رۆژانه‌ دیار دبیت مه‌رم ژ رێكه‌فتنا گۆڕان و ئێكه‌تیێ به‌لكو ئێكبوونه‌كا سیاسیه‌، یان دووباره‌بوونا ئێكه‌تیێ یه‌ ب سه‌ركردایه‌تیه‌كا دی. بالێن د ناڤ ئێكه‌تیێ دا وه‌ك دیار رازینه‌ كه‌سه‌ك وه‌ك به‌رێز (نه‌وشێروان)ی سه‌ركردایه‌تیا وێ بكه‌ت و دووماهیكێ ب ره‌وشا شه‌پرزه‌یا خوه‌ ببینن به‌رامبه‌ر پارتی پارسه‌نگیه‌گێ په‌یدا بكه‌ن. (به‌رێز نه‌وشێروان) دیاره‌ كه‌سه‌ك رادیكال و تونده‌ د سیاسه‌تێ دا و سه‌ربۆرێن وی یێن سیاسی و گوتارا وی یا دیاره‌ ژ توندیێ و گڤاشتنا هه‌تا گڤاندا دووماهیكێ و سیاسه‌تكرنێ ب زمانێ زڤرێ خوه‌ و په‌یره‌وكرنا سیاسه‌ته‌كا (پوپولیستی) د سیاسه‌تا كوردستانێ دا، ژ لایه‌كێ دی ڤه‌ (ئێگرتوویا ئیسلامی) كۆنگره‌كێ سه‌ركه‌فتی ئه‌نجام دده‌ن وه‌ك دیار ئه‌وان ژی دووباره‌ ئه‌میندارێ خوه‌ یێ خودان سیاسه‌ته‌كا دژوار ئینا ڤه‌ مه‌یدانێ ئانكو (به‌رێز سه‌لاحه‌دین بهادین) د ژیانا سیاسیا خوه‌ دا كه‌سه‌كێ میانره‌و نه‌بوویه‌ وه‌ك ئێگرتوویا میانره‌و. ژ گوتارا به‌رێزی دیار بوو دێ ئێگرتوو ل(حیادێ) مینیت و ئه‌ڤه‌ گرانترین سیاسه‌ته‌ ل كوردستانێ نه‌مازه‌ وه‌ختێ سه‌نگه‌رگرتنێ یه‌، نوكه‌ ل حوكمه‌ت و په‌رلمانی. باوه‌ر ناكه‌م ئێگرتوو د حیادێ دا سه‌ركه‌فتی بیت و دوور نینه‌ تووشی دوبه‌ره‌كیێ ببیت، نه‌مازه‌ ئه‌گه‌ر ئالیێن دی پتر گڤاشتن ل سه‌ر پارتی كرن. وه‌ك دیار گوتارا دژوار ل كوردستانێ دێ زڤریته‌ ڤه‌ و ده‌نگێن نه‌رم و نیانێن سیاسه‌تێ به‌رامبه‌ری پارتی تازه‌ سه‌رهل دده‌ن ڤه‌. (نه‌وشیران و سه‌لاحه‌دین) دكه‌ڤن دا ل به‌رێ ئۆپۆزسیۆنێ دژی پارتی خه‌باته‌كا سیاسی پێكڤه‌ هه‌یه‌، دوور نینه‌ هه‌مان سیاسه‌ت دووباره‌ ببیت.
پارتی ژی ژ پارتێن ئێك بریاره‌ و تا راده‌یه‌كێ ژی پارتی بازنه‌كێ گرتیه‌ د سیاسه‌تێ دا وه‌ك دیار كه‌توارێ نوكه‌ بۆ پارتی یێ باشه‌ كو هه‌می جومكێن سیاسه‌ت و ئابوور و ئاسایشا كوردستانێ ب ده‌ستێ وێ نه‌، سه‌هلدا بازێن سیاسه‌تێ یێن دژوار په‌یامه‌كه‌ بۆ پارتی ئه‌ڤ كه‌تواره‌ ره‌نگه‌ ئاسان بۆ پارتی نه‌چیته‌ سه‌ری. هه‌تا هه‌لبژارتنان، ئه‌ڤ ره‌وشه‌ به‌رده‌وام نابیت، لێ تشتێ به‌رزێ ل ڤی واری پرۆژه‌ و به‌رنامه‌یێ ئالیێن دی یه‌ به‌رامبه‌ری پارتی، كو تشته‌كێ زه‌لال ڤێ نینه‌ ژبلی هنده‌ك مه‌رجا ئه‌و ژی پارتی پێشوه‌خت قه‌بوول ناكه‌ت چه‌قبه‌ستنا نوكه‌ یا سیاسی ل كوردستانێ نه‌بوونا به‌رنامێن رۆهنه‌ ژ هه‌می ئالیان و ژیانه‌ ل هنده‌ك خه‌ونێن نه‌نۆرمال بوۆ پاشه‌رۆژا ڤی وه‌لاتی.

ئه‌وا پشتراست دبیت د جیهانا سیاسه‌تێ دا هیچ دوژمنه‌كێ هه‌تاهه‌تا نینه‌، د جیهانا سیاسه‌تێ دا هنده‌ك كه‌توار و ره‌هند هه‌نه‌ (180) پله‌یان ئاره‌ستێ سیاسه‌تێ دهێته‌ لادان. ئاشكراتر بێژین رێكه‌فتنا ئَێكه‌تی و گۆڕانێ نه‌حنێر و موعجیزه‌كه‌ چێبووی؟! ئه‌ڤه‌ ل هه‌می پارت و ئالیان دهێته‌ چاڤه‌رێكرن، نه‌مازه‌ ئه‌گه‌ر سه‌ده‌مێن وێ په‌یدا بوون.
