NO IORG
Authors Posts by naci bedel

naci bedel

15011 POSTS 0 COMMENTS

118

په‌یامنێران، زنار و مه‌حمود:

پێله‌كا دی یا سه‌رمایێ ده‌ڤه‌را ئامێدیێ‌ و به‌رواری بالا ڤه‌گرت و د ئه‌نجامدا 20 مه‌نتیمه‌ترێن به‌فرێ ل سه‌نته‌رێ ده‌ڤه‌رداریا ئامێدیێ‌ و 27 سه‌نتیمه‌تر ژی ل ناوچه‌داریا كانی ماسێ بارینه‌ و سه‌قایێ ده‌ڤه‌رێ گه‌له‌ك ساربوویه‌ و ده‌ڤه‌ردارێ‌ ئامێدیێ‌ ژی دبێژیت: رێكێن سه‌ره‌كی یێن هاتنوچوونێ ژی به‌رده‌وام ژ به‌فرێ دهێنه‌ ڕامالین.

هاشم یه‌حیا، به‌رپرسێ پشكا سه‌قاناسیێ‌ ل ئامێدیێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، ل شه‌ڤا 15 ل سه‌ر 16/1/2022 ل سه‌نته‌رێ ده‌ڤه‌رداریا ئامێدیێ 20 سه‌نتیمه‌ترێن به‌فرێ بارینه‌، ل كانی ماسێ 27 سه‌نتیمه‌تر، ل سه‌رسنكێ 14 سه‌نتیمه‌تر، ل دێره‌لۆكێ 4 سه‌نتیمه‌تر ، ل بامه‌رنێ 10 سه‌نتیمه‌تر و ل چه‌مانكێ ژی 16 سه‌نتیمه‌ترێن به‌فرێ بارینه‌ و گۆت: “رێژا بارانبارینێ‌ ئه‌ڤ ساله‌ ل ده‌ڤه‌را ئامێدیێ گه‌هشتیه‌ دۆرێن ٢٠٠ ملیمان”.

وارشین سه‌لمان، ده‌ڤه‌ردارێ‌ ئامێدیێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، تیمێن رامالینا به‌فرێ هه‌ر دوهی سپێدێ ده‌ست ب پاقژكرنا رێكان كریه‌ و د زووترین ده‌م دا هه‌موو جادێن سه‌ره‌كی هاتنه‌ ڤه‌كرن و گۆت: “هاتنوچوون د ناڤبه‌را سه‌نته‌رێ ده‌ڤه‌رداریێ‌ و هه‌موو ناوچه‌داری و كۆمه‌لگه‌هان دا یا ئاسایی بوویه‌، هنده‌ك رێكێن ناڤخوه‌یی مابوون، ئه‌و ژی ژ به‌فرێ‌ دێ‌ هێنه‌ رامالین و ڤه‌كرن”.

مسته‌فا ئه‌حمه‌د، ژ هۆبا چاندنا كانی ماسێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، ژ ئه‌نجامێ‌ ڤێ‌ پێلا سه‌رما و به‌فرێ‌ سه‌قایێ ده‌ڤه‌رێ‌ گه‌له‌ك ساربوویه‌ و 27 سه‌نتیمه‌ترێن به‌فرێ ل سه‌نته‌رێ ناوچه‌داریا كانی ماسێ بارینه‌ و گۆت: “ئه‌ڤ ساله‌ هه‌تا نوكه‌ 257 ملیمێن بارانێ‌ ل ناوچه‌داریا كانی ماسێ بارینه‌ و پار هه‌تا ڤی ده‌می 206 ملیمێن بارانێ باریبوون، دیسا هه‌تا نوكه‌ 55 سه‌نتیمه‌ترێن به‌فرێ ل سه‌نته‌رێ ناحیا كانی ماسێ بارینه‌”.

وه‌جیهـ سه‌عید، رێڤه‌به‌رێ په‌روه‌ردا ئامێدیێ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیار كر، وان ده‌سهه‌لات دایه‌ رێڤه‌به‌رێن قوتابخانان هه‌ر ده‌ڤه‌ره‌كا ژ به‌ر به‌فرێ هاتنوچوون نه‌بیت، د شیاندایه‌ تاقیرنان ڤه‌هێلن بۆ ده‌مژمێرێن دووڤ دا یان ژی رۆژا پاشتر و گۆت: “ژ به‌ر بارینا به‌فرێ هه‌موو باخچێن ساڤایان ل سنوورێ په‌روه‌ردا ئامێدیێ دوهی ده‌وام نه‌هاتیه‌ كرن”.

40

ئه‌ڤرۆ،

دهێته‌ چاڤه‌ڕێ‌ كرن ئه‌ڤرۆ ده‌مژمێر دو یێ‌ پشتی نیڤرۆ تیما ته‌پا پێی یا یانا دهۆك ب هیڤیێن مه‌زن ژبۆ ب ده‌ستڤه‌ ئینانا سێ‌ خالان دێ‌ بیته‌ مێڤانا یانا عه‌فه‌ك ل باژێرێ‌ نه‌جه‌ف ژ چارچووڤێ‌ كۆما ئێكێ‌ و هه‌ڤڕكیێن گه‌ڕا 12ێ‌ و ده‌ستپێكا قۆناغا دویێ‌ یا خولا پلا ئێكا ئیراقێ‌.

تیما یانا دهۆك ئه‌وا نوكه‌ ب 24 خالان رێزا دویێ‌ دهێت دێ‌ بزاڤێ‌ كه‌ت سه‌ركه‌فتنێ‌ ل سه‌ر خودانێن ئه‌ردی یانا عه‌فه‌ك بینن ئه‌وا ب 15 خالان رێزا حه‌فتێ‌ دهێت، پێخه‌مه‌ت به‌رده‌وامی بۆ هه‌ڤڕكیا سه‌رێ‌ لیستێ‌ ئه‌وا تیما حدود ب 25 خالان رێزا ئێكێ‌ دهێت و دێ‌ یاریا خوه‌ هه‌مبه‌ری سلیخ كه‌ت، هیڤیێن دهۆكێ‌ سێ‌ خالێن یاریێ‌ یه‌ ل گه‌ل عه‌فه‌ك و شكه‌ستنا هه‌ڤڕكا وێ‌ حدوده‌ پێخه‌مه‌ت وه‌رگرتنا سه‌رێ‌ لیستێ‌، پشتی دوورخستنا راهێنه‌رێ‌ وێ‌ عادل ناسر و ئینانا راهێنه‌ر ئه‌حمه‌د كازم نوونه‌را پارێزگه‌هێ‌ دێ‌ ب پلانێن جودا هێته‌ دناڤ یاریگه‌هێ‌ دا ژبۆ سه‌ركه‌فتنێ‌.

لدور دووماهی به‌رهه‌ڤیێن وان ئه‌حمه‌د سه‌بری ستێرا گه‌نج یێ‌ یانا دهۆك بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گوت: به‌رهه‌ڤیێن مه‌ د ئاسته‌كێ‌ بلند دانه‌ و ئه‌م هه‌موو رژدین بۆ سه‌ركه‌فتنێ‌ ژ نه‌جه‌ف ڤه‌گه‌ڕیێن، مه‌ ئێك ئارمانج هه‌یه‌ به‌ره‌ ب سه‌رێ‌ لیستێ‌ بچین و پارێزین هه‌تا دووماهیا خولێ‌ پێخه‌مه‌ت ده‌ربازبوون بۆ نایاب، تیما عه‌فه‌ك دێ‌ دناڤ ئه‌رد و جه‌ماوه‌رێ‌ خوه‌ دا كه‌ت و یاری ب سانه‌هی نابیت لێ‌ گه‌شبینین دێ‌ سێ‌ خالان ده‌ستڤه‌ئینن.

هه‌روه‌سان ناڤهاتی گۆت: هه‌رچه‌نده‌ قۆناغا دویێ‌ یا خولێ‌ هه‌موو یانه‌ ب شێوه‌كێ‌ باشتر خوه‌ به‌رهه‌ڤ دكه‌ن و هه‌ر یاریه‌كا دهێته‌ كرن وه‌كو یا دووماهیێ‌ یه‌ ژبه‌ركو سیسته‌مێ‌ خولێ‌ چار یانه‌ پاشڤه‌ دچنه‌ پلا دو له‌ورا هه‌موو یانه‌ دێ‌ بزاڤێ‌ كه‌ن خالان ژ ده‌ست نه‌ده‌ن تایبه‌ت دناڤ یاریگه‌ها خوه‌ دا، تیما یانا دهۆك ژی ب پشته‌ڤانیا كارگێریا یانێ‌ هه‌ر تشته‌كێ‌ پێدڤی بۆ هاتیه‌ دابینكرن و خالێن سه‌ركه‌فتنێ‌ به‌رهه‌ڤكرینه‌ بهیڤی نه‌ ب گه‌هینه‌ ئارمانجا خوه‌.

