌وله‌تا خوه. هه‌ر ل سه‌رده‌مێ ئمپریالزما جیهانى و به‌رفره‌هكرنا بیاڤێ سنۆرێن ده‌ستهه‌لاتێ ل ناڤَخوه و ده‌رڤه، داگیركرن ژ دوورى وه‌لات و د سه‌ر سنۆران را ده‌ربازبوو و هات، ژبه‌رهندى ئه‌ڤ ململانا ده‌وله‌تان بۆ به‌رفره‌هكرنا بیاڤێ سنۆرێ ده‌ستهه‌لاتا خوه و به‌ره‌ڤانیكرن ل به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه و سه‌پاندنا هه‌ژمۆنا خوه ل سه‌ر ده‌وله‌تێن دى دكه‌فته د خانا تێگه‌هێن تیۆرێن جیۆپۆلیتیكى دا، هه‌ر چه‌نده ل وان سه‌رده‌مان هێشتا جیۆپۆلیتیك نه‌ببوو چه‌مك و زاراڤ، چونكى چه‌مكێ تیۆرا چیۆپۆلیتیكى نه‌كه‌ڤنه و ڤه‌دگه‌ریته‌ڤه بۆ نیڤا دوێ ژ سه‌دێ نۆزدێ، لێ سروشتێ شه‌رى و به‌رفره‌هكرنا سنۆرێ ده‌وله‌تێ و داگیركرنا وه‌لاتێن دى دكه‌ڤنه د خانێن بیركرنێن جیۆپۆلیتیكى دا، كو هنده‌ك دبێژنێ تیۆرێن ئمپریالزمێ و داگیركرنێ. داكو تێبگه‌هین تیۆر و دیدێن جیۆپۆلیتیكى چنه و جه‌مسه‌رێن جیهانى چاوا سه‌ره‌ده‌ریێ دگه‌لدا دكه‌ن، پێدڤیه بزانین د فه‌رهه‌نگا سیاسیدا دو چه‌مك هه‌نه وه‌كهه‌ڤن دگۆتنێ دا لى جودانه د مه‌به‌ست و كریارێ دا ئه‌و ژى، جیۆپۆلیتیك و جوگرافیا سیاسى، و هنده‌ك جاران هنده‌ك نڤیسكار هه‌ردوكا بۆ ئێك مه‌به‌ست بكاردئینن!، ئه‌ڤه ژى شێلیبوونه‌كێ دروست دكه‌ت، چونكى جوگرافیا سیاسى مه‌به‌ست ژێ (تایبه‌تمه‌ندیێن سروشتى و مرۆڤى نه ل سه‌ر سیاسه‌تێ د جوگرافیه‌كا ده‌ستنیشانكریدا) و جیۆپۆلیتیك مه‌به‌ست ژێ ( كارتێكرنا هه‌لسوكه‌وتێ سیاسى ل سه‌ر گورینا ره‌هندێن جوگرافیێن ده‌وله‌تێ، ئانكو په‌یوه‌ندیێن ده‌وله‌تێ ب كنارێن خوه‌یێن ده‌رڤه و سیاسه‌تا وێ یا ده‌رڤه و دیتنا وێ ل سه‌ر وێ بخوه و و ده‌وروبه‌رێن وێ و و باندۆرا وێ و داخباریا وێ ب جیهانا ده‌رڤه و چاوانیا دارشتنا سیاسات و چالاكیێن بشێن پتر داهاتى بده‌ستڤه بینیت و خوه پاراستن ژ مه‌ترسیان). هۆسا جوداهى دیاردبیت كو دیتنا جوگرافیا سیاسى بۆ ده‌وله‌تێ كو كیانه‌كێ نه‌گوهۆره، به‌لێ جیۆپۆلیتیك ده‌وله‌تێ دبینیت كو زینده‌وه‌ره‌كه د بزاڤه‌كا وه‌راركرنێ دایه، جوگرافیا سیاسى شیانێن ده‌وله‌تێ یێن هه‌یى دخوینیت، به‌لێ جیۆپۆلیتیك ڤه‌كۆلینا پێدڤیێن ده‌وله‌تێ دكه‌ت ل كیڤه بن، جوگرافیا سیاسى خوه دۆرهێلێ خوه‌ڤه مژوول دكه‌ت، به‌لێ جیۆپۆلیتیك ئارمانجێن پاشه‌رۆژى هه‌نه و سنۆران ده‌رباز دكه‌ت، جوگرافیا سیاسى وێنێ ده‌وله‌تێ نیشا دده‌ت، به‌لێ جیۆپۆلیتیك جوگرافیێ دكه‌ته د خزمه‌تا ده‌وله‌تێ دا. ل سه‌رده‌مێ سه‌رهلدانا تیۆرێن جیۆپۆلیتیكى ل نیڤا دوێ ژ سه‌دێ نۆزدێ ده‌وله‌تێن ب هێز د شه‌رێ خوه‌یێ به‌رفره‌هكرنێ دابوون، زانا و بسپۆرێن ڤان تیۆران نه‌خشه رێگا دانان كا دێ چاوا ده‌وله‌تێن خوه به‌رفره‌هكه‌ن و بالاده‌ستكه‌ن و خوه بسه‌پینن ل سه‌ر هه‌ڤركێن خوه، ئێدى هه‌ڤركى د ناڤبه‌را ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا سنۆرێن كێشوه‌رێن خوه ده‌ربازكرن و شه‌رێن به‌رفره‌هكرنا ده‌ڤه‌رێن نوو یێن ده‌ستهه‌لاتێ به‌رفره‌هكرن و د ڤى بیاڤى دا شه‌رێن مه‌زن د ناڤبه‌را زلهێزێن وى سه‌رده‌مێ دروستبوون. گه‌رۆكێن ئورۆپى د هاتن وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و خواندنێن خوه یێن سیاسى و جڤاكى و ره‌وشه‌نبیرى و ئابوورى و جوگرافى بۆ دكرن، و دگه‌هاندنه لێڤه‌گه‌رێن خوه و ئه‌وان ژى خواندنێن تایبه‌ت بۆ دكرن و به‌رنامێن تایبه‌ت بۆ داگیركرنا وان دانان و ده‌رئه‌نجام دو شه‌رێن مه‌زنێن جیهانى و چه‌ندێن هه‌رێمایه‌تى قه‌ومین و جیهان بۆ چه‌ند جه‌مسه‌ر و شیوازێن شه‌ران هاتن گوهۆرین و ناڤێن جودا هاتن بلندكرن هه‌مى ژى دكه‌فتنه دخانا جیۆپۆلیتیكا وان زلهێزا یێن دشیاین و دشێن بزاڤێ ب ڤێ لڤینا سیاسیا مرۆڤى بده‌ن. سه‌دێ بیستێ سه‌دێ شه‌رێن جیهانى بوو، سه‌دێ دوبلۆككرنا جیهانێ بوو، سه‌دێ شه‌رێن رزگاریخوازیێ بوو، سه‌دێ شه‌رێن پێشڤه‌بوو (الحروب بالنیابه)، هه‌مى ژى شه‌رێن جیۆپۆلیتیكى بوون پێناڤى به‌رفره‌هكرنا سنۆرێ ده‌ستهه‌لاتداریێ و زێده‌كرنا داهاتیێ ده‌وله‌تێن بالا ده‌ست بوون و سه‌پاندنا هه‌ژمونا وان بوو. ل ڤى سه‌رده‌مى ژى شه‌ر هه‌ر دبه‌رده‌وامن ب تایبه‌تى ل ڤێ ده‌ڤه‌را رۆژ هه‌لاتا ناڤین، ئه‌ڤه شه‌رێن جیهانى نه و به‌هڤچویى ژى هه‌ر ملله‌تێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ نه ب مایتێكرن و ده‌ستێوه‌ردانا بیانیان، سه‌را ناكۆكیێن سیاسى یان جڤاكى یان ئابوورى یان هزرى یان ئاینى یان تایفه‌گه‌رى یێ ئێكودو ژناڤ دبه‌ن، سۆته‌مه‌نیێ ڤان شه‌ران خه‌لكێ ڤێ ده‌ڤه‌رێ یه و وه‌لاتێن خراب دبن هه‌ر وه‌لاتێن ڤێ ده‌ڤه‌رێ نه و ئابوورێ وێران دبیت هه‌ر ئابوورێ ڤان وه‌لاتانه، مه‌به‌س ژێ ئیكلاكرنا ململانێ یه ل دووڤ ئارمانجێن جیۆپۆلیتیكى یێن زلهێزێن جیهانى بۆ خوه داناین. پسیاره‌ك خوه‌جه هه‌یه بۆچى ئه‌ڤ هنده شه‌ره؟! ئه‌رێ ما نابیت جیهانه‌كا بێ شه‌ر هه‌بیت و هه‌ر ملله‌ته‌ك د وه‌لاتێ خوه‌دا یێ ئازاد و سه‌ربه‌ست بیت؟ّ!. هه‌تا نوكه جیهانێ ئه‌و ئارامى و سه‌قامگیرى بخوه‌ڤه نه دیتیه!، هه‌رده‌م شه‌ر و ململانێ و هه‌ڤركى هه‌بوونه، مه‌رج ژى نه بوویه ئه‌ڤ ناكۆكی یه د ناڤبه‌را ملله‌تێن ژێكجودا بن، پترا شه‌ران ل به‌راهیێ ناڤخوه‌یى بوونه و پاشى ره‌هه‌ندێن هه‌رێمایه‌تى و جیهانى بخوه‌ڤه گرتینه و مه‌زن بووینه، بنه‌كۆكا شه‌ران شه‌رێن ده‌ستهه‌لاتێ و به‌رفره‌هكرنا سنۆرێ ده‌ستهه‌لاتێ بوونه پێناڤى به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابوورى. و ئه‌ڤه شێوازێ كه‌ڤنێ چێكرنا ده‌وله‌تا و ئمبراتوریه‌تا بوویه، و ل ڤى سه‌رده‌مى ژى ده‌وله‌ت هه‌ر ب هێزێ و شه‌رى و ته‌ماعى و تموحا ده‌ستهه‌لاتداران زێده‌بارى هۆكارێن دى یێن هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى چێدبن. سیاسه‌ت بزاڤه‌ك و هونه‌ره‌كه گۆره‌ى ئارمانج و به‌رژه‌وه‌ندیان دهێته‌كرن و دهێته گۆرین ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیان و هه‌ر ده‌وله‌ته‌ك گۆره‌ى ره‌وش و بیروبۆچوونێن خوه به‌رنامێ خوه یێ بجهئینانا ئاسایشا خوه یا نه‌ته‌وه‌یى دادنیت كو سیاسه‌تا ده‌وله‌تێ یه، هه‌مى ده‌وله‌ت وه‌كو ئێك بیرناكه‌ن، له‌وان وه‌كو ئێك به‌رنامان دانان، تنێ ده‌وله‌تێن زلهێز و ته‌ماع و تموح بیركرنێن جیۆپۆلیتیكى دكه‌ن د دانانا سیاسه‌تا ده‌وله‌تا خوه‌دا وه‌كو وه‌لاتێن ئێكگرتیێن ئه‌مریكى و رۆسیا و به‌ریتانیان و فه‌ره‌نسا و هنه‌كێن دیتر و هنده‌ك ده‌وله‌تێن دى هه‌نه هه‌لسوكه‌وتێ جیۆپۆلیتیكى هه‌نه وه‌كو توركیا و ئیران، هه‌روه‌سا ئه‌و رێخستنێن سیاسى یێن ره‌هه‌ندێن هه‌رێمایه‌تى و جیهانى هه‌ین وه‌كو هنده‌ك رێكخستنێن ئیسلامى د هه‌مان خان دانه، ئانكو ئه‌م دشێین بێژین هه‌ر ده‌وله‌ته‌ك و رێكخستنه‌كا هه‌لسوكه‌وته‌كى بكه‌ت بۆ به‌رفره‌هكرنا سنۆرێ ده‌ستهه‌لاتا خوه یان سه‌پاندنا هه‌ژموونا خوه ل ده‌رڤه‌ى جوگرافیا وێ یا دانپێداى ئه‌و یا تیۆرێن جیۆپۆلیتیكى بجهدئینیت و هه‌لسوكه‌وتێ ئمپریالزمى دكه‌ت!، دبیت مرۆڤى هاى ژێ بیت هنده‌ك ده‌وله‌ت و هێزێن جیهانێ ل ڤێره و وێراهه به‌حسێ پرانسیب و بهایێن مرۆڤى بكه‌ن لێ هه‌ر ئه‌و بخوه ژى ده‌مێ به‌رژه‌وه‌ند هاتنه پێش وان پرانسیب و بهایان ژ بیر دبه‌ن و كارى پێناكه‌ن!، واته به‌رژه‌وه‌ندیا ده‌وله‌تێ ل سه‌ر هه‌ر به‌رژه‌وه‌نده‌كا دیتر دایه. ل مێژوویا هه‌ڤچه‌رخا ڤێ ده‌ڤه‌رێ و ب تایبه‌تى پشتى جه‌نگێ جیهانیێ ئێكێ و دروستبوونا دو بلۆكێن جیهانى، دێ بینین هه‌ڤركى د ناڤبه‌را وان بلۆكان ل سه‌ر ده‌ڤه‌رێ خورت بوو و ده‌وله‌تێن نوو هاتن چێكرن و رێكخستنێن سیاسى هاتن دامه‌زراندن و بزاڤێن رزگاریخواز سه‌رهلدان و شۆره‌ش و كۆده‌تایێن له‌شكرى به‌رپابوون، دیتنه‌ك ژیرانه بوو وان دیاردێن سیاسى و جڤاكى دێ خۆیاكه‌ت ئه‌ڤه ململانه‌كا جیۆپۆلیتیكیه پێناڤى به‌رژه‌وه‌ندیێن ئابوورى و ئاسایشێ، گه‌ل و بزاڤێن سیاسیێن ده‌ڤه‌رێ یێ پێش جه‌مسه‌رێن جیهانێ ڤه ململانێ دكه‌ن و هه‌ر ئێك ژوان خوه هه‌ڤسه‌نگه‌ر دگه‌ل بلۆكه‌كى ژوان دبینیت، ده‌وله‌تێن زلهێز ژى ژبۆ بجهئینانا ئامانجێن خوه هه‌مى ماكینێن خوه یێن سیاسى و له‌شكرى و هه‌والگیرى و ئابوورى و زانستى و ته‌كنولۆجى و میدیایى و ره‌وشه‌نبیرى دكه‌نه د خزمه‌تا وان ئارمانجان دا، و ملله‌تێن بنده‌ست و ده‌وله‌تێن لاواز ژى ژبه‌ر هۆكارێن بیروباوه‌ر و ئارمانجێن تایبه‌ت و حه‌زێن ئازادیێ و بێ رێیا خوه سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل دكه‌ن و هنده‌ك جاران ئارمانجێن وان ژى بجهدهێن و هنده‌ك جاران ژى دبنه قوربانى به‌رژه‌وه‌ندیێن مایتێكه‌ران و داگیركه‌ران!. بلۆكێ رۆژائاڤا ب هه‌ڤپه‌یمانا خوه یا ناتۆ ڤه نه‌خشێ جوگرافیا سیاسى ل ئورۆپا رۆژئاڤا و ل رۆژهه‌لاتا ناڤین دانا، لێ بلۆكێ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى ب هه‌ڤپه‌یمانا خوه یا وارشۆ ڤه نه‌خشێ جوگرافیا سیاسى ل ئورۆپا رۆژهه‌لات و ل ناڤه‌راستا ئاسیا د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌دا دانا، هه‌ردو ده‌ڤه‌رێن جوگرافى بیاڤێ ده‌ڤه‌را زیندى و دلێ جیهانێ بخوه‌ڤه دگرن و بۆ هه‌ردو بلۆكان هه‌ردو ده‌ڤه‌ر گه‌له‌ك دگرنگن ژبه‌ر ته‌ماعیا به‌رفره‌هبوونێ، له‌وان ئه‌ڤ زلهێزه ل وان سنووران نه راوه‌ستان یێن بۆ خوه داگیركرن ورژێمێن نوكه‌ر بخوه‌ڤه چێكرین، به‌لێ ته‌ماعیا ده‌ڤه‌رێن ژێر هه‌ژموونا هه‌ڤركێن خوه دكرن ل پشت كێشوه‌ر و ئوقیانۆسا ژى بۆ مه‌ره‌مێن ئاسایشێ و تێكدانا سه‌قامگیریێ و هه‌رشه‌كرنێ ل سه‌ر هه‌ڤدوو و مه‌به‌ستێن دیتر!، ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى خوه گه‌هانده كۆبا ل كێشوه‌رێ ئه‌مریكا باكۆر و ڤه‌نزویلا و چه‌ندین وه‌لاتێن دى ل ئه‌مریكا باشۆر و ل به‌رامبه‌ر وێ ژى ئه‌مریكا هه‌ڤپه‌یمانێن وێ كۆمه‌كا ده‌وله‌تێن تاگیر ل سه‌ر سنۆرێ ئێكه‌تیا س=ۆڤیه‌تى چێكرن وه‌كو توركیا و ئه‌فغانستان و كۆریا باشۆر و هنده‌كێن دیتر و به‌رده‌وام مایتێكرنێن راسته‌وخوه دكاروبارێن ده‌وله‌تاندا دكرن و بناڤێ شۆره‌ش و بزاڤێن رزگاریخواز شه‌رێن چه‌كدارى دكرن و كۆده‌تایێن له‌شكرى ئه‌نجامددان.
كوردستان د ململانا هه‌رێمى ونێڤده‌وله‌تى دا
ئحسان ئامێدى
بلۆكێ رۆژئاڤا ب هه‌ڤپه‌یمانا خوه یا ناتۆ ڤه نه‌خشێ جوگرافیا سیاسى ل ئوۆپا رۆژئاڤا و ل رۆژهه‌لاتا ناڤین دانا، لێ بلۆكێ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى ب هه‌ڤپه‌یمانا خوه یا وارشۆ ڤه نه‌خشێ جوگرافیا سیاسى ل ئورۆپا رۆژهه‌لات و ل ناڤه‌راستا ئاسیا د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌دا دانا، هه‌ردو ده‌ڤه‌رێن جوگرافى بیاڤێ ده‌ڤه‌را زیندى و دلێ جیهانێ بخوه‌ڤه دگرن و بۆ هه‌ردو بلۆكان هه‌ردو ده‌ڤه‌ر گه‌له‌ك دگرنگن، ژبه‌ر ته‌ماعیا به‌رفره‌هبوونێ، له‌وان ئه‌ڤ زلهێزه ل وان سنووران نه راوه‌ستان یێن بۆ خوه داگیركرین و رژێمێن نۆكه‌ر بخوه‌ڤه چێكرین، به‌لێ ته‌ماعیا ده‌ڤه‌رێن ژێر هه‌ژموونا هه‌ڤركێن خوه دكرن ل پشت كێشوه‌ر و ئۆقیانۆسان ژى بۆ مه‌ره‌مێن ئاسایشێ و تێكدانا سه‌قامگیریێ و هه‌رشه‌كرنێ ل سه‌ر هه‌ڤدو و مه‌به‌ستێن دیتر!، ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى خوه گه‌هانده كۆبا ل كێشوه‌رێ ئه‌مریكا باكۆر و ڤه‌نزویلا و چه‌ندین وه‌لاتێن دى ل ئه‌مریكا باشۆر و ل به‌رامبه‌ر وێ ژى ئه‌مریكا هه‌ڤپه‌یمانێن وێ كۆمه‌كا ده‌وله‌تێن تاگیر ل سه‌ر سنۆرێ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى چێكرن وه‌كو توركیا و ئه‌فغانستان و كۆریا باشۆر و هنده‌كێن دیتر و به‌رده‌وام مایتێكرنێن راسته‌وخوه د كاروبارێن ده‌وله‌تاندا دكرن و بناڤێ شۆره‌ش و بزاڤێن رزگاریخواز شه‌رێن چه‌كدارى دكرن و كۆده‌تایێن له‌شكرى ئه‌نجامددان.