نزانم پارتی ژ چ خال و به‌ندا رێكه‌فتنێ دلته‌نگ بوویه‌، تا وێ رادێ به‌یاننامه‌كا دژوار به‌لاڤ بكه‌ت، یا ئاشكرا ئه‌وه‌ هیچ رێكه‌فتنه‌ك بێ (پاش به‌نده‌ك نهێنی) نینه‌، ئانكو هه‌می رێكه‌فتنا گۆڕان و ئێكه‌تیێ ئه‌و نینه‌ ئه‌وا به‌لاڤ بووی، وه‌دیاره‌ پارتی ئاگه‌هداری تشتێن نهێنی یه‌؟! له‌ورا بێ دبلۆماسیه‌ت و بێ براكماتیه‌تا خوه‌ یا ناڤدار به‌یانه‌كا دژوار و زڤر به‌لاڤ كر. ئه‌گه‌ر مه‌ره‌ما پارتی گڤاشتن بیت ل سه‌ر شه‌ریكێ خوه‌ یێ ستراتیژی، ئێكه‌تیێ كوفره‌كا سیاسی نه‌كریه‌ كو دگه‌ل گۆڕانێ رێككه‌فتی؟! پتر هندێ دیار دكه‌ت كو ئه‌و هێشتا كیانه‌كێ زیندی یه‌ د مه‌یدانا سیاسه‌تێ دا و ژبن چه‌نگێ پارتی ده‌ركه‌فیته‌ وه‌ك گۆڕانێ ئه‌و گونه‌هبار دكر. باوه‌ر ناكه‌م پارتی نه‌زانیت كو دێ رێكه‌فتنه‌ك ب ڤی ره‌نگی یان خراپتر هێته‌كرن.
ب دیتنا من ژبه‌ری تشته‌ك هوسا هه‌بیت ئاگه‌دار بیت، پارتی ژ به‌ری گۆڕان و ئێكه‌تیێ دزانیت هیج كاره‌ك ل ڤی وه‌لاتی بێ پارتی ناهێته‌ كرن و پارتی حزبه‌كا سڤك و گوشه‌گیركری نینه‌ ب رێكه‌فتنه‌كا سیاسی تووشی (هێستریایێ) ببیت وه‌ك نه‌یارێن وێ یێن سیاسی دبێژن، بۆچوونا من به‌یانا پارتی یا زڤر و دژوار بۆ هندێ بوویه‌ لایه‌نێن دی پتر ژ جاره‌كێ بیر بكه‌ن ده‌ما دبیته‌ ده‌مێ سه‌نگه‌ر گرتنا سیاسی ل كوردستانێ و كارت و فاكته‌رێن پارتی ژی ب هێزن د مه‌یدانا سیاسیا كوردستانێ دا. بهێزترین كارت هه‌لوه‌شاندنا حكومه‌تێ و هه‌لبژاراتنێن پێشوه‌ختن. لێ ئه‌وا دبیته‌ جهێ دلته‌نگیێ بۆ تاكێ كورد ئه‌وه‌ جارا ل هنده‌ك مینه‌به‌را بێ شه‌رم باسێ دو ئیداره‌یێ دهێته‌كرن، ئه‌ڤه‌ كوفره‌كا سیاسی یه‌ نه‌كو نێزیكبوون و ئێكگرتنا هنده‌ك ئالیێن سیاسی، پارتی 70 ساله‌ سیاسه‌تێ دكه‌ت خودانا به‌رنامێ خوه‌ یێ جیاوازه‌ و هند زاخ ل پارتی هه‌یه‌ ب دیالۆگێ نه‌یارێن خوه‌ یێن سیاسی رازی بكه‌ت ب رێكه‌فتن یان پێكڤه‌ به‌ر ب ملله‌تی و هه‌لبژارتنان.

سایكس- پیكوَ رێكفتنه‌كا وه‌لاتێن سه‌ركوفتی بوو ل جه‌نگێ دا. پشتی شوَڕه‌شا (ئه‌كتوبه‌رێ) یا سوڤێتی هاته‌ ئاشكرا كرن. و بتنێ كورد پارچه‌ نه‌كرن به‌لكو عه‌رب ژی توشی پارچه‌ پارچه‌ كرنێ بوون لێ جێوازی ئه‌وه‌ عه‌ره‌ب بوونه‌ چه‌ند ده‌وله‌ت و ئه‌م ل ناز چه‌ند ده‌وله‌تان به‌لاڤ بووین، ب خوه‌ یا راستی بیت ژبه‌ری سایكس-پیكۆ ژی ئه‌م ل گوَر ئه‌نجامێ شه‌رێ(چالدیرانێ) ببوینه‌ دوو پشك. یاراست تر بیت ئه‌م ژبه‌ری چالیدرانێ كوَمه‌كا میرگه‌هێن لوَكال بووین و ب شه‌ر و شور بووین دگه‌ل ئێك. ژبه‌ر میرگه‌هان ژی ئه‌م كوَمه‌كا (عێل و خێل و عه‌شیره‌تا) بوون دیسا ب شه‌ر و شور بووین دگه‌ل ئێك، بكورتی مه‌ روَژه‌كێ كیانه‌كێ ساخله‌م و سه‌نترال نه‌بویه‌ شیان و ڤه‌ژه‌نا مه‌ خودان كه‌ت و ئه‌م نوكه‌ پارچه‌ پارچه‌ بوونا خوه‌ بتنێ بكه‌ینه‌ سه‌ده‌مێ رێكه‌فتنه‌كێ بناڤێ سایكس- پیكۆ. ئه‌م ژ به‌ری سایكس- پیكۆ و ژبه‌ری چالدیرانێ ژی مله‌ته‌كێ نه‌ته‌با و بێ رێكه‌فتن و بێ باروه‌ریه‌كا مكۆم ب هزرا نه‌ته‌وه‌یی كو دره‌نگ هاتیه‌ ئارێ ئه‌م ژێ دوور بوینه‌. هه‌موو كلتورێ سیاسیێ مه‌ ل به‌ری سایكس- پیكۆ. هنده‌ك میرگه‌هێن كوردی بوین دبن سه‌روه‌ریا (ئوسمانی یان سه‌فه‌ویا) دا بوون. بوَچوونا من دڤیا ئه‌م ل سه‌ده‌مێن ده‌ستپێكی ب زڤڕین بوَچی ئه‌م نه‌ ته‌با و ئێك رێز نه‌بوینه‌. نه‌ك بوَچی ئه‌م نه‌بوینه‌ ده‌وله‌ت. كورد ژ سه‌دێ 90 موسلمانن و ل ئێك ژینگه‌هێ دابوونه‌ و ب ئێك زمانی دئاخڤن و ئێك كلتور و فلوكلور و ئه‌ده‌ب هه‌یه‌. روَژه‌كێ ژی ئه‌م ل قه‌واره‌كێ دا