29

ئه‌ڤرۆ،عه‌لی حاجی:

د داخویانیه‌كێ‌ دا راهێنه‌رێ‌ تیما تایكۆاندویا باتیفا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیاركر بۆ جارا ئێكێ‌ یه‌ وه‌كو تیما باتیفا دێ‌ پشكداری قاره‌مانیه‌كا نێڤده‌وله‌تی بن و هه‌بوونا دو یانا ل سنورێ‌ ئیداره‌یا زاخۆ دێ‌ رێ‌ خوه‌شكه‌ر بیت و ده‌لیڤه‌ بۆ یاریزانا په‌یدابیت.

زێده‌تر هیوا ته‌حسین گۆت: بۆ جارا ئێكێ‌ یه‌ بناڤێ‌ یانا باتیفا ئه‌م دێ‌ پشكداری قاره‌مانیه‌كا نێڤده‌وله‌تی بن بۆ یاریا تایكواندویێ‌ ئه‌وا برَیاره‌ ئه‌ڤرۆ ب شێوه‌یێ‌ ئونلاین ده‌ستپێبكه‌ت و ئه‌ڤ قاره‌مانی دێ‌ ل سه‌ر ئاستێ‌ پێگه‌هشتیان بیت كو دێ‌ ب ده‌ه یاریزانا پشكداربین و نێزیكی 20 وه‌لات دێ‌ پشكداری وێ‌ قاره‌مانیێ‌ بن ئه‌وا دێ‌ ب سه‌رپه‌رشتیا دادڤانێن جیهانی دا هێته‌ برێڤه‌برن پێنه‌ڤێت بۆ یانا باتیفا ده‌ستكه‌ڤته‌ كو بۆ جاره‌ ئێكێ‌ یه‌ پشكداری د قاره‌مانیه‌كا ب ڤی ره‌نگی بیت و دێ‌ هه‌موو بزاڤا كه‌ین ژی كو بشێن ئه‌نجامه‌كێ‌ باش ب ده‌ست خوه‌ڤه‌ بینن.

ناڤهاتی ئه‌وچه‌نده‌ ژی گۆت: سیسته‌م و شێوازێ‌ قاره‌مانیێ‌ دێ‌ به‌رچاڤكرنا هنده‌ك لڤینێن پێ‌ و ده‌ستی یێن یاریا تایكۆاندویێ‌ بن كو دێ‌ خال ل سه‌ر له‌زاتی و جوانیا دروست یا ڤان لڤینا هێته‌ دانان، یانا باتیفا پشته‌ڤانیا خوه‌ بۆ مه‌ دیاركریه‌ و ئه‌ڤه‌ دبیته‌ پالده‌ره‌كێ‌ باش و هه‌بوونا دو یانا ل سنورێ‌ ئیدارا زاخۆ دێ‌ زێده‌تر ده‌لیڤێ‌ ده‌ته‌ یاریزانان پشكداری قاره‌مانیا بن.

44

ئه‌ڤرۆ، نه‌وزاد هلۆری:

د دیداره‌كا تایبه‌ت دا راهێنه‌رێ‌ تیما ته‌پا پێی یا یانا شێلادزێ‌ دیاركر  تیما وی ده‌مێ‌ پێدڤی به‌ر ده‌ست نه‌بویه‌ بۆ ئه‌نجامدانا راهێنانان به‌ری ب كه‌ڤنه‌ د ناڤ هه‌ڤركیێن خولا پله‌ دو  یا كوردستانێ‌ دا لێ‌ ئاستێ‌ تیمێ‌ یاری به‌ره‌ ب باشتر د چیت.

زێده‌تر نیوار داود ئه‌وێ‌ بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ گۆت: یاریا ئێكێ‌ ئاستێ‌ یاریزانێن شێلادزێ‌ زۆر یێ‌ باش بوو لێ‌ د یاریا دویێ‌ دا وه‌كو پێدڤی نه‌ هاته‌ ئه‌نجامدان ژبه‌ركو یانا دینارته‌ شیانێن وان باشتر بوون و چه‌ندین ساله‌ هاتیه‌ دامه‌زراندن كو سه‌ربۆر هه‌بوویه‌ و پێشتر ل پله‌ ئێك پشكداری كریه‌، لێ‌ ل گه‌ل ڤێ‌ یه‌كێ‌ یاریزانێن مه‌ ژی ئاسته‌كێ‌ باش نیشان دا و شیاین هه‌موو وان خالان ده‌ستنیشان بكه‌ین كو یاریزان كه‌فتینه‌ تێدا ب تایبه‌تی گولپارێزی و هێلا به‌ره‌ڤانیێ‌ و ئه‌ڤ یه‌ك بویه‌ ئه‌گه‌ر كو تیما به‌رامبه‌ر بخوه‌ مفایی ژێ‌ كێماتیێ‌ وه‌ربگرن  و گۆلا سه‌ركه‌فتنێ‌ تۆماربكه‌ن.

زێده‌تر ناڤهاتی گۆت: یانا شێلادزێ‌ یانه‌یه‌كا نوو  یه‌ و ده‌مێ‌ پێدڤی نه‌بویه‌ بو ئه‌نجامدانا راهێنانێن باش و ژێگرتن و به‌رهه‌ڤكرنا یاریزانێن پێدڤی، نوكه‌ نێزیكێ‌ 25 یاریزانێن باش به‌ر ده‌ستێ‌ مه‌نه‌  و كار ل سه‌ر راهێنانێن به‌رده‌وام دكه‌ین داكو بشێن د یاریێن بهێت دا ئاسته‌كێ‌ باشتر و ئه‌نجامێن سه‌ركه‌فتی پێشكێش بكه‌ین.

63

 

ئیسماعیل بادی

(هنده‌ك ژ دیتێت هۆزانڤان ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند ل دهۆكێ) پرتووكه‌كا قه‌باره‌ مه‌زن و ب به‌رپه‌ڕان بچویك (50 ل) ژ ئالییێ (دكتور ره‌شید فندی) ڤه‌ ل سالا 2019 هاتیه‌ دانان و چاپكرن. ل رۆژنامه‌یا (ئه‌ڤرۆ)، هه‌ژماره‌ (3082) رۆژا چارشه‌مبی ڕێكه‌فتی 12/1/2022 گۆتاره‌ك ژ لایێ نڤیسه‌ر (شیان كانیساركی) ڤه‌ ل دۆر پرتووكێ هاتیه‌ نڤیسین و به‌لاڤكرن. پشتی مه‌ گۆتار خواندی، چه‌ند گۆتن ل نك مه‌ ژی په‌یدا بوون، كو ب فه‌ر دبینین ل خوارێ رێز بكه‌ین.