ل رۆژهه‌لاتا ناڤین ئه‌وا ژلایێ بلۆكێ رۆژئاڤا ڤه هاتیه دروستكرن، ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تیا به‌رێ ل بن ناڤ و درووشمێن گه‌شه‌دار هند مایێ خوه تێكر و رێخستنێن تاگیر ل هه‌مى وان ده‌وله‌تێن دروستكرى بۆ خوه لێ چێكرن حه‌تا شیاى كۆده‌تایێن له‌شكرى د چه‌ند ده‌وله‌تان دا بكه‌ت و بكه‌ته د خه‌له‌كا بلۆكێ خوه‌دا، ل مسرێ و عیراقێ و سووریا و یه‌مه‌ن و لیبیا و ئه‌فغانستانێ، لێ ئه‌مریكا ده‌ستڤالا نه راوه‌ستا به‌رده‌وام بوو ل سه‌ر مایتێكرنێن خوه حه‌تا ئه‌و ده‌وله‌ت هه‌مى هه‌رفاندین.
ئسرائیل ده‌وله‌تا ئێكانه‌یه ل ده‌ڤه‌رێ هاتیه دروستكرن هه‌موو زلهێزێن جیهانێ دانپێداى و پشته‌ڤانێى لێدكه‌ن، ژبه‌ر مه‌ره‌مێن جیۆپۆلیتیكى و بیروباوه‌رى و مرۆڤى، ئسرائیل ده‌وله‌ته‌كا بچووكه ب جوگرافیێ لێ گه‌له‌كا مه‌زنه ب هێزا خوه یا سیاسى و ئابوورى و ته‌كنۆلۆجى و له‌شكرى و رۆله‌كێ باش دبینیت د سیاسه‌تا زلهێزان دا ل ده‌ڤه‌رێ!.
ل ئورۆپا رۆژهه‌لات ئه‌وا كه‌فتیه د خه‌له‌كا بلۆكێ سۆسیالزمى دا ئه‌مریكا هند به‌رهنگاربوو حه‌تا شیاى وان ده‌وله‌تا ژ خه‌له‌كا سۆڤیه‌تى ده‌ربینیت وه‌كو هه‌نگاریا و پۆلۆنیا و چیك و سلۆڤانیا و ئه‌لمانیا د هه‌مان ده‌مدا ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تی بخوه ژى ب بلۆكێ وێ یێ سۆسیالزمى ڤه بهه‌ڕفینیت و چه‌ندین ده‌وله‌تێن دیتر ژ هه‌ژمۆنا وێ رزگاركه‌ت، ئه‌ڤجا ژى شه‌ر و ململانێ د ناڤبه‌را زلهێزێن جیهانى، رۆسیا پشتى هاتیه ڤه سه‌رخوه ژلایه‌كى ڤه و ئه‌مریكا ژلایێ دیتر ڤه درێژى كێشا ب شێوازێن جوداتر.
نها بارودۆخ ل ئه‌ڤغانستانێ هه‌تا دگه‌هیته جه‌زائیرێ مه‌ترسیداره و نه‌سه‌قامگیریه‌كا سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى تێدا هه‌یه، شه‌ر ب شێوازێن جۆراوجۆر دهێنه‌كرن، ده‌وله‌ت یێن دهه‌ڕفن، و سه‌روه‌رى لاواز دبیت، ده‌وله‌تێن مه‌زن ئه‌مریكا و رۆسیایێ یاریا ب ده‌ڤه‌رێ دكه‌ن پێناڤى ده‌ستهه‌لاتێ و سه‌پاندنا هه‌ژمۆنێ و بجهئینان ئارمانجان، ئیران و توركیا ب كه‌لچه‌رێن خوه یێن ئاینى و تایفه‌گه‌رى و شارستانى و مێژوویى ڤه و ب ره‌هه‌ندێن خوه یێن هه‌رێمایه‌تى ڤه یێن خوه دهه‌لێخن كو ئه‌و ژى یێن هه‌ین!، و ره‌وش به‌ر ب خراپتریێ یه.
ل سالا 1978 حزبا شیوعى ب پشته‌ڤانیا ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى كۆده‌تا ل سه‌ر رژیما ئه‌ڤغانستانێ كر، پاشى ئه‌مریكى هاتنه سه‌ر هێلێ و پشته‌ڤانیا گرۆپێن ئیسلامى كر، دژى حوكمه‌تا شیۆعى و ڤى شه‌رێ پێشڤه نوونه‌رێن ئه‌مریكا و سۆڤیه‌تیا ل سه‌ر عه‌ردێ ئه‌ڤغانستانێ شه‌ره‌كێ مه‌زن دكرن و قوربانیێن مه‌زن ددان، هه‌تا ل دووماهیێ حوكمه‌تا شیوعى شكاندى و هێزێن سۆڤیه‌تى و هه‌ڤالبه‌ندێن وان ده‌رێخستین ژ وه‌لاتى و بزاڤا تاله‌بان یا توندره‌و و هه‌ڤالبه‌ندێن وێ ده‌ستهه‌لات وه‌رگرتى، لێ جاره‌ك دى ب پشته‌ڤانیا رۆسیا و ده‌وله‌تێن دى ئه‌و رێخستن ل دژى ئه‌مریكیا راوه‌ستیان و كریارێن تیرۆریزمێ به‌رفره‌هكرن و خوه د ناڤ ئه‌مریكا دا ژى كرن و بۆ هۆیێ مایتێكرن و شه‌ڕه‌كێ له‌شكرى و هه‌والگیریێ مه‌زن و د ئه‌نجامدا ئه‌ڤغانستان ژلایێ ئه‌مریكا ڤه داگیركر و رژێمه‌كا تاگیر لێ دانا، لێ بارودۆخ هه‌ر سه‌قامگیر نه‌بوو و شه‌ر هه‌ر به‌رده‌وامه!.
ل سالا 1979 شۆره‌شا ئیسلامیا ئیرانێ سه‌ركه‌فت ل سه‌ر رژێما شاهى یا تاگیر بۆ ئه‌مریكا و به‌رژه‌وه‌ندیێن ئه‌مریكا لێدان، لێ كه‌یفا رۆسیا نه‌ئینا، ئیران نه‌چوو د خه‌له‌كا رۆسیا دا، وه‌كو ده‌وله‌ته‌ك سه‌ربه‌خوه خوه نیشادا و د ڤیا نموونه‌كێ تایبه‌ت ل ده‌ڤه‌رێ بجهبینیت و شۆره‌شا خوه ڤریكه‌ته هه‌مى ده‌وله‌تێن موسلمان و ده‌وله‌ته‌كا ئیسلامیا مه‌زن دروستكه‌ت، لى وێ سیاسه‌تێ قۆچانێ ل گه‌ل به‌رژه‌وه‌ندیێن زلهێزاكرن و ئێدى ئیران خسته د قه‌یرانێن سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى و شه‌رى دا. عیراق و سووریا و لیبیا و یه‌مه‌نا باشۆر د خه‌له‌كا بلۆكێ سۆڤیه‌تى دا بوون دژى ئه‌مریكا هه‌مى هاتنه هه‌لوه‌شاندن و شه‌رێن ناڤخوه‌یى و مایتێكرنێن هه‌ریمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى ئه‌و وێرانكرن.
بۆ زلهێزان به‌رژه‌وه‌ندیێن وان گرنگن، له‌وان هه‌ردو جه‌مسه‌ر ب ساناهى ده‌ستبه‌ردارى هه‌ڤالبه‌ند و دۆستێن خوه دبن و چه‌ندین ئالوگۆر د سیاسه‌ت و هه‌لویستێن خوه‌دا كرن ل سه‌ر حسێبا رژێم و ده‌وله‌تێن ده‌ڤه‌رێ یێن تاگیر. ئه‌مریكا ده‌ستبه‌ردارى ئیرانا شاهى و تونسا زه‌یندینى و مسرا مباره‌كى و یه‌مه‌نا سالحى بوو، و رۆسیا ده‌ستبه‌ردارى ئه‌فغانستانا كارملى و عیراقا سه‌دامى و لیبیا قه‌زافى بوو!.
ئه‌مریكا و ئیران یێن د ره‌وشه‌كا مه‌ترسیدار دا هه‌ر ده‌مێ په‌قیت دروسته!، لێ هه‌تا نوكه سیاسه‌تا ئه‌مریكا به‌رامبه‌ر ئیرانێ بو مه‌به‌ستا گورهۆینا هه‌لسوكه‌وتێ رژێمێ یه، نه گوهۆرینا وێ یه، و ئه‌ڤ خرڤه‌كرنا له‌شكرى و گه‌فێن شه‌رى دهێنه هژمارتن دبلۆماسه‌تا توند بۆ ترساندنا ئیرانێ و نه‌چاركرنا وێ داكو ب مه‌رجێن ئه‌مریكا رازى بیت، ئیران هشتا ب ئاشكرایى یا ركه‌به‌ریێ دكه‌ت و ژێربه‌ژێر ژى یا گفتوگویا دكه‌ت، قه‌بوولكرنا مه‌رجێن ئه‌مریكى دێ رژیما ئیرانێ ژ هه‌رفاندنێ قورتال كه‌ت لێ دێ ده‌ستێن وێ ژ ده‌ڤه‌رێ قوتكه‌ت ئه‌ڤه ژى ناگونجیت ل گه‌ل ئارمانجێن شۆره‌شا ئیسلامى و ده‌وله‌تا شیعه‌یا تایفه‌گه‌رى، ناهێت چاڤه‌رێكرن ئه‌مریكا شه‌ره‌كێ سه‌رتاسه‌رى دگه‌ل ئیرانێ بكه‌ت، و چ حازریێن ل وى ئاستى ل ده‌ڤه‌رێ نیینن، و هێزێن به‌رهنگاریا ئیرانێ ژى دبه‌رهه‌ڤ نینن و ئه‌مریكا ژى ل وى ئاستى پشته‌ڤانى بۆ نه‌كریه و ئه‌و خوه‌نیشادانێن له‌شكرى یێن ئه‌مریكى ل ده‌ڤه‌رێ تێرا شه‌ره‌كێ مه‌زن نینن، لێ چێدبیت بۆ لێدانا ئارمانجێن ده‌ستنیشانكرى بن یان هه‌ر بۆ گه‌ف و هه‌ره‌شه بن.
توركیا د بارودۆخه‌ك نه سه‌قامگیر دایه بزاڤا رزگاریخوازا كوردستانێ درێژیێ ب چالاكیێن خوه دده‌ت هێزێن به‌رهنگاریى گڤاشتنێن ناڤخوه‌یى بهێزدئێخن و فشارێن ئه‌مریكى و ئورۆپى ل سه‌ر دكاریگه‌رن، گیروگرفتێن وێ دگه‌ل ده‌وله‌تێن ده‌وروبه‌ر د مه‌زنن ب تایبه‌تى دگه‌ل سووریێ و ئارێشێن ئابوورى و ئاسایشێ د گه‌شه‌یێ دانه نه دووره ره‌وش به‌ر ب گورانكاریه‌كا دیتر ڤه بچیت و ئه‌و پێگه‌یێ ئه‌و پێ دخوریت بۆ نه‌مینیت.
وه‌سا دیاره ئه‌ڤ ده‌وله‌تێن ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ هاتین چێكرن ل سه‌د سالێن بۆرى دا یێن دهێنه لاوازكرن و هه‌لوه‌شاندن، سیاسه‌تا وێرانكرنێ و بچووككرنا ده‌وله‌تان دهێته هاژۆتن.
ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ ل ڤان چه‌ند سالێن بۆرى دا رۆسیا پێگه‌یێ خوه ل پتریا ده‌وله‌تێن ئاسیا ناڤه‌راست و ئورۆپا رۆژهه‌لات و ل ئه‌فغانستانێ و عیراقێ و یه‌مه‌نێ و لیبیا و پتریا سووریایێ ژ ده‌ستدا، نوكه یا ململانێ دكه‌ت داكو پێگه‌یێ خوه ل رۆژئاڤا سووریایێ ل سه‌ر ده‌ریایا ناڤه‌راست بپارێزیت و بهێز بكه‌ت دا كو هه‌بوونا خوه ژ ئاڤا گه‌رم بپارێزیت و بیاڤێ هاتنوچوونا خوه‌یا ده‌ریایى دابینبكه‌ت، ئه‌ڤ هه‌ڤكێشێن سیاسى ل ده‌ڤه‌رێ ب زیانا رۆسیا ته‌مام بووینه، و ئه‌مریكا تنێ ئیران ژ ده‌ستدایه ئه‌و ژى د قازانجا چ هه‌ڤركێن زلهێز دا نه‌بوویه و ده‌وله‌تێن هه‌ڤپه‌یمانێن وێ هه‌رماینه و پێگه‌یێ خوه ل ده‌وله‌تێن ئورۆپا رۆژهه‌لات و ئاسیا ناڤه‌راست و ل ئه‌فغانستانێ و ل عیراقێ و ل یه‌مه‌نێ و ل لیبیا و پارچه‌كا سووریایێ بهێزكریه‌ن و شه‌ره‌نیخ به‌رده‌وامه بۆ خورتكرنا جهێ پێ خوه و په‌یداكرنا جه پێن دیتر.
بارودۆخ وه‌سا دهێته دیتن كو ئه‌مریكا ئێدى ناهێلیت چ ده‌وله‌تێن بهێز ل ده‌ڤه‌رێ بمینن كو ببنه گه‌ف و هه‌ره‌شه ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندێن ئه‌مریكا و مه‌ترسى ل سه‌ر ئسرائیلى، و نه دهێلیت ده‌وله‌ته‌كا عه‌ره‌بى یا بهێز چێبیت ،و نه ئیران و توركیه‌كا بهێز دهێلیت!،
گه‌لۆ د ڤى ده‌ستودارى دا كوردستان به‌ر ب كیڤه؟.. كیش كوردستان؟.. كوردستانا مه‌زن، یان یا باكۆر، یان یا باشۆر، یان یا رۆژهه‌لات، یان یا رۆژئاڤا .. چ پێ نه‌ڤێت ئه‌ڤ لاوازكرن و هه‌لوه‌شاندنه د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردستانێ دایه ب هه‌مى پارچێن خوه‌ڤه.
كوردستان د ڤى بارودۆخى دا یا ململانا دانپێدانێ ب ناسناما خوه دكه‌ت داكو بشێت كیانه‌كێ مادى بخوه‌ڤه چێكه‌ت، یا شه‌رێ جوگرافیا ساسى دكه‌ت، یا خه‌باتێ دكه‌ت و قوربانیێ دده‌ت پێناڤێن مافێن خوه یێن ره‌وا و یا باش خوه نه‌كریه لایه‌نه‌ك ژ ململانا ئاینى و تایفه‌گه‌رى و هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى ل ده‌ڤه‌رێ، هه‌رێما كوردستانێ ل ئه‌نجامێ خه‌باته‌كا دوورودرێژ و قوربانیه‌كا مه‌زن و ب پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ بویه قه‌واره‌یه‌كێ فیدرالی و دانپێدانا خوه یا دستوورى و هه‌رێمایه‌تى و نێڤده‌وله‌تى هه‌یه، و به‌رب پێشڤه‌یه، و بارودۆخ د به‌رژه‌وه‌ندیا وێ دایه كو بشێت هه‌مى ده‌ڤه‌رێن كوردستانى یێن ڤه‌قه‌تیاى ڤه‌گه‌رینیته سه‌ر هه‌رێمێ، دێ باشتر بیت ده‌مێ لایه‌نێن سیاسیێن به‌رپسیار ب هه‌ڤرا د چارچووڤێ به‌رنامه‌كێ هه‌ڤگرتى دا كارى بۆ بكه‌ن، كوردستانا رۆژئاڤا ب خه‌بات و قوربانیدانا خه‌لكێ وێ و ب پشته‌ڤانیا ئه‌مریكا روه‌شه‌ك تایبه‌ت بخوه‌ڤه چێكریه، و قه‌واره‌ك سیاسى نیمچه سه‌ربخۆ پێكئینایه، و به‌ر ب پێشڤه‌چوونێ یه كو ببیت قه‌واره‌ك ده‌ستورى دانپێداى، ل كوردستانا توركیا بزاڤا سیاسى و یا چه‌كدارى یا كوردستانى یا ململانا خوه دكه‌ت دناڤ كوما قه‌یرانێن ناڤخوه‌یێن توركیا و گڤاشتنێن نێڤده‌وله‌تى، و ره‌وش ل توركیا به‌ر گورانكاریایه و دێ د به‌رژه‌وه‌ندا بزاڤا سیاسیا كوردستانێ دا بیت، و ل كوردستانا ئیرانێ ژى بزاڤا سیاسى و چه‌كدارى یا خه‌باتا خوه دكه‌ن و چاڤه‌رێى ریدانێن مه‌زنن كو ب ده‌رفه‌ت ببینن ده‌ستكه‌فتیه‌كێ نه‌ته‌وه‌یى بده‌ستخوه‌ڤه بینن.
ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن كوردستانێ ده‌ستهه‌لاتدارێن ناڤه‌ندى بوونه و سیاسه‌تێن ده‌وله‌تێن مه‌زن ل ده‌ڤه‌رێ بچیككرنا ده‌وله‌تان و لاوازكرنا ده‌ستهه‌لاتدارانه، عیراق و سووریا هاتینه بچووككرن و لاوازكرن و بێ سه‌روه‌رى كرن، و پارچێن كوردستانێ ل وان ده‌وله‌تان قه‌وارێن تایبه‌ت بخوه‌ڤه چێكرینه و نوكه گه‌را ئیران و توركیا نه، گڤاشتنێن ئابوورى و سیاسى یێ كارتێكرنا خوه لێ دكه‌ن و ئه‌ڤه ژى د به‌رژه‌وه‌ندیا بزاڤا سیاسیا كوردستانێ دانه، له‌وان دهێته پیشبینیكرن سه‌رده‌مێن بهێن دا گوهۆرین د به‌رژه‌وه‌ندیا كوردستانێ دا روو بده‌ن و دڤێت كوردستان بۆ وان پێشهاتان خوه به‌رهه‌ڤ كه‌ت، دا وێ ده‌رفه‌تێ باشتر د به‌رژه‌وه‌ندیا دۆزا خوه‌یا نه‌ته‌وه‌یى دا بجهبینیت.
هنده‌ك ئیستگه‌ه ژ په‌یوه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ و فه‌ره‌نسا
ئیحسان ئامێدى
فه‌ره‌نسا ئیك ژ ده‌وله‌تێن زلهێزێن جیهانێ یه و ئه‌نداما هه‌رده‌ما جڤاتا ته‌ناهیا نێڤده‌وله‌تى یه و دامه‌زرێنه‌را ئیكه‌تیا ئورۆپى یه و ئه‌ندام گه‌له‌ك كۆمبه‌ستێن نێڤده‌وله‌تى یه و ئیك ژ ده‌وله‌تێن ب هێزه ژ لایێ سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى ڤه و دهێت هژمارتن ده‌وله‌تا ئێكێ ب زه‌نگینیێ ل ئورۆپا و یا چارێ ل جیهانێ و ده‌وله‌تا دوێ یه ب سلكێ دیبلۆماسى و رۆلێ وێ ژ كه‌ڤندا و نوكه ژى ل سه‌ر ئاستى جیهانێ یێ بهێز و كارایه.