نه‌بوینه‌ خودان سه‌روه‌ری. ئه‌م بێهوشێن ده‌مارگیریا عه‌شیره‌تكانێ و ئولداریا كوره‌ بوینه‌ و تالیێ ملله‌ته‌ك د ڤێ ره‌وشێ دا بیت دێ ئاسان بیته‌ قوَربانی زلهێزێن وی سه‌رده‌می. (جوَهیا وعد بلفور) ژبوخوه‌ په‌یدا كر وه‌لاته‌ك ژ (سفرێ) ئاڤاكر و زمانه‌ك ژبیركری ژ هناڤێن په‌رتووكا زیندی كر، بوونه‌ ده‌وله‌ت، فه‌یله‌سوفێن كورد هه‌بوون ڤێ گازیێ بكه‌ن و باشترین گازی گازیا(ئه‌حمه‌دێ خانی بوو) ده‌ما داخازا ئێك گرتنێ ژ میره‌ك و بنه‌مالێن كوردا كری. نه‌ 100 ساله‌ ئه‌م بن ده‌ست، دبیت هزاران سال بن ئه‌م چه‌وسیی و بن ده‌ست، نوكه‌ ژی بتنێ ئاسته‌نگا د رێكا سه‌رخوه‌بونێ دا بێ تفاقیا مه‌یه‌، به‌رێ عه‌شیر نه‌ته‌بابوون و پاشی بوونه‌ میرگه‌ه و نه‌ته‌با بوون و نوكه‌ یێن بوین حزب و نه‌ته‌با نه‌، دێ چه‌وا بین ده‌وله‌ت یان ببن ده‌وله‌ت دێ چه‌وابین؟!

نزا دێ به‌رسڤا گۆڕانێ بوَ لاینگرێن خوه‌ چ بیت پشتی هنده‌ سالێن جودابوونێ ژ ئێكه‌تیێ جاره‌كا دی(مه‌رشا خوه‌ كێشا به‌ر ئێك)؟! ئه‌و ئێكه‌تیا (گه‌نی و گه‌نده‌ل و نه‌شه‌فاف و بنه‌ماله‌ و. . هتد) ژ په‌یڤێن فه‌رهنگا گۆڕانێ ؟! ئه‌رێ هه‌ر ئه‌و ئێكه‌تی و (بالێ ده‌ست روشتیێ) به‌رێ نینه‌؟! ئه‌رێ ئێكه‌تی گوَڕا یان گۆڕانی(دوَڕا)؟! ئه‌وا راستی بیت (گۆڕان) دێ قه‌نجیه‌كا مه‌زن ل كوردستانێ هه‌موویێ كه‌ت وه‌ختا ڤێ ده‌رزا نه‌ سروشتیا وان ل كیانێ بزاڤا ئازادیخوازا كوردستانێ كری ب زڤڕن ڤه‌ وه‌ك به‌رێ، ئه‌ز دخه‌ما وێ هه‌موو هێرشێ و وی كلتورێ خاین كرنا هه‌ر كه‌سێ ژبلی گۆڕانێ دی چ لێهێت؟! (بازێن) ناڤ گۆڕانێ تایبه‌تی گه‌نجێن گۆڕانێ دێ ب چی ره‌نگی بخوه‌ داچن. پارتی وه‌ك ژ ئوَرگانێن فه‌رمی ژی روَژه‌كێ پێخوه‌ش نه‌بوویه‌ حزبه‌كا كوردی پارچه‌ ببیت، دبیت چنكو پارتی ب خوه‌ ده‌ردێ پارچه‌بوونێ دیتیه‌ و پتر ژ جاره‌كێ پارتی ب خوه‌ (ئینشقاق) بوویه‌. ئه‌ڤروَكه‌ گۆڕان ئێكه‌تی روَمانسیانه‌ كوَم دبن و وه‌ك قوَناغا ئێكێ رێكه‌فتنه‌ك سیاسی ئیمزا دكه‌ن ئه‌و بخوه‌ ڕك و ڕك ئێك گرتنه‌كا شه‌رمینانه‌یا هه‌ردوویانه‌، ئاشكراتر بێژم (فه‌شه‌لا) نموونه‌یا گۆڕانێ یه‌ دسیاسه‌تێ دا شكه‌ستنه‌كا شه‌همزاریه‌ به‌رامبه‌ر بالێ(مام جه‌لالی) و په‌یاما نه‌رم و هێمنانه‌یا ئێكه‌تیێ. نموونه‌یا گۆڕانێ د سیاسه‌ت كرنێ دا توشی هه‌ره‌سه‌كا مه‌زن هات و دگه‌ل خوه‌ ژی گۆڕانێ بوَ چه‌ندێن سالێن دی رێك ل به‌رئاڤا بوونا ره‌وتا سیێ زه‌حمه‌ت كر، ئاشكرا ئه‌مێ ڤه‌گه‌رین(50/50) و سه‌رده‌مێ پارڤه‌كرنا ده‌ستهه‌لاتێ، ئێكه‌تیێ نه‌ك گۆڕان هه‌لبژارت وه‌ك هنده‌ك بوَ دچن و پشت ل پارتی كر، به‌روڤاژی گۆڕانێ دووماهیك ب خوه‌ ئینا چو سه‌ر سیاسه‌تا ئێكه‌تیێ، ئێكه‌تی ب خوه‌ حزبه‌كا پری مینبه‌ره‌، لێ دگه‌ل پارتی هه‌ڤپه‌یمانا ستراتیژیه‌. هه‌ردو ئالی قه‌نجیه‌ك مه‌زن ل پارتی دكه‌ن وه‌ختا ببن ئێك به‌ره‌ و پاشی ئیك حزب. نه‌مازه‌ د ڤێ قوَناغێ دا. چنكو كوردستانێ تاقه‌تا هه‌ڤڕكیا دژوار ل سه‌ر ستایلێ گۆڕانێ نینه‌، گۆڕان (فاشیزمه‌كا) كوردی بوو هێدی به‌ره‌ف هندا بوونێ دچیت د چه‌ندین تاقیكرنا دا سه‌ر نه‌كه‌فت و ژ قه‌بارێ ناوچه‌كێ ده‌رباس نه‌بوو، ململانا گۆڕان و ئێكه‌تیێ ل سلێمانیێ ده‌رفه‌تا ب هێز بوونا پارتی ل وێری لاواز كربوو، ژنها وێڤه‌ بوَ پارتی ده‌رفه‌ته‌ ل سلیمانی گه‌رمیانێ مجد و رژد كاربكه‌تن بوَ زڤڕاندنا جه‌ماوه‌رێ خوه‌، ل هه‌ولێر و دهوكێ ژی پارتی دڤیا هندا پشت راست نه‌ بیت ل سه‌ر پروَژێ چاكسازیێ و پاقژ كرنا هه‌یكه‌لێ پارتی به‌رده‌وام بیت ئه‌و هه‌ر دڤێت بمینیت حزبا ئێكێ.. ..