لێگه‌ڕیان و بكارهینانا ژێده‌ران

ل ده‌ستپێكا گۆتارا خوه‌ یا ره‌خنه‌یی كاك شیان ل دۆر نڤیسین و لێگه‌ڕیانا ژێده‌را ئاخفتیه‌ و جۆرێ بابه‌تی دایه‌ نیاسین كا پێدڤی ب ژێده‌رانه‌، لێ هه‌كه‌ ئه‌م گۆتارێ سه‌روبن بكه‌ین، دێ گه‌له‌ك كێماسیێن ژێده‌را تێدا بینین، چونكی به‌ری كاك شیان وێ گۆتارێ به‌لاڤ بكه‌ت، مه‌ هه‌ر د وێ رۆژنامه‌یا ئێكانه‌ یا باژێرێ دهۆكێ (ئه‌ڤرۆ) دا گۆتاره‌ك ب سێ خه‌له‌كا تێدا به‌لاڤكریه‌ و ئاماژه‌ دایه‌ گه‌له‌ك وان دانونستاندنێن ل گه‌ل نڤیسه‌رێ پرتووكێ هاتینه‌ كرن. هه‌روه‌سا د نڤیسین و ڤه‌كۆلینێ دا نه‌ مه‌رجه‌ تو هه‌می وان گۆتار و پرتووكێن ل دۆر وی هۆزانڤانی یان بابه‌تی هاتینه‌ نڤیسین و چاپكرن بكه‌یه‌ ژێده‌ر، به‌لكو یا خراب نینه‌‌ ڤه‌كۆله‌ر ببینیت، به‌لێ دبیت مفایی ژ هنده‌كان نه‌بینیت. هه‌ر بۆ نموونه‌ ده‌مێ مه‌ پرتووكا (الشاعر احمد مخلص (نالبه‌ند)/ باقه‌‌ من قصائده العربیه‌‌ والفارسیه‌، دهوك/2018‌) چاپكری، به‌ری چاپكرنێ هنده‌ك بۆچوون هه‌بوون كو مه‌ ئه‌و ژێده‌رێن ل دۆر هۆزانڤانی هاتینه‌ نڤیسین هه‌می بكار نه‌هیناینه‌، نه‌مازه‌ نامه‌یێن ماسته‌ر و دكتورایێ، به‌لێ وی شه‌هره‌زایێ پێداچوون د كتێبا مه‌ دا كری و ئه‌ڤ بۆچوونه‌ دایی، هزرنه‌كریه‌ كو ناڤه‌رۆكا پرتووكێ كۆمكرنا هنده‌ك هۆزانێن نوو یێن هۆزانڤانی نه‌، كو د دیوانا وی (باغێ كوردا)دا نه‌بن و تنێ مه‌ پێدڤی ب ده‌ستخه‌تا هه‌یه‌ و ئه‌و كار ژی مه‌ بجهئینا بوو. ل ڤێره‌ ژی ناڤه‌رۆكا پرتووكێ ل دۆر سه‌رهاتیا ڕابارتنا ژیانا هۆزانڤانی یه‌ ل باژێرێ دهۆكێ د ده‌مه‌كێ ده‌ستنیشانكری دا، كو هینگێ هۆزانڤانی وه‌كی (سوخته‌/ قوتابی) ل وێرێ دخواند، ‌له‌وما هند پێدڤی ب گه‌له‌ك ژێده‌را نابیت و نڤیسه‌ڤانی پشته‌ڤانی ل سه‌ر پاشه‌زینكا هزر و دیتێن خوه‌ كریه‌ پتر ژ ژێده‌ران كو وی ده‌مێ ئه‌و به‌حس دكه‌ت، ئه‌و تێدا ژیایه‌.

دیوانا (باغێ كوردا) و به‌رهه‌مێن دیتر

هه‌روه‌سا ده‌مێ به‌حسێ دیوانا هۆزانڤان ئه‌حمه‌دێ موخلص یا ب ناڤێ (باغێ كوردا) دكه‌ت كو پێنج به‌رگه‌، دبێژینه‌ به‌رێزی، هینگێ پێنج به‌رگ بوو، نوكه‌ پشتی چاپكرنا وێ، چه‌ند پرتووكێن دی یێن هۆزانێن وی چاپ بووینه‌،‌ پرتووكا (الشاعر احمد مخلص..) یا من و خانم ئه‌زهارێ، هه‌روه‌سا (گوله‌ك ژ باغێ كوردان/ دهۆك 2019) یا نڤیسه‌ر (درباس مسته‌فا) و ئه‌و هۆزان د ناڤ دیوانێ دا نینن، ئانكو ژ پێنج به‌رگا پتر چاپبووینه‌.

كه‌كێ ره‌خنه‌گر دبێژیت: “پرتووك ب هه‌می ڤه‌ دبیته‌ (50) لاپه‌ڕ -قه‌باره‌-‌ ئه‌و ژی هه‌می نه‌ ل سه‌ر بابه‌تی ب خوه‌یه‌، گه‌له‌ك جاران نڤیسه‌ر ژ بازنێ تایبه‌ت چوویه‌ ده‌رێ و بابه‌ت درێژ كریی یه‌ و لاپه‌ر تژی كرینه‌”، ل ڤێره‌ ل دۆر وێ درێژكرنێ، دبێژین: ئه‌و نه‌درێژكرن و پڕكرنا به‌رپه‌ڕانه‌ و رۆهنكرنن ل دۆر وی جهی و روودانا نڤیسه‌ڤان به‌حس ژێ دكه‌ت، ره‌وشا باژێرێ دهۆكێ د وان سالان دا، دایه‌ به‌ر‌چاڤ، نه‌مازه‌ (چه‌مكێ عه‌لی گیزی) كو دكتوری وێنه‌یێ وی جهی د پرتووكێ دا به‌لاڤكریه‌. ب دیتنا من دانه‌نیاسینا دهۆكێ یه‌ وه‌كو ره‌وشت و تیتال و ئاڤاهی و سه‌ره‌ده‌ریا ژیانێ كو لایه‌كێ گرنگێ ژیانا جڤاكیه‌.

هه‌روه‌سا كو دكتۆر تنێ ل دۆر دو هۆزانێن ئه‌حمه‌دێ موخلص راوه‌ستیایه‌، ئه‌و ژی هه‌ر چه‌نده‌ دبیت سه‌یدایێ ره‌شید مه‌ره‌م پێ هه‌بیت تنێ وان سالێن هۆزانڤان سوخته‌ ل وێرێ بده‌ته‌ شرۆڤه‌كرن، لێ هه‌كه‌ به‌حسێ دهۆكێ بكه‌ین د هۆزانا شاعری دا، مه‌ ڤه‌كۆلینه‌ك درێژ هه‌ر ل ڤێ رۆژنامه‌یێ به‌لاڤكریه‌ و ئه‌و گازنده‌ ژ دكتۆری كریه‌ كو شاعری پتر به‌حسی دهۆكێ كریه‌، بابه‌تێ (ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند و خه‌لك و باژێرێ دهۆكێ)، ‌هه‌ژمارێن (2793 و 2795 و2797)ێ دا مه‌ هه‌می ئه‌و پارچه‌ هۆزان برێز كرینه‌ یێن كو د پرتووكا سه‌یدایی دا نه‌هاتینه‌ به‌حس كرن، ئه‌ڤ بابه‌ته‌ و چه‌ندێن دیتر د پرتووكه‌كێ دا ل به‌غدا چاپبووینه‌، لێ مخابن هێشتا نه‌گه‌هشتیه‌ ده‌ستێ مه‌!!‌.

شرۆڤه‌كرنا دو هۆزانا و مه‌لاتیا موخلصی

ل دۆر شرۆڤه‌كرنێن سه‌یدایی ده‌رحه‌قا وان هه‌ردو هۆزانێن شاعری كو سه‌یدایی ڤه‌كۆلینا خوه‌ ل سه‌ر ئاڤاكریه‌، برایێ ره‌خنه‌گر دبێژیت: هنده‌ك ژ وان نه‌ ژ دوور و نه‌ ژ نێزیك نه‌ سالۆخه‌تێن مه‌لا و هه‌لبه‌ستڤان (موخلص)ی بوون، بۆ نموونه‌ د هه‌لبه‌ستا ((زوله‌یخا) دا، مالكا (وه‌كی تیری ل مه‌ ئاڤا بوو/ چوو سه‌ر ئاڤێ ره‌خێ ژووری)، ده‌مێ دكتوری جهێ شاعری مه‌به‌ست پێ شرۆڤه‌ دكه‌ت، ل نك كاك شیانی جهێ سه‌رسومانێ یه‌!! پاشی دبێژیت (به‌س ب راستی ژی بۆ من پیچه‌كێ یا نامۆ بوو، چونكی كه‌سه‌كێ وه‌كی هه‌لبه‌ستڤانێ مه‌، كو د وی ده‌می دا (مه‌لا!!) بوو و چوو بوو دهۆكێ و بۆ دانا ده‌رسێن دینی و دبیت هنده‌ك سه‌ره‌دانا). وه‌سا دیاره‌ ره‌خنه‌گری باش پرتووك نه‌ ‌خواندیه‌، هه‌روه‌سا د ژیانا ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند دا نه‌یێ شه‌هره‌زایه‌، چونكی گه‌له‌ك جارا نالبه‌ندێ موخلص ب خوه‌ دبێژیت (ئه‌ز نه‌ مه‌لا مه‌)، به‌لێ هنده‌ك جارا ژی دبێژیت (مه‌لا مه‌)، ئانكو وی خواندن و وه‌رگرتنا ده‌ستووریا مه‌لاتیێ وه‌رنه‌گرت بوو، هه‌تا كتێبا (جامی) كو قووناغه‌كا خواندنا وی ده‌می بوو، خواندیه‌. له‌وا دبێژین یێ نامۆ نه‌به‌،‌ چونكی ئه‌و هێشتا (سو‌خته‌/ قوتابی‌) بوو، پاشی خواندن ته‌مام نه‌كر و زڤڕی بامه‌ڕنێ. هه‌روه‌سا ژییێ مرۆڤی و ئه‌ڤینی پێكڤه‌ دگرێداینه‌ و نه‌ هه‌ر كه‌سێ گه‌هشته‌ ژیه‌كێ مه‌زن و ژ پێنجی سالیێ ده‌رباز بوو، ئه‌ڤینی دێ بۆ وی شه‌رم و فهێتی بیت.