فه‌ره‌نسا ده‌وله‌ته‌كا كۆماریا دیمۆكراتیا ده‌ستوورى یه، دهێته نیاسین ده‌وله‌ته‌كا پێشكه‌فتى یا پیشه‌سازى و ره‌وشه‌نبیرى و گۆزارى و چاڤدێریا بهایێن مرۆڤى و شارستانى ل جیهانێ دكه‌ت.
بۆ مه كوردان فه‌ره‌نسا گرنگیه‌ك مه‌زن هه‌یه ل سه‌رده‌مێ شه‌رێ جیهانیێ ئیكێ و تا نوكه ب هه‌لویستێن وێ یێن ژێكجودا، چونكى فه‌ره‌نسا لایه‌نێ سه‌ره‌كى بوو ل ریكه‌فتنێن سایكس پیكۆ ل سالا 1916 و سان ریمۆ سالا 1920 و سیڤه‌ر سالا 1920 و لۆزان سالا 1923 و د ئه‌نجامدا كوردستانا ل بن ده‌ستێ توركیا كره سێ پارچه و هه‌ر پارچه‌ك ب ده‌وله‌ته‌كا نوى چێكریڤه گرێدا!.
كورد پشكداربوون ل كۆنگرێ ئاشتیێ ل پاریسێ ل سالا 1920 ب شانده‌كێ نه‌فه‌رمى،
فه‌ره‌نسا چ هه‌لویست ل به‌رامبه‌ر كوردستانێ هه‌بیت فه‌ره‌نسا ده‌وله‌ته‌ك گرنگ و كاریگه‌ر و كارا یه ل ئاستێ جیهانێ له‌وان بۆ كوردستانێ ژى ئه‌و گرنگى هه‌یه، ژبه‌ر هندێ هه‌رده‌م به‌رپرسێن كوردستانێ و بزاڤا وێ یا سیاسى یا هه‌ولداى خوه نێزیكى فه‌ره‌نسا بكه‌ن و پشته‌ڤانیا وێ بۆ دۆزا كوردستانێ ب ده‌ستخوه‌ڤه بینن و خویندكارێن كورد ل زانكۆیێن وان بخوینن و چالاكیێن رێكخراوه‌یى بكه‌ن. به‌راهیا په‌یوه‌ندیێن فه‌رمى یێن كوردى ـ فه‌ره‌نسى ڤه‌دگه‌ریت بۆ سه‌رده‌مێ شارل دیگۆلى ل سالێن شیستاندا ده‌مێ بارزانیێ نه‌مر نامه‌ك بۆ هنارتى داكو كه‌رستێن له‌شكرى بۆ حوكمه‌تا عیراقێ یا وى سه‌رده‌مى نه‌هنێریت!، و پشتى دامه‌زراندنا كۆمبه‌ستا سۆسیال دیمۆكرات هنده‌ك رێكخستنێن كوردستانى تێدا هاتن وه‌رگرتن و ب سه‌ركه‌فتنا پارتا سۆسیالستا فه‌ره‌نسى ب سه‌رۆكاتیا فرانسۆ میترانى د هه‌لبژارتنان دا ل سالا 1981 ده‌لیڤه‌ك باشتر روخسا بۆ دروستكرنا په‌یوه‌ندیێن فه‌ره‌نسى كوردستانى، و رۆلێ خێزانا وى دانیال میترانى كارابوو د ڤى بیاڤى دا، هه‌روه‌كو ل سالا 1989 كۆنگره‌ك ل پاریسێ ل سه‌ر بكارئینانا چه‌كێ كۆمكۆژ به‌ستى و ره‌ڤه‌نده‌كا كوردستانێن قوربانیێن ئه‌نفالان ڤه‌حه‌واندین.
پشتى سه‌رهلدانا 1991 و كۆچا ملیۆنى رۆلێ فه‌ره‌نسا یێ سه‌ره‌كى بوو، بۆ ده‌رئینانا بریارا 688 ل 5/4/1991 یا جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى بۆ پاراستنا خه‌لكێ كوردستانێ و دانانا سنۆره‌كى بۆ سیاسه‌تێن سه‌ركوتكه‌رێن رژێما دكتاتۆریا سه‌دامى، و بۆ چێكرنا ده‌ڤه‌را ئارام و ڤه‌گه‌ریانا كۆچبوویا بۆ سه‌ر جهێن خووه و دروستبوونا هه‌رێما كوردستانێ.
ل دامه‌زراندنا هه‌رێما كوردستانێ هه‌تا نوكه هه‌ڤبه‌ندیێن هه‌رێمێ و فه‌ره‌نسا ل ئاسته‌ك پر باش دایه، فه‌ره‌نسا قونسلخانه‌یه‌كا فه‌رمى ل هه‌رێمێ هه‌یه و هه‌رێمێ ژى نوونه‌راتیا خوه ل فه‌ره‌نسا هه‌یه، و رۆلێ سه‌رۆك بارزانى دڤى بیاڤى دا یێ كاریگه‌ره، چونكى بارزانى سه‌ركرده‌ك خۆشتڤیه ژ لایێ خه‌لك و حوكمه‌تا فه‌ره‌نسا ڤه و ژلایێ پرۆتوكۆلى ڤه سه‌ره‌ده‌ریا سه‌رۆك ده‌وله‌تان دگه‌لدا دهێته كرن و هه‌رده‌م یێ نێزیكى سه‌رۆكێن فه‌ره‌نسى یه.
بۆ جارا ئێكێ سه‌رۆك بارزانى وه‌كو سه‌رۆك ده‌وله‌ت ل كۆچكا ئیلیزێ ژ لایێ سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا نیكۆلاى ساركۆزى ڤه ل سالا 1910 هاته پێشوازیكرن و چه‌ندین رێكه‌فتنیێن سیاسى و ئابوورى و روشه‌نبیرى و له‌شكرى هاتن كرن و ئه‌ڤه ڤه‌گوهاستنه‌كا جۆرى بوو د په‌یوه‌ندیێن دیبلوماسیه‌تا كوردستانێ دا و رێخۆشكه‌ر بوو بۆ درێژه‌پێدانا ڤان په‌یوه‌ندیان ل ئاستێن بلند.
پشتى سه‌رهلدانا ده‌وله‌تا ئیسلامى ل عیراق و شامێ (داعش) ل سالا 1914 مه‌ترسیه‌كا مه‌زن كه‌فته سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ، لێ په‌یوه‌ندیێن كوردستانێ و فه‌ره‌نسا رۆله‌كێ كاریگه‌ر دیت بۆ ژناڤبرنا مه‌ترسیێن داعش و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا فرانسوا هۆلاند خۆیا كر، كو دۆستێ راسته‌قینه‌یێ هه‌رێما كوردستانێ یه، د وان سێ سالێن مه‌ترسیدارێن شه‌رێ دژى داعش، پێنج دیدارێن سه‌رۆكاتیێ د ناڤبه‌را سه‌رۆك بارزانى و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا دا هاتن ئه‌نجامدان، سێ جاران سه‌رۆك بارزانى و شاندێن دگه‌لدا ژلایێ سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا فرانسوا هۆلاند ل كۆچكا ئیلێزێ ل سالێن، 2015 و 2016 و 2017 هاتنه پێشوازیكرن، و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا و شاندێن دگه‌لدا دو جاران سه‌ره‌دانا هه‌رێما كوردستانێ كرن و ژ لایێ سه‌رۆك بارزانى ڤه هاتن پێشوازیكرن ل سالێن 2014 و 2017. هه‌روه‌سا دو جاران كۆچكا ئیلیزێ پیشوازیا شاندێن وه‌زاره‌تا پیشمه‌رگه‌ى كریه ل سالێن 2015 و 2016 ئێدى دانوستاندن به‌رده‌وام بوون ل هه‌مى ئاستان د ناڤبه‌را وه‌زاره‌تا پێشمه‌رگه‌ى ل هه‌رێما كوردستانێ و وه‌زاره‌تا به‌رگریا فه‌ره‌نسا و چه‌ندین رێكه‌فتنێن له‌شكرى و چه‌كدارى و فیركرنێ و هه‌والگیرى و هاریكاریێن دیتر لێ كه‌فتن و ئاماده‌بوونه‌كا له‌شكریا فه‌ره‌نسى ل هه‌رێما كوردستانێ چێبوو.
ده‌مێ هێشا چه‌كدارێن داعش چێبووى بۆ سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر زوى سه‌رۆك بارزانى په‌یوه‌ندیه‌كا تلفرنى ب دۆستێ خوه، سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسى كر و مه‌ترسیا بارودۆخى بۆ رۆنكر هه‌ر زى سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا بریاردا هاریكاریێن له‌شكرى و ته‌قه‌مه‌نى ب گه‌هنه هێزێن پێشمه‌رگه‌ى و فرۆكه‌یێن وان یێن شه‌ركه‌ر پشكداربن ل گه‌ل فرۆكێن ئه‌مریكى بۆ لێدانا بنگه‌هێن داعش و راگرتنا هێرشا وان و ڤێ پشته‌ڤانیا فه‌ره‌نسا رۆله‌كێ كارا هه‌بوو بۆ گوهۆرینا ترازیا هێزا د به‌رژه‌وه‌ندیا پیشمه‌رگه‌ى دا.
ل سێ سالێن شه‌رێ دژى داعش، فه‌ره‌نسا وه‌كو ده‌وله‌ت و دامه‌زاراو خوه ب دۆسته‌كێ راسته‌قینه‌یێ هه‌رێما كوردستانێ نیشا دا و هه‌مى جۆرێن هاریكاریێ پێشكێشى هه‌ریما كوردستانێ كرن دا خووه راگریت و سه‌ربكه‌ڤیت، ده‌مێ پیشمه‌رگه‌ى ب سه‌رۆكاتیا بارزانى شیاى خۆراگریت و قاره‌مانانه به‌رگریێ ژ كوردستانێ بكه‌ت، ڤى هه‌لویستێ پێشمه‌رگه‌ى سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسى هاندا كو سه‌ره‌دانا كوردستانێ بكه‌ت دا كو موكومیا په‌یوه‌ندیێن فه‌ره‌نسى ـ هه‌رێما كوردستانێ خۆیا بكه‌ت و دگه‌ل هه‌ڤالێ خوه سه‌رۆك بارزانى راوه‌ستیت و پشته‌ڤانیا وى و پێشمه‌رگه‌ى و گه‌لێ كوردستانێ بكه‌ت د ڤان بارودۆخان دا. هۆسا سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ب دو سه‌ردانان هاته كوردستانێ و ب گه‌رمى ژ لایێ سه‌رۆك بارزانى ڤه هاته پێشوازیكرن و ڤێ سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا سه‌رنجا كۆمه‌كا ده‌وله‌تێن دیتر راكێشا كو گرنگیه‌كا مه‌زنتر ب هه‌رێما كوردستانێ بده‌ن و ره‌وشا كوردستانێ به‌ر ب باشتر بچیت.
فه‌ره‌نسا وه‌كو ده‌وله‌ته‌ك زلهێز و ئه‌نداما هه‌رده‌ما جڤاتا ئاسایشا نێڤده‌وله‌تى و دۆسته‌كێ باشێ گه‌لێ كوردستانێ و سه‌رۆك بارزانى پێشبینى لێ دهاته‌كرن كو بهێزتر و ب ئاشكرایى پشته‌ڤانیا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت بۆ ئه‌نجامدانا راپرسینى و بریاردان ل سه‌ر چاره‌نڤیسێ خوه، فه‌ره‌نسا وه‌سا نیشا دا كو راپرسین مافه‌كێ سروشتی و ره‌وایێ كوردانه لێ باشتر ددیت ئه‌ڤ بابه‌ته ل گه‌ل حوكمه‌تا فیدرال ل عیراقێ ب رێكه‌فتن بهێته‌كرن، لێ وه‌كو عیراق ل به‌ر نه‌هاتى ژ به‌ر عه‌قلیه‌تا شۆفینى و تایفه‌گه‌رى و گوشارێن ده‌وله‌تێن هه‌ڤسویان و گه‌لێ كوردستانێ بریارا خوه بجهئینا و ل 25/9/2017 راپرسین هاته‌كرن و سه‌ركه‌فتن ب ئه‌نجامێ پتر ژ 93% به‌لى بۆ سه‌رخوه‌بوونێ ب ده‌ستڤه‌ئیناى هژیانه‌ك ب بارودۆخى كه‌فت و گوشارێن ئابوورى و سیاسى و له‌شكرى كه‌فتنه سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ حوكمه‌تا عیراقێ هێرشه‌كا له‌شكرى كره سه‌ر كوردستانێ و پێشبینیا مه‌ترسیێن مه‌زن لێهاته‌كرن، لێ ب قاره‌مانى و خۆراگریا پێشمه‌رگه‌ى ره‌وش هاته راگرتن، و رۆلێ فه‌ره‌نسا ژى تێدا هه‌بوو.
فه‌ره‌نسا دو هه‌لویست هه‌بوون ئێك سه‌باره‌ت ب ژڤانێ ئه‌نجامدانا ریفراندۆمێ كو هه‌ولدا گیرۆكه‌ن نه‌مازه پرسا تمامبوونا ویلایه‌تا سه‌رۆك فرانسوا هۆلاند هه‌بوو و هه‌لبژارتنا سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا یێ نوى ل پێش بوو، و هه‌لویستێ دى ئه‌و ژى هنارتنا ب ده‌هان دیبلۆماسى و په‌رله‌مانیێن فه‌ره‌نسى بوون، بۆ هه‌ولێرێ ژبۆ پشته‌ڤانیكرنێ ل ریفراندۆمێ ل ژڤانێ وێ یێ دیاركرى دا.
لێ ده‌مێ حوكمه‌تا عیراقێ هێرش كریه سه‌ر هه‌رێما كوردستانێ و هه‌ولداى ڤێ سه‌ربۆرێ ژناڤببه‌ت فه‌ره‌نسا ده‌ستبه‌ردارى ئه‌ركێ خوه نه‌بوو به‌رامبه‌ر كوردستانێ، هه‌ر زى نوونه‌رێ فه‌ره‌نسا ل نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى ل 19/چریا ئێكێ/2017 پرۆژێ راگرتنا شه‌رى ل سه‌ر كوردستانێ دانا سه‌ر مێزا گفتوگۆیان، لێ یا سه‌یر به‌ریتانیا ڤیتۆ بكارئینا داكو ئه‌و پرۆژه سه‌رنه‌گریت د وه‌خته‌كى دا كو به‌غدا و ته‌هران و ستانبول و له‌ندن نیازێن خراب هه‌بوونه كو ره‌وشێ وه‌سا بهێلن هه‌تا له‌شكرێ عیراقێ بشێت ده‌ستێ خوه دانیته سه‌ر هه‌ولێرێ و ڤێ سه‌ربۆرێ ژناڤببه‌ن!، به‌لێ فه‌ره‌نسا ب ڤێ پیلانێ دزانى ژ به‌ر هندێ یا رژدبوو ل بنگه‌هێن نیڤده‌وله‌تى كو قه‌بوول ناكه‌ت ب چ ره‌نگان سه‌ربۆرا هه‌رێما كوردستانێ ژناڤ بچیت و له‌شكرێ عیراقێ هه‌ولێرێ داگیركه‌ت، چونكى دكه‌ڤیته ده‌ڤه‌را ئارام و دژى فرین یا كو فه‌ره‌نسا چێكرى و دپارێزیت. كۆچكا ئیلێزێ په‌یوه‌ندى ب سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ كرن و پشتراستیه‌ك دا كاربده‌ستێن هه‌رێمێ كو ناهێلن ره‌وش خراپتر لێبهێت، و فه‌ره‌نسا ده‌وله‌تا به‌راهیێ بوویه كو ل بانگا سه‌ركردایه‌تیا كوردى هاتى، هه‌ر ل چریا ئێكێ یا وێ سالێ ده‌مى حه‌یدر عه‌بادى سه‌رۆك وه‌زیرێن عیراقێ چاڤ ب سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا كه‌فتى داخواز ژ سه‌رۆك فه‌ره‌نسا كر كو خوه نێزیكى سه‌ركردایه‌تیا هه‌رێما كودستانێ نه‌كه‌ت و سه‌ركرده‌یێن فه‌ره‌نسى دیدارێ دگه‌ل سه‌ركرده‌ێن كوردان نه‌كه‌ن و ل به‌رامبه‌ر وێ عیراق یا ئاماده‌یه هه‌مى به‌رژه‌وه‌ندین ئابوورى بده‌ن كۆمپانیێن فه‌ره‌نسى، به‌لێ به‌رسڤا فه‌ره‌نسا وه‌كو بروسیه‌كێ بوو ئێكسه‌ر پشتى چه‌ند رۆژان سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ماكرۆنى داخوازنامه‌كا فه‌رمى بۆ سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ نێچیرڤان بارزانى هنارت داكو سه‌ره‌دانا فه‌ره‌نسا بكه‌ت و سه‌رۆكێ فه‌ره‌نسا ل كۆچكا ئیلێزێ پێشوازیا وى كر و سه‌رۆك وه‌زیرێن هه‌رێما كوردستانێ شیا دڤێ سه‌ره‌دانێ دا وێ ئابلۆقا دبلۆماسى ل سه‌ر هه‌رێمێ بشكێنیت و ده‌رگه‌هێن جیهانێ به‌رامبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كه‌ته‌ڤه، و ب ڤێ چه‌ندێ فه‌ره‌نسا خۆیاكر كو دۆستا كوردانه كى سه‌رۆكێ وێ بیت.
ل سالا 1991 رۆلێ وێ یێ سه‌ره‌كى بوو، بۆ چێكرنا ده‌ڤه‌را ئارام و دامه‌زراندنا هه‌رێما كوردستانێ.
ل سالا 2014 پشكداریه‌كا راسته‌وخوه یا سیاسى و له‌شكرى كر بۆ پاراستنا هه‌رێما كوردستانێ ژ هێرشا رێكخراوا تیرۆرستیا داعش
و ل سالا 2017 ده‌مێ نه‌هێلاى به‌غدا و ته‌هران و ستانبول سه‌ربۆرا هه‌رێما كوردستانێ ژناڤ ببه‌ن و ئابلۆقا سه‌پاندى ل سه‌ر كوردستانێ شكاند و ده‌رگه‌هێن په‌یوه‌ندیێن جیهانى و هه‌رێما كوردستانێ ڤه‌كرینه ڤه.
نها ژى په‌یوه‌ندیێن فه‌ره‌نسا و هه‌رێما كوردستانێ گه‌له‌ك دباشن و قونسلخانا وان ل هه‌ولیرَێ پا پر بزاڤ و چالاكیه هه‌روه‌كو بزاڤ و چالاكیێن نوونه‌راتیا هه‌رێما كوردستانێ و ره‌ڤه‌ندا كورد ژى ل فه‌ره‌نسا گه‌له‌ك د باش، و وه‌سا دهێت پێشبینیكرن كو ئه‌ڤ په‌یوه‌ندیه دێ د گه‌شه‌یێ دا بن و فه‌ره‌نسا دێ هه‌ر پشته‌ڤانا مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كوردستانێ بیت.