عێراق ده‌وله‌ته‌ك لاواز و هه‌رفتی و ژ كه‌ڤندا ل سه‌ر شه‌نگسته‌كێ لاواز ئاڤابووی و پشت ب ئاگری و ئاسنی ڤه‌ به‌ستی. ده‌وله‌ته‌ك هیج ده‌مه‌كێ خه‌لكێ وێ هه‌ست ب ئارامیایێ نه‌كری. ده‌وله‌ته‌ك شه‌رانگێز و پری ئاریشه‌، ده‌وله‌ته‌ك قه‌رقداری نیڤه‌كا دنیایێ. ده‌وله‌ته‌ك ژ سێ پێكهاتێن نه‌ پێكری پێكهاتی؟! عێراق ئه‌و به‌رمایكێ ئه‌ردێ ئوسمانیا وه‌لاتێ شیعه‌یێن عه‌ره‌ب و كوردێن عێراقا(عه‌جه‌می)وه‌ك عه‌رب دبێژن. و سوننه‌ێن بالاده‌ست هه‌تا 2003؟! راستی ئه‌وا ل به‌غدا بووی دووماهیك بزمار بوو یێ ب تابووتا ڤێ عێراقا لاواز و هه‌رفتی، هه‌ڤڕكیا شیعه‌یان هه‌موو كارتێن سیاسی تێكه‌لی ئێك كرن، ئه‌ف وه‌لاتێ نه‌ئاسای ژ دایك بوی مسوگه‌ر دێ نه‌ئاسای ژبه‌رئێك ژی چیت، بریتانیا ژ به‌رمایكه‌كا ئه‌ردێ ئوسمانیا ده‌وله‌ته‌ك ب ناڤێ عێراقێ ئافراند و نه‌ پرسیارا عه‌ره‌بێن عێراقێ هاته‌ كرن و نه‌ژی پرسیارا كوردێن ویلایه‌تا مووسلێ ل سه‌ر چاره‌نڤیسێ وان هاته‌ كرن. سه‌رئه‌نجام ئه‌ف وه‌لاته‌ ل سه‌ر ملێ هنده‌ك كه‌ڤنه‌ ئه‌فسه‌رێن ئوسمانی هاته‌ ئاڤاكرن. لێ هیج ده‌مه‌كێ وه‌لاته‌ك نۆرمال و بێ ئالوَزی و ئێكگرتی نه‌بوویه‌. مینا وه‌لاتێن خه‌لكێ ئارامیه‌كا سیاسی و جڤاكی ب خوه‌ ڤه‌ نه‌دیتیه‌. گه‌له‌ك هیڤی هه‌بوون پشتی2003 وه‌لاته‌كێ نۆرمال وه‌لاته‌كێ دوور ژ شه‌ر و ئاژاوێ، وه‌لاته‌ك ئاشتی خاز دگه‌ل خوه‌ و جیرانا، وه‌لاته‌ك د خه‌ما خوه‌شگوزه‌رانیا وه‌لاتیێن خوه‌ دا بیت و بهێته‌ ئاڤاركرن. مه‌زنترین میزانیا پاره‌ی و مه‌زنترین هه‌ولێن سیاسی ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌ و ده‌رڤه‌ بوَ هندێ هاتن كرن عێراقه‌كا تازه‌ ئاڤا ببیت وه‌ك(كوریا باشوور یان ئه‌لمانیا) ژ جه‌نگێ و وێرانكاریێ، شارستانیه‌ته‌كێ ئاڤاكه‌تن. لێ ته‌مام ڤه‌خاندنێن ئه‌رینی و گه‌شبین توشی هه‌ره‌سێ هاتن ده‌ما هنده‌ك ئالوزیێن ب كراسێ مێژوویێ پێچای سه‌رهلدای و وه‌لات راستی شه‌رێن تایفی هاتی. تا گه‌هشته‌ لوتكێ و ئه‌وا ل په‌رلمانێ عێراقێ روو دا ب دیتنا من لاپه‌رێ داویێ بوو ژ مێژویا سیاسی ل ڤی وه‌لاتێ دگوتنێ عێراق، ل ڤێرێ ئه‌م پێدڤی ب حیكمه‌تا كوردی نه‌ زوَر هه‌ستیار و ل سه‌ر خوه‌ بوَ به‌رژه‌وندا خوه‌ كار بكه‌تن و ڤێ ده‌رفه‌تا مێژوویی ل ده‌ست نه‌ده‌تن و جاره‌كا دی كاری بوَ ب هێز كرنا عێراقێ نه‌كه‌ن؛ به‌لكو پروَژێ كه‌ڤنارێ نه‌ته‌وه‌یه‌كا بێ ده‌وله‌ت ب ئافرینن و جیهان هه‌موو لومه‌یا ژ كوردا ناكه‌ن، عه‌ره‌ب بوون نه‌شیان پێكڤه‌ بژین و كورد نه‌ سه‌ده‌مێ كاڤلكرنا عێراقێ نه‌.. .. .