ئه‌ڤینی یان ئه‌ده‌بێ بێ په‌رده‌!!

ده‌ما ره‌خنه‌گر به‌حسێ سالێن ژییێ هۆزانڤانی دكه‌ت كو نه‌ ژ ره‌نگ و سیمایێ وی یه‌ ل دووڤ كچكه‌كێ ڕا بچیت!! دبێژیت: “ئه‌ڤ تشتێ هاتیه‌ گۆتن نه‌ كارێ كه‌سه‌كێ مه‌لا و ب ناڤسالڤه‌چوویه‌،..”، پاشی دبێژیت (چنكی موخلصی ب خوه‌ ژی گه‌له‌ك پرسیارا بیژن و كچێن ته‌مه‌ن مه‌زن دكر كو پێ رازی ببن ل زاخۆ و دهۆك و موسل ئه‌ڤ تشته‌ یێ كری). ل ڤێره‌ ب دیتنا من نڤیسه‌ڤانێ ره‌خنه‌گر یێ تووشی هه‌ڤدژیه‌كێ بوویی ل گه‌ل بۆچوونا خوه‌، چونكی جار (نه‌ كارێ مه‌لا)یه‌ و جار ژی (موخلص ب خوه‌ پرسیارا بیژن و كچێن مه‌زن دكر). ئانكو ئه‌و لێگه‌ریان و دووڤچوونا وێ كچێ چو جوداهی ل گه‌ل پرسیار كرن و لێگه‌ریانا وی ب خوه‌ هه‌یه‌!!.

دكتۆر د پرتووكا خوه‌ دا دبێژیت: “وه‌سا دیاره‌ ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند هه‌تا پشت مه‌زاری دووڤچوونا وێ كچێ یا كری، له‌وما دبێژیت: (چوو سه‌ر ئاڤێ ره‌خێ ژووری)، ئانكو وی جهێ چاڤ شووشتنێ، پاشی وه‌سا دیاره‌ یا چوویه‌ بن بیهۆكا – كو جهێ سه‌ر شووشتنێ بوو- له‌وما دبێژیت: وه‌كی رۆژێ ل من ئاڤا بوو”. لێ كاك شیان دبێژیت: “ئه‌ڤجا چا‌وا دێ كه‌سه‌كێ د ته‌مه‌نه‌كێ هۆسا مه‌زن دا و یێ بێ هیڤی ژ ژنئینانێ د دووڤ كچه‌كێ را چیته‌ جهێ سه‌رشووشتنێ! ئه‌ڤه‌ ئێكجار نه‌ ژ ره‌وشتێن موخلصی بوو..”. جارێ سه‌یدایێ ره‌شید نه‌گۆتیه‌ هه‌تا جهێ سه‌رشووشتنێ ب دووڤ ڕا چوویه‌!!‌، نزانم ئه‌ڤ گۆتنه‌ ژ كیڤه‌ هات، به‌ری هینگێ نڤیسیه‌ كو سه‌یدایی گۆتیه‌ هۆزانڤان هه‌تا پشت مه‌زاری دووڤچوونا وێ كچێ یا كری. دڤیا كاكێ ره‌خنه‌گر بزانیت پشت مه‌زاری هه‌تا چ قووناغه‌ و جهێ سه‌رئاڤێ و شووشتنێ چه‌ند ژێ دووره‌!!. خالا دیتر چاوا دزانی “ئه‌و دووڤچوون نه‌ ژ سالۆخه‌تێن موخلصی بوو؟” وه‌سا شرۆڤه‌كریه‌، هه‌كه‌ كه‌سه‌كێ نه‌شه‌هرازه‌ بخوینیت بێی كو كاك شیانی بنیاسیت، دێ هزر كه‌ت كو دبیت ئه‌و هه‌ڤچاخێ هۆزانڤانی بیت، كه‌كۆ ما ئه‌ڤ دووڤچوونه‌ ژ وان هه‌لبه‌ستێن بێ په‌رده‌ خراپتره‌؟ یان ئه‌و ژی دبیت نه‌ یێن وی بن، چونكی كه‌سه‌كێ مه‌لا به‌حسێ تشتێ وه‌سا ناكه‌ت!!

ناسناڤێن نالبه‌ند و موخلص

ناسناڤێن هۆزانڤانی گه‌له‌كن، هه‌ر جهه‌كی و بابه‌ته‌كی ل دووڤ پێدڤیاتیێ ناسناڤه‌ك یان دو بكارهیناینه‌، ل دۆر ناسناڤێ (نالبه‌ند) برایێ ره‌خنه‌گر دبێژیت: “ناسناڤێ نالبه‌ند هه‌تا به‌ری چه‌ند سالان ژی كه‌سێ ژ مه‌ نه‌دزانی كو (نالبه‌ند) ناسناڤه‌كه‌ ب بێ زانین و دووڤچوون هاتیه‌ دانان بۆ هه‌لبه‌ستڤانێ مه‌ (ئه‌حمه‌دێ ئه‌مین)ی..”. ‌ ل ڤێره‌ دو خالێن گرنگ به‌رچاڤ دبن، یا ئێكێ هه‌كه‌ ل به‌رهه‌مێ هۆزانڤانی بنێڕین، هه‌ر ژ چاپكرنا دیوانا وی یا ئێكێ سالا 1971 و هه‌تا نوكه‌ ژی ئه‌ڤ ناسناڤه‌ یێ هه‌یی، نه‌كو به‌ری چه‌ند سالانه‌ ژ نه‌زانین هاتیه‌ بكارهینان، دیسان ناڤێ (ئه‌حمه‌د ئه‌مین) چو جاران شاعر ب وی ناڤی نه‌هاتیه‌ نیاسین و گه‌له‌ك جارا دگۆتارێ خوه‌ دا ئه‌ڤ ناڤه‌ دوباره‌ كریه‌. هه‌ر چه‌نده‌ دبیت د هۆزانێ دا بكارهینا بیت، لێ نه‌بوویه‌ ناسناڤ!! ل دۆر ناسناڤێ (نالبه‌ند) هه‌روه‌كو شكا وی دچیته‌ سه‌یدایێ ره‌شید كو وی ئه‌ڤ ناسناڤه‌ ب ناڤێ وی ڤه‌ كربیت و ناسناڤێ (موخلص) ژێ هاڤێت بیت، دبێژیت: “به‌س ئه‌ز نزانم ئه‌ڤ (نالبه‌ند)ه‌ كێ ئینایه‌ و دانایه‌ پشت ناڤێ (ئه‌حمه‌د)ی، چونكی وی ب خوه‌ وه‌نه‌كره‌، پا چاوا ئه‌ز بهێم و ناڤێ وی بگوهۆڕم..”. بۆ خوه‌ چه‌ند نڤیسه‌ر وه‌كو نموونه‌ ئیناینه‌ كو وان موخلص بكارهینایه‌ و گۆتیه‌ نالبه‌ندی كارێ بابێ وی بوویه‌. به‌لێ ئه‌و ناڤێن كاك شیانی ب رێزكرین، هه‌میا هه‌ر وه‌كو مه‌ و سه‌یدایێ ره‌شید، هه‌ر (نالبه‌ند)ێ بكارهینایی و چ شاشی تیدا نینه‌، كو هۆزانڤان ل ناڤ پتریا خه‌لكی ب وی ناسناڤی هاتیه‌ نیاسین. هه‌تا هه‌كه‌ بچین ل بازاری و ل ناڤ خه‌لكی به‌حسێ (ئه‌حمه‌د ئه‌مین)ی بكه‌ین، باوه‌ر بكه‌ن كه‌س نانیاسیت و یێن د ئه‌ده‌بیاتێ دا شه‌هره‌زا، هزرا وان دێ بۆ (احمد أمین)ێ نڤیسه‌رێ عه‌ره‌ب چیت. هه‌كه‌ لێزڤڕینه‌كێ ل وان پرتووكان بكه‌ین یێن كاك شیانی كرینه‌ نموونه‌ بۆ گۆتارا خوه‌، دێ بینین:

سه‌یدا صادق به‌هائه‌ددین ئامێدی، پرتووكا (هۆزانڤانێت كورد)، نه‌ (به‌هدینا!!) هه‌روه‌ك د گۆتارێ دا هاتیه‌ نڤیسین، ناڤونیشانێ پشكا ل دۆر شاعری، هۆسایه‌: (ئه‌حمه‌د ئه‌مینێ نالبه‌ند/ ل533)‌، پرتووكا (شاعرێن بامه‌ڕنێ)، ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند/ ل49). هه‌روه‌سا ئه‌و نڤیسه‌ڤانێن ل دۆر ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند نڤیسین، كه‌سێ نه‌گۆتیه‌ كو ناسناڤێ (موخلص) نه‌یێ وی یه‌،‌ یان ب تنێ ب (نالبه‌ند)ی هاتیه‌ نیاسین. به‌س دیاره‌ داخباریا ره‌خنه‌گری ب هنده‌ك نڤیسه‌ران ڤه‌ گرێدایه‌!!.