پێشمه‌رگه هیمایێ سه‌رفرازیا ملله‌تى
ئحسان ئامێدى
پێشمه‌رگه په‌یڤه‌كا پیرۆزه ل ده‌ف هه‌ر كوردپه‌روه‌ره‌كى، ئه‌ڤه زاراڤه‌كێ سیاسى و له‌شكرى و جڤاكى یه بۆ وان كه‌سان دهێت گۆتن یێن به‌رهه‌ڤ بن گیانێ خوه گۆرى گه‌ل و وه‌لاتێ خوه بكه‌ن پێناڤى ئازادیێ و مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كوردستانێ. پێشمه‌رگه ئه‌و ناڤێ هه‌ڤال جێمك ل گه‌ل شۆره‌ش و بزاڤا رزگاریخوازا كوردستانێ و بوویه ناسنامه‌كا دیترا كوردستانێ و هه‌رده‌مێ ناڤێ كوردستانێ یان یێ شۆره‌شێ یان یێ بزاڤا رزگاریخوازا كوردستانێ دهێت گوتن ده‌ملده‌ست ناڤێ پێشمه‌رگه‌ى دهێته پێش و جهێ خوه د گه‌لدا دكه‌ت، چونكى ب هێزا پێشمه‌رگه‌ى شۆره‌شى دهێته ئه‌نجامدان و بزاڤا رزگاریخوازا چه‌كدارى دهێته‌كرن و كوردستان دهێته رزگاركرن و هه‌ر ب وێ هێزێ وه‌لات دهێته پاراستن. ب درێژاهیا مێژوویا سیاسیا كوردستانێ، پێكهاتێن جڤاكیێن كوردستانێ هێزێن خوه یێن چه‌كدار هه‌بوونه بۆ پێكئینان و به‌رفره‌هكرن و پاراستنا قه‌وارێ خوه، لێ ئه‌ڤ ناڤێ پیرۆز هینگى هاته بكارئینان ده‌مێ ئه‌ڤ هێزه هاتینه پێكئینان و رێكخستن بۆ مه‌به‌ستا رزگاركرنا كوردستانێ و پاراستنا وێ، ب واته‌كا دى ناڤێ پێشمه‌رگه د فه‌رهه‌نگا سیاسى دا ڤه‌دگه‌ریت بۆ سه‌رده‌مێ كۆمارا كوردستان و هێڤه‌تر و ئه‌ڤ ناڤه ئێدى بۆ پیرۆزترین و شرینترین ناڤ د ناڤ كوردپه‌روه‌ران دا و بوو زاراڤه‌كێ له‌شكریێ جیهانى. هه‌لبه‌ت كه‌س وه‌كو پێشمه‌رگه‌ى نزانیت كا ئه‌ركێ وى چه‌ندى پیرۆزه و چه‌ندێ ب زه‌حمه‌ت و چه‌ندێ گرانه، نه هه‌ما ناڤلێئینانا ناڤه‌كێ خۆشه، به‌لێ ئه‌ركێ ریبریبوونا مرنێ یه پێناڤى ئازادیێ و سه‌رفرازیێ، ئه‌و كه‌ته مرۆڤن یێن ڤى ئه‌ركى ل سه‌ر ملێن خوه دانن و دشێن بجهبینن، ئه‌ڤه ئه‌و مرۆڤن یێن باوه‌ریه‌كا موكوم ب دۆزا گه‌لێ خوه هه‌ى و حه‌ز ژ ملله‌تێ خوه دكه‌ن پتر ژ خوه، و ژبلى بیروباوه‌ران وێره‌كیێ و مێرانیێ ژى بخوه‌ڤه هه‌دلگرن. مێژوویا پر سه‌روه‌ریا ملله‌تێ مه ب خه‌بات و كارێ هێزا پێشمه‌رگه‌ى هاتیه تۆماركرن، ئه‌و چه‌له‌نگیێن له‌شكرى و داستانێن قاره‌مانانه ب وێره‌كى و مێرانیا پێشمه‌رگه‌ى هاتینه تۆماركرن، شه‌رێن رزگاركرنا كوردستانێ و پاراستنا وه‌لاتى ب خۆراگرى و قاره‌مانیا پێشمه‌رگه‌ى هاتینه كرن، نها ژى گرانترین ئه‌رك ل سه‌ر ملیێن وانه چ ل به‌رۆكێن شه‌رێ پاراستنا هه‌رێمێ دا بن چ د به‌رهه‌ڤیێ دابن ژبۆ رزگاركرنا ده‌ڤه‌رێن كوردستانێ و جێگیركرنا سنۆرێن هه‌رێمێ. ناڤوده‌نگیا پێشمه‌رگه‌ى ل شۆره‌شا ئیلۆنا نشتیمانى ب سه‌رۆكاتیا بارزانیێ نه‌مر ب به‌رفره‌هى و ب باشى و جوانى به‌لاڤبوو ژ به‌ر وان چه‌له‌نگیێن له‌شكریێن قاره‌مانانه یێن پێشمه‌رگه‌ى ئه‌نجامداین و وان گۆرى و قوربانیێن پێشكێشكرین و ئه‌و ئه‌ركێ نشتیمانى و نه‌ته‌وایه‌تى یێ بجهئیناى له‌وان بارزانیێ نه‌مر فه‌رمۆیه:(پێشمه‌رگه وه‌كو پێدڤیه‌كا نه‌ته‌وه‌یى و مێژوویى دروستبوویه و بوویه هێزه‌كا مه‌زن ژبۆ به‌ره‌ڤانیكرنێ ژ مافێن كوردان)، و ل شۆره‌شا گولانا نشتیمانى پیرۆزیا ناڤێ پێشمه‌رگه‌ى مه‌زنتر لێهات، چونكى قووناغه‌كا سه‌خت و دژوارتر و ب زه‌حمه‌تتر برێڤه‌بر و ئه‌ڤ پیرۆزیه پتر لێهات ل سه‌رهه‌لدانێ ده‌مێ هه‌مى پێكهاتێن ملله‌تى ب هه‌ڤرا مل ب ملێ پێشمه‌رگه‌یێ قاره‌مان خوه ب پێشمه‌رگه زانى و سه‌هلدان دژى داموده‌زگه‌هێن داگیركه‌ر و سه‌ركوتكه‌رێن رژێما دكتاتۆرى كرى و كوردستان رزگاركرى و ل سه‌رده‌مێ شه‌ڕێ ئازادیا عیراقێ و روخاندنا رژێما دكتاتۆرى پێشمه‌رگه چوو د ناڤ هه‌یڤپه‌یمانه‌كا نێڤده‌وله‌تى دا ژبوونا دیمۆكراتیه‌تێ و فیدرالیه‌تێ و ل سه‌ر ده‌مێ شه‌رێ دژى داعش پیشمه‌رگه بوونه پشكه‌كا كارا و سه‌ركێ د هه‌ڤپه‌یمانیا نێڤده‌وله‌تى یا دژى داعش و رزگاركرن و پاراستنا كوردستانێ، و په‌یوه‌ندیێن له‌شكریێن راسته‌وخوه ل گه‌ل پێكهاتێن له‌شكرى وان ده‌وله‌تان گرێدان، و پێشمه‌رگه بوونه هێزا جیهانیا سه‌ره‌كى ل گۆره‌پانا شه‌رێ دژى داعش و ب هێز و باوه‌رى و گۆرى و قوربانیا خوه شیان شكۆیا داعش بشكێنن و مه‌ترسیا وان ژناڤببه‌ن. ناڤێ پێشمه‌رگه‌ى پیرۆز و خۆش و شرینه، لێ ئه‌ركێ وى ب زه‌حمه‌ت و مه‌زن و گرانه، هه‌ر هند نینه ناڤێ خوه تۆماركه‌ت و تڤه‌نگ وه‌رگریت و بچیته سه‌ر ئه‌ركێ خوه!. به‌لێ ئه‌نجامدانا وى ئه‌ركى مه‌زنترین باوه‌رى و وێره‌كى و به‌رهنگاربوونه به‌رامبه‌ر هه‌مى جۆرێن ریبریبوونێن مه‌ترسیێ ل سه‌ر ژیانا وى چێدكه‌ن، شه‌هیدبوون، برینداربوون، گرتن، ئاسێبوون، برسیبوون، تێهنیبوون، سه‌رمابوون، گه‌رمابوون، پێڤه‌دان، كه‌فتن، هێرش، به‌ره‌ڤانى، ترس، ره‌ڤ، گرتن و ده‌ربه‌ده‌ركرنا كه‌سوكارا و ….هتد گه‌ف و مه‌ترسیێن هه‌ین و بۆ چێدبن، لێ پێشمه‌گه ل به‌رامبه‌ر دۆزا گه‌لێ خوه تنێ بیر ل ئازادیێ دكه‌ت و دزانیت به‌رهه‌مێ ئازادیێ ژى قوربانیدانه و خوه دبینیت سووارێ مه‌یدانا سه‌رفرازیى و ریبرێ هه‌مى مه‌ترسى و دژمن و داگیركه‌رێن كوردستانێ ب هه‌مى شیانێن وانێن له‌شكرى و ته‌قه‌مه‌نى و هه‌والگیرى و سیاسى و هزرى ڤه دبیت. د ژیوارێ كوردستانا دۆرپێچكرى ژ دژمن و داگیركه‌رێن درنده دا تنێ ئه‌و كه‌س دشێن ریبرى ماكینا هێزا دوژمنان بن و به‌رده‌وامیێ بده‌نه خه‌باتا رزگاریخواز و داخوازا مافێن ره‌وایێن ملله‌تێ خوه بكه‌ن یێن ناڤێ پێشمه‌رگه‌ى ل سه‌ر خوه داناى و به‌رهه‌ڤى هه‌مى قه‌بخوازیان بن، پێشمه‌رگه ده‌ربرینه ژ ئیرادا ملله‌تى له‌وان بارزانیێ نه‌مر گۆتیه: (هه‌كه چه‌كێ پێشمه‌رگاتیێ ب ملێ مه‌ڤه بیت، دێ خودانێن بریارا خوه بین). خه‌باتا پێشمه‌رگایه‌تیێ ژى قووناغێن ژێكجودا بۆراندینه، ژ قووناغێن شه‌رێن به‌ره‌یى كو ریبریبوونا راسته‌وخوه به‌رامبه‌ر ماكینا شه‌ریا دژمنى، كو هه‌ڤسه‌نگیا هێزا ژ لایێ مرۆڤى و باوه‌رى و دیسپلین و به‌رهه‌ڤیێن جه‌سته‌یى و راهێنانێ و چه‌كێ پێشكه‌فتى و جهێ شه‌رى هۆكارێن ئیكلاكه‌رێن شه‌رى بوونه و چه‌ندین جاران ل ژێر دربێن هێزێن پێشمه‌رگه‌ى دژمنان چوكداناینه و هاتینه دانوستاندنا و دانپێدان ب مافێن كوردستانێ كرینه، و قووناغا شه‌رێ پارتیزانێ، كو مه‌فره‌زێن بچووكێن پێشمه‌رگه‌یێ گه‌رۆك پێشبینیا ریبریبوونێ ل گه‌ل هێزێن مه‌زنێن دوژمنان و نۆكه‌رێن وان ببن ل هه‌مى جه و ده‌مان! لێ هه‌میشه پێشمه‌رگه یێ سه‌ركه‌فتى بوو و ترس و سه‌هما وى كه‌فتبوو دلێ دژمنان. دژمن كو ب هه‌مى جۆرێن چه‌كى كوردستانێ داگیركه‌ت و ملله‌تى سه‌ركوتكه‌ت و كه‌ساتیا مرۆڤى ژێبه‌ت و ملله‌تى ب به‌هژینیت د ناڤ نه‌ته‌وه‌یا خوه‌دا، دێ چاوا سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل رێگرێن جێبه‌جێكرنا وێ سیاسه‌تێ كه‌ت و دێ چ هه‌لویست هه‌بیت به‌رامبه‌ر هه‌لگرێ چه‌كێ رزگاریخوازیا وه‌لاتى كه‌ت كو پێشمه‌رگه‌یه!؟ مه‌زناتیا پێشمه‌رگه‌ى ب مه‌زناتیا هێز و دراندایه‌تیا دوژمنان دیار دبیت، پێشمه‌رگه ئه‌وێ دشێت به‌رامبه‌ر هه‌مى سیاسه‌تێن سه‌ركوتكه‌رێن دوژمنان راوه‌ستیت و پیلانێن وان ژناڤببه‌ت ب گرنگترین و كاراترین ستوونێن ئاسایشا نه‌ته‌وه‌یا كوردستانێ دهێته نیاسین، ئه‌وه وه‌لاتى رزگار دكه‌ت و ئه‌وه دپارێزیت و ئه‌وه خوه دكه‌ته گۆرى و قوربان بۆ رزگاریا وه‌لاتى و ئازادیا ملله‌تى و ئه‌وه دبیته شه‌هید هێمایێ سه‌رفرازیا كوردستانێ. ب درێژاهیا شۆره‌شا ئیلۆنا مه‌زن و گولانا پێشكه‌فتنخواز و سه‌رهه‌لدانێ و شه‌رێ پاراستنا شه‌رعه‌تێ و ئازادیا عیراقێ و شكاندنا داعش، سه‌رۆك بارزانى سه‌ركرده و پێشمه‌رگه بوو ل گۆرپانێن شه‌رێن سه‌خت و دژوار و ژیانا پێشمه‌رگاتیى كریه و باش لێزانیه و ژبه‌ر گرنگى و پیرۆزیا ئه‌ركێ پێشمه‌رگه‌ى سه‌رۆك بارزانى چه‌ندین جاران گۆتیه: (بۆ من سه‌رفرازیه‌ك مه‌زنه ئه‌ز پێشمه‌رگه‌یێ كوردستانێ بم). بژى پێشمه‌رگه نه‌مرى بۆ شه‌هیدان.
شۆره‌شا ئه‌یلوولێ یا به‌رده‌وامه
ئحسان ئامێدى
شۆره‌ش زاراڤه‌ك و بزاڤه‌كا سیاسى نه و دیارده‌كا جڤاكى یه كۆمه‌كا مرۆڤان د وه‌لاته‌كى دا پێرادبن، ب ئارمانجا گوهۆرینێن سیاسى و جڤاكى و ئابوورى، كو بشێت پێدڤى و داخوازێن خه‌لكى بجهبینیت و ماف و ئازادى و ئاسایشا وان دابینكه‌ت و گه‌شه‌بوونا هه‌مى لایه‌كى د هه‌مى بیاڤێن ژیانێ ده‌سته‌به‌ركه‌ت. هه‌رده‌مێ باسێ شۆره‌شێ دهێته پێش ده‌ملده‌ست پرسا گوهۆرینا ده‌ستهه‌لاتێ دهێته پێش، راكرنا ده‌ستهه‌لاتێ و جهگرتنا وان ژلایێ شۆره‌شگێرانڤه و پتریا جاران د پرۆسا شۆره‌شێ دا خوین لێ دكه‌ڤیت و كوشتن چێدبیت، چونكى ده‌ستهه‌لاتدار سته‌مكارن و ب هێزێ ده‌ستهه‌لاتا خوه دسه‌پینن و د ئاماده نینن ده‌ستبه‌ردارى ده‌ستهه‌لاتێ ببن، و به‌رهه‌نگارى شۆره‌شگیر و داخوازكارێن گوهۆرینێ دبن ب ئاگر و ئاسنى هه‌تاكو دووماهیێ بیاڤێ نه‌رازیبوونێ هند ب هێز بكه‌ڤیت و دشێت ده‌ست سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ دا بگریت و حوكمێ ملله‌تى پێكبینیت. گه‌له‌ك جاران ژ لایێ سه‌ركێشێن شۆره‌شا رێره‌وا شۆره‌شا گوهۆریه ژ شۆره‌شه‌كا جه‌ماوه‌رى پێناڤى مافێن خه‌لكى بۆ كۆده‌تایه‌كا له‌شكرى یان یا هێزه‌كا سیاسى تنى مه‌به‌ست كریه گورهۆینا ده‌ستهه‌لاتێ ب كوته‌كى!. شۆره‌ش دڤێت ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى بكه‌ت و پێناڤى ماف و ئارمانجێن ملله‌تى بیت و سته‌مێ و زۆریێ نه‌هێلیت و وه‌كهه‌ڤیێ و دادپه‌روه‌ریێ بجهبینیت و ده‌ستهه‌لاته‌كا ده‌ربر ژ ئیرادا ملله‌تى پێكبینیت. بزاڤا رزگاریخواز بزاڤه‌كا سیاسیا مللى یه و هنده‌ك جاران شێوازێ خه‌باتا چه‌كدارى بخوه‌ڤه دبینیت، دهێته كرن پێناڤى رزگاركرنا وه‌لاتى ژ داگیركرنێ و پێڤه‌گرێدانێن وێ و ئازادكرنا ملله‌تى ژ هه‌مى ره‌نگێن سته‌م و زۆرى و سه‌ركوتكرنێ. و ئه‌ڤه مافه‌كێ سروشتیێ مرۆڤى یه و گه‌لانه و هاتیه په‌سه‌ندكرن ژلایێ باوه‌رنامه و یاسایێن نێڤده‌وله‌تى ڤه ژبونا ڤه‌گه‌راندنا سه‌روه‌ریا گه‌لان ل سه‌ر وه‌لاتێن خوه. گه‌لێ كودستانێ د مێژوویا خوه یا سیاسى دا چه‌ندین بزاڤ و شۆره‌ش و سه‌رهه‌لدان كرینه پێناڤى رزگاركرنا كوردستانێ، و د گه‌له‌ك ژ وان بزاڤان دا كوردستانى شیاینه خوه هه‌كه بۆ ماوه‌یه‌كێ كێم ژى بیت ده‌ڤه‌رێن مه‌زنێن كوردستانێ رزگاركه‌ن و نیمچه قه‌وارێن سیاسى لێ پێكبینن و كارگێریه‌كا خومالى لێ دروستكه‌ن، لێ جاره‌كا دى داگیركه‌ر و دژمنان ب هێزا شه‌رى و چه‌كى نه‌هێلایه كوردستانه‌كا سه‌ربه‌خوه جێگیربیت، له‌وان ژى خه‌باتا رزگاریخوازا كوردستانێ ب شێوازێن جودا به‌رده‌وامى دایێ!. شۆره‌شا ئه‌یلوولا نشتیمانى ل 11\9\1961 ب سه‌ركردایه‌تیا پارتى دیمۆكراتى كوردستان و ب سه‌رۆكاتیا بارزانیێ نه‌مر به‌رپابوو پێناڤى دیمۆكراتى بۆ عیراقێ و ئوتونومى بۆ كوردستانێ، ئه‌ڤه شۆره‌ش بوو و بزاڤا رزگاریخواز بوو، شۆره‌ش بوو، چونگى خه‌بات دكر داكو چاكسازیێ د سیسته‌مێ حوكمرانیێ ل عیراقێ دا بكه‌ت، عیراقه‌كا دیمۆكراتى پێكبینیت كو باوه‌رى ب ده‌ستبده‌ستكرنا ئاشتیانه یا ده‌ستهه‌لاتێ و چاره‌سه‌رێن ئاشتیانه و دیمۆكراتى بۆ دۆزا كوردى و هه‌مى كێشێن عیراقێ هه‌بیت، بزاڤا رزگاریخواز بوو، چونكى خه‌بات دكر داكو كوردستانێ ژ داگیركرنێ رزگاركه‌ت و هه‌مى پێڤه‌گرێدانێن داگیركرنێ نه‌هێلیت. هه‌ر ل دامه‌زرادنا پارتى ل سه‌ر ده‌ستێ بارزانیێ نه‌مر پارتى ل سه‌ر دو ستوونێن سه‌ره‌كى ئاڤاكر ئێك ستوونا نه‌ته‌وه‌یا كوردستانێ، ئانكو خه‌بات كرن پێناڤێ رزگاركرنا