(
كۆڤان حسێن
عه‌ره‌با ب خوه‌ په‌یڤه‌ك هه‌یه‌ دبێژیت(فاقد شئ لایوعتیهی) ئانكو یێ تشته‌ك هندا كری وی نابه‌خشیت. براستی به‌غدا یا بوویه‌(مهزه‌له‌) ده‌وله‌تێ هه‌موو سه‌نگ و بهایێ خوه‌ یێ ژ ده‌ست دای و هه‌موو سیاسێن به‌غدا ژی بتنێ هنده‌ك (هه‌رزه‌كارێن) تایفی نه‌ و به‌لانصا ئاره‌ستا كرنێ ل وه‌لاتی ژ ده‌ست دایه‌. ب دروستی كه‌سێ شیانا خاندنا ئاینده‌یێ عێراقێ ل گوَر روودانێن نوكه‌ نینه‌. ژبلی هندێ شانده‌كێ سیاسیێ كوردی دێ چیته‌ به‌غدا؟! ب راستی چوونا ڤی شاندی د ڤێ ره‌وشا به‌غدا تێدا نزا دێ دگه‌ل چی ئالیه‌كێ دان و ستاندنێ كه‌ن؟ سه‌روَك وه‌زیران و حوكمه‌ت ئفلیجه‌ و بریارێن وان ژ ده‌رڤه‌ی (زوَنا كه‌سك) ناخوَن؟! هیج ئالیه‌كێ سیاسی ل عێراقێ (مۆئه‌هل) نینه‌ گه‌نگه‌شێ ل سه‌ر (شه‌راكه‌تێ یان جودابوونا كوردستانێ بكه‌ت)، هیج ئالیه‌كێ (ژبلی حزبا شوعی) هیج پروژه‌كێ سیاسی بوَ پرسا كورد د ئه‌ده‌بیاتێن سیاسێن حزبێن عێراقێ دا نینه‌. هه‌موو نێرینا حزبێن سیاسی ل به‌غدا بوَ كوردستانێ بتنێ كه‌لیشه‌كێ كه‌ڤناره‌ و بێ هیج رونكرن و شیكرنه‌ك لوَژیكی. هه‌تا نوكه‌ گه‌له‌ك ئالیێن عێراقی هه‌نه‌ نه‌ گه‌هشتینه‌ وێ باوه‌ریێ كورد نه‌ته‌وه‌یه‌كا جێوازن بها و تایبه‌تمه‌ندیێن خوه‌ هه‌نه‌ و ل كیانه‌كێ دگه‌ریت وه‌ك هه‌موو نه‌ته‌وه‌ێن جیهانێ. پرسا كوردا دگه‌ل به‌غدا پرسا وه‌لاتی بوونێ نینه‌ و پرسا بوَدجه‌ و مووچا ژی نینه‌، پرسا نه‌ته‌وه‌یه‌كا جودایه‌ پرسا ئاخێ و سه‌روه‌ریێ یه‌ ل سه‌ر ئاخێ. ئه‌ڤ تێگه‌هه‌ (كوفره‌) ل ده‌ف سیاسێن عێراقێ ب (شیعه‌ و سوننه‌) ڤه‌, سه‌رباری ئاریشێن خوه‌ ل ڤی واری ئێك رانه‌. لوَژیكێ سیاسیێ عه‌ره‌بێن عێراقێ نه‌گه‌هشتیه‌ هندێ نه‌ته‌وه‌یه‌كا دی ناس بكه‌ن. ئه‌گه‌ر كورد چاڤه‌ریێ(دیگوله‌) كی نه‌ ل به‌غدا، ئه‌ڤه‌ مه‌حاله‌ گفتوگوَ د گه‌ل به‌غدا ل دور شه‌راكه‌تێ یان جودابونێ (حیوار تۆرشانه‌) وه‌ك عه‌ره‌ب ب خوه‌ دبێژن. چوونا شاندێ كوردی بوَ به‌غدا ئه‌گه‌ر بوَ خاترخاستنێ بیت بوَ خاترا نان و خوَێ یێ (100)سالا دروسته‌، بچن بوَ به‌غدا. لێ هیج هیڤی و ئاسوَیه‌ك نینه‌ ل به‌غدا به‌رسڤه‌ك ئه‌رینی هه‌بیت، لوَژیكێ عه‌ره‌با زوَرێ به‌رته‌نگه‌, بوَ پرسا فلستینێ عه‌ره‌با تانوكه‌ دان ب خه‌له‌تیێن خوه‌ نه‌كریه‌ و ده‌ما رازی نه‌بووین ب بریارا پارچه‌كرنێ دگه‌ل جوهیا(1947). نوكه‌ دمه‌منونن ب وێ بریارێ لێ جوهی رازی نابن؟! كوردستانێ ده‌رفه‌ته‌كا زێرین هه‌یه‌ نوكه‌ بوَ سه‌رخوَبوونێ پشتی (100) سالا ژ داگیركرنا عه‌ره‌با بوَ ئاخا مه‌.. ..