هه‌روه‌سا سه‌یدا (خالد حسێن) هه‌تا نوكه‌ سێ به‌رگ ژ دیوانا وی چاپكرینه‌ و هه‌ر سێ به‌رگ ب ناڤێ (نالبه‌ند)ینه‌. دیسان سه‌یدا (سه‌عید دێره‌شی) ده‌ما هنده‌ك هۆزانین وی چاپكرین، هه‌ر نڤیسیه‌ (قه‌فته‌ك ژ هۆزانێت نالبه‌ندی). ئانكو ئه‌ڤ ناسناڤه‌ نه‌سه‌یدایێ ره‌شید دانایه‌ و نه‌ژی وه‌كو هنده‌ك نڤیسه‌ڤانا كریه‌ شاشیا مه‌لا تاهایی، كو ئه‌وی ژی نه‌دایایه‌، به‌لێ ل ناڤ خه‌لكی دا پتر هۆسا هاتیه‌ نیاسین و ئه‌و ناڤ و ناسناڤێ خه‌لك ددانیت، گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته‌ ئێك بشێت بگوهۆڕیت!! دێ وه‌رن چه‌ند جاده‌ و مزگه‌فت و مه‌یدان ل ناڤا دهۆكێ هه‌نه‌ و ب ناڤن، لێ خه‌لك ناڤه‌كێ دی دبێژتێ و جهێ خوه‌ گرتینه‌.

ل جهه‌ك دی ژ گۆتارێ خوه‌ دبێژیت: “جهێ داخێ یه‌ رۆژ بۆ رۆژێ یێ دبینم هه‌ر هه‌یڤ پرتووك ل سه‌ر ژیان و به‌رهه‌مێ (ئه‌حمه‌دێ ئه‌مین)ی یا دهێت چاپكرن، لێ كه‌س ژ دل دووڤچوونا بابه‌تی ناكه‌ت، دیاره‌ وان نه‌ڤێت راستیا هه‌ڤالێ وان دیار كری وه‌رگرن”. جارێ ئه‌و راستی نه‌ ل سه‌ر ده‌ستێ وی هاتیه‌ دیاركرن ئه‌وێ تو به‌حس لێ دكه‌ی، هه‌ر وه‌ك من دیار كری ئه‌و نڤیسه‌ڤانێن سالێن حه‌فتیان پرتووك چاپكرین، گۆتیه‌ ناسناڤێ وی (موخلص)ه‌، نه‌ تشته‌كێ نوویه‌، به‌ری مرۆڤ شیره‌تا ل هنده‌ك نڤیسه‌ڤانان بكه‌ت، پێدڤیه‌ مرۆڤ ب خوه‌ ب وی تشتی یێ پێگیر بیت، چونكی د نڤیسینا خوه‌ دا چه‌ندین ناڤ و ناسناڤ ب رێز كرینه‌، جار (موخلص)، (نالبه‌ند)، (ئه‌حمه‌د ئه‌مین)..!!.

د په‌رپه‌رێ (3) دا ژ دیوانا وی یا ئێكێ سالا ژ1971‌ێ ل دهۆكێ هاتیه‌ چاپكرن، ده‌ما سه‌یدایێ (خالد حسێن) ل ژێر ناڤێ (ژیانا ئه‌حمه‌دێ رویس یێ نه‌مر) دنڤیسیت، كو ل ده‌ڤه‌را زاخۆ و ناڤ گولی و سندیا ب وی ناسناڤی هاتیه‌ نیاسین، سه‌یدا ل دۆر ناسناڤێ (موخلص) دبێژیت: “بابێ ئه‌حمه‌دی، نالبه‌ندی بی، به‌ر هندێ گه‌له‌كا ناسدكر ب ڤی ناڤی (ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند)، هۆزانڤانێ مه‌ یێ ب ناڤ و با‌نگ بی و گه‌له‌ك ناڤێت هه‌ین هه‌ر وه‌كو (ئه‌حمه‌دێ موخلص) ئه‌ڤ (موخلص)یه‌ هاتیه‌ ژ به‌ر وێ زیره‌كیا هۆزانڤانێ مه‌ دیار كری ل نك وان سه‌یدا و مه‌لایێت خوه‌ندن و زانین نیشاداین/ ل3″.‌

 

كێم دیتن..!!

نڤێسه‌ڤانێ ره‌خنه‌گر گه‌له‌ك ب چاڤه‌كێ كێم پرتووكا ل دۆر نالبه‌ندی دیتییه‌، كو ژ نڤیسینا وی دیار دبیت ده‌مێ دبێژیت: “ئه‌م دشێین بێژین ئه‌ڤ په‌رتووكه‌ ب تنێ وه‌كی په‌خشانه‌كێ یان چیرۆكه‌كێ یه‌، كو كه‌سه‌كی نڤێسی بیت و (موخلص) كربیته‌ كارتیكه‌رێ سه‌ره‌كی و ب كه‌یفا خوه‌ ئینابیت و بربیت.. ب راستی ژی هێژا ئه‌حمه‌دێ ئه‌مین نه‌یێ ژ هه‌ژی ڤێ چه‌ندێ بوو”. ئه‌ڤ جورێ نڤیسینێ یا سه‌یدایێ ره‌شید دنڤێسیت، شێوازێ وی یێ تایبه‌ته‌ و ده‌مێ ل دۆر بابه‌ته‌كی دنڤێسیت، حه‌ز دكه‌ت گه‌له‌ك پیزانینان ل دۆر وی بابه‌تی و تشتێن پێڤه‌ گرێدایی بده‌ته‌ خوانده‌ڤانی. ئه‌ڤجا هه‌كه‌ هه‌ڤالێ مه‌ وه‌سا تێ گه‌هشت بیت، نه‌گونه‌ها سه‌یدایه‌، نه‌ ئینان و برنا هۆزانڤانی یه‌ ل دووڤ حه‌زێن خوه‌، به‌لكو بابه‌ت دخوازته‌ وێ چه‌ندێ.

 

وێنه‌یێن پێدڤی..!!

ل دۆر وێنه‌یان ژی، گۆتیه‌ چو په‌یوه‌ندی ب بابه‌تی ڤه‌ نینن و پێدڤی بوو وێنه‌یێ ده‌ستخه‌ت و هۆزانڤانی هه‌با، وێنێ هۆزانڤانی ل سه‌ر به‌رگێ پرتووكێ هه‌یه‌، یێن دیتر ژی گه‌له‌ك دگرێدایی بابه‌تی نه‌، ئێك سه‌یدایێ نالبه‌ندی بوو ده‌ما ده‌رس ددانێ ل مزگه‌فتا حه‌جی مسته‌فایی، یێ دیتر یێ وێ گه‌ڕا ئاڤێ یه‌ ئه‌وا ژنك دچوونه‌ سه‌ر. بابه‌ت نه‌پێدڤی چو ده‌ستخه‌تانه‌ و وێنه‌یێن زێده‌یه‌. لێ نزانم بۆچی وان وێنه‌یان “چو په‌یوه‌ندی ب بابه‌تی ڤه‌ نینه‌، ئێك مامۆستایه‌كێ ئایینی یه‌ و وێنه‌ك ژی یێ مزگه‌فتا حه‌جی مسته‌فایه‌ پشتی نووژه‌نكرنێ..”!!.