كوردستانێ و چێكرنا قه‌واره‌كێ سیاسیێ كوردستانێ ئه‌ڤه ژى خانا بزاڤا رزگاریخوازیێ یه، و ستوونا دوێ دیمۆكراتیه‌ت وه‌كو سیسته‌مێ حوكمرانیێ بۆ عیراقێ و كوردستانێ ب واته‌كا دى چاككرنا سیسته‌مێ حكمرانیێ و بجهئینانا گوهۆرینێن سیاسى و جڤاكى و ئابوورى ل عیراقێ و ل كوردستانێ و ئه‌ڤه ژى خانا شۆره‌شێ یه، و ئه‌ڤان هه‌ردو بنه‌مایان خوه د شۆره‌شا ئه‌یلوولێ دا ددیت، له‌وان ژى پارتى دهێته ناسكرن شۆره‌شا به‌رده‌وامه و بزاڤا رزگاریخوازا كوردستانێ یا به‌رده‌وامه. ل ژیوارێ جوگرافیا سیاسیا رۆژهه‌لاتا ناڤین، رزگاركرنا وه‌لاتان و چاكسازى و گوهۆرینێن بنه‌ره‌تى بێى بكارئینانا هێزێ بجهناهێن له‌وا شۆره‌ش و بزاڤێن رزگاریخواز په‌نایێ دبه‌نه به‌ر بكارئینانا شێوازێ توندوتیژیا شۆره‌شگیرى و بكارئینانا چه‌كى بۆ گه‌هشتن ب ئارمانجێن خو یێن ده‌ستنیشانكرى. یا دیار و ئه‌شكرایه كوردستان یا داگیركریه و دابه‌شكریه و لێكڤه‌كریه، و وه‌كو داگیركرن هه‌بیت و داگیركه‌ر به‌رهه‌ڤ نه‌بیت مافێن ملله‌تى بده‌تێ، مافێ سروشتیێ ملله‌تیه په‌نایێ ببه‌ته به‌ر وى شێوازێ گونجاى یێ بده‌ستڤه‌ئیننا مافان، له‌وان ژى كو حوكمه‌تێن عیراقێ به‌رده‌وام بن ل سه‌ر داگیركرنێ و سیاسه‌تا سه‌ركوتكرنا ملله‌تى، ملله‌تى ژى ب ره‌وا دزانیت رێبازا شۆره‌شێ و رزگاریخوازیێ ب شێوازێن گونجاى بێخیته به‌ر، و په‌نایێ ب به‌ته به‌ر بكارئینانا خه‌باتا چه‌كدارى بۆ رزگاركرنێ و چاكسازیا حوكمرانیێ. بارودۆخێ داگیركرنى و سه‌ركوتكرنا ئازادى و مافێن ملله‌تى وه‌كر كو بارزانیێ نه‌مر بریارا ده‌ستپێكرنا شۆره‌شا ئه‌یلوولا نشتیمانى بده‌ت و ل به‌راهیێ وه‌كو سه‌رهلدانه‌كا مللى ده‌ستپێكر و داموده‌زگه‌هێن له‌شكرى و ئه‌منى یێن سه‌ركوتكه‌رێن رژێمێ ل كوردستانێ ب سه‌رئێكدائینان و رامالین و پتریا كوردستانێ رزگاركر و پاشى ب درێژاهیا سنۆرێ ده‌ڤه‌رێن رزگاركرى به‌رۆكێن شه‌رى دانان و پێكهاتێن پێشمه‌رگه‌ى رێكخستن و به‌رهه‌ڤكرن و ل سه‌ر به‌رۆكا به‌لاڤكرن و ئێدى به‌روكه‌كێ مه‌زنێ شه‌رێ پاراستنا ده‌ڤه‌رێن رزگارى هاته دانان و به‌رنامێ شه‌رێ رزگاركرنێ بۆ ده‌ڤه‌رێن دى یێن داگیركى هاته دانان، و شه‌رى درێژاهى ڤه‌كێشا بۆ ماوێ پتر ژ چارده سالان تێدا چه‌ندین جاران ل ژێر گڤاشتنێن هێزا پێشمه‌رگه‌ى حوكمه‌تێن عیراقێ یێن وى ده‌مى كێشانه دانوستاندنێ و دانپێدانێ ب مافێن ره‌وایێن خه‌لكێ كوردستانێ و ل ئه‌نجام رێكه‌فتناما مێژوویا یازده‌ى ئادارا سالا 1970 ل ناڤبه‌را سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ و حوكمه‌تا عیراقێ هاته مۆركرن و دان ب حوكمێ زاتى ب كوردستانا عیراقێ هات دان، و بۆ ماوێ چار سالان پتریا كوردستانا عیراقێ كه‌فته ژێر ده‌ستهه‌لاتا پارتى و شۆره‌شێ و باشترین ئاسایش و ئازادى و خزمه‌تگوزارى ل كوردستانا رزگاركرى هاتن پێشكێشكرن. شۆره‌شا ئه‌یلوولا مه‌زن، شۆره‌شا رزگاریخوزیا گه‌لێ كوردستانێ یه، پیڤان ل گه‌ل شۆره‌شێن دى یێن كوردستانێ مه‌زنترین شۆره‌شا ملله‌تى یه كو شیایه وه‌كو سه‌رهلدانه‌كا جه‌ماوه‌رى و چه‌كدارى بیت دژى دامه‌زراوێن داگیركرنێ و سه‌ركوتكرنێ، و د ماوه‌كێ كێم دا پتریا وه‌لاتى رزگاركه‌ت و بۆ درێژترین ماوه بپارێزیت و دوژمنان نه‌چاركه‌ت دانێ ب وان مافان بده‌ت یێن شۆره‌شا رزگاریخواز پێناڤى وان هه‌لگیرساى، و دێ یا به‌رده‌وام بیت تا كوردستان دهێت رزگاركرن و قه‌وارێ سیاسیێ كوردستانا سه‌ربه‌خوه لێ چێدبیت. شۆره‌شا ئه‌یلوولا نشتیمانى ره‌هه‌ندێ خوه‌یێ عیراقى ژى هه‌بوو چونكى ئه‌ڤ پارچا كوردستانێ كربوو پارچه‌ك ژ عیراقێ، له‌وا داخوازا دیمۆكراتیه‌تێ بۆ عیراقێ ژى دكر و ئه‌ڤ درووشمه، یێ هه‌رفاندنا دكتاتۆریه‌تێ و ئاڤاكرنا دیمۆكراتیه‌تێ هه‌ر ما تا رژێما دكتاتۆرى هه‌رفاندى و دێ مینیت، هه‌تاكو شه‌نگستێن دیمۆكراتیه‌تێ ب دروستاهى بهێنه دانان و ئاڤاكرن. شۆره‌شا ئه‌یلوولا مه‌زن ب درووشمێ دیمۆكراتى بۆ عیراقێ و ئۆتونۆمى بۆ كوردستانێ ره‌هه‌ندێن خوه یێن نه‌ته‌وه‌یى و نیشتیمانى ب دروستاهى ل به‌رچاڤگرتن و ئه‌و باوه‌رى هه‌بوو كو تنێ عیراقا دیمۆكراتى دشێت دۆزا كوردستانێ و حوكمرانیێ ل عیراقێ چاره‌سه‌ركه‌ت، و سه‌ربۆرا سیاسى ل عیراقێ ئه‌ڤ دووربینیا سه‌ركردایه‌تیا پارتى و شۆره‌شێ په‌سه‌ندكر، رژێمێن دكتاتۆرى نه‌شێن مافێن مرۆڤان و مافێن گه‌لان و هه‌ڤپشكیا سیاسى دابینكه‌ن، ئاسایشێ و ئازادیێ و سه‌قامگیریێ ده‌سته‌به‌ركه‌ن!. ب ڤێ باوه‌رێ شۆره‌شا ئه‌یلوولێ بیاڤه‌ك بۆ نشتیمانپه‌روه‌رێن عیراقى ژى ڤه‌كر كو رۆلێ خوه‌یێ خه‌باتگێرى ل كوردستانێ ببینن، و هه‌ر زى ده‌ڤه‌رێن رزگاركرى بوونه په‌ناگه‌هه‌ك بۆ ره‌ڤۆك و راهیلا و نشتیمانپه‌روه‌رێن كوردستانێ و عیراقێ، و بوونه هیزه‌ك سیاسى و جڤاكى و چه‌كدارى بۆ شۆره‌شێ. خه‌باتا پارتى و شۆره‌شا ئه‌یلوولێ ل گه‌ل وان ئه‌ڤرازى و نشیڤی و ئیستگه‌هێن بلندێن ده‌ستكه‌فتیا ل سه‌ر ڤان هه‌ردو ئاراسته‌یان یا به‌رده‌وامه سه‌ره‌راى هندێ كو گه‌له‌ك ژ وان درووشمێن پارتى و شۆره‌شێ بلندكرین هاتینه بجهئینان و قۆناغ ده‌ربازكرینه، لێ ئه‌و ئارمانجێن بارزانى پارتى بۆ دروست كرى و شۆره‌ش بۆ هه‌لگیرساندى هیشتا نه گه‌هشتینه قۆناغێن ده‌ستنیشانكرى كو كوردستان بگه‌هیته كه‌نارێن ئارام و سه‌قامگیر و گه‌شگوزار، هه‌روه‌كو بارزانیێ نه‌مر فه‌رمۆى (ئامانجا من ئازادى و سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانا عیراقێ یه و پاشى ئازادیا وان كوردانه یێن بن ده‌ستێ بیانیان و دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا كوردى یه). ئه‌ڤ ئارمانجه هه‌ر ژ دامه‌زراندنا پارتى هاته جێگیركرن د پرۆگرامێ وێ دا و ل هه‌مى قۆناغێن خه‌باتێ ب درووشمێن تایبه‌ت و گونجاى دگه‌ل وى سه‌رده‌مى هاتیه خه‌ملاندن ل شۆره‌شا ئه‌یلوولێ دیمۆكراتى بۆ عیراقێ و ئوتونۆمى بۆ كوردستانێ و ل شۆره‌شا گولانێ دیمۆكراتى بۆ عیراقێ و ئۆتونۆمیێ راسته‌قینه بۆ كوردستانێ و ل سه‌رهلدانێ دیمۆكراتیه‌ت بۆ عیراقێ و فیدرالیه‌ت بۆ كوردستانێ و پشتى روخاندنا دكتاتۆریه‌تێ به‌ر ب سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ و هه‌میا ژى ناڤێ كوردستانێ دگه‌ل خوه هه‌لگرتیه داكو ئارمانج ب زه‌لالى یا دیار بیت كو ده‌ربرینێ ژ ئارمانجا نه‌ته‌وه‌یى ئه‌وا بارزانیێ نه‌مر ده‌ستنیشانكرى بكه‌ت و ئه‌ڤ ئارمانجه گه‌له‌ك چوویه پێش لێ هشتا نه گه‌هشتیه قۆناغێن دووماهیێ. دۆزا كوردستانێ، دۆزا نه‌ته‌ویا كوردستانێ یه، دوزا ملله‌ته‌كێ كولنه‌دان و سته‌ملێكریه، دۆزا وه‌لاته‌كێ داگیركرى و پارچه‌پارچه‌كرى و لێكڤه‌كرى یه، ئه‌ڤه دۆزا بزاڤا رزگاریخوازیا نه‌ته‌وه‌یا كوردستانێ یه، پرسا شۆره‌ش و خه‌بات و به‌رخودانێ یه، بارزانیێ نه‌مر ب زه‌لالى ده‌ربرین ژێ كریه ده‌مێ فه‌رمۆى (ئه‌ز شیۆعى نینم و ئه‌ز دكتاتۆر نینم و من باوه‌ریا ب دیمۆكراتیه‌تێ هه‌ى و من دڤێت ملله‌تێ من ب ئاشتیێ و ئازادیێ بژیت و ل هیڤیا وێ رۆژێ مه كو ببینم ئالا كوردستانێ ل سه‌ر هه‌ر گوپیتكه‌كا چیایێن كوردستانێ ل عیراقێ و ئیرانێ و سووریایێ و تركیایێ بهژیێت). له‌و دێ خۆیا كه‌ین كو شۆره‌شا ئه‌یلوولێ شۆره‌شه‌ك به‌رده‌وامه پارتى و هێزێن دیترێن سیاسى یێن كوردستانێ هه‌ر ل سه‌ر وان ئارمانج و چه‌مك و تێگه‌ها هاتینه دامه‌زراندن یێن بارزانیێ نه‌مر ده‌ستنیشانكرین و ل سه‌ر دچن و ب تایبه‌تى پارتى و سه‌ركردایه‌تیا وێ و په‌یره‌وێن ریبازا پارتى و بارزانى پێگیر و ملكه‌چى وان فه‌رمۆد و درووشمانه یێن بارزانیێ نه‌مر گۆتین و داناین و هه‌ر ئێكێ ل سه‌ر ڤێ رێبازێ بیت، دێ ب ئه‌ركێ خوه زانیت درێژیێ ب خه‌بات و تێكۆشینێ بده‌ت هه‌تا ب جهئینانا وان ئارمانجان یێن بارزانیێ نه‌مر ده‌ستنیشانكرین و پارتى بۆ هاتیه دامه‌زراندن و شۆره‌شا ئه‌یلوولێ بۆ هاتیه‌كرن. پارتى و بزاڤا رزگاریخواز و شۆره‌شا كوردستانێ ب هزره‌ك دووربین و ب ده‌سته‌ك ئه‌مین و ل سه‌ر شه‌نگسته‌ك دروست ب سه‌رۆكاتیا سه‌ركردێ نه‌ته‌وه‌یى بارزانیێ نه‌مر ئاڤاكریه، و پێناڤى وان ئارمانجێن پیرۆز خه‌باته‌ك دوور و درێژ پر زه‌حمه‌ت كریه و گۆرى و قوربانیێن مه‌زن داینه و گه‌له‌ك ده‌ستكه‌فتیێن نه‌ته‌وه‌یى ب ده‌ستخوه‌ڤه ئینایه، هه‌رێما كوردستانێ و عیراقا دیمۆكراتیا فیدرالى ڤه‌رێژا هزر و ئه‌نجامێ وێ خه‌باتێ بوویه، و دێ خه‌بات و بزاڤ و شۆره‌ش به‌رده‌وام بن هه‌تا هه‌مى ئه‌و ئارمانجێن خه‌بات بۆ هاتیه‌كرن و قوربانى بۆ هاتینه‌دان دهێنه بجهئینان. ئه‌م باوه‌رین ئه‌ڤرۆكه سه‌ركێشیا وێ رێبازێ ب دلسۆزانه و ژیرانه و سه‌ركه‌فتیانه ژلایێ جه‌نابێ سه‌رۆك بارزانى ڤه دهێته بریڤه‌برن، و دامه‌زراوێن حكمرانیێ ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌ر ل ژیر ده‌ستهه‌لات و رێنمایێن جه‌نابى وى و ژ لایێ په‌یره‌وێن ڤێ رێبازێ ڤه كو دلسۆزترین و شاره‌زاترین سه‌ركرده‌نه دهێته برێڤه‌برن، له‌وا دگه‌شبینین ئاسۆیێن گه‌ش ل پێشیا مه‌نه و سه‌ركه‌فتن بۆ رێبازا پارتى و بارزانى یه.
گرنگیا كاراكرنا رۆلێ تاكان
ئحسان ئامێدى
هێزا مرۆڤى شیانێن مرۆڤى نه وه‌كو تاك كو بشێت سه‌ركه‌فتیانه سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل ژیوار و پێشهاتان بكه‌ت و به‌رده‌وامیێ بده‌ته ژیانێ و گه‌شه‌یێ بكه‌ت بۆ گه‌هشتن ب ئامانجێن ده‌ستنیشانكرى.
سه‌ركه‌فتن د ژیانێ دا ب هێزا باوه‌ریێ و ڤیانێ و راستگۆیێ و رژدیێ و داكۆكیێ ل سه‌ر مه‌به‌ست و ئارمانجان ب هه‌دار و جێگیرى بجهدهێت، ئه‌ڤێ ژى دید و بۆچوونه‌كا رۆن دڤێت ل سه‌ر پرس و دۆزێن ده‌ستنیشانكرى ب گۆره‌ى خواندنا سه‌ربۆرێن سه‌ركه‌فتى یێن ژیانى و سوود دیتن ل نهێنیێن سه‌ركه‌فتنا سه‌ربۆرێن ئارمانجبه‌ر و رووبربوونا هزرێن نه‌رینى و دیدێن ره‌شبین.
مرۆڤى ژیان دڤێت، ئاسایش و ئارامى و ئازادى و سه‌رفرازى دڤێت، ئه‌ڤه ژى ب پلان و رێخستن و ئاراسته‌كرن ب جهدهێت، هه‌مى ژى به‌رهه‌مێ هزروبیر و كه‌د و ره‌نجا مرۆڤى نه، له‌وران مرۆڤ د ململانه‌كا به‌رده‌وام دایه بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا وان ئارمانج و مه‌به‌ستان و ل وێرێ ژى ناراوه‌ستیت دڤێت ئه‌و ره‌وشا گه‌هشتیێ باشتر و چێتر لێكه‌ت، چونكى ریره‌وا ژیانێ دخوازیته نوویاتیێ و گوهۆرینێ و هه‌ر مرۆڤه نوویاتیێ و گوهۆرینێ په‌یدادكه‌ت و ل سه‌ر ئاڤا دكه‌ت.
مرۆڤ وه‌كو تاك به‌ندێ په‌یوه‌ندیێن جڤاكى یه، ژ خێزان و بنه‌مال و گوند و خیل و هۆز و نه‌ته‌وه و ده‌وله‌ت و هزروبیر… هتد، و هه‌ر ئه‌و ژینگه‌ها جڤاكى، زێده‌بارى باندۆرا جڤاكێن دى ب ئه‌ندازێ مرۆڤ ل سه‌ر هه‌ل و پێ داخبار ژێده‌ر و سه‌رۆكانیا بیروهزر و وه‌رار و پێشكه‌فتنا وى یه، مرۆڤ زینده‌وه‌ره‌كێ جڤاكى یه، جڤاك ئه‌و ده‌ریایه یا مرۆڤ تێدا دژیت و گه‌شه دكه‌ت، و تاك راسته‌وخوه رۆلێ خوى د جڤاكى دا دبینیت، بۆ پرۆسه‌یێن وه‌رار و پێشڤه‌چوونێ، هه‌ر وه‌كو تاك سه‌ركێشیا بزاڤێن گه‌شه‌بوونا جڤاكى دكه‌ن، چونكى هزروبیر ڤه‌رێژا مێشكێ تاكى یه، له‌وان به‌رپرسیاریا تاكى مه‌زنتره ژ یا جڤاكى بۆ بجهئینانا بنه‌مایێن ژیانه‌كا باشتر.
هه‌رده‌م مێژوویا مرۆڤاتیێ به‌حسێ رۆلێ تاكان دكه‌ن د بیاڤێن جۆراوجۆر دا، بیاڤێن سیاسى، جڤاكى، ئابوورى، هزرى، زانستى، تكنۆلۆجى، و هه‌ر بیاڤه‌كێ دیتر به‌راهى داهێنان و ده‌ستپێشخه‌ریا تاكى بوویه و باشى بوویه پرۆسه‌یه‌ك د بیاڤه‌ك دیتر دا.