سیاسه‌تمه‌داره‌كێ (كۆمۆنیستێ) كورد دبێژیت: ل سالێن(1960) د ناڤ به‌را (پارتی) و (كۆمۆنیستا) گه‌نگه‌شه‌ك دورست دبیت كا كوردستان خه‌باتێ ل پێناڤێ (شیوعیه‌تێ یان ئیسلامیه‌تێ) دكه‌ت. ئاریشه‌ گه‌هشتێ هندێ هه‌ردو ئالی ڤێ ئاریشێ پێكڤه‌ ببنه‌ لایێ (جه‌نه‌رال بارزانی) هه‌تا وه‌كو ئێك لابكه‌تن؟ ئه‌و سیاسه‌تمه‌داره‌ دیاردكه‌تن كو (بارزانی) ب سه‌رسوَڕمان و پێ كه‌نین ڤه‌. دیاركر(جارێ خانیێ خوه‌ ئاڤا كه‌ن پاشی گه‌نگه‌شا ره‌نگێ بوَیاغێ بكه‌ن) ئانكو جارێ (ببن ده‌وله‌ت) پاشی پرسا ره‌نگێ حكم رانیێ ل وه‌لاتی بكه‌ن؟! ئه‌م د ڤێ قوَناغێ دا وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ك بێ ده‌وله‌ت بكه‌ڤینه‌ گه‌نگه‌شا (علمانیه‌ت و ئیسلامه‌تیێ دا) ره‌نگه‌ سه‌رئه‌نجام ژێ ده‌رنه‌كه‌ڤین چونكه‌ دوو چه‌مكێن جێوازن و هه‌ر ئالیه‌كێ بهانه‌ێن بوونا خوه‌ هه‌نه‌ و گه‌نگه‌شه‌كا كه‌ڤنارا مروَڤایه‌تیێ یه‌. دیبه‌تا به‌رێزان(مه‌لا به‌ختیار و علی باپیری) دبیت د وه‌لاته‌كێ ئازاد دا نه‌ته‌وه‌یه‌كا سه‌ر به‌خوه‌ دا كاره‌كێ باش بیت. ل كوردستانێ ژی كاره‌ك خراب نه‌بوو هاتی ئه‌نجام دان لێ پرسا مه‌ ئه‌ڤه‌ ئه‌م تێگه‌ها علمانی یان ئولی یان ماركسی ل جی قه‌واره‌ و كیانێ دا قبوول بكه‌ین كو ئه‌م هه‌تا نوكه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كا بێ ده‌وله‌تین. راستی ئه‌ڤ ره‌نگه‌ دێبه‌ته‌ زوَر دگرنگن لێ ل ڤێ قوناغێ نه‌ك بوَ چه‌مكێن فه‌لسه‌فی به‌لكو بوَ چه‌وانیا قوَرتال بوونێ ژ داگیركرنێ. چه‌وانیا ئاڤا كرنا كیانه‌كی بوَ نه‌ته‌وه‌یه‌كا بێ ناسنامه‌كا ب سه‌وه‌ری. گه‌نگه‌شا چه‌مكێن فه‌لسه‌فی نه‌كاره‌كێ خرابه‌ لێ ل بارا ده‌می و (ئه‌له‌ویه‌تێ) ئه‌م ل ڤێ قوناغێ پێدڤی ب دابه‌شكرنه‌كا دی نینن ل سه‌ر شه‌نگستێ فه‌لسه‌فێ(سوَرانی و بادینی و چه‌پ و راست و ئیسلامی و دیموكراتی) به‌سی جڤاكێ مه‌ نه‌زێده‌ باری خێله‌كی و عه‌شیره‌تگه‌ریێ. ئه‌م پێدڤی ب ده‌وله‌ته‌كێ نه‌، نه‌ك پێدڤی ب تاگێریا فه‌لسه‌فه‌كێ نه‌، ده‌وله‌ته‌ك كوردستانی هه‌بیت ئه‌م دشێن د راپرسیه‌كێ دا ره‌نگێ سیسته‌مێ وه‌لاتێ خوه‌ دیا بكه‌ین. هه‌ردو به‌رێزان زور د چوونه‌ ناڤ دیروكێ دا و دیروَكا هیج ئالیه‌كێ ژی هندا پاك نینه‌. زوَر ب ڤێ دیبه‌تێ ده‌رگه‌هه‌ك ل سه‌ر گه‌له‌ك پرسێن دی ڤه‌ دكه‌تن. كوردستانێ پێدڤی ب هه‌موو كورێن خوه‌یه‌ ل سه‌ر هه‌ر ئالیه‌كێ بهێنه‌ ژمارتن. لێ گوتنا بارزانی بوَ (پارتی و شیوعیا) دروست بو ڤێ چرێ درسته‌. داببین ده‌وله‌ت پاشی ببین سیكولاریزم یان تیوكراتی.

وه‌ك دیار سه‌رۆك بازانی ب هندێ رازی نابیت هنده‌ك (ده‌وسا هرجێ) نیشان بده‌ن؟! وه‌ك دیار بارزانی رژده‌ ب خوه‌(هرچێ ببینیت)؟! و ئه‌ڤه‌ نیشانه‌كا ب هێزه‌ كو ئه‌وا بارزانی گوتی دێ دوڤچوونێ بوَ كه‌تن و فه‌ره‌ ئه‌ڤێن گه‌نده‌ل و نیڤ گه‌نده‌ل خوه‌ ژبوَ لێپرسینێ ئاماده‌ بكه‌ن. ژ هه‌موو باژێرین كوردستانێ بتنێ زاخوَ (رووباره‌ك) تێدا ده‌باز دبیت و حوكمه‌تا كوردستانێ(3) پر ل زاخوَ ئاڤا كرن و هه‌رسێ پر ژی پربون ژ گه‌نده‌لیێ؟! پرا به‌درخان (ئێك مه‌تر و نیڤا) ژ سه‌متا شه‌قامی بلند تر ده‌ركه‌فت!؟ پرا بێدارێ بوَ خاترا هنده‌ك باخجا و باخجه‌ڤانا (قوس ئاڤاركرن)؟! پرا خانی بوَ لوتكا شه‌همزرایێ و وه‌ك پره‌ك(لاستیكی)ده‌رچوو؟! ئه‌و بو به‌رێز مسعود بارزانی ل ده‌مێ سه‌ره‌دانا زاخوَ كری سه‌ره‌دانا ڤێ پرێ كر ئه‌وا بتنێ بوَ شه‌همزاری ل زاخوَ و رێكا وه‌لاتیێن زاخوَ ئالوز كری. بوویه‌ ره‌مزێ گه‌نده‌لی و بێ هه‌ستیا هژماره‌كا به‌رپرسێن زاخوَ. لێ تشتێ جهێ خوَشحالیێ ئه‌و بوو لوتكا سه‌رۆكاتیا كوردستانێ و پشتی ل هه‌موو توَرێن جڤاكی بوویه‌ باسێ وه‌لاتییان. سه‌رۆك بارزانی سه‌ره‌دانا ڤێ پرێ دكه‌ت و نه‌هاتیه‌ زانین جارێ هه‌ستێ بارزانی چبوو؟!یان چ گوت؟َ! ده‌ما ئه‌و دیمه‌نێ ره‌ش ب چاڤ دیتی؟َ!