ل دووماهیێ كاك شیان دبێژیت: “مه‌ دڤیا بێژین، نه‌ هه‌ر بابه‌تێ بوویه‌ هه‌لبه‌ست راستیه‌ و سه‌د ژ سه‌دێ نڤیسه‌ر یێ تووشبوویێ، ما كی نابێژیت ئاشۆپه‌ك بیت نڤیسه‌ری بۆ خوه‌ چێكر بیت، له‌ورا ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی پتر پێدڤی ب ڤه‌كۆلینێن هوور هوور بۆ بابه‌تی هه‌یه‌!”. هه‌كه‌ ب ڤی چاڤی ل ئه‌ده‌بیاتێ بنێڕین، دڤیا ئه‌ڤ بابه‌ت و ڤه‌كۆلینێن هاتینه‌ نڤیسین، هه‌میا ب چاڤێ شكێ لێ بنێڕین، چو‌نكی ل دووڤ ڤێ بۆچوونێ پتریا وان دێ ده‌ركه‌ڤن ئاشۆپ و چو راستی ژ بۆ نه‌..!!‌

26

د. عارف حیتۆ

 

دلێ من.. په‌لاتینكه‌كا دووره‌ ژ ئاگری، ڤه‌مری چرایێ

ژبۆ هه‌مبێزا گه‌رم دگری، ده‌ردۆره‌كا دوورپێچكری،

ل من خوڕی و ناڤێ من یێ ژ ناسناما من ڤه‌كری.

ئه‌زه‌ك بێناڤ و نه‌مری ژ ئه‌زێ فڕی،

ما دێ ب چ روو به‌رسڤا عه‌شقێ ده‌م و عه‌شق..

زه‌ڤیه‌ك مشتانه‌كری ل سه‌رێ گری!

هه‌ستا من.. قازی قولنگه‌، بێده‌لنگه‌ ل ئاسمانێ به‌ردڕیاییێ

بوویه‌ دنگه‌، شه‌به‌نگه‌ مالا گه‌هینێ و قه‌باره‌یێ وێ ب

سه‌نگه‌. ما دێ ب چ روو به‌ر ب ئۆردیا سه‌ركه‌فتی ڤه‌

هێم و سترانا بێریێ بێم.. دێم هه‌مه‌ڕه‌نگه‌ و شه‌نگه‌

رووبارێ‌ هیڤیێ. هه‌ر سۆزه‌كا د تووركی دا مای، به‌نگه‌

ب مژانكا رۆژێ ڤه‌ و ل سه‌ر په‌ڕێ گولێ هه‌نگه‌!

چاڤێ من.. تیره‌ تیره‌كا ئیرانیه‌ ل سینگێ دمدم چه‌قیه‌،

فڕیه‌ ژ كڤانێ ده‌می و د گه‌ل باهۆزێ نڤستیه‌، ڤه‌بیه‌

ژ ئه‌نیا ستێره‌كێ و ل ئاهه‌نگا ژ دایكبوونا گیایێ كه‌سك

تووتیه‌، خوێڕیه‌ ل به‌ر ده‌رێ مه‌زن سه‌مایێ دكه‌ت،

سه‌مایه‌كا دوجان ب شادی و شیلانێ.. سێویه‌!

ده‌ستێ من.. نافۆره‌یه‌ و ژ ئاڤێ تۆڕه‌یه‌، ئاڤ ناڤێ من دده‌ته‌

بای و كۆله‌یه‌ ل به‌ر شاخێ گای. سیدۆری نه‌ ل هیڤیا

مه‌یه‌! ده‌رگه‌هێ خوه‌ قفلدا و په‌نجه‌ركا وێ مشت په‌رده‌یه‌.

ته‌رمێ ئه‌نكیدۆی ل پشتا من، بێهن كه‌فتێ‌ و ته‌یران ل سه‌ر

كه‌له‌خێ وی نۆبه‌یه‌، ده‌ریایه‌كا ل پێشیا منه‌ و ده‌ریا ستاره‌یه‌!

پێنگاڤا من.. رێكه‌كا ب چه‌پ و چویڕه‌، دووره‌ چیایێ مه‌ره‌مێ و

ئه‌و كوتركا من هنارتیه‌ هشكاتیێ ویڕه‌، زویڕه‌ پێلا ل پێلێ

سیار، پاپۆره‌كا پلاستیكی دبن خه‌مان ڤه‌ كه‌سیره‌ و بێ ته‌كبیره‌،

خه‌تیره‌ هزرا رێژگه‌هێ و د ناڤ ده‌ستێن بۆسایدۆن دا دبیت

نه‌دیره‌. من نه‌دڤیا د باوه‌شا گۆڕه‌كیدا ببم ئێخسیره‌ و ئه‌ڤ

پێكۆله‌ سترانه‌كا ئه‌زه‌لیا كه‌ڤن و پیره‌!

دیتنا من.. عه‌ڤره‌كێ سپیێ بێ بارانه‌، زه‌مانه‌ كو ئه‌و باخچه‌یێ

من تو لێ دیتی له‌یلانه‌، گۆمانه‌ عه‌شق ل سه‌رده‌مێ بێ

عه‌شقیێ ل بازاڕانه‌.. ما گونه‌ها من چ بوو كو من حه‌ز

ژ ته‌ كری و ئه‌ڤینا ته‌ ب له‌شێ منڤه‌ له‌رزوتانه‌! یێ دبێژن

ئێشه‌ك گرانه‌ ئه‌ڤینی.. ستریه‌كێ بژیێن رێكانه‌!

نزا بۆچی هه‌كو تو د خه‌یالا من دا دنهیێیی…

ژ دیتنا خوه‌ دده‌گرم و ل كۆگایێ وه‌كو متایه‌كێ ستۆك دهه‌لگرم

ئه‌ز و ئه‌ز ب هه‌ڤڕا بووین، ده‌مێ ب دیتنا من ڤه‌ فڕین

به‌ره‌ف فه‌زایه‌ك دوور فڕین..

دا گوله‌كێ ژ باغێ ئیره‌مێ ڤه‌كه‌م و ب پرچا ته‌ڤه‌ كه‌م

یان دا تۆلا خوه‌ ژ خوه‌ ڤه‌كه‌م!

كو رۆژه‌كێ من وه‌ دانای دێ خوه‌ ژ عه‌شقا ته‌ ڤه‌دزم

داكو داخێن دلێ داخدایی پێ نۆژكه‌م و ئه‌ڤ عه‌مرێ مای

ژ هه‌ر غاردانێ قه‌رمیی پڕ تیرۆژ كه‌م..

هه‌می ئه‌وێن به‌ری من چووین ئوتونوپشتم زڤڕاندن

ئه‌ز و ئه‌ز ژی ب هه‌ڤڕا بووین، پێكڤه‌ زڤڕین!…

***

36

دهۆك، له‌زگین جوقی:

نوشداره‌كێ‌ پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دگه‌ل تیمه‌كێ‌ نوشداران 1800 گولچیسك بۆ نه‌خۆشان چاندینه‌ و دبێژیت:” كه‌سێن پێنج سالی هه‌تا 70 سالی گۆلچیسك بۆ هاتینه‌ چاندن و  گه‌له‌ك ژ نه‌خۆشان ژبه‌غدا و به‌سرا و رومادی قه‌ستا دهۆكێ‌ دكه‌ن.

د. شاكر سه‌لیم بالندی، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خۆشێن گولچیسك ومیزه‌رویێ‌ ل دهۆكێ‌ دیاركر كو:” نه‌خۆشێن گولچیسكا ژ به‌غدا و رومادی و به‌سرا قه‌ستا پارێزگه‌ها دهۆكێ‌ دكه‌ن بۆ چاندنا گۆلچیسكا ئه‌ڤه‌ تشته‌كێ‌ زۆر یێ‌ گرنگه‌ ل دهۆكێ‌ هێته‌ ئه‌نجامدان كو ل سالا 2014ێ‌ ل دهۆكێ‌ ده‌ست ب چاندنا گولچیسكا هاتیه‌ كرن رۆژ بۆ رۆژی پێشكه‌ڤتن دروست دبن دوارێ‌ چاندنا گولچیسكا دا هه‌تا نوكه‌ بۆ 1800 نه‌خۆشان گۆلچیسك هاتینه‌ چاندن”.