گرنگه ئه‌و بازنێ به‌رپرس ژ ئاڤاكرنا مرۆڤى ژ خێزانێ هه‌تاكو ده‌وله‌تێ پیته‌دانه‌كا زێده‌تر ب ئاڤاكرنا تاكى بده‌ت ل سه‌ر بنگه‌هه‌ك زانستى و ژ وى ده‌ستپێبكه‌ت بۆ خه‌له‌كێن دى یێن جڤاكى هه‌تا كو جڤاكى هه‌میێ بخوه‌ڤه بگریت و ل ڤى بارودۆخى كارێ كۆما تاكا دێ كارێ باشترێ جڤاكى بده‌ستڤه ئینیت و دێ بیته بنگه‌هه‌كێ ساخله‌م بۆ پێشڤه‌برنا شارستانیه‌تێ، چونكى جڤاك كۆما تاكانه و هه‌كه تاك هاتنه باشكرن، ئه‌ڤه جڤاك باش بوو هندى ژمارا تاكێن باش پتر لێ بهێت دێ ره‌نگڤه‌دانا خوه یا ئه‌رێنى ل سه‌ر جڤاك و ده‌وله‌تێ هه‌بیت.
پیته‌دان ب تاكان و دابینكرنا ده‌رفه‌تێن باشتر و به‌رفره‌هتر ل به‌رامبه‌ر وان دێ ئاسۆیێن گه‌شتر بۆ ڤه‌بن و هزروبیرێن ساخله‌م ل ده‌ف چێبن و دێ هشیارتر لێ هێن و دێ هه‌ست ب گرنگیا هه‌بوونا خوه كه‌ن د ناڤ جڤاكى دا و دێ ژێیاتیا وى بۆ گه‌ل و وه‌لاتى پتر لێهێت و دێ به‌رژه‌وه‌ندیا ته‌ڤایى ل سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن كه‌سۆكى ئێخیت و دێ ب به‌رپسیارانه رۆلێ خوه یێ ئه‌رێنى بۆ ئاڤاكرنا جڤاكى و ده‌وله‌تێ گێرن.
تاك د سروشتێ خوه‌دا چه‌ندێ ئه‌زئه‌زۆكى بیت، لێ هه‌رده‌مى هاته هشیاركرن و كه‌فته د نڤف كۆمه‌كا دیترا تاكێن پێگه‌هشتى وى ده‌مى دێ هه‌ڤسه‌نگیێ د ناڤبه‌را به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه و یێن دیتر د ناڤ جڤاكى دا دانیت و دێ كارلێكیێ لهه‌ڤ كه‌ن بۆ دارێتنا چارچووڤه‌كێ هه‌ڤسه‌نگ بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن تاكان و یێن ته‌ڤایى و به‌رپسیاریه‌كا كۆمێ پێكئینیت و هێته راكێشان بۆ جڤاكى و هه‌لسوكه‌وته‌كێ گونجاى ل گه‌ل جڤاكى دروستكه‌ت كو به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى بجهبینیت.
مرۆڤ یێ گه‌شبینه، ده‌مێ دبینیت ل ڤێ ژینگه‌ها خێله‌كى و ئۆلدارى و توندره‌ویا ئاینى و نه‌ته‌وه‌یى كۆمێن تاكان ل ڤیره و ل وێرا هه یێ سه‌رهلده‌ن و كه‌ساتیا خوه نیشادده‌ن و ده‌سپێشخه‌ریێن ئه‌رێنى ل دیدێن جیهانى دا دكه‌ن، هه‌ر چه‌نده ئه‌ڤه نه‌بووینه هێزه‌ك كارا لێ ده‌روازه‌ك باشه بۆ به‌رفره‌هكرنێ و كار ل سه‌ركرنێ بۆ مه‌به‌ستێن ئاڤاكرنێ.
پرسا ئاڤاكرنا تاكى و سه‌ربخوه‌یا كه‌ساتیا وى پرسه‌ك مه‌زن و گشتگیره ژ هه‌مى تاكان و ل هه‌مى ته‌مه‌نان دگریت و ل ژینگه‌ها په‌یدابوونێ ده‌ستپێدكه‌ت هه‌تاكو مایه به‌رده‌وامیێ دكه‌ت، كو پێدڤیه ل سه‌ر بنگه‌هه‌كێ ساخله‌م بهێته دانان، دا كو ل قووناغا پر بزاڤ و زینداتى كو ته‌مه‌نێ گه‌نجاتیى و لاوینیێَ یه هه‌ست ب هه‌بوونا خوه یا كارا بكه‌ت و رۆلێ خوه یێ ده‌ستپێشخه‌ر و داهێنه‌ر ببینیت د بیاڤێن جۆراوجۆرێن ژیانێ دا.
زانینا پێدڤیێن تاكان یێن هه‌ر قووناغه‌كێ زۆرا گرنگه بۆ هندێ كه‌رستێن ئاڤاكرنێ ل سه‌ر بنگه‌هه‌كێ دروست ب نژیێن و دروست ئاڤابیت، ئه‌ڤه ژى نه كاره‌ك ب ساناهیه بۆ جڤاكه‌ك خێله‌كى و هۆزه‌كى و ڤه‌قه‌تیاى ژ شارستانیێ، لێ پێدڤیه‌ك سه‌رده‌میانه یه!.
زۆر پێدڤینه كه‌ساتیا سه‌ربه‌خوه‌یا تاكى بهێته ئاڤاكرن و وێ ده‌رفه‌تێ بۆ دابین بكه‌ن كو بشێت ب زه‌لالى و وێره‌كانه ده‌ربرینى ژ پێدڤیێن خوه و حه‌زكرنێن خوه یێن تاكه كه‌سى و یێن ته‌ڤایى بكه‌ت، ل وى ده‌مى ئه‌ڤه پێنگاڤه‌ك دى به‌ر ب شارستانیه‌تا سه‌رده‌م هات هاڤێتن.
زانینا پێدڤیێن تاكان و زانینا پێدڤیێن ئاڤاكرنا كه‌ساتیا سه‌ربخوه و دابینكرنا وان پێدڤیان دیده‌ك زانستى و شارستانى سه‌رده‌میانه یه و ده‌ستپێشخه‌ریه‌ك ئاڤاكه‌ره بۆ ئاڤاكرنا پاشه‌رۆژه‌ك گه‌شتر و باشتر كو داخوازه‌ك ته‌ڤایه، خۆشبه‌ختانه ئه‌ڤرۆ د وه‌لاتى دا كۆمه‌كا بسپۆر شاره‌زا د ڤى بیاڤى دا هه‌نه كو دشێن نه‌خشه‌رێیا سه‌رده‌میانا بۆ ئاڤاكرنا تاكان و كه‌ساتیا وان دانن ب ئارمانجا پاشه‌رۆژه‌ك گه‌شتر بۆ گه‌ل و وه‌لاتى.
سه‌ربۆرا مه ئه‌ڤرۆ ل به‌رامبه‌ر چه‌ند پرسێن مه‌زنه، وه‌كو گه‌ل ده‌وله‌ت دڤێت و وه‌كو جڤاك شارستانیه‌ت دڤێت و وه‌كو تاك ئاسایش و ئازادى و خۆشگوزه‌رانى دڤێت و ئه‌ڤه هه‌مى ژى بجهدهێن ده‌مێ باوه‌رى هه‌بیت و ئاڤاكرنا تاكى ل سه‌ر بنگه‌هه‌ك دروست بیت و ده‌لیڤه په‌یدابیت رۆلێ خوه ببینیت.
بنیات دروسته ئاڤاهى خۆرسته
ئحسان ئامێدى
بارزان گونده‌كێ بچووكه دكه‌ڤیته ناڤه‌راستا كوردستانێ، ناڤه‌راستا چار پارێزگه‌هێن كوردستانێ، هه‌ولێر ل باشۆر، جوله‌مێرگ ل باكۆر، ئۆرمیێ ل رۆژهه‌لات، دهۆك ل رۆژئاڤا، ل دووماهیا سه‌دێ نۆزدێ و سه‌رێ سه‌دێ بیستێ بزاڤا ئاینى و جڤاكى و سیاسى ل بارزان سه‌رهلدا و گه‌شه‌كر و رهوریشێن ڤێ بزاڤێ ڤه‌دگه‌ریت بۆ دیدوبۆچوونێن شێخێن بارزان یێن كو زلم و سته‌م و چه‌وساندن ره‌دكر و ماف دا خه‌لك و پێكهاتێن جڤاكى و ئاینى یێن وێ ده‌ڤه‌رێ پێكڤه‌ژیانه‌كا ئاشتیانه ل سه‌ر بنگه‌هه‌كێ وه‌كهه‌ڤ و دادپه‌روه‌رانه بژین و برێڤه ببه‌ن، ئه‌و ده‌ستهه‌لاتا ئاینى بوو ده‌ستهه‌لاته‌كا جڤاكى و سیاسى ژى و به‌رفره‌ه بوو و گوند و هۆز و خێلێن ده‌وروبه‌ر بخوه‌ڤه‌گرتن و لایه‌نگیرى و تاگیرى بۆ كر و ملكه‌چى بریار و فه‌رمانێن شێخێ بارزان بوون و بیاڤێ ده‌ڤه‌رێ و ده‌ستهه‌لاتێ به‌رفره‌ه بوو و بوونه هێزه‌ك و ده‌ستهه‌لاته‌ك جێگیر و سه‌قامگیر، و ره‌وایا خوه ژ لایه‌نگیر و تاگیرێن خوه ژ خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ وه‌رگرت، ئێدى بارزان بوو ناڤه‌نده‌كا خومالیا سه‌ربه‌خوه و ئازاد و ملكه‌چى فه‌رمان و بریارێن چ داگیركه‌ران نه‌دبوو. ئانكو ئه‌م دشێن بێژین بارزان بوو ناڤه‌نده‌كا قه‌واره‌كێ سیاسیێ كوردستانى و به‌ربه‌ره‌كانیا هه‌موو دژمن و داگیركه‌را كر.
ژ كه‌ڤندا ل بارزان فره‌ئاینى هه‌بوو، ئاینى ئیسلامى و مه‌سیحى و جوهى و ئیزدى لێ هه‌بوون، ڤان ئاینان ململانا ئولى د ناڤخوه‌دا هه‌بوون، هه‌تا شێخێ بارزان رێبازه‌كا سۆفیگه‌رى یا تایبه‌ت كریه بنگه‌هه‌ك بۆ پرۆسه‌كرنا رێوره‌سمێن ئاینى بۆ مسلمانان و ئاینێن دیتر ژى كو ل وێرێ هه‌بوونه و ئازادكرن د پرۆسه‌كرنا رێوره‌سمێن خوه یێن ئاینى دا.
بارزان بنگه‌هێ پێكڤه‌ژیانا فره ئاینى و نه‌ته‌وه‌یان بوو، ل سه‌ر بنه‌مایێن پێكڤه‌ژیان و لێبۆرین و پاراستنا بهایێن ئاینى و جڤاكى و ژینگه‌هى و د ڤى ده‌ستودارى دا گه‌شه‌كر هه‌تاكو بوویه قیبلا كوردستانێ و ناڤه‌ندا سیاسى و جڤاكیا گه‌لێ كوردستانێ.
ل ڤێ ناڤه‌ندێ زانا و سه‌ركرده و رێبه‌رێن كوردپه‌روه‌ر و دلسۆز و وێره‌ك و خودان شیان چێبوون و ده‌ستهه‌لاته‌ك خومالى پێكئینا و كارگیریه‌ك دروستكر وه‌كو قه‌واره‌كێ خومالى رێڤه‌به‌ریا خوه دكر، ره‌هندێن خوه یێن سیاسى و جڤاكى و ئاینى و ئابوورى و نه‌ته‌وه‌یى هه‌بوون و باندۆرا خوه ل سه‌ر بزاڤا سیاسى و شۆره‌شگیریا كوردستانێ چێكر و پاشى بوو ناڤه‌ندا بزاڤا سیاسى و رزگاریخوازیا گه‌لێ كوردستانێ بۆ درێژاهیا پتر ژ سه‌ده‌یه‌كى و هێشتا به‌رده‌وامه.
بزاڤا هزرى و سیاسى و نشتیمانى و شۆره‌شگیرى یا بارزان بزاڤا خومالیا ره‌سه‌ن بوو، بۆ ریبازا كوردینیێ و بنه‌مایێ هزرى و سیاسیێ پارتى دیمۆكراتى كوردستان، و ب رێبازا بارزانى هات ناسكرن.
بارزان وارێ ئازاد، خاك و جڤاك و هزر و هێز و ده‌ستهه‌لات، سه‌روكانیا بیروهزرێن كوردایه‌تیێ و دادپه‌روه‌ریێ، له‌ندا وه‌كهه‌ڤیێ و پێكڤه‌ژیانێ، ناڤه‌ندا شۆره‌ش و خه‌بات و به‌رخودانێ، ماكا قه‌وارێ سیاسیێ كوردستانێ، سه‌كویێ قه‌بخوازیێ و ریبریبوونێ، بنگه‌هێ سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ.
بارزانیێ نه‌مر ژ بارزانا خۆراگر و سه‌ربلند سه‌رهلدا و ل سه‌رانسه‌رى كوردستانێ ده‌نگڤه‌دا، ژ وى بیروهزرێن نه‌ته‌وه‌یى بوونه تیۆر و رێخستن، بوونه پارتى و پێشمه‌رگه، بوونه خه‌بات و شۆره‌ش، بوونه كیان و سیسته‌م، بوونه هشیارى و ره‌وشه‌نبیرى، بوونه خزمه‌ت و ئاڤه‌دانى، بوونه قانوون و دادپه‌روه‌رى، بوونه به‌رنامه و رێباز، بوونه قه‌واره و هه‌رێم بو كورد و كوردستانێ.
بارزانیێ نه‌مر میراتگرێ ڤێ قوتابخانێ بوو و شیا ب هێزا كه‌ساتى و هزروبیر و خه‌باتا خوه ببیته سه‌ركرده‌یێ نه‌ته‌وه‌یێ كوردستانێ یێ بێ هه‌ڤرك.
رێبازا بارزانى، رێبازا كوردایه‌تیا راسته‌قینه، ئه‌و رێبازه یا دوهى هزرو بیر كرینه پارتى و شۆره‌ش، و ئه‌ڤرۆ كرینه هه‌رێم و سیسته‌م، و بۆ سباهى ژى سه‌رخوه‌بوون و ده‌وله‌ت.
میراتگرێن ڤێ ریبازێ زانا و ژیر و دلسۆز و وێره‌كن، د رژد و به‌رده‌وام و داكۆكن، پیشبین و دووربین و گه‌شبینن، هێز و ده‌ستهه‌لات و خودانن، ژ وان دهێته دیتن سه‌ركرده و سه‌رۆك و رێبه‌ربن، ئاینده و پاشه‌رۆژ پێ دگه‌شبن.
له‌و پر باوه‌رین، په‌یاما پارتى یا ب به‌رهه‌مه، ژێده‌رێ وێ سه‌روكانیه‌ك زه‌لال و ره‌سه‌نه، هه‌لگرێن وێ خودان باوه‌ر و دلسۆزى و وێره‌كیا هه‌روهه‌ره، ئه‌و هێز و ده‌ستهه‌لاتا هه‌رده‌مه.
كوردستانه‌كا ب هێز ب ده‌ستهه‌لاته‌كا ب هێز چێدبیت، ده‌ستهه‌لاتا ب هێز ب سه‌ركرده‌یێن ب هێز چێدبیت، هێزا سه‌ركرده‌ى شیان و پێچێبوونێن وى یێن هزرى و جڤاكى و سیاسى نه كو بشێت باندۆرا خوه ل خه‌لكى بكه‌ت و تاگیریا وان بۆ خوه رابكێشیت و ره‌وایا خوه ژێ وه‌رگریت.
هه‌كه‌ب تێگه‌هێ زانستى به‌رێ خوه بده‌ینه ده‌ستهه‌لاتێ كو ئه‌و ده‌لیڤه‌یه یا ل به‌رامبه‌ر سه‌ركردان كو كۆمێن خه‌لكان و ملله‌ت ملكه‌چى فه‌رمانێن وان ببن و ب ره‌وا و ب رازیبوون ده‌ستهه‌لاتا وان قه‌بیلبكه‌ن، ئه‌ڤه سێ جۆرێن ده‌ستهه‌لاتان خوه ل مه‌یدانا سیاسى دا دبینه‌ڤه، یا ئێكێ ده‌ستهه‌لاتا ژیر و قانوونى ئه‌وا ب رێیا قانوون و ده‌ستووران دهێته پێكئینان و ملكه‌چى كۆمه‌كا قانوون و رێسا و سیسته‌مان دبیت بۆ رێخستنا په‌یوه‌ندیان د ناڤبه‌را ده‌ستهه‌لاتدارى و خه‌لكى و یا دوێ ده‌ستهه‌لاتا كاپێكه‌ر ئه‌وا جڤاكێن مرۆڤى و قه‌وارێن سیاسى ژ كه‌ڤندا ل دووڤ نه‌ریت و تیتالان ل سه‌ر دچوون ب شێوازێ میراتگریا بنه‌مالێ و یا سیێ ده‌ستهه‌لاتا كارێزما، ئه‌وا هێزا سه‌ركرده‌ى باندۆرا خوه ل تاك و جڤاكى دكه‌ت و تاگیریه‌كا مه‌زن ب رازیبوون بۆ خوه چێدكه‌ت و ملكه‌چى فه‌رمان و بریارێن وى دبن. لایه‌نگیرى و تاگیریا ملله‌تى ب رێژه‌كا هه‌را مه‌زن بۆ سه‌ركرده‌ى هێزا كه‌ساتیا سه‌ركرده‌ى دیاردكه‌ت و ده‌ستهه‌لاتا كارێزما دروستدكه‌ت و گه‌له‌ك سه‌ركردێن مێژوویى ل ئاستێ جیهانێ ئه‌ڤ جهه ب ده‌ستڤه ئینایه، و ل كوردستانێ ژى بارزانیێ نه‌مر ژ ئه‌نجامێ وێ خه‌باتا دوور و درێژ ئه‌و جهێ پیرۆز ب ده‌ستخوه‌ڤه ئینابوو و پتریا هه‌را زۆرا خه‌لكێ كوردستانێ لایه‌نگیر و تاگیرێن وى بوون و حه‌تا نوكه ژى كارێزما بارزانیێ نه‌مر دهێته ڤه‌گوهاستن بۆ هه‌لگرێن په‌یاما رێبازا وى یا پیرۆز، هه‌روه‌كو پێگیرێن وێ په‌یامێ ژى زۆر ب دلسۆزانه كار ب وێ رێبازێ دكه‌ن و ئه‌و ژى وى سه‌خله‌تێ كارێزمایێ ب ده‌ستڤه‌دئینن.
هیزا ده‌ستهه‌لاتێ ل هه‌رێما كوردستانێ یا بهێزه، چونكى هه‌ر سێ خاسیه‌ت تێدا هه‌نه یا ئێكێ ده‌ستهه‌لاته‌كا ژیر و قانوونه و ده‌ربرینێ ژ ئیرادا ملله‌تى دكه‌ت و ب رێیا هه‌لبژارتنێن گشتى هاتیه هه‌لبژارتن و یا دوێ ئه‌ڤه خودان سه‌ربۆره‌كا ده‌وله‌مه‌ندا ده‌ستهه‌لاتا كارپێكه‌ره ل كوردستانێ و یا سیێ ئه‌ڤ سه‌ركرده ب حوكمێ كار و خه‌باتا خوه شیاینه سه‌خله‌تێ كارێزمى بده‌ستخوه‌ڤه‌بینن و رازیبوونا پتریێ ل سه‌ره، ئه‌ڤ توخمێن هێز و ده‌ستهه‌لاتێ مسۆگه‌ر دێ كوردستانه‌كا ب هێز دروستكه‌ت كو تێدا ئاسایش و ئازادى و سه‌رفرازیێ بۆ خه‌لكى دابینكه‌ت.