لێ بوَ خه‌لكێ زاخوَ ئێك ژ خوه‌شترین په‌یاما لێ ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ نه‌ یێن لوَكال و نه‌ یێن عه‌سمانی. نه‌یێن پارتی و نه‌یێن حزبێن دی ئه‌و په‌یامه‌ به‌لاڤ نه‌كرن؟! په‌یامه‌كا بهێز بوو. راستی ل ڤی وه‌لاتی كاره‌ك باش هاتیه‌ كرن. لێ گه‌نده‌لیه‌كا مه‌زن ژی هاتیه‌ كرن. باوه‌ر دكه‌م بارزانی گوَپالێ (موسای) نینه‌ هه‌موو كوردستانێ بكه‌ته‌ به‌هشت و ژ گه‌نده‌لیێ پاقژ بكه‌ت. لێ بێگومان دووڤچوون و سه‌ره‌دانا هنده‌ك جها په‌یامه‌كا بهێزه‌ بوَ وه‌لاتییان كو ل ڤی وه‌لاتی هنده‌ك ب وژدان هێشتا هه‌نه‌ بێژنه‌ گه‌نده‌لا به‌سه‌؟! و هنده‌كا بده‌نه‌ دادگه‌هێ. گه‌نده‌لی ئێشه‌كا جڤاكی و ئه‌خلاقی یه‌ و ل هه‌موو جیهانێ هه‌یه‌. لێ چاره‌سه‌ركرنا وێ هندا ئاسان نینه‌ لێ یا مه‌حال ژی نینه‌. دبێژین سه‌رۆك بارزانی هه‌موو وه‌لاتی ل پشت ته‌نه‌ د ڤی شه‌ری دا شه‌رێ گه‌نده‌لیێ دا. دبێژین سه‌رۆك بارزانی نه‌هێلانا گه‌نده‌لیێ ژ سه‌ری ده‌ست پێ دكه‌تن. ئاشكراتر بێژین ژ نێزیكی لوتكێ و بریار بده‌ستا ده‌ست پێ دكه‌تن؟! سه‌ره‌دانا پروَژێ پرا خانی ل زاخوَ بوَ كوردستانێ هه‌موویێ گرنگ بوو جارا ئێكێ یه‌ به‌رپرسه‌ك بچته‌ سه‌ردانا پروَژه‌ك ژ گه‌نده‌لیێ راوه‌ستای.. ده‌ست پێكه‌كا زوَر باشه‌.

شه‌ریف پاشا سیاسه‌تمه‌دار و دبلوَماسیێ كوردێ سه‌رده‌مێ ئوسمانیان. و پاشی نوێنه‌رێ كوردا بوو ل پێشی رێكه‌فتنا(سیڤه‌رێ) كه‌سایه‌تیه‌ك كورد پوروه‌ر و وه‌لات پارێز بوو. د خه‌ما ئاڤا كرنا كیانه‌كێ كوردی دا بوو بوَ كوردستانێ و د(گوت كوردا تێرا ده‌وله‌ته‌كێ شیان و قوَربانی داینه‌؟!) تاراده‌یه‌كا پاش شیا ژماره‌كا مافا بوَ كوردا دابین بكه‌تن و د هنده‌ك به‌ندێن رێكه‌فتنا (سیڤه‌رێ) دا بوَ جارا ئێكێ ماف بوَ كوردا هاته‌ دان كو (چاره‌نڤێسێ) خوه‌ دیار كه‌ن. لێ وه‌ك دیار ئه‌و (حه‌سیدی و به‌خیلیا سه‌روَك بارزانی ژ به‌ری جه‌ند روَژا دیار كری، ڤایروَسه‌كا كه‌ڤنا كوردایه‌ و هێشتا بن بر نه‌بوویه‌؟!) كوَمه‌ك ژ (ده‌ره‌به‌گ) و (كوێخه‌) و (ئاغا) ب هاندنا ده‌وله‌تا (توركی) پری به‌رده‌رگه‌هێن بالیوَزخانێن (بریتانی و فرنسی ایتالی و. .. هتد) مامه‌ كرن و گوتن (شه‌ریف پاشا )نوێنه‌رێ مه‌ نینه‌. ب زمانه‌كێ ده‌ (مه‌ده‌وله‌ت) نه‌ڤێت؟! وه‌ك دیار مێژوو خوو نوو دكه‌ته‌ڤه‌، بارزانی ئاشكرا و بێ ترس و داخا بوونا ده‌وله‌تێ دكه‌ت و زوَره‌كا زه‌مینه‌ سازیێ بوَ ئاماده‌كریه‌، گرنگتر به‌ره‌بابه‌ك ل كوردستانێ مه‌زن بوویه‌ ژبلی كوردستانێ (ئینتما) بوَ هیج وه‌لاته‌كێ دی نینه‌. لێ (ڤایروَسا) كوردیا نه‌حه‌زی و به‌خاله‌تێ هێشتا نه‌هاتیه‌ بن بركرن و هێدی هێدی ڤێ جارێ ب فیته‌كا دی بهانا بوَ هندێ په‌یدا دكه‌ن كو نه‌ده‌مێ ده‌وله‌تێ یه‌، مه‌ قه‌یران هه‌نه‌؟! ب راستی سه‌یره‌(عه‌ره‌بستا سعودی سال 1934) بوو ده‌وله‌ت هه‌تا سالا 1950 (باله‌فرخانه‌ )نه‌بوو؟! هه‌روه‌كو ئه‌ڤ وه‌لاتێن بووینه‌ ده‌وله‌ت بوَ خوه‌ ده‌وله‌تێن(معلباتا) ئاماده‌ ژ (سوَپه‌رماركێتا) كرین؟! بارزانی قه‌نج فام دكه‌تن فاكته‌رێن نافخوه‌ و ده‌رڤه‌ ل بارن بوَ راگه‌هاندنا ده‌وله‌ته‌كا كوردستانێ. ئه‌ما كورد چاڤه‌ریێ قه‌یرانا بیت هندی ژیان هه‌یه‌ دێ قه‌یران هه‌بن؟! وه‌ك دی هنده‌كا دروست فرشكێ خوه‌ یێ ب بنده‌ستی و دیڤه‌لانكیێ گرتی. كوردستان بیته‌ ده‌وله‌ت بتنێ هنده‌ك ئالی و وه‌لات دبیت زه‌ره‌ر مه‌ند بن و ئه‌وێن بهانا په‌یدا دكه‌ن سوَر و سوَر خزمه‌تا وان دكه‌ن. بارزانی دێ راستی لێپرسینا مێژوویێ بیت ئه‌گه‌ر د ڤێ قوناغێ دا كاره‌كێ وه‌سا نه‌كه‌تن و ئه‌و ل ڤی پوَستی دا، ئه‌ڤجا بوَ بارزانی دیار دكه‌ین گوه نه‌ده‌ته‌ هنده‌ك(كنجر خوَرا) ئه‌وێن دژی (شه‌ریف پاشا) راوه‌ستاین دێ ل دژی بارزانی ژی راوه‌ستن و پاشی روندكێن تیمساحی رێژن كا بوَچی نه‌بووین ده‌وله‌ت. پێشمان كه‌وه‌ ئه‌ی بارزانی. . سه‌د سه‌ر بچن كولاڤه‌كی، كوردا ده‌وله‌ت دڤێت.