ئاشكه‌را كركو:” هنده‌ك جۆرێن چاندنا گولچیسكا ل دهۆكێ‌ یێن هاتینه‌ كرن دبیت ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست هه‌موویێ‌ نه‌هاتبنه‌ ئه‌نجامدان ل دهۆكێ‌ یێن هاتینه‌ ئه‌نجامدان به‌هرا پتر یا نه‌خۆشان ئه‌ون یێن هه‌ودان بۆ گۆلچیسكێن وان چێبوویه‌، یان به‌رك هه‌بووینه‌ دگولچیسكا وهنده‌كان ژی ئێشا شه‌كرێ‌ و فشارا خوینێ‌ هه‌نه‌ ئه‌ڤه‌ پتریا ئه‌گه‌رێن گولچیسك خراب بووینه‌ بۆ وان نه‌خۆشان گولچیسك هاتینه‌ چاندن.

د. شاكر سه‌لیم، گۆتژی:” به‌هرا پتر ژ نه‌خۆشان كولبوونا گولچیسكا بۆ وان چێبوویه‌ وبه‌رك بۆ هنده‌كان چێبوویه‌ هه‌تا گولچیسك خراب بووینه‌ و نه‌خۆشیا شه‌كرێ‌ ژی و فشارا خوینێ‌ ژی كارتێكرن ل گولچیسكێن هنده‌ك نه‌خۆشان كریه‌ و پێدڤی ب چاندنا گولچیسكێ‌ بووینه‌”.

ئاماژه‌ دا وێ‌ چه‌ندێ‌ ژی كو:” كه‌سێن ژیێ‌ پێنج سالی هه‌تا 70 سالیێ‌ پێدڤی چاندنا گولچیسكا بووینه‌ و به‌ری چه‌ند رۆژان بۆ ژنه‌كا 68 سالی گولچیسك هاتیه‌ چاندن هه‌ر ده‌مێ‌ كه‌سه‌ك ببینیت ده‌ستئاڤا وی كێمبوویه‌ و له‌شێ‌ وی لاواز بوویه‌ ئه‌و بخۆ سه‌روچاڤێن وێ‌ زه‌ردبن یان ده‌ستئاڤا زراڤ كێم بیت، یانژی خوین بكه‌ڤته‌ تێدا كو ده‌مێ‌ گولچیسك لاواز دبن هه‌موو ئه‌ندامێن له‌شی لاواز دبن بوو نموونه‌ بَهنا نه‌خۆشی ته‌نگ دبیت و دلێ‌ وی ناچیته‌ خوارنێ‌ وله‌شێ‌ وی دوه‌رمیت هه‌تا پیێن نه‌خۆشی دوه‌رمن و فشارا خوینێ‌ زێده‌دبیت ئه‌ڤه‌ پێدڤیه‌ قه‌ستا نوشداری بكه‌ن.

د. شاكر سه‌لیم، خۆیا ژی كركو حاله‌ت هه‌نه‌ هه‌لگرێ‌ نه‌خۆشیا گۆلچیسكا بتنێ‌ تووشی دلرابوونێ‌ دبن یان هه‌نه‌ مه‌عیدێ‌ وان دئێشیت دێ‌ بینی هه‌ودانا گولچیسكێ‌ یه‌، ئه‌و كه‌سێن فشارا خوینێ‌ و نه‌خۆشیا شه‌كرێ‌ هه‌ین پێدڤیه‌ پشكنینێن گۆلچیسكا بكه‌ن باشتره‌ بۆ پشتراستبوونێ‌ ژ كاركرنا گۆلچیسكا.

15

دهۆك، ره‌ڤین سالح:

كێمیا كه‌ره‌سته‌یێ ئاسنی ئێك ژ نه‌خوشیێن به‌ربه‌لاڤه‌ دناڤ زارۆیان، ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی ژ كێمبوونا خوینێ‌ یه‌، هه‌روه‌سان ئه‌و زارۆكێن به‌ری وه‌ختێ خوه‌ ژدایك دبن، یان تووشی هه‌ودان و خوین به‌ربوونه‌كێ ببیت، نیشانێن وێ كێم خارن و دێمه‌كێ سپیتاله‌ هه‌یه‌، هه‌موو ده‌مان نه‌یێ ئارامه‌ ویێ توره‌یه‌، رۆژانه‌ ژ 10زارۆیان دو هه‌تا سێ ژوان دهێنه‌ ده‌سنیشانكرن تووشی كێمیا خوینێ‌ بووینه‌.

د. محه‌مه‌د مسته‌فا، تایبه‌تمه‌ندێ‌ نه‌خۆشیێن زارۆیان دیاركر كو كێمیا ئاسنی ئێك ژ نه‌خوشیێن به‌ربه‌لاڤه‌ ل جیهانێ، وگۆت: 30% زارۆیێن جیهانێ تووشی نه‌خوشیا كێمبوونا ئاسنی دبن، ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی كێمبوونا خوینێ‌ ل جه‌م زارۆیان كێمبوونا ئاسنی یه‌، چونكو ئه‌ڤه‌ به‌شه‌ك ژ خروكێن سۆرێن خوینێ‌، گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر هه‌نه‌ ئه‌م دشێین ل دووڤ ژیێ زارۆكی دیار بكه‌ین، هنده‌ك فاكته‌ر هه‌نه‌ دبنه‌ ئه‌گه‌رێ كێمیا ئاسنی، بو نموونه‌ ده‌مێ زارۆ به‌ری وه‌ختێ خوه‌ ژدایك دبیت، سه‌نگێ وان یێ كێم بیت ئه‌ڤه‌ ئێك ژ ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كی نه‌ كێمبوونا خوینێ‌ ل جه‌م وان په‌یداببیت، هنده‌ك ئه‌گه‌رێن دی، ده‌مێ زارۆك تووشی خوینبه‌ربوونێ بیت، چ ژ به‌ر هه‌ودانه‌كێ یان نه‌خوشیه‌كێ بیت، هه‌كه‌ زارۆك مه‌زنتر لێ هات كه‌ته‌ دژیێ  نه‌ه هه‌یڤیێ یان ساله‌كێ، بارا پتر ئه‌ڤه‌ یا گرێدایه‌ ب خوارنا زارۆكی ڤه‌، ئه‌و زارۆیێ ب تنێ شیرێ چێلی بخۆت، تایبه‌ت هه‌كه‌ ژ ساله‌كێ كێمتر بیت، هه‌روه‌سان ئه‌وێن خارنێن وان نه‌گه‌له‌ك دباش بن، هه‌موو جورێن خارنێ نه‌خۆت، چونكو هنده‌ك زارۆك تنێ دێ فێربنه‌ هنده‌ك جورێن خارنا، دبیته‌ ئه‌گه‌رێ كێمبوونا خوینێ‌ و كێمبوونا ئاسنی.

 

تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خوشیێن زارۆیان خویاكر ئه‌و زارۆیێن دژیێ نه‌ه هه‌یڤی هه‌تا سێ سالیێ دا هنده‌ك نیشان ل جه‌م وان دیاردبن، و گۆت: دێمێ وی یێ دیاره‌ یێ سیپتاله‌یه‌، كێم خارنه‌ و خارنێ زوو ناخوون، زارۆك هه‌موو ده‌مان نه‌یێ ئارامه‌ یێ توره‌یه‌، گه‌له‌ك جاران دێ خوه‌ ب ئه‌ردی داده‌ت ودێ خوه‌ شین كه‌ت، هه‌روه‌سان ئه‌وێن ئاسنێ وان كێم دێ بینی دێ به‌فرێ یان خیزی و ئاخێ خۆت، ئه‌وێن چایێ ڤه‌دخۆن یان نه‌، ده‌مێ ئه‌ڤ نیشانه‌ ل جه‌م زارۆكی په‌یدابوون باشتره‌ بهێته‌ پشكنینكرن.

د. محه‌مه‌د مسته‌فا، دازانین ئه‌و زارۆیێن ئاسنێ وان یێ كێم بیت ل ده‌سپێكی پێدڤییه‌ ژلایێ نۆشداری بهێته‌ ده‌ستنیشانكرن دا بزانیت كا خوینا زارۆی یا كێمه‌ یان نه‌، و گۆت: هنده‌ك پشكنینێن گشتی دهێنه‌ ئه‌نجامدان، ئه‌ڤه‌ دیاردكه‌ت كا زارۆ پێدڤی هنده‌ك پشكنینێن زێده‌ترن یان نه‌، پشكنینا گشتی یا خوینێ‌ بو دهێته‌كرن و یا ئاسنی، یا مه‌خزونێ ئاسنی ژی بو زارۆكی دهێته‌كرن، هه‌كه‌ چ دیار نه‌بوون، هنده‌ك نه‌خۆشیێن هه‌ین نێزیكی وان نه‌خوشیێن كێمبوونا كه‌ره‌ستێ ئاسنی یه‌، وه‌كی نه‌خوشێن ته‌لاسیمایێ پشكنینێن وان یێن خوینێ‌ دنێزیكن باشتره‌ بهێنه‌ جوداكرن كا ئه‌ڤی ته‌لاسمیا هه‌یه‌ یان كێمیا خوینێ‌.

تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خوشیێن زارۆیان ئاماژه‌ ب وێ یه‌كێ دا دوسێ رێك هه‌نه‌ ژبو چاره‌سه‌ركرنا وان زارۆكێن كێمییا ئاسنی هه‌ی، وگۆت: كارئینانا گوشتی یا پر مفایه‌ ژ ئاسنی، هه‌روه‌سان كارئینانا كه‌سكاتی تایبه‌ت هه‌كه‌ زارۆك دژیێ چار پێنج سالیێ دا بیت هه‌موو جورێن خارنا دخوون، ئه‌ڤه‌ دێ مفای گه‌هینته‌ زارۆكی بو زێده‌بوونا خوینا وی، ئه‌ڤه‌ ئێك ژ رێكێن چاره‌سه‌ریێ یه‌ بو زارۆكی، رێكا ددووڤرا هه‌كه‌ زێده‌نه‌بوو یا باشتر ئه‌وه‌ ده‌رمان بو بهێته‌ بكارئینان، ده‌رمانێ خوینێ‌ هنده‌ك جاران هه‌یڤه‌كێ هه‌تا سێ هه‌یڤان ئه‌م دده‌ینه‌ زارۆكی، ئه‌م هه‌یڤه‌كێ دده‌ینێ و دووڤچوونا وی دكه‌ین، هه‌كه‌ بلند نه‌بوو ژبه‌ر هنده‌ك ئه‌گه‌رانه‌، دبیت ده‌سنیشانكرنا وی ژلایێ دایكا وی نه‌یا دروست بیت یان  كێم ده‌رمان دابیتێ، هه‌روه‌سان دبیت ده‌رمان نه‌دابیتێ و پشتی ماوه‌یه‌كی دێ ئینت و بێژیت خوینا زارۆكێ من زێده‌ نه‌بوویه‌، دبیت مفا ژێ نه‌وه‌رگرتبیت یان تو ده‌رمانی دده‌یه‌ زارۆكی به‌لێ دبیت خوینبه‌روبونه‌ك هه‌بیت، خوینا وی دچیت و دبیته‌ ئه‌گه‌رێ كێمیا خوینێ‌، رۆژانه‌ ژ10 زارۆكان دوو هه‌تا 3 یا دێ بینی پتر ئه‌و زارۆیێن دژیێ نه‌ه هه‌یڤی هه‌تا سێ سالی نه‌ تووشی كێمیاخوینێ‌ دبن.

 

18

‌وه‌ڤرۆ، به‌رپه‌رێ‌ ساخله‌میێ‌:

پتریا تشتێن دچنه‌ دناڤ چاڤی دا پێكهاتینه‌:

٭ توز

٭ كه‌رستێن جوانكاریێ‌

٭ مژوولانك

٭ خیز و ئاخ

ب ڤان رێكا تو دشێی ژ چاڤێ‌ خوه‌ ده‌ربێخی:

ئێك: چاڤێن خوه‌ باش بشوو، مژوولانكێن خوه‌ باش ببه‌ سه‌ری و چاڤێن خوه‌ ڤه‌كه‌، ژ ئاڤێ‌ نه‌ترسه‌ و باشتره‌ ئاڤا تێهنشیر بو پاقژكرنا چاڤی ب كاربینی، دێ‌ باشتربیت كۆپه‌كی بینی و تژی ئاڤ كه‌ی و چاڤێن خوه‌ بشوو وه‌كو هه‌ر ئه‌ندامه‌كێ‌ دیتر یێ‌ له‌شی، نه‌بێژه‌ دێ‌ تلێن خوه‌ ته‌ڕكه‌م و وێ‌ ئاڤێ‌ كه‌مه‌ چاڤێن خوه‌.

دو: هه‌ره‌ لبه‌ر رۆناهیه‌كێ‌ و باش سه‌حكه‌ چاڤێ‌ خوه‌ و تو دشێی ب رێیا قودیكا روناهیێ‌ چاڤێن خوه‌ پشكنین بكه‌ی، یان داخازێ‌ ژ هه‌ڤاله‌كی بكه‌ی پشكنینا چاڤێن ته‌ بكه‌ت.

سێ‌: هه‌ول نه‌ده‌ چاڤێن خوه‌ ب خورینی، چونكو دبیت زیانێ‌ ل  چاڤێ‌ خوه‌ بكه‌ی و برینه‌كا ب مه‌ترسی تێدا په‌یدابكه‌ی.

چار: پارچه‌كا په‌مبی ته‌ڕبكه‌ چاڤێن خوه‌ پێ‌ ڤه‌ماله‌.

پێنج: چاڤێن خوه‌ بزلقوتینه‌، یان بله‌ز بگره‌ و ڤه‌كه‌ هه‌تا ئه‌و تشت ژێ‌ ده‌ردكه‌ڤیت.

شه‌ش: هه‌كه‌ تو عه‌ده‌سا ب كاردئینی، پشت راستبه‌ ئه‌و عه‌ده‌سه‌ د په‌قی یان دڕ نینن چونكو دێ‌ بنه‌ ئه‌گه‌رێ‌ هه‌ودانا چاڤی.

15

دهۆك، زنار تۆڤی:

ده‌رهێنه‌ر هه‌لكه‌ت ئدریس عابد، د دیداره‌كێ‌ دا بۆ رۆژناما ئه‌ڤرۆ دیاركر كو شانۆگه‌ریا

(كی دێ‌ ده‌ركه‌ڤیت؟) به‌رهه‌مه‌كێ‌ هه‌ڤپشكه‌ یێ‌ رێڤه‌به‌ریا گشتی یا ره‌وشه‌نبیری و هونه‌ری ل دهۆكێ‌/رێڤه‌به‌ریا هونه‌رێ‌ شانۆیێ‌، ب هه‌ڤكاری ل گه‌ل په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوان/ پشكا شانۆیێ‌ ل دهۆكێ‌، شانۆگه‌ری ژ نڤیسینا نڤیسه‌رێ‌ فره‌نسی جان بۆل سارته‌ری یه‌، مه‌ گه‌له‌ك گوهۆرین د تێكستێ‌ وێ‌ دا كرینه‌، مه‌ كارێ‌ دراما كوردی تێدا كریه‌، هه‌روه‌سا مه‌ گرێكێن سه‌ره‌كی یێن وی تێكستی ڤه‌كرینه‌، دیسان مه‌ گه‌له‌ك گوهۆرینێن بنگه‌هی د تێكستی دا كرینه‌.

 

هلكه‌تی گۆت: ل 26/12/2021 ێ‌ ئه‌ڤ شانۆگه‌ریه‌ ل پشكا به‌ریكانێ‌ ل فیسته‌ڤالا كه‌ركووكێ‌ هاتیه‌ نیشادان، دیسان دو رۆژان ل دهۆكێ‌ ژی، ل چه‌ند رۆژێن بهێن دێ‌ ل قه‌زایێن ئامێدیێ‌ و سێمێلێ‌ و زاخۆ و ئاكرێ‌ ژی هێته‌ نیشادان، ئه‌كته‌رێن پشكدار د ڤێ‌ شانۆگه‌ریێ‌ دا قۆتابیێن پشكا شانۆیێ‌ نه‌ ل په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوان ل دهۆكێ‌، ژ وان ژی چار ئه‌كته‌ر رۆلێ‌ سه‌ره‌كی دبینن، ئه‌و ژی (نیگار نه‌بی، شرین ئه‌یوب، محه‌مه‌د ئدریس، حه‌سه‌ن حسێن و   تیمه‌كێ‌ دی ژی یێ‌ ته‌كنیكێ‌ و رۆناهیێ‌ و مۆزیكێ‌ و دیزاین و دیكۆری، هه‌ر قۆتابیێن په‌یمانگه‌ها هونه‌رێن جوانن ل دهۆكێ‌ نه‌، ئه‌ڤ شانۆگه‌ریه‌ ژ ئاماده‌كرن و ده‌رهێنان  منه‌.

website security
WP Facebook Auto Publish Powered By : XYZScripts.com