بارزانى و پارتى، خه‌بات و سه‌ركه‌فتن
ئحسان ئامێدى
بارزانیێ نه‌مر ئه‌و رابه‌ر و سه‌ركرده بوو، یى روودان چێكرین و چارچووڤه داناین و ئامانج ده‌ستنیشانكرى و مرۆڤ پێگه‌هاندین و هانداین كو خه‌باتێ بكه‌ن ژبوونا رزگاركرنا وه‌لاتى و ئازادكرنا ملله‌تى. هه‌ر ئه‌وبوو هیڤى زێندى كرین و پارتى چێكرى و شۆره‌ش به‌پاكرین و سه‌ركه‌فتن تۆماركرین و ملله‌ت سه‌رفرازكرى.
ل دووڤ فه‌رمۆده‌یا بارزانیێ نه‌مر: هیچ شۆره‌شه‌ك بێى پارته‌كا رێخستى سه‌رناكه‌ڤیت، و ل سه‌ر راسپاردا وى سه‌ركردێ نه‌ته‌وه‌یى ل 16 ته‌باخا سالا 1946 ێ چه‌ند رێخستن و كه‌سانێن سیاسیێن كوردستانا عیراقێ ل گه‌ل نایردێ بارزانى نه‌مر ل به‌غدا ل مالا كوردپه‌روه‌ره‌كى كۆمبوون و بریاردا پارتى دیمۆكراتى كورد دامه‌زرینن وه‌كو پێدڤیه‌كا مێژوویى بۆ خه‌باتا رزگاریخوازا كوردستانێ و هه‌ر ل وێ كۆنگرێ هه‌یكه‌لێ سه‌ركردایه‌تیێ دانا و بارزانیێ نه‌مر وه‌كو سه‌رۆكێ پارتى هه‌لبژارت و هندى یێ ل ژیانێ بۆ هه‌ر ب هه‌لبژارتن بارزانى ماڤه سه‌رۆكێ پارتى.
پارتى هه‌ر ژ دامه‌زراندنا خوه ب دیدا بارزانیێ نه‌مر ناسناما خوه ئاشكرا كر كو پارته‌كا نه‌ته‌وه‌یا نشتیمانیا دیمۆكراتیا كوردستانیه، یا هه‌مى خه‌لكێ كوردستانێ یه ب جوداهیێن خوه یێن ئاینى و نه‌ته‌وایه‌تى و چینایه‌تى ڤه، ڤێ چه‌ندێ خوه د ناڤێ وێ دا دیت كو پارتى دیمۆكراتى كورد بوویه، پاشى ل كۆنگرێ سێ ل سالا 1953 ناڤێ كوردستانێ ل جهێ كورد دانا، و بوو پارتى دیمۆكراتى كوردستان ـ عیراق، ب مه‌به‌ستا رۆنتر ده‌ربرینێ ژ هه‌بوونا خوه‌یا نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى و دیمۆكراتى و جه‌ماوه‌رى بكه‌ت و ڤێ هه‌بوونێ هه‌ر ل به‌راهیێ خوه د ئامانج و درووشمێ وێ دا دیت كو دیمۆكراتى بۆ عیراقێ و ئۆتونۆمى بۆ كوردستانێ بوو، و ب ڤى ناسنامێ پارتى كه‌فته د قادا خه‌بات و به‌رخودانێ دا و بوو نوونه‌را راسته‌قینه‌یا گه‌لێ كوردستانا عیراقێ و ب ناڤێ وى خه‌بات دكر و ب ناڤى وى سه‌ره‌ده‌رى دكر و سه‌ركه‌فتن و شكه‌ستن پارتى یێن ملله‌تى بوون.
ژ به‌ركو بارزانیێ نه‌مر سه‌ركرده‌یێ نه‌ته‌وه‌یى بوو و سه‌ركێشیا چه‌ندین شۆره‌شێن رزگاریخوازێن كوردستانێ بوو، له‌وا به‌رنیاستر بوو ژ پارتى و هێزێن سیاسیێن كوردستانێ، و ملله‌تێ كورد و پارتى ب وى هاتنه نیاسین.
پارتى دیمۆكراتى كوردستان ب درێژاهیا 73 سالان و ب به‌ستنا 13 كۆنگره‌یان و ب په‌رپاكرنا سێ شۆره‌ش و سه‌رهلدانان، زێده‌بارى شه‌رێن رزگاركرنا عیراقێ و روخاندنا دكتاتۆریه‌تێ و سه‌پاندانا قانوونێ و شه‌رعیه‌تێ و پاراستنا هه‌رێما كوردستانێ ژ داگیركرنێ و زێده‌گاڤیان و مایتێكرنان، مه‌زنترین كاروانێن شه‌هید و گۆریان دان، و ب وێ خه‌بات و قوربانیدانێ هه‌رێما كوردستانێ بوویه قه‌واره‌كێ سیاسیێ فیدرالیێ ده‌ستووریێ دانپێداى.
هێزا پارتى ب هێز و باوه‌ریا دامه‌زرێنه‌ر و سه‌رۆكێ وێ بارزانیێ نه‌مر بوویه، كو خودان دیتنه‌كا رۆن و ئاشكرا بوویه، بۆ دۆزا ره‌وایا كوردستانێ و ئیراده‌كا ب هێز هه‌بوویه كو رژدیێ و داكۆكیى ل مافێن ملله‌تى بكه‌ت و به‌رده‌وامیێ بده‌ته رێبازێن خه‌بات و به‌رخودانێ هه‌تا بده‌ستڤه‌ئینانا مافێن ره‌وایێن ملله‌تى، هه‌روه‌كو فه‌رمووى (ئامانجا من ئازادى و سه‌ربه‌خۆیا كوردستانا عیراقێ یه و پاشى ئازادیا وان كوردانه یێن بن ده‌ستێ بیانیان و دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا كوردى یه).
بارزانیێ نه‌مر خودان سه‌ربۆره‌كا خه‌بات و تێكۆشینێ بوویه ل شۆره‌شا بارزان یا ئێكێ و یا بارزان یا د وێ و كۆمارا كوردستان و كاروانێ مێژوویێ چوون بۆ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تى زێده‌بارى میراتگرێ ریبَازا كوردپه‌روه‌ریێ و دادپه‌روه‌ریا شێخ عبدولسه‌لام بارزانى و شێخ ئه‌حمه‌دێ بارزانى بوو، كو ڤان هه‌میان سه‌ربۆره‌كا به‌رفره‌ها سیاسى و له‌شكرى و جڤاكى و دووربینى بۆ چێكر و ب باوه‌رى ڤه فه‌رموویه (سروشتێ كوردان وه‌كو سروشتێ عه‌رد و وه‌لاتى یه، ئه‌وى چیایێن مه‌زن و بانى و ده‌شت و دۆلێن كویر تێدا هه‌ین، و كورد پێدڤى ب سه‌ركرده‌كى نه شاره‌زاى ڤان ئاسته‌نگ و زه‌حمه‌ت و نالینێن كوردان بیت و سه‌ركرده دڤێت وه‌كو رێیێن كوردستانێ بیت ب ئه‌ڤرازى و نشیڤى و چه‌ب و زڤرینان ڤه) و ب راستى بارزانى ئه‌و شاره‌زایێ بلیمه‌ت بوو، له‌وا سه‌ركرده‌كێ سه‌ركه‌فتى بوو.
و سه‌باره‌ت ب رژدى و داكۆكى و به‌رده‌وامیا وى ل سه‌ر خه‌باتێ پێناڤى مافێن ملله‌تى فه‌رموویه (ئه‌ز سه‌رێ خوه ل به‌رامبه‌ر دوژمنێن گه‌لێ كورد ناچه‌مینم و ئه‌ز ناهێلم وه‌لاتێ من ببیته كیڤه‌چه‌رى دوژمن و داگیركه‌ران لێ بگه‌رن).
بارزانیێ نه‌مر پشتى ململانه‌كا درێژ ل گه‌ل دوژمن و هه‌ڤركێن خوه، وه‌كو سه‌ركرده‌كێ بێ هه‌ڤرك شیا ب سه‌ركه‌فتیانه سه‌ركردایه‌تیا پارتى بكه‌ت و شۆره‌شا ئه‌یلۆلا نشتیمانى ل 11/9/1961 به‌رپابكه‌ت و پرۆسا سیاسى و دیپلۆماسى و له‌شكرى و دانوستاندنان ب باشى برێڤه‌ببه‌ت و ب ئه‌نجام بگه‌هینیت و حوكمه‌تا عیراقێ نه‌چاركه‌ت رێكه‌فتنا مێژوویا 11 ئادارا سالا 1970 مۆركه‌ت و دانپێدانێ ب مافێن ئۆتونۆمى بۆ كوردستانێ بده‌ت. و د ڤى بیاڤى دا فه‌رموویه (ده‌مێ ملله‌ت پشته‌ڤانێ مه‌بیت دوژمن نه‌شێت مه بشكێنیت خوه هه‌كه چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیا وان هزار جاران ژ یا مه پتر بیت).
پشتى مالئاڤاهیا بارزانبێ نه‌مر ل 1/3/1979 به‌رپسیارى و میراتێ وى یێ هزرى و سیاسى و نشتیمانى و له‌شكرى و دیپلۆماسى و جڤاكى ب ئه‌مانه‌ت هاته ڤه‌گوهاستن بۆ سه‌رۆك مسعود بارزانى و جه‌نابێ وى ژى وه‌كو میراتگر و پێشمه‌رگێ وێ رێبازێ ب هه‌مى شیان و دلسۆزى و وێره‌كى درێژى دا وێ رێبازێ هه‌تا گه‌هاندیه ڤێ قووناغا هه‌رێما كوردستانێ یا دستوورى و دانپێداى و سه‌قامگیر.
پارتى ل سه‌ر ده‌مێ دووماهیهاتنا جه‌نگێ جیهانیێ د وێ و گه‌شه‌بوونا كۆمبه‌ستا سۆسیالزمى هاته دامه‌زراندن، لێ رێبازا وێ یا نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى و دیمۆكراتى خوه باشتر د پرۆگرامێ وێ و سیاسه‌تا سه‌رۆكێ وێ بارزانیێ نه‌مر نیشا ددا وه‌كو فه‌رمۆى (گه‌لێ كورد د خۆزه‌یا خوه‌دا لایه‌نگیریا دیمۆكراتیه‌تێ و رێزگرتنا قانوونێ دكه‌ت)، سه‌ره‌راى هه‌ولدانا هنده‌ك سه‌ركردێن وێ یێن داخبار ب هزروبیرێن سۆسیالزمى كو دڤیا ئاراسته‌یا پارتى یا هزرى به‌ر ب وێ تیۆرێ ڤه ببه‌ن و هنده‌ك به‌ندێن تایبه‌ت ب وێ تیۆرێ ڤه بكه‌نه د پرۆگرامێ وێ دا گۆره‌ى گورانكاریێن بارودۆخى!، لێ پارتى هه‌ر ما پارتیا نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى و دیمۆكراتى یا گه‌لێ كوردستانێ یا كو بارزانى ڤیاى، هه‌ر وه‌كو بارزانیێ نه‌مر فه‌رمۆى (ئه‌ز شیوعى نینم و ئه‌ز دكتاتۆر نینم و من باوه‌ریا ب دیمۆكراتیه‌تێ هه‌ى و من دڤێت ملله‌تێ من ب ئاشتیێ و ئازادیێ بژیت و ل هیڤیا وێ رۆژێ مه كو ببینم ئالا كوردستانێ ل سه‌ر هه‌ر گوپیتكه‌كا چیایێن كوردستانێ ل عیراقێ و ئیرانێ و سووریایێ و تركیایێ بهژیێت).
ناكۆكى ل سه‌ر تیۆرا هزریا یا پارتى یا به‌رده‌وام بوو ب شێوازێن ژێكجودا هه‌تا ب ئێكجارى ل كۆنگرێ ده‌هێ ل سالا 1989 ێ ئێكلا بووى، و د پرۆگرامێ په‌سه‌ندكریێ كۆنگرێ ده‌هێ دا ب رۆن و ئاشكرا، خوه نیشا دا كو پارتى، پارته‌كا دیمۆكراتیا نه‌ته‌وه‌یا نشتیمانى یه باوه‌رى ب مافێ مرۆڤى و دادیا جڤاكى و ئازادیا تاكى و مافێ چاره‌نڤیسێ گه‌لێ كوردستانێ هه‌یه…هتد” و سه‌رۆك بارزانى ب رۆنى گۆت (كێشا مه كێشا ملله‌ته‌كێ بنده‌سته یێ دهێته ژناڤبرن نه كێشا چینه‌كێ یه یان تۆێژه‌كێ یه و ب ڤى ره‌نگى دێ باشتر شیێن خزمه‌تا گه‌لێ كوردستانێ كه‌ین).
سه‌باره‌ت ململانێ ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ د ناڤ پارتى دا هه‌ر ل كۆنگرێ سیێ ل سالا 1953 دیاربوو كو باله‌كێ د سه‌ركردایه‌تیێ دا هه‌ى دڤێت ده‌ستهه‌لاتا خوه ل سه‌ر پارتى بسه‌پینیت ب دووركرنا ئێكه‌مین سكرتێرێ پارتى و ل سالا 1956 ێ هه‌وله‌كا نه‌سه‌ركه‌فتیانه دا كو ده‌ستهه‌لاتا سه‌رۆكێ پارتى كێم بكه‌ت ده‌مێ نوونه‌رێ خوه ب رێیا كۆنگرێ جیهانیێ لاوان هنارتیه مۆسكۆ داكو ڤى بابه‌تى ل گه‌ل بارزانیێ به‌حس بكه‌ت، لێ نوونه‌ر به‌روڤاژى ب كه‌یفپێهاتن ب كه‌ساتیا بارزانى زڤرى ڤه!.
پشتى ڤه‌گه‌ریانا بارزانیێ نه‌مر ژ ئێكه‌تیا سۆڤیه‌تیا به‌رێ، بارزانى ده‌ستپێكر نافمالیا كوردستانێ ئێكبێخیت و هه‌ڤگرتنه‌كا باش پێكبینیت، جاره‌كا دى هه‌مى سه‌ركردایه‌تیا پارتى كۆمكرنه‌ڤه و د ماوێ دو سالان دا دو كۆنگره به‌ستن، لێ وه‌كو دیار بالێ پیلانگیر یێ به‌رده‌وام بوو ل سه‌ر هه‌ولێن خوه بۆ سه‌پاندنا ده‌ستهه‌لاتا خوه و دووركرنا هنده‌ك ژ هه‌ڤركێن خوه كو كه‌سانێن به‌رنیاسێن سه‌ركردایه‌تیا پارتى بوون، و ل به‌رپابوونا شۆره‌شا ئه‌یلۆلێ كارێ ڤى ره‌وتێ پیلانگیر به‌رده‌وامبوو هه‌تا وێ راده‌ى خوه وه‌كو باله‌ك د ناڤ پارتى دا، خوه ئاشكراكرى و نیازا خوه دیاركرى و د گه‌ره‌وا وێ دا دوبه‌ره‌كیا 1964 لێكه‌فت و دژى شۆره‌ش ل كودستانا عیراقێ چێبوو و گه‌هشته وێ راده‌ى دژى شۆره‌ش ل سالا 1966 به‌ر ب حوكمه‌تا عیراقێ چوون و چه‌كێ دژمنى دژى شۆره‌شێ بكارئینان.
ل كاره‌ساتا ئادارا 1975، بالێ دژى شۆره‌شێ خوه هه‌لێخست وه‌كو رێخستنه‌كا كوردستانى دژى پارتى و ژێكڤه‌بوونه‌كا دیتر ژى كه‌فته د ناڤ سه‌ركردایه‌تیا پارتى دا، هه‌ر ل وى ده‌مى لدووڤ ئامۆژگاریێن بارزانیێ نه‌مر و ب هه‌ول و هیمه‌تا جه‌نابێ سه‌رۆك مسعود بارزانى و ئدریسێ جانه‌مه‌رك جاره‌كا دى پارتى خوه نووكره‌ڤه ل بن ناڤێ سه‌ركردایه‌تیا كاتیا پارتى دیمۆكراتى كوردستان و رێبازا بزاڤا رزگاریخوازا كوردستانێ و به‌رنامێ نوویێ پارتى دیمۆكراتى كوردستان راگه‌هاند و داكۆكر ل سه‌ر درێژه‌دانا خه‌باتێ ل ژێر درووشمێ دیمۆكراتى بۆ عیراقێ و ئۆتونۆمیێ راسته‌قینه بۆ كوردستانێ.
ل 26 گولانا 1976 پارتى شۆره‌شا گولانا نشتیمانیا پێشكه‌فتنخواز به‌رپاكر و درێژى دا خه‌باتا خوه یا سیاسى و چه‌كدارى، د وى بارودۆخى دا چه‌ند گرۆپێن دى یێن سیاسى و چه‌كدارى ل كوردستانا عیراقێ په‌یدابوون و شه‌ره‌كێ ناڤخوه‌یێ خویناوى به‌رپاكر پێناڤى سه‌پاندن و به‌رفره‌هكرنا ده‌ستهه‌لاتێن خوه، د هه‌مان ده‌م دا ململانێ ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ ل ناڤ پارتى دا سه‌رهلدا ڤه هه‌تا ل كۆنگرێ نه‌هى 1979 سه‌رۆك مسعود بارزانى ئه‌ڤ ململانێ یه ئێكلاكرى، ئێدى پارتى كه‌فته سه‌ر رێبازا خوه یا سروشتى یا نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى و دیمۆكراتى بێى هه‌ڤركیا ناڤخوه‌یى و سه‌قامگیریا كارگێرى و رێخستنى د ناڤ دا جێگیربوو، لێ هه‌ڤركیێ ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ ل كوردستانێ درێژى پێدا د ناڤبه‌را هێزێن سیاسیێن كوردستانێ.
رۆنى و زه‌لالیا ئارمانجێ و هێز و ئیرادا بارزانیێ نه‌مر و سه‌رۆك بارزانى وه‌كر كو پارتى هه‌رده‌م یا سه‌رفراز بیت د مه‌یدانا خه‌بات و ململانێ دا و هه‌مى ده‌ستكه‌فتیێن گه‌لێ كوردستانێ ل سه‌ر ده‌ستێ پارتى و سه‌رۆك بارزانى ب ده‌ستڤه‌هاتینه.
ل سه‌ر ده‌ستێ پارتى هشیاریا نه‌ته‌وه‌یى چیبوو و شۆره‌شا سه‌رتاسه‌رى كوردستانا عیراقێ به‌رپابوو و ئۆتونۆمى بۆ كوردستانێ بجههات و فیدرالیه‌ت بۆ ژیوار و دكتاتۆریه‌ت رۆخیا و عیراقا دیمۆكراتیا فیدرالیا دستوورى دامه‌زرا و هه‌رێما كوردستانێ بوو قه‌واره‌كێ سیاسیێ نه‌ته‌وه‌یێ دستووریێ دانپێداى.
سه‌ربۆرا پارتى یا شۆره‌شگیرى و یا حوكمرانى یا سه‌ركه‌فتى بوویه و هه‌رده‌م پارتى خوه ب خوه‌گۆریكه‌ر و خزمه‌تكارا ملله‌تى زانیه، هه‌روه‌كو بارزانیێ نه‌مر فه‌رمۆى (شانازیه بۆ مرۆڤى، مرۆڤ خزمه‌تكارێ ملله‌تێ خوه بیت)، له‌وا ل هه‌ر جهێ پارتى لێ بالا ده‌ست ئیداره‌كا باش دكر و ئاسایش و ئارامى و خوه‌شگۆزه‌رانى لێ دابین دكر و خزمه‌تكرنه‌كا زێده‌تر پێشكێش دكر.