هه‌ر كه‌سێ چاڤدێریا ره‌وشا نوكه‌ یا كوردستانێ بكه‌ت، بێگومان دێ بۆ دیار بیت ژیانا سیاسی ل كوردستانێ راستی وه‌رچه‌رخانه‌كا دژوار هاتیه‌ و سازیێن كوردستانێ ژ ئه‌نجامێ ناكۆكێن سیاسی راستی (شه‌له‌لێ)بوونه‌، گومان ل سه‌ر هه‌رسێ سه‌رۆكاتیان دروست بوویه‌ و قه‌یرانا ئابووری و شه‌ڕێ (داعشێ)، نزمبوونا ئاستێ ژیان گوزه‌رانا خه‌لكی. ئه‌و بابه‌ته‌نه‌ وه‌ك پێدڤی سیاسیێن كوردستانێ خه‌م ژێ نه‌خواریه‌ هه‌تا راده‌یا چه‌ق به‌ستنێ ئالۆز بووینه‌. پارتێن سیاسی ل كوردستانێ هه‌می بێ جوداهی هێشتا د به‌رژه‌وه‌ندیا خوه‌ یا ته‌سك را خواندنێ بۆ ره‌وشا كوردستانێ دكه‌ن. كوردستان ل ده‌ڤه‌ره‌كا پری بزاڤا زلهێزانه‌. شه‌ر ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ نه‌مان شه‌ڕێن ناڤخوه‌ و (لۆكال) به‌لكو شه‌رێن ب وه‌كاله‌تن بۆ بلۆكێن ژێكجودا. وه‌لاتیێ كوڕ ب راستی مه‌ترسیا هه‌رسه‌كا دی دكه‌ت ل ڤێ ره‌وشێ هه‌كه‌ ئالیێن كوردی (ئه‌له‌ویه‌تێن) خه‌لكێ كوردستانێ ل به‌رجاڤ نه‌گرن، نه‌كو د ڤێ یاریا تازه‌ دا كوردستانێ زه‌ره‌رمه‌ندا ئێكێ بیت. په‌رله‌مانێ كوردستانێ ب هه‌ر حالێ هه‌ی ل سه‌ر كیستێ كیژ ئالی ژی بیت ب خاترا كوردستانێ و ده‌ستكه‌فتێن وێ بكه‌ڤیته‌ كار و رۆلێ خوه‌ یێ یاسادانان و چاڤدێریێ بكه‌ته‌ڤه‌. باوه‌ر دكه‌م ركابه‌رێن پارتی پارتی ل وێ كۆشێَ دا كۆشه‌گیر كریه‌ كۆِر رێكێ ب په‌رله‌مانێ كوردستانێ ناده‌ت كارێ خوه‌ بكه‌ت. بۆ ڤێ به‌رگومانێ پارتی ژ هه‌می ئالێن دی پتر داخوازكریه‌ ڤێ پرسێ ب هه‌ر حالێ هه‌ی ئێك لاكه‌تن. بزاڤا گۆڕان هێزا ژماره‌ دو یا كوردستانێ یه‌ و راستی شه‌پرزه‌یه‌كا مه‌زن بوویه‌، د ناڤ گۆترا خوه‌ یا میدیا و سیاسی دا ره‌وشا خوه‌ پتر ئالۆز كریه‌ و به‌رسڤا ڤێ پرسێ بۆ گۆڕانێ پرسه‌كا هه‌ستیار. ئه‌رێ گۆڕانێ ڤایانا مانێ د حوكمه‌تێ دا هه‌یه‌؟ یان وه‌ك میدیا وان دیار دكه‌ت بێ پاكن ژ حوكمه‌تێ و ئه‌ڤ پرسیاره‌ دێ بارێ هه‌می ئالیان سڤك كه‌ت. ره‌وش ب ڤی ئاوایێ نوكه‌ به‌رده‌وام بیت كوردستان زه‌ره‌مه‌ندا ئێكێ یه‌. نه‌مازه‌ ئه‌م چاڤ ل (پرۆژێ رێفورما گشتی) نه‌ و چاڤ ل (رێفراندومه‌كا گشتی) نه‌ك ل هه‌ر دو بابه‌تان دا كوردستانێ پێدڤی ب چالاككرنا په‌رله‌مانی و ب هێزكرنا حوكمه‌تا شه‌راكێ یه‌ یان حوكمه‌ته‌كا پرانیێ، بێ په‌رله‌مان و بێ حوكمه‌ته‌كا خودان پشته‌ڤانیه‌كا په‌رله‌مانی یا ب هێز هه‌می پرۆژێن سیاسی ل كوردستانێ ئه‌سته‌م بووینه‌ و نه‌مازه‌ پرسێن ئابووری ئه‌ڤرۆكه‌ بووینه‌ پرسێن ئێكێ ل سه‌ر ئاستێ جاددێ و پرسێن سیاسی دابه‌زینه‌ خوارێ ئه‌ڤه‌ ژی مه‌ساجه‌كا دی بۆ هه‌می سیاسێن كوردستانێ!!.