سه‌ربۆرا سه‌ركه‌فتیا حوكمرانیا هه‌رێما كوردستانێ بۆ رێبازا پارتى و بارزانى و سه‌رۆك بارزانى و نێچیرڤان بارزانى و مه‌سرۆر بارزانى و په‌یره‌وێن وێ رێبازێ دزڤریته ڤه و دهێته چاڤه‌رێكرن ل قووناغا بهێت ب حیكمه‌ت و هیمه‌تا جه‌نابێ سه‌رۆك و رابه‌رێ كوردستانێ مسعود بارزانى و ب سیاسه‌ت و دیپلۆماسیه‌تا سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ به‌رێز نێچیرڤان بارزانى و ب پلان و به‌رنامێ هۆستایێ ئاسایشێ به‌رێز مه‌سرور بارزانى سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نا وه‌زیران هه‌رێما كوردستانێ ره‌وشه‌كا باشتر و گه‌شه‌بوونه‌كا دیتر بخوه‌ڤه ببینیت و ئاسایش و ئارامى و خوه‌شگۆزه‌رانى جێگیر بیت و سه‌روه‌ریه‌كا دیتر ل سه‌ر مێژوویا پر سه‌روه‌ریا رێبازا پیرۆزا پارتى و بارزانى زێده ببیت.
بارزانى و پارتى ب درێژاهیا خه‌باتا خوه پیشه‌نگ بووینه ب ئینانا هزرێن پێشكه‌فتى و ره‌وشه‌نبیریا نوى و راگه‌هاندنا مۆدیرن و شارستانیه‌تا هه‌ڤچه‌رخ، و سوود ل سه‌ربورێن جیهانى یێن سه‌ركه‌فتى دیتینه بۆ هندێ ل هه‌رێما كوردستانێ ژى كارپێبكه‌ن.
بارزانى و پارتى خه‌لك فێركرینه پارتى چیه، و پێشمه‌رگایه‌تى چیه، و خه‌بات چیه، و خۆگۆریكرن چیه، و دیمۆكراتیه‌ت چیه، و كوردستان چیه، و مافێ مرۆڤى چیه، و مافێ چاره‌نڤیس چیه، و ئۆتونۆمى چیه، و فیدرالیه‌ت چیه، پێكڤه‌ژیان چیه، و لێبۆرین چیه، و كارێ به‌ره‌یى چیه، و ریفراندۆم چیه و سه‌رخوه‌بوون چیه، و دادیا جڤاكى چیه، رۆژنامه و كۆڤار و ئێزگه و تلفزیۆن چنه و ب سه‌دان زاراڤێن دى ئیناینه د فه‌رهه‌نگا سیاسیا كوردستانێ دا و كارپێكرینه، و ئاسته‌كێ باشێ هزرى و ره‌وشه‌نبیرى و سیاسى ل كوردستانێ چێكرینه.
بارزانى و پارتى كوردستانێ ب جیهانێ داناسین و ب بارزانى و پارتى كوردستانێ جیهان ناسكر.
بارزانى و پارتى ناسنامه و كه‌ساتیا كوردستانى چێكر و ب هێزكر و سه‌رفرازكر. له‌وان شانازیه بۆ هه‌ر كورده‌كى ئه‌ندامێ پارتى بیت و ل سه‌ر رێبازا بارزانى بیت و شانازیێ ب پارتبوونا خوه بكه‌ت.
هونه‌رێ سه‌ركه‌فتن و به‌رده‌وامیا پارتى ڤه‌دگه‌ریت بۆ هێز و ئیراده و دووربینى و رژدى و دلسۆزى و وێره‌كى و به‌رده‌وامیا دامه‌زرێنه‌ر و سه‌رۆكێ پارتى بارزانیێ نه‌مر و درێژه‌پێده‌رێ وێ رێبازێ سه‌رۆك مسعود بارزانى.
بیره‌وه‌ریێن پارتى بیره‌وه‌ریێن بارزانى نه، پارتى و بارزانى قه‌واره‌ك و گیانه‌كن، دا ل بیره‌وه‌ریا حه‌فتێ و سێ سالیا خه‌بات و به‌رخودانا پارتى و ژ دایكبوونا سه‌رۆك بارزانى، ب شانازى و سه‌رفرازى ڤه بێژین ئه‌م پارتینه و پێشمه‌رگه‌یێن بارزانى نه و ب دله‌ك خۆش و ب نیازه‌ك پاك و زه‌لال پیرۆزباهیێ ل سه‌رۆك بارزانى و جێگرێ وى و سه‌ركردایه‌تیا پارتى و هه‌ڤالێن خوه‌یێن پارتى و گه‌لێ كوردستانێ بكه‌ین و بێژین پێكڤه به‌ر ب كوردستانه‌كا ئازاد و گه‌له‌كێ سه‌رفراز.
نه‌مرى و سه‌روه‌رى بۆ گیانێ پاكێ شه‌هیدێن پارتى و كوردستانێ و سه‌روه‌رێ وان بارزانیێ نه‌مر و ئدریسێ جانه‌مه‌رگ.
دێ سه‌ركه‌ڤین
باوه‌رنامێن نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتى جێگیردكه‌ت كو نابیت مرۆڤ ژ مافێن خوه یێن بنه‌كى بێ به‌هر بیت و په‌سه‌ندا مافێ چاره‌نڤیسێ هه‌مى گه‌لان و ئازادیا دیاركرنا ناڤه‌ندا خوه یا سیاسى دكه‌ت.
لێ ماف دهێن ستاندن و ناهێنه‌دان، هێز فاكته‌رێ سه‌ره‌كیێ سه‌ركه‌فتنێ یه، هێز پێدڤیه هه‌بیت دا بشێت مافێن خوه ب ده‌ستڤه‌بینیت و سه‌ربۆرا سیاسیا گه‌لێ كوردستانێ خۆیا كریه كو هه‌رده‌مێ ب هێزكه‌فتى دژمن و داگیركه‌را گفتوگو و دانوستاندنێن كرین و دانپێدان ب مافێن كورستانێ یا ئینایى و هه‌رده‌مێ لاواز بووى یێن پاشگه‌زبووین ل وان رێكه‌فتن و سۆز و په‌یمانان و درێژى یا دایه سیاسه‌تا سه‌ركوتكرن و ویرانكرنێ.
پشتى دابه‌شكرن و لێكڤه‌كرنا د وێ یا كوردستانێ ژ ئه‌نجامێ ریكه‌فتنێن سایكس ـ بیكو، و سان ـ ریمۆ، و سیڤه‌ر، و لۆزان، ئه‌و پارچا كوردستانى یا ل ژێر ده‌ستهه‌لاتا ده‌وله‌تا ئوسمانلى بوو سێ پارچه و هه‌ر پارچه‌ك ب ده‌وله‌ته‌كا نوو چێكرى ڤه هاته گرێدان (داگیركرن) توركیا و عیراق و سووریا، ئێدى بزاڤا سیاسیا كوردستانێ ژى ژیكڤه‌بوو و هه‌ر بزاڤه‌كێ تایبه‌تمه‌ندیا پارچا وێ ده‌وله‌تێ وه‌رگرت یا كو پێڤه هاتیه گریدان.
د مێژوویا بزاڤا رزگارخوازیا كوردستانێ ل باشۆرێ كوردستانێ هه‌ر ژ دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عیراقێ هه‌تا نوكه گه‌له‌ك ئیستگه‌هێن گرنگ و گورانكاریێن جۆرى په‌یدابووینه، ژ به‌ركو ئه‌ڤ پارچا كوردستانێ ب خورتى و بێى حه‌زكرنا خه‌لكێ وێ ب ده‌وله‌تا عیراقێ ڤه هاته گرێدان، له‌وا خه‌بات و به‌رخودان به‌رده‌وام بوون پێناڤى سه‌رخوبوونا كوردستانێ.
ل ئه‌نجامێ خه‌بات و شۆره‌شێن شێخ مه‌حموودێ حه‌فید، حوكمه‌تا به‌ریتانیا دانوستاندن ل گه‌ل شێخى كرن و دانپێدان ب مافێن كوردان كرن، پاشى كۆمه‌لا نه‌ته‌وه‌ین هه‌ڤگرتى ل سالا 1925ێ لژنه‌ك دروستكر بۆ دووڤچوونا ره‌وشا كوردان ل ویلایه‌تا مووسل و لژنێ د راپۆرتا خوه‌دا دانپێدان ب وێ كو راستیا بارێ ئاكنجیا ل ویلایه‌تا مووسل به‌ر ب دانپێدانێ ب دامه‌زراندنا ده‌وله‌ته‌كا كوردى یا سه‌ربه‌خوه دبه‌ت، چونكى كورد 5/8 خه‌لكێ مووسل پێكدئینن، لێ كۆمه‌لا نه‌ته‌وه‌یان ئه‌و پێ به‌س بۆ كو كوردان مافێ پشكداریێ د رێڤه‌به‌ریێ و دادوه‌ریێ و ده‌زگه‌هێن زمانى دا هه‌بیت.
ده‌مێ عیراق ل 3/10/1932ێ ل كۆمه‌لا نه‌ته‌وه‌یان وه‌رگرتى ئه‌ڤ وه‌رگرتنه یا مه‌رجدار بوو ب رێزگرتنا عیراقێ ب مافێن مرۆڤى و ره‌وشه‌نبیرى و كارگێرى یێن كوردان ل لیوایا مووسل. و ل ئه‌نجامێ بزاڤ و شۆره‌شێن بارزان ل سالێن 1932 و 1943 و 1945 حوكمدارێن عیراقى چه‌ندین جاران دانوستاندن ل گه‌ل سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ كرن و دانپێدان ب مافێن ئیدارى و ره‌وشه‌نبیریێن كوردان كرن، تاكو رژێما شۆره‌شا 14ى تیرمه‌ها 1958 شه‌راكه‌تا كوردان و عه‌ربان د عیراقێ دا قه‌بوولكرى و ئه‌و ماف د دستوورێ عیراقێ دا جێگیركرى.
ژ به‌ر پاشگه‌زبوونا حوكمه‌تا عیراقێ بجهئینانا ناڤه‌رۆكا دستوورى و باوه‌رنامێن نێڤده‌وله‌تى و سۆزێن خوه ل به‌رامبه‌ر كوردان ل 11/9/1961 شۆره‌شا ئه‌یلۆلا مه‌زن سه‌رهلدا وچه‌ندین گه‌رێن دانوستاندنا د ناڤبه‌را حوكمه‌تا عیراقێ و سه‌ركردایه‌تیا شۆره‌شێ هاتنه كرن ل سالێن 1963 و 1966ێ و ل دووماهیێ ریكه‌فتناما 11ى ئادارا 1970ێ هاته مۆركرن كو حوكمه‌تا عیراقێ دان ب مافێن نه‌ته‌وه‌یێن كوردان دا. و ل ئه‌نجامێ شۆره‌شا گولانا نشتیمانى به‌ره‌یێ كوردستانى و سه‌رهه‌لدانا 1991ێ لێ كه‌فت، و ل ئه‌نجامێ كۆچره‌وا ملیۆنى بریارا 688 یا جڤاتا ئاسایشا نیڤده‌وله‌تى لێ ده‌ركه‌فت و هه‌رێما كوردستانێ هاته پیكئینان و ژ ئه‌نجامێ بزاڤا پیكئینانا هه‌رێما كوردستانێ هه‌لبژارتنێن گشتى و دامه‌زراوێن حوكمرانیێ و فیدرالزم هاتنه بجهئینان و ل ئه‌نجامێ بزاڤ و خه‌باتا هه‌رێما كوردستانێ رژێما دكتاتورى هاته روخاندن و عیراقا دیمۆكراتیا دستوورى هاته پێكئینان و ژ ئه‌نجامێ كار و چالاكیێن هه‌رێما كوردستانێ گه‌شه‌دانا سیاسى و ئابوورى و ره‌وشه‌نبیرى و جڤاكى ب به‌رهه‌مهات و ژ ئه‌نجامێ خۆراگرى و به‌رگریا هێزێن پێشمه‌رگه‌یێ كوردستانێ ده‌وله‌تا ئیسلامیا داعش ژ ناڤچوو و ده‌ڤه‌رێن داگیركریێن كوردستانێ هاتنه رزگاركرن، نها ژى ل ئه‌نجامێ پێكه‌یێ ب هێزێ هه‌رێما كوردستانێ ژ لایێ سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى و دیبلوماسى ڤه ده‌رفه‌تا ده‌ربرینا رایا گشتى بۆ چاره‌نووسێ خه‌لكێ كوردستانێ هاته پێش و پرۆسا ریفراندۆمێ ل 25/9/2017 هاته ئه‌نجامدان و چاڤه‌رێینه به‌رهه‌مێ وێ پروسێ ژى ببینین.!!
هه‌مى ئه‌و قووناغێن نافلێئیناى به‌رهه‌مێ خه‌بات و قوربانیدان بوون، ره‌نج و زه‌حمه‌ت و قوربانیدان و شه‌هیدبوون و ژ ده‌ستدانا عه‌ردى و ده‌ربه‌ده‌ركرن تێدا هه‌بوون، كاره‌سات و وێرانكارى ب سه‌ردا دهاتن، سه‌ركه‌فتن و شكه‌ستن ژى هه‌بوون، لێ ئه‌نجام گرنگه، هه‌ر جاره‌كێ ده‌ستكه‌فتیه‌كێ باشتر ب ده‌ستكه‌فتیه، ژ مافێن ره‌وشه‌نبیرى و ئیدارى بو نه ناوه‌ندیى پاشى بۆ ئوتونومى تاكو گه‌هشتینه قوناغا پێكئینانا هه‌رێما كوردستانێ یا فیدرالیا دستوورى و به‌ر ب سه‌رخوه‌بوونێ.
نها هه‌رێما كوردستانێ یێ ل قوناغه‌كا گرنگا ژیانا خوه یا سیاسى، فیدرالزم ده‌ربازكر و چاڤه‌رێ یه سه‌رخوبوون بجه بهێت و چ پێنه‌ڤێت ئه‌ڤه دێ بجههێت! به‌لێ كه‌نگى و چاوا!؟ ئه‌ڤه وى ده‌مى هه‌كو هه‌مى لایه‌نێن سیاسى و سه‌ركردایه‌تیا هه‌رێمێ خوه پێگیر دكه‌ن ب ئه‌نجامێ ریفراندۆمێ و ب ئێك هه‌لویست سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل هه‌مى لایه‌نێن ململانێ بكه‌ن، و كاربكه‌ن بۆ دابینكرنا توخمێن هێزێ د هه‌مى بیاڤان و ئاستان دا وان شیانان بكاربینن بۆ گه‌هشتن ب ئارمانجا ملله‌تى یا كو ب ریفراندۆمێ بریار ل سه‌ر داى. هه‌وه‌كو ئه‌ڤ ئارمانجه ژى وه‌كو هه‌مى قوناغێن دى یێن بده‌ستڤه‌ئینانا ئارمانجان یا بێ قوربانیدان نابیت. ریفراندۆم مافه‌كێ سروشتى و ره‌وایێ خه‌لكێ كوردستانێ یه و دگونجیت ل گه‌ل یاسایێن ئاینى و مرۆڤایه‌تى و پرانسیبێن نه‌ته‌وه‌یێن هه‌ڤگرتى، له‌وان ژى هه‌رێما كوردستانێ ئه‌ڤ پرۆسا دیمۆكراتى ئه‌نجامدا و ملله‌تى بریارا خوه دا، ب به‌لێ بۆ سه‌ربخوه‌یێ و دۆست و دوژمن پێ ئاگه‌داربوون كو ڤى ملله‌تى دڤێت ب ئاشتیانه ب سه‌ربه‌خوه‌یێ شاد ببیت.
لێ ژیوارێ سیاسى و جیۆپۆلیتیكیێ ڤێ ده‌ڤه‌رێ هه‌میشه سیاسه‌تا شه‌ڕى و دژمنكاریێ د سه‌پینیت له‌وان خوه به‌رهه‌ڤكرن بۆ ریبریبوونێ و دابینكرنا توخمێن هیزێ ژ لایێ سیاسى و له‌شكرى و ئابوورى و دیبلۆماسى ڤه ل ئاستى ریبریبوونێ زۆرا پێدڤیه بۆ بده‌ستڤه‌ئینانا سه‌ركه‌فتنێ.
ل قوناغێن شكه‌ستنێن بزاڤێن به‌رێ نوویبوونه‌ڤه ب شیوازه‌ك باشتر و بهێزتر هۆكارێ سه‌ركه‌فتن و ده‌ستكه‌فتیا بوویه و ئه‌ڤه بێى قوربانیدان نه‌بوونه، له‌وان یا سروشتیه بۆ گه‌هشتن ب ئه‌نجامێ ریفراندۆمێ ئه‌م قوربانێن زێده‌تر بده‌ین، خۆشبه‌ختانه ئه‌ڤرۆكه توخمێن هێزێ و شیانێن ریبریبوونێ ل هه‌رێما كوردستانێ ل ئاسته‌ك باشن و ئیراده‌ك ب هێز هه‌یه هه‌رێم ب سه‌ركه‌فتن ژ ڤێ ته‌نگاڤیێ ده‌رباز ببیت.
دهێته پێشبینیكرن كو شه‌ڕ و ئالۆزیێن مه‌زنتر ب شیوازێن جۆراوجۆر ل ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتا ناڤین سه‌رهه‌لده‌ن، و ئه‌ڤان روودانان دێ كاتێكرنه‌كا راسته‌وخوه ل سه‌رده‌ستودارێ عیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ هه‌بیت و ئه‌ڤه دێ بنه هانده‌ر بۆ رێخستنا نافمالیا كوردستانێ، چونكى مه‌ترسى ل سه‌ر هه‌بوونا نه‌ته‌وه‌یى و ناسناما ملله‌تى و بارێ ژیانا هه‌میان هه‌یه، و تنێ هه‌ڤگرتن و رێخستنا نافمالیا كوردستانێ كو هۆكارێ سه‌ره‌كیێ دابینكرنا توخمێن هێزێ نه دێ هه‌رێما كوردستانێ ب هه‌مى پێكهاتێن خوه‌ڤه پاریزیت. دوبه‌ره‌كى و خۆفرۆشى و داگیركرنا هه‌رێمێ و شه‌ر و كوشتن و ده‌ربه‌ده‌رى و قه‌یرانێن ئابوورى و سیاسى و له‌شكرى ب زیانا هه‌مى لایه‌نان ته‌واو بوو، له‌وان ژ هه‌مى لایه‌نان دهێته خواستن هه‌ست ب به‌رپسیاریا خوه‌یا مێژوویى بكه‌ن، و به‌ر ب چاره‌سه‌ریێن بنره‌تى بچن و هه‌ڤدو قه‌بوولكه‌ن وه‌كو برا و شریك و هه‌ڤچاره‌نڤیس، ببن ئێك و هه‌ڤبگرن بۆ پرسێن چاره‌نڤیساز و ب ئێك به‌ره بچنه گڤتوگۆیان دا بهێز بكه‌ڤن و سه‌ربكه‌ڤن، بێگومان خه‌باتا ریفراندۆمێ دى یا به‌رده‌وام بیت تا ب ئه‌نجام دگه‌هیت، چونكى ده‌ربرینه ژ ئیرادا ملله‌تى و سه‌ركه‌فتن هه‌ر بۆ ئیرادا گه‌لێ كوردستانێ یه.
نيشاندان
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com